Eski Türk Edebiyatı

Mazmun, klâsik Türk şiiri ile yolu kesişen herkesin aşina olduğu bir kavramdır. Bununla birlikte, onun tam olarak neyi kastettiğine dair tartışmalar devam etmektedir. Bazı araştırmacılar onu, klâsik şiirin kalıplaşmış benzetme dünyasını kastetmek için kullanırken bazıları ise zaten bir adı bulunan çeşitli edebî sanatları mazmun olarak nitelemiştir. Sözcüğün herhangi bir sınır çizilmeksizin gelişigüzel kullanımı, klâsik şiire ait herhangi bir hususu ifade etmek için mazmun teriminin tercih edilmesi sonucunu doğurmuştur. Elinizdeki kitap, beyitlerin arka plânına kusursuzca yerleştirilmiş mazmunları mercek altına almaktadır. Bu anlamda eser, daha önce mazmun örneği olarak aktarılan beyitleri sorgulamakta, literatüre yeni numuneler eklemektedir. Böylece, klâsik Türk şiirinin gizemli hüner gösterilerini deşifre ederek eski edebiyatseverlere bu geleneğin farklı bir yönünü tanıtmaktadır. Çalışmanın, beyitlerde gizlenen kavramları ifade eden “mazmun” terimini kitap hacminde işleyen ilk kaynak olduğunu belirtmekte fayda vardır.

Aruz vezni Türk edebiyatının uzunca bir dönemine damgasını vurmuş önemli bir ahenk unsurudur. Bu
veznin günümüzde daha iyi anlaşılabilmesi ve hatta yeni metinlere uygulanabilmesi amacıyla
hazırlanan elinizdeki kitap, aruz fobisi olanlara ilaç gibi gelecek, aruzla yazılmış şiirlerdeki ahengin
daha görülebilmesini sağlayacaktır. Gereksiz ve işlevsiz bilgilerden arındırılarak sunulan
alıştırmalarda, kişinin aruz veznini kendi kendine geliştirmesi sağlanmış, herkesin aruz vezni ahengine
aşina olması amaçlanmıştır. Verilen bilgiler ve örnekler takip edilerek alıştırmalar yapıldığında, hangi
seviyeden olursa olsun şiirdeki müzikal ahengin peşinde koşanlar umduklarını bulacaklar ve -kim bilir
belki de- aruzla şiir yazma çabası içine gireceklerdir.

İnsan, tarih boyunca gülme ihtiyacı içerisinde olmuştur. İnsanın mizacında var olan gülme, bazen ruhen rahatlamak, bazen sosyalleşmek bazen de kötü düzene tepki göstermek amacıyla karşımıza çıkar. İnsanın bu ihtiyacı da mizah sanatını doğurmuştur. Mizah, tarih boyunca hep varlığını sürdürmüş; yaşanılan dönemin sosyal, siyasal, ekonomik ve kültürel yapısıyla paralel olarak gelişmiştir. Bu çalışmamızda, yaşamımızın hemen hemen her yerine sinmiş; fakat edebiyatımızda çizgileri tam olarak belirlenemeyen mizah konusunu ele alacağız. Türk edebiyatında gülmece, latife, nükte, gibi terimlerle birlikte anılan “mizah” sözcüğü edebiyat araştırmacıları, şair ve yazarlar tarafından farklı şekillerde ifade edilmiş olup kesin ve ortak bir mizah tanımı ortaya konmamıştır. Amacımız, ilk olarak, Türk edebiyatında daha önce yapılmış olan mizah tanımlarından yola çıkarak kendi mizah tanımımızı ortaya koymaktır. Mizahın anlam boyutuna değindikten sonra, mizahın ortaya çıkış sebepleri üzerinde duracak, Klasik Türk edebiyatında mizahın kısa bir tarihine değinerek mizah yapma yollarını saptayacak ve bunları Klasik Türk edebiyatından örneklerle pekiştirmeye çalışacağız.
Anahtar Kelimeler
Mizah, gülmece, nükte, hiciv, söz sanatları
Abstract
Throughout the history people need laughing. Laughing that exists on human temperament emerges because of spiritually relief, sometimes socializing and sometimes reacting to dysfunctional order. Act of humour occur because of this human needs. Throughout the history it is always continue its existence and it developed parallel with the cultural economical political and social structure of period that is lived. In this study, the paper will discuss the subject of humour which is included into our daily lives though its trashes are not exactly identified in our literature. In Turkish literature, the word “humour” mentioned with terms like wit and waggery was expressed different ways by literature researcher, poets and writers and it is not set forth common definition of word humour. The aim of this paper is to come out our own definition of humour based on definitions which are defined before. After mentioning aspect of the meaning, the paper will focus on the reasons of occurrence of humour and determine ways of expressing humour by indicating short history of humour in Classic Turkish literature and try to corroborate these with the samples from literature.
Key Words: Humour, humor, witticism, satire, rhetoric

Türk edebiyatında ilk dönemlerde sözlü anlatım biçimlerinin örnekleri olarak karşımıza çıkan destan, efsane, masal ve hikâye gibi edebî türlerden bazıları, sonraki dönemlerde yazılı forma kavuşarak günümüze kadar ulaşmıştır. Sözlü ve yazılı olarak ele alınan bu eserler, meddah, müellif veya müstensihler vasıtasıyla nesilden nesile aktarılmıştır. Daha çok din, tarih, ahlak, gelenek ve sosyal hayatı anlatma ve öğretme gayretiyle oluşturulan bu eserler, geniş bir kitleye hitap ettiği için olabildiğince sade bir üslupla anlatılmıştır/yazılmıştır. Öğreticiliğinin yanı sıra edebî zevke de hitap eden bu eserler, bir bakıma bağlı bulunduğu topluluğun kültür belleği konumundadır. Bu eserler arasında yer alan hikâyeler, içeriğine ve işleniş amacına uygun olarak gazavat-nâme, menakıb-nâme veya genel anlamda hikâye başlıklarını alır. Asırlardan beri anlatılagelen bu hikâyeler, tarihî olay ve şahsiyetleri konu

Ölüm, sözün bittiği yer de olsa, üzerine çok söz sarf edilmiş; dinlerin, bilimin ve felsefenin temel sorunsalını oluşturmuş bir meseledir. Her insanın mutlaka tadacağı, ancak kimseyle paylaşamayacağı bu tecrübe, sırdaşı sırdaştan, ebeveyni evlattan ve maşuku âşıktan ayırır. Ölümün sebep olduğu ayrılık pek çok din ve inanışta bir son olarak nitelenmez. Bilâkis o, kutsal kitaplarda müjdelendiği üzere gözlerin ebedî hayata açılmasıdır. Geçici dünya hayatından, baki hayata intikaldir. İslâm dininde Kuran ve hadislerin referansı ile biçimlenen ölüm ve sonrası hakkındaki inanış; insanın mezarda Mahşer'i beklerken sorgulanacağı, Kıyamet gününde işlenen tüm amellerin muhasebe edileceği ve her insanın dünya hayatında yaptıkları ile yargılanacağı düşüncesine dayanır. Dünyanın, ahretin tarlası olduğunu düşünen müminler, hayatlarını ebedî saadete ulaşmak için bir sermaye olarak görürler. Cemâlî mahlaslı bir Müslüman-Türk şairin XIII-XV. yüzyıllarda -muhtemelen defin törenlerinde okunması için- ürettiği ve asırdan asıra hem yazılı hem de sözlü hafızada taşıyarak günümüze miras bıraktığı Kabir Destanı, Anadolu'da ölümün nasıl algılandığı ve nasıl karşılandığına dair önemli ipuçları veren tarihî bir vesika olarak dikkati çekmektedir. Hazırlanan çalışmada zaman, mekân ve sözlü kültürün birbirinden uzaklaştırdığı beş nüshadan hareketle metin kurulmuş ve bir nüshanın tıpkıbasımına yer verilmiştir. "İslâm dininde ölüm" bahsini estetik bir malzeme hâline getiren ecdadın evlâdına yadigâr bıraktığı bu manzum vasiyet, ihtiva ettiği nasihatlerin daha iyi anlaşılabilmesi için günümüz Türkçesine aktarılmıştır. Eser bu hâliyle, İslâm'da ölüm ve ötesini merak eden okura, merakını manzum ve tarihî bir metinle giderme imkânı sağlamaktadır.

ÖZET Orhan Gazi zamanında fethedilen ve henüz kuruluş aşamasındaki Osmanlı Devleti'nin ikinci başkenti olan Bursa'nın çehresi, fethin akabinde kısa sürede değişmiş; yapılan imar ve inşâ faaliyetleriyle şehir siyasi ve ticari açıdan önem kazanmakla birlikte ilim, kültür ve sanat merkezi olarak da ön plana çıkmaya başlamıştır. Şehrin başkentliği kısa sürse de Bursa, asırlar boyunca Osmanlı Devleti'nin çeşitli coğrafyalarından gelen ilim ve sanat erbabının uğrak yeri olmuştur. Osmanlılar döneminde yetiştirdiği önemli devlet adamlarıyla siyasi tarihimizde; musikî, hüsn-i hat, minyatür, ebru, nakış vb. birçok klasik sanatta söz sahibi olmuş sanatçılarla da kültür ve sanat tarihimizde ayrı bir yere sahip olan Bursa, edebiyat tarihimizde önde gelen birçok şair ve yazarın memleketi olması hasebiyle de dikkat çekmektedir. Bu çalışmanın konusunu klasik edebiyat döneminde yetiştirdiği şair sayısı itibarıyla İstanbul'dan sonra ikinci sırada yer alan Bursa'nın önde gelen şairlerinden Haylî Ahmed Çelebi ve şiirleri teşkil etmektedir. Asker şairlerimizden olan Haylî XVII. asırda yaşamış, ömrü cenk meydanlarında geçmiş ve Bağdat seferi esnasında şehit olmuştur. Kaynaklarda şairin dîvânı olduğu bilgisi kayıtlıysa da eser günümüze ulaşamamıştır. Bu makalede hayatı hakkında eski kaynaklarda çok fazla bilgi bulunmasına rağmen ansiklopedilerde sathî şekilde verilen Haylî'nin biyografisi yeniden yazılmaya çalışılacak ve şiir mecmuaları ile biyografik eserlerden derlenen şiirlerinin çevriyazılı metinleri verilecektir. ABSTRACT The facade of Bursa, which was conquered in the time of Orhan Gazi and established as the second capital of the newly-established Ottoman State, changed in a short time after the conquest, and thanks to the development and construction activities, the city gained political and commercial importance, and also came to the fore as a center of science, culture, and art. Although it did not remain as the capital for long, Bursa was a frequent destination for scientists and artists from various geographies of the Ottoman State for centuries. Bursa, which has its own special place in our political history because of the statesmen it raised, and in the history of culture and art because of the many artists it raised in different branches of art such as music, calligraphy, miniature, marbling, embroidery, etc., is important because it is also the hometown of many poets and writers in our literary history. The subject of this study is Hayli Ahmed Celebi and his poems, and although he is one of the prominent poets of Bursa, which ranks second after Istanbul in terms of the number of poets it raised in the classical period, little is known about his lifetime. One of the soldier-poets of our history Hayli lived in the 17th century, spent his life on battlefields, and died a martyr during the Baghdad expedition. Although it is recorded in the sources that the poet has his own book, the work has not survived. In this article, the biography of Hayli, information about the life of whom is plenty but superficial, will be attempted to be rewritten, and poetry will be compiled from texts published in poetry magazines and biographical works.

21 yıl gibi kısa bir ömür yaşamış olan İngiliz oryantalist Arthur Lumley Davids (1811-
1832)’in 1832’de İngilizlere Türkçe öğretmek gayesiyle, II. Mahmud’a ithafen yazdığı
A Grammar Of The Turkish Language adlı kitabı sıradan bir gramer kitabı olmaktan
ötedir. Türkoloji açısından önemli bilgileri de ihtiva eden bu eser, yabancılara Türkçe
öğretmek maksadıyla yazılan diğer tüm kitaplardan farklı bir özelliğe sahiptir. Bir giriş,
gramer, kelimeler, diyaloglar ve ekler olmak üzere toplam dört bölümden müteşekkil bu
kitapta, dîvân şairlerinin eserlerinden çokça istifade edildiği görülmektedir. Yabancılara
Türkçe öğretmek amacıyla bir oryantalistin hazırladığı gramer kitabında dîvân şiiri
materyallerinin kullanılmış olması, bize göre üzerinde durulması gereken kayda değer
bir konudur.
Davids, kitabında özellikle gramer konularını izah ettiği bölümde, kelime seviyesinde
ilgili grameri gösterdikten sonra, o gramer yapısını ihtiva eden manzum örnekler de
sunmuştur. Ekler bölümüne de Bâkî ve Mesîhî’den okuma parçalarını kaydederek bu
sahada bir ilki gerçekleştirmiştir. Bu çalışmada, Davids’in Arap harfleriyle verdiği
örnek manzumeler üzerinde durulmuş ve bu materyallerden hareketle sonuç bahsinde
bazı çıkarım ve tekliflerde bulunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Arthur Lumley Davids, Türk Dili, Yabancılara Türkçe Öğretimi,
Divan, Hümâyûn-nâme

Divân şiirinin kendine has bir iklimi ve atmosferi vardır. Kendine özel remizleri,mazmunları da bunlar arasında eklenebilir. Bu remizleri, mazmunları ilk bakışta anlamak kolay değildir. Anlamak için, işin ehli olmak gerekmektedir. Divân şiirinin kendine özgü bu yapısı, incelenmeye başladığı zaman dilimi içerisinde sözlüklerin hazırlanmasını zorunlu kılmıştır. Bu hazırlanış sadece anlaşılmazlığı ortadan kaldırmak için değil, divân edebiyatına yönelen suçlamaları ortadan kaldırmak ve anladığını okutmak, öğretmek maksadı da dikkatlere seslenir. Bu bağlamda divân edebiyatına sözlükleriyle hizmet eden İskender Pala’nın Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü Ahmet Talat Onay’ın Açıklamalı Divân Şiiri Sözlüğü ya da diğer bir adıyla Eski Türk Edebiyatından Mazmunlar ve İzâhı isimli iki sözlüğü karşılaştırılacaktır.

Dîvân şiiri geleneği ömrünü tamâmlayıp hayâtiyet dâiresi kapandıktan sonra geleneğin içinden önemli konular ve metinler modern denilen dönemde kimi şâirlerce yeni dil ve yeni formlarla yeniden ele alınıp şiirleştirilmiştir. Şeyh Gâlib'in Hüsn ü Aşk adlı mesnevîsi de, yazıldığı dönemden günümüze kadar pek çok şâire ilhâm kaynağı olmuş, bu çerçevede ayrıca, yeni bir dil, yeni bir form ve bir modern dönem şâirinin şiiraltı ile, yani, Fazıl Hüsnü Dağlarca'nın Şeyh Galib'e Çiçekler adlı şiir kitâbı ile yeniden yorumlanmıştır. Bu makâlede, ilk baskısı 1986 yılında yapılan bu eser Hüsn ü Aşk'a göre konumu açısından değerlendirilecek; Dağlarca'nın, geleneği ve Gâlib'i yorumlayıp yansıtma tarzı karşılaştırmalı olarak ele alınacaktır.

After the tradition of divan poetry completed its lifetime and its virtuous life was closed, important topics and texts from within the tradition have been reconsidered by poets in this modern period with new language and new forms. The mesnevi of Şeyh Galib called Hüsn ü Aşk, has been a source of inspiration for many poets from the time it was written to present day, and in this frame, has been reinterpreted with a new language, a new form and a poetical subconscious of a modern poet, that is, a poetry book called Flowers to Şeyh Galib by Fazıl Hüsnü Dağlarca. In this article, this work, which was first published in 1986, will be evaluated in terms of its position with respect to Hüsn ü Aşk; and the tradition of Dağlarca, and his interpretation and reflection of Galib will be discussed comparatively.

Öz Osmanlı sahasında Doğu Türkçesiyle şiir yazma geleneği Nevayî'den önce yaşayan Şeyyad Hamza ve Ahmed-i Da'î'ye kadar uzanır. Özellikle Nevayî'den sonra Çağatay Türkçesiyle şiir yazan şair sayısında önemli bir artış yaşanmıştır. Yavuz Sultan Selim, Nedim ve Şeyh Galib gibi onlarca şair bu akımın etkisinde kalarak Çağatayca şiirler yazmıştır. Ancak söz konusu şiirler her ne kadar Doğu Türkçesi özellikleri taşısa da şairler, kendi yazı dillerinin tesirinden kurtulamamış ve Osmanlı Türkçesine özgü unsurlara şiirlerinde yer vermişlerdir. Bu çalışma iki bölümden oluşmuştur. Birinci bölümde Osmanlı-Çağatay kültür etkileşimine yer verilmiş, ikinci bölümde Osmanlı şairlerinin yazdıkları Çağatayca şiirlerde yer alan Oğuz Türkçesine ait dil verileri ele alınmış, bu şiirlerdeki Oğuz Türkçesi unsurları ses bilgisi, şekil bilgisi ve söz varlığı karşılaştırması neticesinde ortaya konulmuştur. • Abstract The tradition of writing poetry with the East Turkish in the Ottoman dates back to Sheyyad Hamza and Ahmed-i Da'î who lived before Nevayî. Especially after Nevayî, the number of poets who wrote poetry with Chagatai Turkish increased considerably. Many poets like Yavuz Sultan Selim, Nedim and Sheyh Galib wrote poetry in Chagatai by being influenced by this current. However, even though the poems in subject have the characteristics of Eastern Turkish, the poets have not escaped the influence of their own writing languages and have included elements specific to the Ottoman Turkish in their poems. This work has two parts. In the first part, Ottoman-Chagatai culture interaction was given. In the second part, the linguistic data of Oghuz Turkish in Chagatai Turkish poems written by Ottoman poets were handled and the features of Oghuz Turkish in these poems were presented in terms of phonetic, morphology and vocabulary comparison. • Keywords Chagatai Turkish, Oghuz Turkish, Ottoman Poets, Oghuz Turkish Features

Taşköprîzâde Ahmed Efendi’nin eş-Şakâ’iku’n-Nu’mâniyye fî Ulemâi’dDevleti’l-Osmâniyye adlı eseri kaleme almasıyla yeni bir Türkçe biyografi yazım
biçimi doğmuştur. Bu yeni telif şekli dönemin entelektüelleri tarafından süratle idrak
edilerek bir geleneğe evrilmiştir. Taşköprîzâde hayatta iken birden fazla mütercim
eseri tercüme etmeye başlamış, zaman içerisinde birçok tercüme yapılmıştır.
Tercümelerle birlikte zeyl geleneği başlayarak 19. yüzyıla değin bu tahrir faaliyeti
sürmüştür.
Âlim, mutasavvıf, tabip, hatip gibi zümrelerin hayat hikâyelerini kapsayan bu
eser, Muhtesibzâde Mehmed Hâkî-i Belgrâdî tarafından üç kere tercüme edilmiştir.
Hâkî, Taşköprîzâde’den tercüme için izin almış, ona yaptığı tercümeden örnekler
göstermiştir. İlk yaptığı tercümeye isim koymasa da genellikle Terceme-i Şakâ’ik-i
Numâniyye şeklinde anılmıştır. İkinci tercümesinin ismi Hadâ’iku’r-reyhân,
sonuncusunun adı Mecma’ü’l-eşrâf’tır.
Çalışmanın giriş bölümünde ilk olarak biyografi türünün ortaya çıkmasından
Şakâ’ik’ın tahririne kadar olan tarihsel akışa kısa bir bakış yapılmıştır. Daha sonra
Şakâ’ik, tercümeleri ve zeylleri hakkında genel bilgiler verilmiştir. Birinci bölümde
mütercimin hayatı elde verili olan bilgiler ve eserinden hareketle oluşturulmuştur.
İkinci bölümde Mecma’ü’l-eşrâf hakkında umumî bir inceleme yapılmıştır.
Biyografilerde kişilik, kimlik, fiziksel özellikleri gibi bireysel özelliklerin yanında
toplum, kültür, yaşayışa dair ilişkisel hususiyetler çeşitli yönlerden ele alınmıştır.
Kişilerin ürettikleri eserler de müstakil bir başlık altında incelenmiştir.
Üçüncü bölümde Hâkî’nin tercümeleri birbiri arasında kıyaslanmıştır.
Biyografilerin sayı, sıra ve içerikleri, başlıkları, şiirleri, yazılış bilgileri, nüshaları
mukayese edilmiştir. Son bölümde Mecma’ül-eşrâf’ın bilinen iki nüshası üzerinden
tenkitli metni yapılmıştır.
Abstract
Taşköprîzâde Ahmed Efendi’s work named eş-Şakâ’iku’n-Nu’mâniyye fî
Ulemâi’d-Devleti’l-Osmâniyye, gave a new form of biography to the Turkish
literature. This new method evolved into a tradition by being quickly grasped by the
intellectuals of the period. While Taşköprîzade was still alive, his work was translated
by many translators. In addition to the translations, the tradition of ‘zeyil’ started and
this writing activity continued until the 19th century.
This work, which covers the life stories of Muslim scholars (âlim, mutasavvıf,
tabip, hatip, etc.), was translated three times by Muhtesibzâde Mehmed Hâkî-i
Belgrâdî. He received permission from author himself for translation and showed
examples of his translation. Even though he did not name his first translation, it was
often referred to as Terceme-i Şakâ’ik-i Numâniyye. The name of his second translation
is Hadâ’iku’r-reyhân, and the last one is called Mecma’ü’l-eşrâf.
In the introduction part of the study, a brief look at the historical flow from the
emergence of the biography type to the writing of Şakâ'ik has been given. After that,
general information about Şakâ’ik, its translations and additions are given. In the first
part, the life of the translator is written based on his work and the limited information
available. In the second part, a general examination has been made about Mecma’ü’leşrâf. In biographies, besides individual characteristics such as personality, identity,
and physical characteristics, relational features related to society, culture and life are
handled from various aspects. The works produced by people are also examined under
a separate title.
In the third chapter, the translations of Hâkî are compared. The characteristics
of biographies such as number, order and content of biographies, titles, poems, spelling
information, copies were compared. In the last chapter, the critical edition of two
known copies of Mecma’ü’l-eşrâf are made.

Yahya Kemal'in eski tarzda yazdığı şiirleri ihtiva eden Eski Şiirin Rüzgârıyle isimli eser, bilindiği üzere, ilk kez Nihad Sami Banarlı tarafından 1962 yılında neşredilmiştir. Bu neşir üzerine meşhur edebiyat tarihçisi ve araştırmacısı Orhan Şaik Gökyay tarafından alınmış birtakım eleştirel notlar mevcuttur. Bu notların tasnif edilerek yayımlanması bu makalenin esas gayesini oluşturmaktadır.
Çalışmanın ilk bölümünde bazı mısraların bilinmeyen yeni varyantları, yeni şiir başlıkları ve Gökyay’ın Banarlı tarafından yanlış okunduğunu iddia ettiği mısralar sıralanmış ve ayrıca bu varyantlar şiirlerin kendi bağlamı dikkate alınarak tartışılmıştır. "Neşre Eklemeleri" başlıklı ikinci bölümde Gökyay'ın bu kitapta geçen şiirlerle ilgili aldığı bilgi notları ve Yahya Kemal'e ait olduğunu iddia ettiği manzumeler sıralanarak değerlendirilmiştir. Üçüncü ve son bölümde ise Gökyay'ın kritikli bir neşir teşebbüsü hazırlığında olduğunu düşünmemizi sağlayan ve bu şiirlerin ilk kez ne zaman ve ne şekilde yayımlandığını gösteren notlar sıralanmıştır.
Yahya Kemal gibi büyük bir şaire ait bazı yeni şiirlerin ortaya çıkmış olması büyük önem arz etmektedir. Ayrıca Eski Şiirin Rüzgârıyle'de geçen bazı mısraların yeni varyantlarının bulunması da Yahya Kemal araştırmaları açısından dikkat çekici bir gelişmedir. Banarlı neşrinin çeşitli eksikliklerine işaret eden ve eserin daha kapsamlı neşirleri için bir model sunan bu notlar, ilk kez bu makale ile ilim dünyasının dikkatlerine sunulmaktadır.




The work titled Eski Şiirin Rüzgârıyle, a book of poems written by Yahya Kemal in the old style, as is known, was first published in 1962 by Nihad Sami Banarlı. Orhan Şaik Gökyay, a prominent literature historian and language researcher, made some critical notes on this publication. Thus, the publication of these notes after classification constitutes the main purpose of this study.
The first section of the study lists unknown new variants of some lines, new poem titles, as well as lines which Gökyay claims were misread by Banarlı. Additionally, the variants were discussed by consideration of their contexts. The second section, titled "additions to the text", contains Gökyay's information notes on the poems in the book, with a list and evaluation of some of the poems that he claims belong to Yahya Kemal. In the third and last section includes a list of the notes that lead us to think that Gökyay was preparing for a critical publication showing when and how these poems were first published.
The emergence of new poems belonging to a great poet like Yahya Kemal is very important. Similarly, the discovery of new variants of some verses in Eski Şiirin Rüzgârıyle is a remarkable development in terms of research on Yahya Kemal. These notes, which point to various shortcomings in Banarlı's publication and thus offer a model for its more comprehensive publications, are presented to the service of the academic world through this article.

Bu çalışma ile dillerinden biri Türkçe olan manzum ikidilli/çokdilli sözlükler üzerine yapılmış akademik çalışma-ların bir araya getirilmesi amaçlanmaktadır. Giriş bölümünde manzum sözlüklerin tarihçesine ve şekil özelliklerine değinildikten sonra eğitim-öğretim aracı olarak kullanılmalarına işaret edilmiştir. Çalışmanın esasını teşkil eden ve konunun araştırmacılarına kılavuzluk görevi ifa etmesi arzu edilen bibliyografyada ise manzum sözlükler üzerine yapılan çalışmaların bibliyografik künyeleri, dillere göre tasnif edilmiş ve ilgili sözlük altında araştırmacının soyadına göre alfabetik olarak listelenmiştir. Üzerinde herhangi bir çalışma yapıldığı tespit edilemeyen manzum sözlüklere bibliyografyada yer verilmemiştir. Bibliyografyada ayrıca manzum sözlüklerin şerh, tazmin veya tercümeleri üzerine yapılan çalışmalar ile devam eden çalışmalara da yer verilmiştir. Manzum sözlüklerin muhtevası, yazıldıkları tarih veya dönem, yazma veya basma nüshaları gibi bilgiler bu çalışmada yer almamıştır.

Mirkâtü'l-Cihâd, 14. yüzyılda yazılmış bir Danişmendnâme nüshasını Gelibolulu Mustafa Âlî'nin kendi çağının diline aktardığı bir kitaptır. Klasik Osmanlı Türkçesinin ses, yapı ve söz dizimi özelliklerini önemli ölçüde yansıtan bu eser, içerik olarak Aşağı Kelkit Havzası'nın (Tokat, Niksar, Amasya, Çorum) Türkler tarafından fethini anlatır. Destan motifleri arasına gizlenmiş önemli tarihî bilgiler esere tarih metni özelliği de kazandırmaktadır. Eserin birinci bölümünde Mirkâtü'l-Cihâd'ın başlıca dil özellikleri ikinci bölümünde çeviri yazılı metin, üçüncü bölümünde ise dizin/sözlük yer almaktadır.

Öz: Mesnevi, kafiyenin her beyitte değişmesi ve beyit sayısının da sınırlandırılmamış olması özellikleri nedeniyle uzun manzum metinler için tercih edilen bir nazım şekli olmuştur. Bu durum, tahkiyeye dayalı manzum metinlerde şairlere büyük kolaylık sağlamıştır. Leylâ vü Mecnûn, Hüsrev ü Şîrîn, Yûsuf u Züleyhâ gibi aşkı konu alan manzum hikâyeler hep bu nazım şekliyle yazılmış, hatta mesnevi denilince çoğunlukla bu tür metinler akla gelir olmuştur. Mesnevi nazım şekliyle yazılmış manzum hikâyelerden biri de İskender-nâme’dir. Türk edebiyatında ilk defa İskender-nâme yazan kişi 14. yüzyıl şairlerinden Ahmedî’dir. Ahmedî’den önce Fars edebiyatında üç farklı kişi İskender-nâme yazmıştır. Firdevsî Şeh-nâme adlı eserinin içinde bu konuya da yer vermiş, Nizâmî-i Gencevî Şeref-nâme ve İkbâl-nâme’den oluşan İskender-nâme’de, Emir Hüsrev-i Dihlevî ise Âyîne-i İskenderî adlı eserinde müstakil olarak bu konuyu işlemiştir. Bunların dışında aynı dönemde Fars edebiyatında bir de mensur İskender-nâme yazılmıştır. Bu makalenin konusu olan Işkiyyât-ı İskender de Ahmedî’nin İskender-nâme adlı mesnevisinde yer alan müstakil bir aşk hikâyesidir. Fakat bu müstakil aşk hikâyesi, daha önce yazılmış olan eserlerin hiçbirinde yer almaması yönüyle orijinal bir nitelik gösterir. Hikâye, elçi kılığında Zâbilistân’a gittiğinde, orada hükümdarın kızı Gülşâh ile aralarında geçen aşkı konu almaktadır. Makalede, Işkiyyât-ı İskender, metin kompozisyonu ve hikâyenin yapısını oluşturan unsurlar yönüyle incelenecek, daha sonra halk hikâyeleri ve masallar ile kimi ortak özelliklerini göstermek bağlamında epizotlar ve motifler yönüyle de değerlendirmeye tabi tutulacaktır.

Öz Nef'î, 17. asrın en önemli şairlerinden olup, kasidede geliştirdiği kendine has uslubu ile medhiye, fahriye ve hiciv vadisinde, gerek çağdaşlarını gerek kendisinden sonra gelen pek çok şairi tesiri altına almış gür sesli, meşhur bir şiir şehididir. Bu makalede, 17. yüzyıl ve sonrasına ait 326 şairin divanı taranarak yalnızca Nef'î'nin adının geçtiği beyitler fişlenip anlam özelliklerine göre kendi aralarında tasnif edildi. Nef'î'nin en önemli vasıfları olan kasideciliği, heccavlığı, medhiye ve fahriyedeki ustalığı tezkirecilerin dışında bir de meslektaşlarının nazarından verilmeye çalışıldı. Şairlerin kendilerini mukayese etmek amacıyla andığı Nef'î'ye, yöneltilen meydan okumalar, şahsına yönelik olumsuz eleştiriler, Nef'î'nin üslubuna duyulan hayranlığın boyutları ve hakkındaki övgülerin hangi noktalar üzerinde yoğunlaştığı beyitlerle izah edildi. Sonuç bahsinde bu beyitlerden hareketle Nef'î'nin özellikle hangi terkiblerle beraber zikredildiği, beyitlerine konu(k) olan şairlerin hangi yüzyılda daha çok olduğu ve hangi nazım şeklinde daha çok adının geçtiği ifade edilerek hakkında genel bir değerlendirme yapıldı. Anahtar Kelimeler: Divan, Nef'î, Kaside, Hiciv, Mu'ciz Beyân. Abstract Nef'î 17 of the century's most important poets, praise with its special style that was developed in eulogy, the self-praising and others condemning the valley, should have taken under the influence of many poets who came after him should contemporaries sonorous, is a famous poem martyrs. This article of the 17th century and after 326 poets scanned books of poetry couplets compiled only by the means through which the properties were sorting themselves Nef'î name. Nef'î the most important qualities eulogy writing, vilification, also tried to enter the eyes of their colleagues outside of praise and boast mastery of tezkire author. In order to compare themselves poets moment when Nef'î' to, posed challenges, negative criticism of the party, the admiration for the Nef'î the stylistic dimensions and about the praise was explained by verses that focus on what spots. Results mentioned in this verse of the movement Nef'î specifically mentioned along with what composition, in which the poet is the subject of the verse is very much in what century and was made a general assessment of declared to now the more name in the form in which poetry.