Kıbrıs Sorunu

Bu tezde, James D. Fearon'ın çalışması olan "Rationalist Explanations of War" yani "Savaşın Akılcı Açıklamaları" ışığında Kıbrıs Barış Harekâtı ve 1965-74 süreci incelenmiş ve Fearon'ın önemini vurguladığı egemenlik ve konu bölünmezliği kavramlarının yardımı ile Kıbrıs'taki durum açıklanmıştır. Milliyet Gazete Arşivi'nden 1965-1974 yılları arasında içinde Kıbrıs anahtar kelimesi geçen siyasi haberler, Fearon'ın konu bölünmezliği kavramı içerisinde analiz edilmiştir. Bunlara ek olarak kısaca Kıbrıs Tarihi'nden, Kıbrıs Rum ve Türkleri arasındaki anlaşmazlıklardan bahsedilmiştir. Milliyet gazete arşivinden faydalanılarak söz konusu yıllar arasında Kıbrıs'ta olan olaylar anlatılmış ve tablo yardımıyla analiz edilmiştir. Bu çalışmanın amacı, James D. Fearon'ın Savaşın Akılcı Açıklamaları eseri ışığında 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı'nı ve harekâta giden on yıllık süreci analiz etmektir.

Kıbrıs sorununun şekillenmeye başladığı 1950’lerde sorunun tarafları çözüme yönelik çeşitli diplomatik faaliyetlerde bulunmuşlar ve bu süreç 1960 yılında Kıbrıs Cumhuriyeti’nin ortaya çıkmasıyla neticelenmiştir. Fakat daha sonra adadaki Türk ve Rum toplumları arasında ortaya çıkan anlaşmazlık sonucu Kıbrıs sorunu tekrar gün yüzüne çıkmıştır. Bu tarihten itibaren 1950’lerden farklı olarak tarafların Kıbrıs konusundaki etkisi değişmiş ve yeni politikalar uygulanmaya başlanmıştır. Bu bağlamda 1950’lerde Kıbrıs’ın kendisine bağlı bir ada olmasından dolayı daha aktif bir politika takip eden İngiltere, 1960’larda Kıbrıs Devletinin kuruluş anlaşmasının garantör devletlerinden birisi olmasına rağmen Kıbrıs sorunu konusunda daha pasif bir dış politika izlemeye başlamıştır. Özellikle, 1964 yılında Birleşmiş Milletlerin adaya barış gücü gönderme kararı alması bu durumu daha da hızlandırmıştır. İngilizlerin takip ettiği bu politika sonucu ABD, Kıbrıs sorununda daha aktif rol almaya başlamıştır. Türkiye açısından ise durum tersi bir yol izlemiştir denilebilir. 1950’li yılların başında Kıbrıs sorunu diye bir durumun varlığını kabul etmek istemeyen ve adadaki İngiliz idaresinden memnun bir görüntü sergileyen Türkiye, 1950’lerin sonuna doğru Kıbrıs konusunda tutumunu netleştirmiş ve aktif bir politika uygulamaya başlamıştır. Bu durum 1960’lı yıllarda daha da baskın bir rol almıştır. İngilizlerin adaya olan ilgilerinin azalmasına karşılık Türkiye 1960’larda iki kez adaya askeri müdahale girişiminde bulunmuş fakat bu iki hamlede ABD’nin devreye girmesiyle sonuca ulaşamamıştır. Görüldüğü gibi 1950’ler ve 1960’lar Kıbrıs sorununda takip edilen politika bakımından Türkiye ve İngiltere için çok farklı bir seyir izlemiştir. Bu çalışma da bu dönemler içinde bu iki devletin takip ettiği Kıbrıs politikasının bir değerlendirmesini yapmaktadır.

Kıbrıs sorunu adaya İngiltere’nin ayak basmasıyla başlayan, Rumların Enosis politikasıyla devam ettirdiği, Türklerin ise Kıbrıs Türk Federe Devletinden itibaren rasyonel, adilane ve barışçıl çözümler üreterek sonlandırmak istediği bir sorundur.
300 sene boyunca Osmanlı hâkimiyetinde ada halkları barış, adalet ve kardeşlik değerlerine sahip bir yaşam sürerken adanın kontrolünün İngiltere’ye geçmesi bir dönüm noktası olmuştur. Günümüzde dahi eski Osmanlı topraklarında hala çatışmalar ve savaşlar boy göstermekteyken, yıllar önce Kıbrıs’ta bu tür olayların yaşanmaması olanak dışıdır.
İngilizlerin Balkan savaşlarında ve 1. Dünya savaşında en iyi müttefiklerinden biri olan Yunanistan’a adada taviz vermesi olağan bir durumdu. Bunu geç fark eden Türkiye’nin ise barış harekâtlarına kadar yapabileceği pek bir hamle şansı yoktu. Zira uluslararası sistem böyle bir hamleye karşıydı ayrıca Türkiye’nin askeri gücü yetersizdi. Barış harekâtlarından sonra ise KKTC’ye uzanan dönem ve sonrası adanın kaderini çizmiştir.
Bu makalede sorunun altyapısını inceleyip ardından kırılma noktası olan barış harekâtları ve son olarak Kıbrıs Türk Federe Devleti sonrası çözüm arayışlarını inceleyeceğiz.

In this study, approaches of political parties in Turkish Republic of Northern Cyprus (TRNC) to Cyprus Issue will be examined. Although it is impossible to oversee contributions and effects of guarantor states and international organizations to Cyprus Issue, political parties in Turkish Republic of Northern Cyprus are the reflectors of will of Cypriots. In order to examine politics of political parties, history of Cyprus Issue, general elections and presidential elections since 1976 will be evaluated. Furthermore, leftist and rightist parties that formed governments and Presidents with leftist and rightist backgrounds will be examined in regard to their perspectives of Cyprus Issue. Presidential office runs negotiations with Greek side in the name of Cypriots as their representatives. In this study, literature review was conducted with the help of quantitative study. In addition, interwievss were held with Derviş Eroğlu who is the third President of T.R.N.C. and Assembly Member of Communal Democracy Party, Mehmet Burhan.
Keywords: Cyprus Issue, Turkis Republic of North Cyprus, Political Parties

Türkiye, Avrupa Birliği ile uzun geçmişli bir ilişkiye sahiptir. Bu ilişki, Türkiye’nin 1959 yılında Avrupa Ekonomik Topluluğu’na başvurması ile başlamıştır. Bu başvurunun ardından yaşanan inişli çıkışlı ilişkiler Türkiye’nin Avrupa Birliği sürecinde günümüzde hala üye devletler arasına katılamamasına neden olmuştur. Avrupa Birliği ile Türkiye arasındaki en büyük çözümsüzlüğü ise Kıbrıs sorunu oluşturmaktadır. Kıbrıs sorunu 19. yüzyılda başlayan, 20. yüzyılda devam eden ve 21. yüzyılda da çözümlenmemiş olan uluslararası bir sorundur.

ORTEGA REPORT –
THE UN COMMISSION REPORT ON THE CYPRUS ISSUE IN 1964

The Turkish Cypriots, who were the founding and governing partners of the Republic of Cyprus were expelled by gun point and military attacks from the Republic of Cyprus, by the Greek Cypriots starting on the early morning of December 21, 1963.

The Turkish Cypriots calls this notorious night as the “Bloody Christmas night”. The attacks of the Greek Cypriot armed militia backed officially by the Makarios’s government lasted till November 16, 1967. Hundreds of Turkish Cypriots killed, their houses looted and knocked down, 103 Turkish Cypriot villages were abandoned, their folds, flocks and stores of grains were plundered and vehicles seized unofficially. None of the Greek Cypriot assailants were arrested, taken to court or legally punished even after Republic of Cyprus accessed to European Union. 

United Nations sent a “Fact Finding Commission” to Cyprus the under the presidency of A. Ortega in the spring of 1964, to investigate the damage given to Turkish Cypriots by the armed attacks of Greek Cypriot civilians, Greek Cypriot armed militia and the official Police force of the Government of Cyprus, consisted only by the Greek Cypriots.

This official UN Report, called later as the “Ortega Report” explains, lists, illustrates and financially estimates the damage given to the Turkish Cypriots in Cyprus Pounds by the civilian and official Greek Cypriots.

This official UN report also proves that the Cyprus Problem did not start by the Turkish intervention on July 20, 1974 but by the Greek Cypriot armed assaults on December 21, 1963.

The 580 pages official ORTEGA REPORT can be down loaded from:
https://www.dropbox.com/s/nqdsrn29xae58wl/Ortega%20Report%20-%20Tek%20kitap.pdf?dl=0

Akdeniz`in jeopolitik stratejisi yüzyıllardır imparatorlukların, devletlerin ve hükümetlerin dış politik hedeflerinde yer almıştır. Denizlerde üstünlüğünü sağlayıp karaya hükmeden devletlerin geçiş yolu olarak kullanmak istediği Kıbrıs adası tarihteki önemini yitirmemiştir.

Akdenizin kalbinde yer alan Kıbrıs sorununu analiz etmeden önce biraz adanın tarihi ve coğrafi özellikleri ile konuya giriş yapmanın adanın önemi ve konumunun daha iyi anlaşılması açısından fayda sağlayacağı kanaatindeyim. Adını “kına çiçeği” adlı bir çiçekten aldığı rivayet edilen Kıbrıs adası; Doğu Akdeniz’de 34.33 ve 35.41 kuzey enlemleriyle, 32.17 ve 34.35 doğu boylamları arasında yer alan, Akdeniz’in üçüncü büyük adasıdır .
Coğrafi açıdan, Kıbrıs’ın Doğu Akdeniz’de merkezi bir konumda bulunması tüm kıyıdar, sahili olan devlet ve uygarlıklar için hâkim edilmesi gereken bir hedef haline getirmiştir. Adanın denizin tam kalbinde olması saldırı anında devletlerin erken haber alması veya tam tersine saldırgan devletin daha erken davranmasını ve üst olarak kullanması kozunu beraberinde taşır. Ayrıca Kıbrıs’ın Süveyş Kanalı ve takibinde Hint Okyanusu-Pasifik Okyanusu ile Akdeniz ve takibinde Atlantik Okyanusunun bağlantı noktasında olması, gerek ticari acıdan gerekse de askeri açıdan önemli kılmaktadır. Günümüzde balistik ve kıtalar arası füze ve uçak teknolojisi dahi Kıbrıs’ın konvansiyonel askeri önemini değiştirememiştir. Uçakların menzili hususunda bir yakıt alma, mola verme, aktarma yapma noktası olarak kullanılabilirken; diğer tüm devletler için ise bir hava sahası ve milli güvenlik kavramları ve kuralları doğrultusunda izinsel bir engel teşkil etmektedir.
Öte yandan Kıbrıs’ın tüccarların konaklama noktası olması, depolama ve yakın zamana doğru yakıt(petrol veya gaz) ve yiyecek temin etme özellikleri adaya ekonomik bir önem atfetmiştir. Devlet kanadından gümrük, ticari kanattan komisyon gelirleri özellikle yakın zamanda daha önemli hale gelmiştir. Ayrıca doğal yer altı kaynakları son dönemlerde tüm devletler için cazip hale gelmiş ve Uluslararası Hukuk teamül ve kuralları doğrultusunca kıyıdar devletler Münhasır Ekonomik Bölge ilan ederek adanın sadece civar ülkelerden değil, ayrıca kendisinden de ticari ve ekonomik gelirler elde edebilir hale gelmişlerdir. Petrol bölgelerine yakın olması ve denizaltı-su tabanında petrol ve gaz rezervlerinin olması bölge devletlerinin ekonomik kaderlerini değiştirecek niteliktedir.

Son zamanlarda politik, ekonomik, kültürel açılardan Türkiye ve Rusya
arasındaki artan işbirliği, Türkiye’nin dış politik manevra seçeneklerini
ve kozlarını artırmış, pazarlık gücüne olumlu etkide bulunmuş
görünmektedir. Her ne kadar “stratejik ortaklık” tanımlamalarında
bulunularak akademik anlamı aşan iyi niyet beyanları üretilse de ikili
ilişkiler bölgede siyasal değişim üretecek noktada değildir ve bu
meyanda “stratejik” değildir. Uluslararası siyasette Stratejik etki “siyasi
değişim” üreten etkidir. Avrasya’nın Türk ve Müslüman Coğrafyası siyasi iki başat aktörün
birlikte varlığını sürdürebileceği siyasi ekosisteme sahip değildir. Bu
durumun şeçilim/seleksiyon üretmesi doğaldır. Tarihi süreç içerisinde
gerileyen Türk gücü bölgeyi Rus kontrolüne bırakmış bölge hanlıkları
ve devletlerinin akıbetine uğramak istemeyen Türkiye Cumhuriyeti
seçimini Batı istikametinde yaparak ekosisteme uyum göstermiştir. Tarihi süreçte olgunlaşan stratejik akıl ve milli güvenlik kültürü
açısından her iki aktör birbirlerini “düşman öteki” konumuna
oturtmuştur. Yerleştikleri jeopolitik fiziki ve kültürel konumlar küresel
ve bölgesel olaylara bakış açılarında kırılmalara, farklı görüntü ve
anlam üretmelerine neden olmaktadır

Bu çalışmada Güney Kıbrıs Rum Yönetiminin AB’ye üyelik süreci hem kronolojik açıdan hem de ilgili tarafların söz konusu üyelik sürecine bakışları çerçevesinde incelenmiş olup, aynı zamanda bu üyeliğin kronik bir hale dönüşmüş Kıbrıs sorununa etkisi üzerinde durulmuştur. Belirtilen geniş kapsama temel oluşturması bakımından da öncelikle Kıbrıs’ın ve Kıbrıs sorununun tarihçesinden bahsedilmiştir. Böylelikle Türkiye’nin AB üyelik sürecini de etkileyen bu çok önemli uluslararası ilişkiler sorunu, ağırlıklı olarak Güney Kıbrıs Rum Yönetimi eksenli olmak üzere çok yönlü bir analize tabi tutulmuştur.

Çalışmamızda yeni ve yakın çağda KKTC nüfusunun tarihsel gelişimi, nüfus hareketleri, nüfusun dağılışı ve yoğunluğu ile ilgili bilgiler analiz edilmiş olup, yerel tarih araştırmaları bağlamında daha yakından incelemek amaçlı sözlü çalışmalarda bulunularak, nüfusun dinamizm özellikleri yakından ele alınmaya çalışılmıştır.

Bu çalışmanın temel konusu, Türkiye’nin ilk koalisyon hükümetleri döneminde Başbakanlık görevinde bulunan İsmet İnönü’nün, Kıbrıs meselesini nasıl algıladığı ve yönettiğiyle ilgilidir. Çalışmanın amacı ise İnönü Hükümetleri’nin Kıbrıs’a yönelik dış politika siyasasının temel esaslarını göstermek ve Kıbrıs meselesinde yeni belirlenen normatif kuralların, Türk Dış Politikası’ndaki ulusal çıkarları ve güvenlik sektörünü nasıl etkilediğini tespit etmektir.
Araştırmanın ana sorunsalı; 1961-1965 yılları arasında İnönü Hükümetleri’nin Kıbrıs’a yönelik siyasasının, Türk-Yunan denklemi içinde mi; yoksa Ada’daki Türklerin varlığı ve Türkiye’nin bölgedeki hayati çıkarları özelinde mi yapılandırdığı üzerinde kurgulanmıştır. Araştırmanın ana hipoteziyse, İnönü Hükümetleri’nin Kıbrıs’a yönelik takip ettiği dış politikanın barışçıl unsurlar ve denge profili üzerine kurgulandığı, ancak bunun elde gerçekleşmemesi halinde askerî müdahale de dahil güç unsurlarının kullanabileceği üzerine dayanmaktadır.
Rumların 1960’da kurulan Anayasal düzeni değiştirmek istediği, 21 Aralık 1963 Kanlı Noel olaylarının yaşandığı, 1964 Baf saldırılarının gündeme geldiği, Ada Türklerinin göçmen durumuna düştüğü, Türk Mukavemet Teşkilatı’nın yer altından yer üstüne çıkmak zorunda kaldığı, Türklerin Ada yönetiminden dışlandığı, Türkiye’nin Ada’ya askerî müdahale yapma zorunluluğunu hissettiği ve bunun üzerine Johnson mektubunun ortaya çıktığı bir dönemde İnönü Hükümetleri’nin, Türkiye’nin barışçı, dengeli ve uzlaşmacı siyasetini gerçekleştirmekte zorlandığı ve bunun üzerine klasik yönteme dönerek güç parametrelerinden istifade etmek durumunda kaldığı görülmüştür. Konuyla ilgili bilgiler, birinci elden arşiv belgelerinden elde edilerek değerlendirilmiştir.

During the London conference for the Cyprus matter held between Turkey, Greece and England, the bombing attack news on the 6th of September, at the house of the great leader Mustafa Kemal Ataturk’s house in Selanik where he was born, spreads to all nation. With the news after the attacking incident, the protests all over the country, especially in Istanbul and Izmir breaks out. The break-out soon turns into mayhem in some of the Rum ghettos where lots of incension scenes take place. The days that carry the name as “6/7 September events” begins to have a significant impact on the press. The facts on the events were mentioned highly in both regional and all around country newspapers. In this study, the circumstances and the incidents as to how the events  broke out, treated and took place at the Rum ghettos newspapers like Yeni Asır ,Ege Ekspres and Demokrat Izmir were studied and described.

1204 tarihinde IV.Haçlı Seferi sonrası Ege’de üstünlük, Bizans’tan Venediklilere geçti. Katolik Venedikliler’in de din konusunda hoşgörüsüz olmaları dolayısıyla zor durumdaki Ortodoks Rumlar âdil Osmanlı yönetimini tercih edeceklerdi.
Fatih Sultan Mehmed’in İstanbul’u Fethi ile Venedik ve Cenevizliler’den boşalan alanlara Ortodoks Rumlar iskan ettirilmişti. Bu iskan izninin yanında Ortodokslara kendi patriklerini de seçme izni verilmişti. Böylece Rum Ortodoks Kilisesi canlandırılmıştı.
Osmanlı’nın bu âdil ve insanî muamelelerine ve imtiyazlı yönetimine karşılık Rumlar 1821’de isyan edecek, 1829’da bağımsızlığını kazanacak, “Düvel-i Muazzama”nın de teşvikleriyle “Şark Meselesi” çerçevesinde Osmanlı Devleti’nden kopan ilk gayr-i Müslimler olarak tarihe geçecektir.

Elbette ki bu şehir pek çok önemli insan yetiştirmiştir. Sporcu, devlet adamı, siyasetçi, edebiyatçı, bilim adamı ya da asker… Sait Faik Abasıyanık, Faik Baysal, Aykut Yiğit, Semih Saygınar, Sadettin Tantan, Mustafa İsen, Aykut Kocaman, Gaffar Okkan, Kenan Sofuoğlu, Ziya Taşkent ve daha niceleri… Bu kişilerin pek çoğunu tanıyoruz. Anacak tarihin tozlu raflarında kalmış bazı özel kahramanları şehrimizle tanıştırmak gerekmektedir. İşte bu özel kahramanlardan biri olan hemşerimiz Kıbrıs Barış Harekâtında düşmana karşı ilk kurşunu sıkan SAT Komandosu İsmail Bölükbaşı’nı bu makalemizde sizinle tanıştıracağız.

In the era between 1930s and 1974 Cyprus Peace Operation,Turkish Cypriots had faced many terror events and troubles including EOKA association founded by Greek Cypriots,and their ideal of ENOSIS also known as uniting all Greeks under one state.For this reasons Turkish Cypriots founded local resistance organizations such as Volkan,9 Eylul,Kara Cete in order to defend themselves especially from EOKA.The aim of these organizations was to protect lives,wealth,and homeland of Turkish Cypriots.After the establishment of Turkish Resistance Organization (TRO),known as Türk Mukavemet Teşkilatı in Turkish,the other resistance organizations had merged.The members of this organization had trained by Special Warfare Department of The General Staff in Ankara and Antalya to serve their country.

Uzun bir süre Osmanlıların egemenliğinde kalan Kıbrıs Adası, tarihi, kültürel ve coğrafi bakımdan Türkiye’nin bir parçası durumundadır. Kıbrıs’ın 1878’de İngilizlerin kontrolüne geçmesinden sonra Rumlar, Enosis hayali ile çeşitli girişimlerde bulunmuş ve 1950’li yıllardan itibaren Kıbrıs’ta çok kanlı olaylar gerçekleşmiştir. Türkiye’nin 1974’teki askeri müdahalesi ile Kıbrıs ikiye bölünmüş ve adanın kuzeyinde bağımsız Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti(KKTC) kurulmuştur. Türkiye’nin müdahalesi ile fiilen ve hukuken iki toplumlu ve iki devletli bir yapı ortaya çıkarken Rumların yaşadığı Güney Kıbrıs Rum Yönetimi(GKRY)’nin 2004 yılında Ada’nın tamamını temsilen AB’ye üye yapılmasıyla yeni bir sürece girilmiştir.
Kıbrıs Sorunu, AB’nin GKRY’yi adanın tamamını temsilen üyeliğe almasıyla daha karmaşık bir hal almıştır.  Devamında ise Doğu Akdeniz’de önemli miktarda petrol ve doğalgaz yataklarının keşfedilmesi, Kıbrıs’ı bir anda geleneksel Kıbrıs Sorunu’nun ötesinde şekillenen küresel enerji siyasetinin de bir nesnesi haline getirmiştir. Yeni konjonktürde Kıbrıs ve Doğru Akdeniz’deki dengeler, enerji kaynaklarının paylaşımı doğrultusunda yeniden şekillenmeye başlamıştır. 
Tarama yöntemi ile hazırlanan betimsel nitelikli bu araştırmada, Doğu Akdeniz'de keşfedilen enerji kaynaklarının Kıbrıs Sorununa muhtemel etkileri tartışılmıştır

Uzun yıllar Dışişleri'nin çeşitli kademelerinde aldığı görevler sayesinde siyasilerin dikkatini çeken ve 42 yaşında NATO Daimi Delegeliğine atanan Fatin Rüştü Zorlu'nun hayatı 1950 yılında Demokrat Parti'nin iktidara gelmesiyle değişmiştir. Başbakan Adnan Menderes'le eşleri akraba olan Zorlu, ailesi ve çevresinin baskısı sonucunda siyasete girmeye karar vermiş ve 1954 yılında Demokrat Parti'den Çanakkale Milletvekili seçilerek Meclis'e girmiştir. Daha ilk döneminde Devlet Bakanlığı ve Başbakan yardımcılığı görevlerine layık görülen Zorlu, Fuat Köprülü'nün yerine Dışişleri Bakanlığı için en fazla adı geçen isim olmuştur. 1957 seçimlerinde de Çanakkale'den Milletvekili seçilen Zorlu, Menderes ta-rafından Dışişleri Bakanlığı koltuğuna oturtulmuştur. 27 Mayıs 1960 askeri darbesine kadar görevde kalan Zorlu, bu dönemde önemli işlere imza atmıştır. Kuşkusuz bunlar arasında Londra ve Zürih ant-laşmaları ilk sırada gelmektedir. 27 Mayıs'la birlikte diğer tüm DP'liler gibi Yassıada'da yargılanan Zorlu, idama mahkûm olmuş ve cezasının infazı 16 Eylül 1961'de gerçekleştirilmiştir. Bu makalede Fatin Rüştü Zorlu'nun siyasete girişi, Dışişleri Bakanı olarak yaptığı işler, Yassıada'da yargılanması arşiv belgeleri, dönemin yerli-yabancı basını ve diğer kaynaklar ışığında değerlendirilmiştir. Abstract The life of Fatin Rüştü Zorlu, who has attracted attention of the politicians by undertaking many tasks at various levels in Ministry of Foreign Affairs for many years and assigned to NATO Permanent Delegation at his age of 42, has been changed by Democratic Party which has come to power in 1950. Zorlu was related to Prime Minister Adnan Menderes by their wives and he has decided to enter politics as result of the pressure put by his parents and environment. He has entered the Parliament after being elected as a deputy of Gallipoli. He has been appointed as the deputy Prime Minister and Minister of State in his first period and he was the most mentioned one, who has been expected to be the Minister of Foreign Affairs as a replacement of Fuat Köprülü. Zorlu has been elected as a deputy of Gallipoli in the 1957 elections again and chosen as the Minister of Foreign Affairs by Menderes. Zorlu has undertaken important works during this period and remained in power until the military coup of May 27 th 1960. Certainly, the London and Zurich agreements come first among them. Zorlu has been put on trial in Yassıada with all other party members and sentenced to death. The execution of his sentence was carried out on September 16 th 1961. In this article, the entry of Fatin Rüştü Zorlu into the politics, his work as a Minister of Foreign Affairs and his trial in Yassıada have been evaluated in consideration of the archival documents, local and international media of the period and other sources.

Adını “kına çiçeği” adlı bir çiçekten aldığı rivayet edilen Kıbrıs adası; Doğu Akdeniz’de 34.33 ve 35.41 kuzey enlemleriyle, 32.17 ve 34.35 doğu boylamları arasında yer alan, Akdeniz’in Sicilya ve Sardunya adalarından sonra gelen üçüncü büyük adasıdır  . Coğrafi açıdan, Kıbrıs’ın Doğu Akdeniz’de merkezi bir konumda bulunması tüm kıyıdar, devlet ve uygarlıklar için hâkim edilmesi gereken bir hedef haline getirmiştir. Adanın denizin tam kalbinde olması saldırı anında devletlerin erken haber alması veya tam tersine saldırgan devletin daha erken davranmasını ve üst olarak kullanması kozunu beraberinde taşır. Ayrıca Kıbrıs’ın Süveyş Kanalı ve takibinde Hint Okyanusu-Pasifik Okyanusu ile Akdeniz ve takibinde Atlantik Okyanusunun bağlantı noktasında olması, gerek ticari acıdan gerekse de askeri açıdan önemli kılmaktadır. Günümüzde balistik ve kıtalar arası füze ve uçak teknolojisi dahi Kıbrıs’ın konvansiyonel askeri önemini değiştirememiştir. Uçakların menzili hususunda bir yakıt alma, mola verme, aktarma yapma noktası olarak kullanılabilirken; diğer tüm devletler için ise bir hava sahası ve milli güvenlik kavramları ve kuralları doğrultusunda izinsel bir engel teşkil etmektedir.
Öte yandan Kıbrıs’ın tüccarların konaklama noktası olması, depolama ve yakın zamana doğru yakıt(petrol veya gaz) ve yiyecek temin etme özellikleri adaya ekonomik bir önem atfetmiştir. Devlet kanadından gümrük, ticari kanattan komisyon gelirleri özellikle yakın zamanda daha önemli hale gelmiştir. Ayrıca doğal yer altı kaynakları son dönemlerde tüm devletler için cazip hale gelmiş ve Uluslararası Hukuk teamül ve kuralları doğrultusunca kıyıdar devletler Münhasır Ekonomik Bölge ilan ederek adanın sadece civar ülkelerden değil, ayrıca kendisinden de ticari ve ekonomik gelirler elde edebilir hale gelmişlerdir. Petrol bölgelerine yakın olması ve denizaltı-su tabanında petrol ve gaz rezervlerinin olması bölge devletlerinin ekonomik kaderlerini değiştirecek niteliktedir. Bu bağlamda Kıbrıs arzulanan bir yer olarak tarihsel dini, sosyo-kültürel, askeri ve ekonomik tabanlı çatışmalarını Osmanlı Devleti dönemine aktarmayı başarmıştır. Aynı şekilde Osmanlı’nın halefi Türkiye ve sonrasında İngiltere arasında aracılı bir güç savaşı haline gelmiştir. Esas anlamda bir çok açıdan değerli olan bu adayı ele geçirmek için oluşan çatışma zamanla Türk ve Yunan etnik grupları arasında siyasi bir hale gelmiş ve içerisinde dönemlere bağlı değişen dini, sosyo-kültürel, ekonomik, siyasi, hukuki yönleri gelişen bir çatışma olarak karşımıza çıkmaktadır. Sorunun tarafları da aynı şekilde süreç içerisinde değişiklik göstermiş ve GKRY’nin AB’ye üye olmasından sonra uluslararası yönü daha baskın hale gelmiştir.

Kıbrıs’taki Türk varlığının milli mücadelesini örgütleyen Türk Mukavemet Teşkilatı Türklerin izzet ve namuslarını korumalarını, varlıklarını sürdürmelerini ve özgürlüklerine sahip çıkmalarını sağlayarak tarihin seyrini değiştirmiştir. Türk Mukavemet Teşkilatı efsanesini var eden Rauf Denktaş’ın temsil ettiği mücadeleci ruh, Türk milletinin asli karakterini yansıtmaktadır. Bugün kurtlar sofrasının kurulduğu Doğu Akdeniz’de ve Kıbrıs’ta Türk milli varlığını ayakta tutmayı başarmış bu mücadeleci ruhun başta Rauf Denktaş olmak üzere bütün mücahitleri, şehitleri, gazileri saygıyla ve şükranla anılmayı hak ediyorlar.

Özet:
Bu çalışmada, Kıbrıs’ta Osmanlı döneminde kurulan gayrimüslim vakıfları ele alınmıştır. Buna göre çalışmadaki temel amaç; Osmanlı Devleti’nin Kıbrıs’ı fethettikten sonra Ada’da kurduğu en önemli müesseselerden biri olan vakıfların nasıl geliştiğini, Ada’nın ekonomik, sosyal ve kültürel hayatına ne gibi tesirleri olduğunu, gayrimüslim tebaanın vakıf sistemine nasıl iştirak ettiğini ve hangi vakıfları kurduğunu göstermektir.
Kıbrıs’ta gayrimüslim tebaanın kurduğu vakıfların şer‘i hukuka göre tescil ettirilmesi, bir ölçüde Osmanlı idaresinin Ada’da icra ettiği yönetim anlayışına ve tahakkuk ettirdiği hoşgörü kültürüne teveccüh edilmesinin bir sonucu olarak değerlendirilmektedir. Bu araştırmayla, Kıbrıs’ta kurulan gayrimüslim vakıflar ilk defa gün yüzüne çıkartılmış ve Ada tarihinde eksik kalan önemli bir boşluğun doldurulmasına çalışılmıştır.
Kıbrıs’ta yapılan arşiv çalışmalarından hareketle Ada’da hâlihazırda 2222 adet vakfın kurulduğu ve bunun 7 tanesinin gayrimüslimlerin tasarrufunda bulunduğu görülmüştür. Hicri 1016 (M. 1608) ile 1275 (M. 1859) tarihleri arasında kaydedilen bu vakıflar; Rafael veled-i Lazeri, (İ)Elyasi ve Savva veled-i Avraşim, Hristofi veled-i Lefteri, Hristinu bint-i Kostanti, Maryo (Mario) bint-i Markaro, Mayram (Mariam) bint-i Sarkiz (Sarkis) ve Maryo (Mario) bint-i Yanni adına kaydedilmiş olup, birinin Yahudi, ikisinin Ermeni, dördünün ise Rum milletine ait vakıflar olduğu tespit edilmiştir.
Arşiv belgelerine göre bunun tespiti ilk kez yapılmış olmasına rağmen bu sayının az olduğu iddia edilmemektedir. Zira Kıbrıs gibi küçük bir coğrafyada bu türden vakıfların kurulması, Osmanlı topraklarının genelinde kurduğu vakıf medeniyetinin Kıbrıs’a, dolayısıyla da Ada’daki gayrimüslim topluma yansıdığını göstermektedir.
Ada’da yaşayan Ermeni, Musevi ve Rum tebaaya ait gayrimüslim vakıfların XVII. ve XIX. yüzyılları arasında kurulması, bu vakıfların mensup olunan dinin şartlarına göre tanzim edilmesi ve o dinin cemaatine hizmet etmeyi amaçlaması, vakıf sisteminin Ada’daki gayrimüslim tebaa içinde de kanıksandığını göstermektedir.
Buna göre araştırmada, gayrimüslim vakıflar ele alınırken, süreç analizine dair bir yöntem uygulanmış, buna müteakip ortaya çıkan arşiv belgelerinin içeriğine bakılarak, hazırlanan tablolarla gayrimüslim vakıfların özellikleri analiz edilmiştir.

Abstract:
The Non-Muslim foundations constituted during Ottoman Empire were analyzed in this paper. The main purpose of the research is to; Discuss the improvement of the foundations- one of the most essential constitutions that were established in Cyprus after the Ottoman conquest, to indicate the impact of the foundations to the economic, social and cultural life of the island, analyze the place of Non-Muslim people in the foundation system and finally to indicate the foundations that they constituted on the island.
The Non-Muslim foundations in Cyprus were recorded due to Ottoman ecclesiastic’s law and that can be evaluated as a tolerance to the culture of those people by the Ottoman Empire. The Non-Muslim foundations constituted on the island will be brought to light for the first time, so it means that the missing part in the history of the island will be clarified.
According to the studies in Cyprus archive, it is obvious that there are 2221 foundations on the island at the moment and 7 of them are in the possession of the Non-Muslims. The foundations that were recorded during Hijri 1016 (C.E. 1608) and 1275 (C.E. 1859) were recorded in the name of Rafael veled-i Lazeri, (İ)Elyasi and Savva veled-i Avraşim, Hristofi veled-i Lefteri, Hristinu bint-i Kostanti, Maryo (Mario) bint-i Markaro, Mayram (Mariam) bint-i Sarkiz (Sarkis) and Maryo (Mario) bint-i Yanni. It was determined that one of the foundations was Jewish, 2 of them Armenian and 5 of them Greek.
Though it’s the first determination due to archive documents, it’s not considered that there are fewer foundations. Constitution of such kind of foundations on a little island like Cyprus, means that the foundation system that was established in the Ottoman Empire had a huge impact on Cyprus and on Non-Muslim people on the island.
These 7 foundations were constituted by Jewish, Greek and the Armenians living on the island in XVII-XIX centuries and they were organized due to the terms of concerned religion and the aim of the foundations was to serve to the people of those religions. It means that time by time foundation system was inured by Non-Muslim people.
The research are of this paper is Non-Muslim foundations and it was attempted to make a period analysis in the research. During this process the documents from the archive were analyzed. It was tried to determine the characteristics of the Non-Muslim foundations with the tables.

Dil yönünden zengin kaynaklar olan masallar, bilhassa okul öncesi çocukların bebeklik çağından sonraki yıllarında, dil eğitimi ve öğretimi açısından en önemli materyallerdir. Türkçenin kullanılış inceliklerini, güzelliklerini, kelimelerin değişik anlamlarını ve ifade zenginliklerini en esaslı bir biçimde barındıran türlerdir;  yıllardır dilden dile, telden tele geçerek sözlü bir gelenek hâlinde sürüp gelen bu eserler, halk dilinin, halk ruhunun tükenmez bir menbaıdır. “Çocuğa ana dilinin, bir işçi elindeki alet gibi nasıl kullanıldığını ilk öğreten, ona bu dilin türlü hünerlerini; kıvraklığını, zenginliğini, inceliğini ilk gösteren, kişiye  ilk aşılayan masallardır”(Boratav, 2007). Eğer yalın, doğru, gerçek bir dille masal, anlatılırsa çocuk, ilk kelimeleri oradan edinir; nesnelerin ilk isimlerini, hayvanların çoğunu, karşıtlıkları ve renkleri masallardan öğrenir. Masal anlatırken bazı kelimeler vurgulanarak söylenir. Bunlar çocuğun zihnine kazınır, daha çok hatırda kalır. Çocuk, masalı anlattıkça ezberler, böylece daha küçük yaşta ezber yeteneğini de kazanır. Aynı zamanda “masallar çocuğu, ana dili bakımından geliştirir, kelime hazinesini zenginleştirir, hayal gücünü artırır”(Anaokulları Kılavuzu, 1971). “Masallar ana dili öğretiminde ve dilin güzel telaffuzunda da değerli malzemeler içermektedir. Çocuklara ana dili şuuru kazandırmada ve kitap okumayı sevdirmede masalların önemi inkâr edilemez” (Bilkan, 2001). Kıbrıs Türk Toplumunda masal antlatma geleneği  bugün de devam etmektedir. Çocuklara masal anlatma ya da masal okuma anneler, babalar ve nineler aracılığyla gerçekleşmektedir. Bunun yanında okul öncesi eğitim veren merkezlerde masal saatleri yer almakta, bu saatlerde, çocuklara masallar anlatılmakta ya da okunmaktadır. Böylece çocuk, küçük yaşta Türkçenin güzelliğine vakıf olmaktadır. Kıbrıs’ta Türkçenin, varlığını korumasında ve sürdürmesinde,  bir bakıma bu olgunun büyük önemi ve payı vardır.
Anahtar kelimeler: KKTC, Okul öncesi,

Geçmişten günümüze birçok medeniyete ev sahipliği yapan Kıbrıs, tartışma ve çekişmelerin merkezinde yer almıştır. 16. yüzyılda Osmanlı egemenliğine giren ada göç ve iskân politikalarıyla Türk nüfusunun yerleşimine açılarak, Türkiye açısından günümüzde mevcut olan Kıbrıs Sorununun başlamasına neden olmuştur. II. Dünya Savaşı sonrası Türkiye-Yunanistan ve İngiltere'nin garantör devlet olarak yer almalarıyla birlikte Kıbrıs Cumhuriyeti kurulmuştur. Gücü elinde tutan kesimin diğer kesimi dışlamasıyla, uluslararası bir sorun haline gelen bu problem Türkiye'nin AB üyeliğini de etkiler hale gelmiştir. Türkiye karşıtı olan Yunanistan'a ek olarak 2004 yılında Güney Kıbrıs Rum Yönetiminin de AB üyesi olmasıyla birlikte Kıbrıs Sorunu daha bir kaotik hal almıştır. Türkiye'nin AB üyelik sürecini de etkileyen bu çok önemli uluslararası ilişkiler sorunu, ağırlıklı olarak Güney Kıbrıs Rum Yönetimi eksenli olmak üzere çok yönlü bir analize tabi tutulmuştur.

Türkiye solu üzerinde büyük etki yaratan Yön Hareketi, 1964’te Kıbrıs meselesi öne sürerek Türkiye’de yaşayan Yunanistan pasaportlu Rumların sınırdışı edilmesi ve aileleriyle birlikte en az 30 bin Rum'un Türkiye’den gönderilmesi meselesinde belirgin bir şekilde devletin
uygulamasından yana tavır almıştır. Bu yazı, Yön dergisinin en önde gelen yazarları Doğan Avcıoğlu ve İlhan Selçuk’un yazılarındaki siyasi konumlanmayı ve öne sürülen tarih tezlerini inceleyerek, dönemin sol siyasetinin güçlü bir çizgisinin tavrını ortaya koyacaktır.

Uluslararası ilişkiler teorileri, devletlerin dış politikalarını belirlemede öncelik eden argümanlardır. Devletler gerekli yerlerde gerekli kararları alırken birtakım kuramlara başvururlar. Realizm kuramı da devletlerin sıklıkla başvurdukları çerçeve bir teori olarak karşımıza çıkmaktadır. Kıbrıs Adası sorununun incelenmesinde devletlerin bu konuda uygulamış oldukları politikaları Realizm etrafında değerlendireceğiz. Halk arasında gerçekçilik teorisi olan Realizm, özellikle devletlerin güç mücadelesinde ele alınmaktadır. Bu yaşanan güç düellosunda devletlerin gerçekleştirmiş oldukları müdahale ve çatışmalar realizmin somut örnekleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Uluslararası Arenada birçok devletin bu teoriler çerçevesinde uygulamış oldukları politikalar bulunmaktadır. Bu çalışmada da Realizm teorisinin kökenini inceleyip, argümanlarını ve bu teoriye öncülük etmiş önemli isimleri ele alarak, Kıbrıs Adası sorununun Realist perspektiften değerlendirmesini yapacağız.