Doğu Akdeniz

Bağımsızlık ve egemenlik mücadeleleri tıpkı teknolojik ilerlemenin değişkenlik arzeden ilerleyişi gibi değişkenlik göstermiştir. Sadece bağımsızlık ve egemenlik mücadeleleri değil, daha makro bir bakış açısıyla, savaşların özelliklerinde de değişiklikler olmuştur. Meydan savaşlarının yerine cephe savaşları gelmiş, bunu konvansiyonel savaş takip etmiş, konvansiyonel savaşı da gerilla savaşı takip etmiştir. 21’nci yüzyıldan sonra ise siber savaş, hibrit savaş, psikolojik savaş, dördüncü nesil savaş ve ekonomik savaş gibi savaş türleri yaygınlaşmıştır. 18-19 ve hatta 20’nci yüzyıllarda bağımsızlık savaşı veren ulusları incelediğimizde, bu ulusların genellikle gerilla savaşı ve konvansiyonel savaş gibi savaş türleri içerisinde olduklarını inceleyebilmekteyiz. Buna en büyük örnek Türk Kurtuluş Savaşı ve bunu takip eden Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşudur. Fakat 21’nci yüzyıla gelindiğinde, teknolojinin değişmesi ile birlikte savaş türlerinin de değiştiğini gözlemleyebilmekteyiz. Türkiye’nin içerisinde bulunmuş olduğu bu durum, bir bağımsızlık ve egemenlik mücadelesinden başka bir şey değildir. Türkiye’nin Akdeniz’de kendi haklarını ve egemenliğini koruduğu esnada; Fransa, Yunanistan, Mısır, BAE, Suudi Arabistan ve zaman zaman AB’yi karşısına alması bunun bir ispatıdır. Türkiye, Doğu Akdeniz’deki haklarını korurken Doğu Akdeniz ile bağlantısı olmayan BAE, Fransa ve Suudi Arabistan gibi ülkelerle mücadele etmesi de dikkatleri değerli kılan bir gelişmedir. Bu çalışmamızda, Türkiye’nin yukarıda zikretmiş olduğumuz devletlerle olan mücadelesinde esas aldığı dış politika enstrümanlarını inceleyeceğiz.

Giriş Coğrafi anlamda “bölge”, yeryüzünde kendisini çevreleyen diğer bölgelerden farklı olan, fakat kendi içinde homojen ve ortak özelliklere sahip coğrafi alan olarak tanımlanabilir. Yeryüzünde bir coğrafi alanın, bölge olarak tanımlanabilmesi için o coğrafi alan içinde bulunan ülkelerin sürekli ilişki ve belli düzeyde etkileşim içinde olması gerekmektedir. Kıtasal büyüklükte olan geniş alana sahip coğrafi bölgeler, makro bölge; küçük alanlar ise mikro bölge, olarak sınıflandırılır. Akdeniz’i, Antik Yunanlılar, η θάλασσα “De-niz” ya da “Büyük Deniz”; Romalılar, Mare Magnum yani “Büyük Deniz” ve Mare Nostrum yani “Bizim Deniz”; Kartacalılar, “Suriye Denizi”; Araplar, al-Baḥr [al-Abyaḍ] al-Mutawassiṭ ( ] البحر ]الأبيض
المتوسط ) “Orta (Ak) Deniz”; İslam’ın ilk zamanlarında, Baḥr al-Rūm yani Roma Denizi ve modern İbranice, HaYam HaTikhon yani “Or-ta Deniz” olarak adlandırmışlardır. İngilizce Mediterranean keli-mesi Latince, Mediterraneanus yani Medius (Orta) ve terra (top-rak, kara), anlamında yani “karaların ya da dünyanın ortası” anla-mına gelmektedir (Angus, 2014: 22).

Bu çalışma Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sosyal Bilgiler Eğitimi tezli yüksek lisans öğrencisi tarafından araştırma teknikleri dersinin vize ödevi olarak hazırlanmıştır. Araştırmada genel olarak Kıbrıs adasının stratejik öneminden ve 1878-1923 yılları arasında Kıbrıs Adası'nın Osmanlı hakimiyetinden İngiltere hakimiyetine geçiş sürecini ele almaktadır.

Dünya haritasının ortasında yer alan Akdeniz hem coğrafi anlamda hem de uygarlıkların doğup yükseldiği bir bölge olarak dünyanın merkezi olmuştur.
İnsanlığın dünyayla tanışmaya çıktığı uzun yolculuğun kavşak noktası olan Doğu Akdeniz dünyadaki çok kültürlülüğün, çok sesliliğin, bir anlamda uygarlığın doğduğu yer olarak kabul edilir.
Doğu Akdeniz sahip olduğu kültürel miras ve ekonomik zenginlikler nedeniyle tarihin her döneminde egemen güçlerin hegemonya kurmak adına çeşitli savaşlar verdiği özel bir bölge olma özelliğini bugün de sürdürüyor.
Akdeniz’in jeolojik oluşumundan başlayarak, homo sapiens’in Akdeniz üzerinden dünyaya yayılması, ilkçağ uygarlıklarının yükselişi, dinlerin doğuşu, 20. yüzyılda petrolün insan yaşamına girmesiyle bölgenin stratejik önem kazanması,bu önemi sürekli artması bu bögenin tarihini  bir anlamda uygarlık tarihinin bir özeti yapıyor.

Günümüzde dünya ticaretinin önemli hareketlerinin yaşandığı Akdeniz’i bekleyen sorunlardan biri de iklim değişimi etkisi altında  giderek azalan tatlı su kaynaklarının paylaşımı olarak karşımıza çıkıyor.
Akdeniz’de bu kaynakları elinde bulunduran ülkelerin Global anlamda bölgenin kontrolünde avantajlı olması  beklenen bir sonuç. Tarihin büyük savaşlarına sahne olan Doğu Akdeniz’in gelecekte su ve enerji  işbirliğine veya çatışmalarına hazırlık yaptığını söyleyebiliriz.

Coğrafi anlamda “bölge”, yeryüzünde kendisini çevreleyen diğer bölgelerden farklı olan, fakat kendi içinde homojen ve ortak özelliklere sahip coğrafi alan olarak tanımlanabilir. Yeryüzünde bir coğrafi alanın, bölge olarak tanımlanabilmesi için o coğrafi alan içinde bulunan ülkelerin sürekli ilişki ve belli düzeyde etkileşim içinde olması gerekmektedir. Kıtasal büyüklükte olan geniş alana sahip coğrafi bölgeler, makro bölge; küçük alanlar ise mikro bölge, olarak sınıflandırılır. Akdeniz’i, Antik Yunanlılar, η θάλασσα “Deniz” yada “Büyük Deniz”; Romalılar, Mare Magnum yani “Büyük Deniz” ve Mare Nostrum yani “Bizim Deniz”; Kartacalılar, “Suriye Denizi”; Araplar, al-Baḥr [al-Abyaḍ] al-Mutawassiṭ (البحر [الأبيض] المتوسط) “Orta (Ak) Deniz”; İslam’ın ilk zamanlarında, Baḥr al-Rūm yani Roma Denizi ve modern İbranice, HaYam HaTikhon yani “Orta Deniz” olarak adlandırmışlardır. İngilizce Mediterranean kelimesi Latince, Mediterraneanus yani Medius (Orta) ve terra (toprak, kara), anlamında yani “karaların yada dünyanın ortası” anlamına gelmektedir. 
Akdeniz’i tek bir bölge olarak ele alan yaygın görüş bulunmaktadır. Bunun yanında, heterojen olan bölgeyi, sert güvenlik konularının öncelikli olduğu Doğu Akdeniz  (Maşrık) ve yumuşak güvenlik konularının tartışıldığı Batı Akdeniz (Magrep) olarak ikiye ayırmak mümkündür. Kuzey Akdeniz sahilleri, ekonomik ve politik olarak temelde Avrupa Birliği üyesi ülkeler ve askeri olarak NATO egemenliğinde iken Güney ve Doğu Akdeniz sahilleri ise politik, ekonomik, sosyal ve kültürel olarak devrimsel ve kaotik dönüşümler yaşamıştır. Akdeniz politikasını onu çevreleyen Kafkasya, Orta Asya, Balkanlar, Kuzey Afrika, Karadeniz, Orta Doğu, Körfez ülkeleri, Güney Avrupa gibi diğer bölgeleri kapsayacak şekilde bütüncül yaklaşım olmadan ele almak yanlış olacaktır.
Amerikalıların Akdeniz’e bakış açısını iki yüz yıl önce Dışişleri Bakanı olan John Jay şu şekilde özetlemiştir: “Akdeniz, geçmişin okyanusudur. Atlantik, günümüzün okyanusudur. Pasifik, geleceğin okyanusudur.”  Dünyanın altıncı ekonomisi California’nın olması ve Çin gibi dünyanın hegemonu olan gücün Pasifik’e kıyısı olması Jay’in ortaya attığı kehanetin gerçekleştiğini bir anlamda göstermektedir.
Kitabın bu bölümünde, Amerika’nın Akdeniz havzasında izlemiş olduğu dış politika anlatılacaktır. İlk olarak, bölge, Akdeniz Ortak Alanı çerçevesinde kavramsılaştırılacaktır. Bu analiz, genel olarak politik, güvenlik, ekonomik, siyasi ve kültürel alanlara dönük olarak yapılmıştır.  İkinci olarak, ABD’nin Akdeniz genel politikası ele alınmıştır. Daha sonra güvenlik çerçevesinde Amerika’nın Akdeniz politikası incelenmiştir. Bu bölümü takiben, Türkiye’nin Amerikan Akdeniz politikası içersindeki rolü ve stratejik konumu tartışma konusu yapılmıştır. Sonuç bölümünde ise özellikle Akdeniz ortak alanında, son dönemde yaşanan gelişmelerin Amerikan dış politikasındaki yeri konusunda öngörüler sunulmuştur.

Doğu Akdeniz havzası, doğu ile batıyı birbirine bağlayan stratejik konumu itibarıyla tarih boyunca her zaman önem gösterilen bölgelerden biri olmuştur. Dünya jeopolitiğinde de önemi haiz bir durumda olan Doğu Akdeniz, son yıllarda enerji faaliyetlerinin yoğunlaştığı ve birçok
devletin dikkatle izlediği bir bölge olarak gündemdedir. Doğu Akdeniz’de enerji ihtiyaçlarının giderilmesi için münhasır ekonomik bölgelerini üçüncü devletlerin hakkı gözetilmeden tek taraflı olarak ilan ederek ikili antlaşmalar yapan devletler bulunmaktadır. Halbuki, münhasır ekonomik bölge (MEB), uluslararası sözleşmeler ve yargı kararları
açısından değerlendirilip hakkaniyet prensiplerince sınırlandırma yapılması gereken bir bölgedir. Doğu Akdeniz’deki mevcut ihtilaf da deniz hukuku kuralları çerçevesinde bütün kıyıdaş devletlerin bulunduğu ve ilgili devletler arasında bir anlaşma yapılarak çözülmesi
gereken bir deniz alanı sınırlandırma uyuşmazlığıdır. Bu çalışma, deniz hukukunda henüz yeni bir kavram olan münhasır ekonomik bölgenin tanımlanması, tarihsel olarak gelişimi, devletlerin bu bölge içindeki mevcut hak ve yükümlülükleri, bölgede yapılan sınırlandırma
uygulamalarıyla ortaya çıkan ihtilafların hangi hukuksal prensipler temelinde yapılması gerektiğini ortaya koymaya yöneliktir. Bu kapsamda, Doğu Akdeniz’de hukuka aykırı gerçekleştirilen MEB sınırlandırma anlaşmaları, uluslararası hukuk kuralları çerçevesinde
analiz edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: MEB, deniz sınırları, sınırlandırma, Doğu Akdeniz, Kıbrıs.

Öz Doğu Akdeniz, hidrokarbon kaynaklarına sahip olması bağlamında hem bölgesel güçlerin hem de küresel güçlerin ilgi odağı haline gelmektedir. Özellikle 2000'li yılların başında keşfedilen hidrokarbon kaynakları ile birlikte Doğu Akdeniz bölgesel güçler tarafından yeni bir mücadele alanına dönüşmüştür. Bu kapsamda petrol ve doğalgaz kaynaklarının işletilmesi için bölgesel güçler deniz yetki alanları sınırlandırma anlaşmaları imzalanmış, ancak Doğu Akdeniz'in coğrafi olarak yarı kapalı bir deniz olması sebebiyle bölgesel güçler arasında deniz alanlarının sınırlandırılması sorunlar ortaya çıkmıştır. Özellikle GKRY ve Yunanistan'ın Türkiye ve KKTC'yi kendi karasularına hapsetme politikası, bölgedeki sorunları kronikleştirerek Doğu Akdeniz'i yeni bir sıcak çatışma alanına dönüştürmesine sebep olmaktadır. Ancak Türkiye'nin sürpriz bir şekilde Libya ile deniz alanlarını sınırlandırması bölgede Türk tarafının aleyhine yönelik girişimleri büyük ölçüde geçersiz kılmıştır. Bu kapsamda ilgili yazıda genelde deniz alanları özelde ise münhasır ekonomik bölge ve kıta sahanlığı kavramlarının hukuksal karşılığı, bölgedeki uluslararası hukuk açısından tartışmalı olan deniz alanları sınırlandırma anlaşmaları; Türk tarafının deniz alanlarının ihlali ve haksız ruhsatlandırma sahaları ele alınacak; daha sonra Libya ile imzalanan mutabakatın denkleme etkisi tartışılacaktır.

Uzun bir süre Osmanlıların egemenliğinde kalan Kıbrıs Adası, tarihi, kültürel ve coğrafi bakımdan Türkiye’nin bir parçası durumundadır. Kıbrıs’ın 1878’de İngilizlerin kontrolüne geçmesinden sonra Rumlar, Enosis hayali ile çeşitli girişimlerde bulunmuş ve 1950’li yıllardan itibaren Kıbrıs’ta çok kanlı olaylar gerçekleşmiştir. Türkiye’nin 1974’teki askeri müdahalesi ile Kıbrıs ikiye bölünmüş ve adanın kuzeyinde bağımsız Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti(KKTC) kurulmuştur. Türkiye’nin müdahalesi ile fiilen ve hukuken iki toplumlu ve iki devletli bir yapı ortaya çıkarken Rumların yaşadığı Güney Kıbrıs Rum Yönetimi(GKRY)’nin 2004 yılında Ada’nın tamamını temsilen AB’ye üye yapılmasıyla yeni bir sürece girilmiştir.
Kıbrıs Sorunu, AB’nin GKRY’yi adanın tamamını temsilen üyeliğe almasıyla daha karmaşık bir hal almıştır.  Devamında ise Doğu Akdeniz’de önemli miktarda petrol ve doğalgaz yataklarının keşfedilmesi, Kıbrıs’ı bir anda geleneksel Kıbrıs Sorunu’nun ötesinde şekillenen küresel enerji siyasetinin de bir nesnesi haline getirmiştir. Yeni konjonktürde Kıbrıs ve Doğru Akdeniz’deki dengeler, enerji kaynaklarının paylaşımı doğrultusunda yeniden şekillenmeye başlamıştır. 
Tarama yöntemi ile hazırlanan betimsel nitelikli bu araştırmada, Doğu Akdeniz'de keşfedilen enerji kaynaklarının Kıbrıs Sorununa muhtemel etkileri tartışılmıştır

Doğu Akdeniz bölgesi jeopolitik konumu ve kronik sorunları ile yüzyıllardır küresel ve bölgesel güç mücadelelerine ev sahipliği yapmıştır. 2000’li yılların başında Doğu Akdeniz açıklarında keşfedilen doğal gaz rezervleri bölge devletlerinin enerji arz politikaları bağlamında paylaşım ve hak rekabetine yol açarak, bölge içerisinde yeni siyasi ve askeri gerilimlerin yaşanmasına neden olmuştur. Bu çalışma son dönemde Doğu Akdeniz üzerinde artan enerji politiğinin taraf ülkeler arasındaki ilişkilere etkilerini ve bölge güvenliğine tesisini incelemektedir. Öncelikle Doğu Akdeniz’in güncel enerji jeopolitiğini ve bölge devletlerinin enerji profilini değerlendiren çalışma, enerji kaynakları paylaşımının oluşturduğu rekabetin devletlerin ulusal güvenlik hedeflerine ve bölgesel güvenlik yapısına etkilerini de irdeleyecektir. Enerji kaynaklarının devletlerin enerji politikaları doğrultusunda bölgenin güvenlik yapısını nasıl etkilediğini analiz eden bu araştırma bölgenin birden fazla yerel ve küresel aktörün etkisi altında olmasından dolayı Doğu Akdeniz jeopolitiğini üç boyutlu bir güvenlik yapısı içerisinde ele alacaktır.

ÖZET Akdeniz'in doğusu olarak ifade edilen Levant Bölgesi, sahip olduğu jeostratejik konumu sayesinde tarih boyunca siyasi ve ekonomik olarak Akdeniz coğrafyasının en kritik noktalarından biri olmuştur. Bu konumuna bağlı olarak Doğu Akdeniz bölgesi, her dönem küresel güçlerin de ilgi odağında yer almaktadır. Özellikle Sanayi Devrimi sonrasında Batı'nın artan enerji ihtiyacı bağlamında bölgenin zengin enerji kaynaklarına hem yakın olması hem de son dönemde Doğu Akdeniz'de yeni enerji havzalarının keşfi, uluslararası enerji politikalarında bölgenin önemini daha da arttırmıştır. Bu çalışmada da bölgenin sahip olduğu enerji kaynaklarının Doğu Akdeniz'in jeopolitik konumuna olan etkisi irdelenmektedir. Bu çerçevede, özellikle Kıbrıs adasının açıklarında bulunan yeni enerji kaynaklarının kıyıdaş devletlerin enerji politikalarını nasıl etkilediği analiz edilmektedir. Çalışmada yöntem olarak Jeopolitik kuramlar ve tarihsel olaylar üzerinden Doğu Akdeniz'in siyasi ve ekonomik önemi açıklanırken, havzanın sahip olduğu enerji kaynaklarına ilişkin yayımlanmış raporlar kapsamında da dünya enerji piyasasına olan katkısı analiz edilecektir. ABSTRACT Levant Territory, referred as eastern Mediterranean, has been one of the most critical area of the Mediterranean in terms of political and economical dimensions along the history subject to its geostrategic position. Eastern Mediterranean territory, subject to its strategic position, has been center of attention of global powers in every period. Especially aftermath of the Industrial Revolution, in the context of increasing energy need in western world, significance of the territory in the international policy has further enhanced owing to its proximity to the abundant energy resources and exploration of new energy reservoirs in the Eastern Mediterranean. In the present study, the effect of the energy resources of the territory on geopolitical position of the Eastern Mediterranean was investigated. In this regard, how recent energy resources explored in the overseas of the Cyprus Island would affect energy policies of the riparian states. As study method, while political and economic importance of Eastern Mediterranean was explained on the basis of geopolitical theories and historical events, its contribution to world energy market will be analyzed within the scope of the reports published concerning energy resources of the territory.

Cite as/ Atıf: Ulutaş, S., Kayam, M. (2020). Doğu Akdeniz kıyılarında yapılan kaçakçılık faaliyetlerine yerel bir örnek: Alata İskelesi. Turkish Studies-History, 15(2), 697-709. https://dx. Abstract: Mersin, which has a coast to the Eastern Mediterranean, was a city that had just started to develop in the late 19th and early 20th centuries. The fact that it has a long coastline and a large hinterland, has been one of the main triggers of the emergence and development of Mersin as a city. Although Mersin Port was not sufficient in terms of technical equipment and infrastructure with its piers, it was one of the most important ports of the Eastern Mediterranean in terms of location. At this point, the main problematic of our research is to make an evaluation on how local smuggling activities were tried to be carried out in the last period of the empire in the Eastern Mediterranean under Ottoman rule. In this regard, the banned substances smuggled within the framework of the general conjuncture of the process are mostly timber and other forest products, weapons and explosives. More importantly, with these banned substances, it has been observed that a large amount of people were kidnapped from these coasts. Especially Armenian fugitives are frequently mentioned in the documents on this subject. Although these activities were generally carried out with foreign flagged ships, the main point was that some local people in the region and those serving the state were also leading to illegal activities. In this case, it would be emphasized that there were some vulnerabilities emerged in the process. The main problematic of the study are the smuggling activities carried out in the hinterland of the Alata Pier in Erdemli, located on the coastline of Mersin, which was one of the ports away from the mouth and from the control, and the commercial activities carried out in a way to harm the people of the region despite all measures taken by the center. While the awareness of the center for all these activities reflected the spirit of the period to the documents, the activities carried out in both the coastal and mountain areas of the region seriously harmed the state. Within the framework of these events, what kind of measures the state tried to take and how much it was sufficient are among the questions to be evaluated within the scope of our study. Structured Abstract: The East Mediterranean coast has been one of the busiest routes due to its strategic location throughout history. Its geographical features prepared the ground for illegal activities in particular. * Bu makale 01-03.11.2018 tarihinde düzenlenen I. Uluslararası Mersin Sempozyumu'nda sunulan "Osmanlı Devleti'nin Son Döneminde Mersin-Alata Kıyılarında Kaçakçılık Faaliyetleri" başlıklı sözlü basılmamış bildirinin genişletilmiş halidir.

Doğu Akdeniz, jeostratejik konumundan dolayı Akdeniz’in her zaman siyasi ve ekonomik olarak ilgi odağı olduğu bir yer olmuştur. Zengin enerji kaynaklarına sahip olması aynı zamanda da son dönemde yeni rezerv alanları bulunması bölgeyi ayrı bir yere konumlandırmakta. Enerji kaynağı zengin olan bir bölgenin varlığı beraberinde sorunlarda getirmiştir. Bu sorunların günümüzde de varlığını sürdüren Deniz Yetki Alanlarının belirlenmesi sorunu olmuştur. Bu çalışmada Doğu Akdeniz’in jeostratejik konumu, sahip olduğu enerji rezervi, deniz yetki alanları sorunu ve Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki yetki alanı üzerinde inceleme yapılacaktır. Bu çalışmanın temel kaynağını Dr. Tümamiral Cihat YAYCI’nın “Sorular ve Cevaplar ile Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) Kavramı” oluşturmaktadır.

Due to its geostrategic location, the Eastern Mediterranean has always been a political and economic center of attention. The fact that it has rich energy resources and at the same time new reserve areas are located in the region. The presence of a region with a rich energy source brought about problems. The identification of the areas of maritime jurisdiction, which still exists today, has been a problem. This study's geostrategic position in the eastern Mediterranean, with its energy reserves, and Turkey's maritime jurisdiction issues will be investigated on the jurisdiction of the Eastern Mediterranean. The main source of this study. Vice-Admiral Cihat YAYCI's “Questions and Answers and Exclusive Economic Zone (MONE) Concept” constitutes.

ABSTRACT
EASTERN MEDITERRANEAN CITIES
IN THE PERIOD OF CRUSADES
(1096-1131)
                                                                                                                         
Elif ÜNAL

This study focuses on the political, social, and economic activities carried out by the Crusaders in Eastern Mediterranean cities between 1096 and 1131, and addresses the role of Italian maritime states such as Venice, Genoa, and Pisa in these activities. During and after the First Crusade, Crusader States were established in Edessa, Antioch, Jerusalem and Tripoli. The Crusaders tried to seize Eastern Mediterranean cities that had important ports in order to gain political and commercial influence, expand their dominance on the East, and control the region. Italian maritime states helped them in this regard and in a short time, important port cities of the Eastern Mediterranean such as Haifa, Arsuf, Caesarea, Acre, Tripoli, Beirut, Sidon, and Tyre came under the domination of the Crusaders.
The capture of the Eastern Mediterranean cities has brought great benefits to the Crusaders, both politically and economically. It became quite easy for the Crusaders, who established a connection with Europe through the sea through these cities, to get help from the West. This aid provided a great power to the Crusaders in the capture and defense of Eastern Mediterranean cities. This power gained by the Crusaders caused the authority of the Fatimids in the region to be shaken and their mobility to be restricted, resulting in putting the Byzantine Empire in a difficult situation and moving away from the Eastern Mediterranean. At the same time, the commercial possibilities of the Eastern Mediterranean valuable port cities enabled the Crusaders to develop economically as well. Italian maritime states that supported the Crusaders with sea power for the seizure of the cities of the Eastern Mediterranean also settled in the region with the privileges they obtained, and they had rights in the Eastern Mediterranean trade. The commercial activities carried out by the Italian maritime states in the region enabled Eastern Mediterranean cities to become centers of East-West trade in a short period of time and added great value to the ports of these cities.
Commercial activities that were realized through the Eastern Mediterranean ports also played an important role in reshaping Europe's socioeconomic structure by providing the transfer of Eastern culture to the West.

Keywords: Crusades, Eastern Mediterranean, Middle East, Acre, Tripoli, Tyre, Venice, Genoa

HAÇLI SEFERLERİ DÖNEMİNDE
DOĞU AKDENİZ ŞEHİRLERİ
(1096-1131)

Elif ÜNAL

Bu çalışma, 1096-1131 yılları arasında Doğu Akdeniz şehirlerinde Haçlıların gerçekleştirdiği siyasî, sosyal ve ekonomik faaliyetler üzerinde durmakta, Venedik, Cenova, Pisa gibi İtalyan denizci devletlerin bu faaliyetlerdeki rolüne değinmektedir. Birinci Haçlı Seferi sırasında ve sonunda Urfa, Antakya, Kudüs ve Trablusşam’da Haçlı devletleri kuruldu. Haçlılar, siyasî ve ticarî bakımdan nüfuz elde edebilmek, Doğu’daki hâkimiyetlerini genişletip, bölgeyi kontrol altına alabilmek için önemli limanlara sahip Doğu Akdeniz şehirlerini ele geçirmeye çalıştı. Bu hususta İtalyan denizci devletlerinin kendilerine yardımı oldu ve kısa sürede Hayfa, Arsûf, Kaysâriye, Akkâ, Trablusşam, Beyrut, Sayda, Sûr gibi Doğu Akdeniz’in birbirinden önemli liman şehirleri Haçlıların hâkimiyetine girdi.
Doğu Akdeniz şehirlerinin zaptı Haçlılara siyasî ve ekonomik açıdan büyük faydalar sağladı. Bu şehirler vasıtasıyla Avrupa ile deniz yoluyla bağlantı kuran Haçlıların Batı’dan yardım almaları oldukça kolaylaştı. Gelen bu yardımlar Doğu Akdeniz şehirlerinin ele geçirilmesinde ve savunulmasında Haçlılara büyük bir güç kazandırdı. Haçlıların kazandıkları bu güç Fâtımîlerin bölgedeki otoritesinin sarsılmasına ve hareket kabiliyetlerinin kısıtlanmasına sebep olurken Bizans İmparatorluğunu ise zor durumda bırakarak Doğu Akdeniz’den uzaklaşmasını sağladı. Bununla birlikte Doğu Akdeniz şehirlerinin birbirinden değerli liman şehirlerinin ticarî olanakları Haçlıların iktisadî bakımdan da kalkınmalarına imkân tanıdı. Doğu Akdeniz şehirlerinin zaptı için Haçlılara deniz gücüyle destek veren İtalyan denizci devletleri de elde ettikleri geniş kapsamlı imtiyazlarla bölgeye yerleşerek Doğu Akdeniz ticaretinde söz sahibi oldu. İtalyan denizci devletlerinin bölgede gerçekleştirdikleri ticarî faaliyetler Doğu Akdeniz şehirlerinin kısa süre içerisinde Doğu-Batı ticaretinin merkezleri hâline gelmesini sağlayarak bu şehirlerin limanlarına büyük bir değer kazandırdı.
Doğu Akdeniz limanları üzerinden gerçekleşen ticarî faaliyetler aynı zamanda Doğu kültürünün Batı’ya aktarımında ve Avrupa’nın sosyal ve ekonomik yapısının yeniden şekillenmesi hususunda da önemli rol oynadı

Anahtar Kelimeler: Haçlılar, Doğu Akdeniz, Ortadoğu, Akkâ, Trablus, Sûr, Venedik, Cenova

Kıbrıs tarihin başlangıcından bu yana son derece kritik bir ada olmuştur. Ticaret ve deniz ulaşımı açısından öneminin yanında, politik ve ekonomik güç yapıları üzerinde belirleyici bir etkiye sahiptir. Bölgede güçlü olan, Kıbrıs’ı kontrol altna almış ve yaşanan güç mücadelesinde Kıbrıs önemli bir rol üstlenmiştir. Bu durum Kıbrıs’ın jeopolitik öneminden kaynaklanmaktadır. Sıkça tekrar edilen bu jeopolitik önem günümüzde tekrar bir odak noktası durumuna gelmiştir. Dolayısıyla sözü edilen jeopolitik önemi incelemek gerekmektedir. Bu incelemeyi yapabilmek için de bir düşünce ve analiz biçimi olan jeopolitiğin temel önermelerini hatırlamakta yarar var. Jeopolitik düşünüşün tarihsel boyutları kadar, terminolojisi de Kıbrıs konusunda aydınlatıcı olabilmektedir. Bu nedenle bu çalışmada öncelikle jeopolitiğin doğduğu politik ve ekonomik konjonktür incelenecek ve jeopolitiğin temel kavramları açıklanacaktır. Özellikle jeopolitik açıdan kara, deniz ve kıyı devlet kategorileri belirtilecektir. Ancak böylelikle Kıbrıs’n bölge devletleri ve özellikle Türkiye’nin jeopolitik karakteri üzerindeki belirleyiciliği açıklanacak ve konuya ilişkin jeopolitik bir bilinç oluşmasına yardımcı olacaktır.

Akdeniz gibi yüzyıllardan beridir paylaşılamayan bir durumda ise bu nokta daha da önem arz eder. İşte buradan yola çıkarak merkezinde Kıbrıs’ı işleyeceğimiz çalışmamızda enerji-doğalgaz-petrol odaklı günümüzün paylaşılamayan kaynaklarına değinirken diğer yandan hukuki açısına da göz atacağız.

Currently, the Eastern Mediterranean region is undergoing one of the most intense crises the region has ever witnessed. The main reason behind the current crisis is the increasing discoveries of significant oil and hydrocarbon fields in the East Mediterranean Basin since the 2000’s. Thus, the current maritime boundary disputes between the coastal states such as Turkey and Greece actually correspond to a crisis of distribution of the potential resources. In the current situation, the best way for a precise assessment of the Eastern Mediterranean crisis from an international law perspective is to examine two recently signed international agreements which embody the claims of the contesting parties: Turkey-Libya and Greece-Egypt maritime delimitation agreements. Therefore, in this expert brief, the most important features of both agreements and the contesting claims of the relevant parties are examined in detail in light of their reactions to those agreements. Finally, some previous maritime delimitation cases are analyzed in order to explore the possible approaches to be referred for an equitable solution of the Eastern Mediterranean crisis.

Öz: Avrupa'nın dünyanın geri kalan coğrafyalarına olan emperyalizm öncelikli ilgisi 1490'larda hız kazanmış; 1700'lere gelindiğinde ise Avrupa'nın iktisadî gelişmişlik düzeyi Akdeniz ve Asya'nın önüne geçmeye başlamıştır. Avrupalıların, okyanuslar üzerinden Afrika ve Amerika kıyılarıyla temas kurmaları, lüks ve aynı zamanda pahalı olan baharat, ipek, kahve, kumaş ve benzeri eşyaya doğrudan ulaşarak zamanla bu pazarları ele geçirip zenginleşmelerine; bu ticareti elinde tutan Doğu Akdeniz ülkelerinin ise önem kaybetmeye başlamasına yol açmıştır. Dünya tarihindeki en büyük kırılma eşiklerinden birini oluşturan bu durumu F. Braudel, " kaderin Akdeniz'e oynadığı ilk oyun " olarak ifade etmekte, " 1869'da Süveyş Kanalı'nın açılmasının bile Akdeniz'in eski üstünlüğünü geri getirmediğini " haklı olarak belirtmektedir. Bu istikamette daha 1625'te Ömer Talip adındaki bir Osmanlı bürokratı: " Şimdi Avrupalılar bütün dünyayı tanımayı öğrendiler, gemilerini her yere gönderiyorlar. Eskiden, Hindistan, İndus ve Çin mamulleri Süveyş'e gelir ve Müslümanlar tarafından bütün dünyaya dağıtılırdı. Fakat şimdi bu mallar Portekiz, Felemenk ve İngiliz gemileriyle Frengistan'a taşınıyor ve oradan bütün dünyaya dağıtılıyor. Kendilerinin ihtiyaç duymadıkları malları İstanbul ve diğer İslâm ülkelerine getiriyorlar ve fiyatının beş katına satıp, çok para kazanıyorlar. Bu sebeple İslâm ülkelerinde altın ve gümüş azalmaktadır. Osmanlı, Yemen kıyılarını ve oradan geçen ticareti ele geçirmelidir. Aksi hâlde çok geçmeden Avrupalılar İslam ülkelerine hükmedeceklerdir " diyerek Osmanlı idarecilerini uyarmakta, âdeta günümüzdeki siyasî ve iktisadî şartları resmetmektedir. Kısacası F. Tabak'ın tabiriyle Akdeniz solmaktadır. Buna karşın dünya ekonomisi 1730'larda büyümeye başlamıştır. Bu büyüme ivmesi 1800'lere doğru okyanuslar ile komşu olan devletlerde giderek daha da artış göstermiş; bu durum bilhassa Akdeniz'in doğu kısımlarını yani Osmanlı'yı derinden etkilemiştir. Süreç, Batı Asya'daki Osmanlı gibi birçok kadim ve köklü devletin-önemli oranda direnç göstermesine rağmen-tarih sahnesinden çekilmelerine giden yolu açmıştır. Hülasa bu makale, 1400'lerden başlayarak 1800'lere kadar uzanan bu çetrefilli süreçte Avrupa'da ticaret ve taşımacılık ilişkileri alanında yaşanan değişim ve dönüşümleri kısaca özetlemekte; günümüz ve gelecekteki bazı siyasî ve ekonomik sorunların oluşum aşamalarına veya çözümüne ışık tutmaktadır. Abstract: Europe's interest in the rest of the Word, primarily driven by imperialism, gained momentum in 1490s; and by 1700s, its level of economic development had started to surpass the Mediterranean and Asia. The Europeans' making overseas contact with African and American shorelines helped them to first gain direct access to luxurious and expensive goods like spice, silk, coffee, cloth and etc., and then eventually capture the market and rise to wealth. On the other hand, it caused the eastern Mediterranean countries that monopolised this trade to lose their significance. F. Braudel defines this circumstance, which was one of the biggest breaking points in world history, as " the first twist of fate for the Mediterranean " and justly adds that " even the opening of Suez Canal in 1869 didn't bring back its former glory ". In this manner as early as 1625, an Ottoman bureaucrat named Ömer Talip warned the Ottoman administration and simply described today's political and economic situation by saying " Now the Europeans have learned how to know the whole world, and are sending their ships everywhere. Indian, Indus, and Chinese products used to come to Suez and

Artan enerji ihtiyacı ve küresel rekabet doğal kaynak rezervlerinin değerini her geçen gün arttırmaktadır. Enerji kaynaklarının bulunduğu Orta Doğu’ya komşu olan Doğu Akdeniz iki binli yıllardan itibaren sadece Kıbrıs sorunu ile ilgili değil yeni enerji rezervleri ile de sıkça gündeme gelmektedir. Gelişmeler bölge ülkelerinin dış politikasını etkilerken, karşılıklı zıtlıklardan faydalanmayı veya sorunları bir kenara bırakarak iş birliği yapmayı tercih etmelerine neden olmaktadır. Coğrafyanın siyasete etkisini ele alan jeopolitik teorilerden biri olan kenar kuşak teorisi ile yeni enerji rezervlerinin keşfi sonucunda Doğu Akdeniz’de kurulan ittifaklar ve Türkiye’nin ulusal güvenliğine etkilerinin tespiti çalışmanın amacını oluşturmaktadır.

Cenova ya da Compagna Communis, Birinci Haçlı Seferi'ne katılmış bir kent ve siyasî bir teşekküldür. Cenova, Kudüs Haçlı Krallığı ile berâber askerî faâliyetler düzenlemiş ve ticârî antlaşmalar yapmıştır. Bunlar yanında Kutsal Topraklar'da koloniler kurmuş, ticârî ağları yönetmiş, taşımacılıkta bulunmuştur. Bu süreç, Cenova şehrinin iktisâdî, ticârî, askerî ve bürokratik olarak güçlü bir teşekküle dönüşmesini sağlamıştır. Buradaki değişimin özünde, Cenovalıların Guglielmo Embriaco komutasında gerçekleştirdikleri askerî seferler ile kurulan kolonilerdeki ticârî faâliyetler bulunmaktadır. Bu makalede, Cenova'nın Birinci Haçlı Seferleri sırasındaki askerî faâliyetleri, bu faâliyetlerin ticârî sonuçları ve yine bunların kentin kimliğine olan etkileri, kente ticâri, mimârî ve bürokratik katkıları birincil kaynaklar ve ilgili araştırma eserlerinin verdiği bilgiler ışığında kronolojik bir şekilde ele alınacak ve değerlendirmeye tâbi tutulacaktır.

Türkiye ve İsrail arasında 1949 yılında başlayan diplomatik ilişkiler,Türkiye’nin İsrail’i tanıyan ilk Müslüman ülke olması sebebiyle büyük önem taşımaktadır.1990’lı yıllarda iki ülke arasındaki ilişkilerin ‘’altın çağı’’ yaşanmıştır.Özellikle Soğuk Savaş sonrası değişen bölgesel dengeler iki ülke açısından da dikkatle takip edilmiştir.2002 yılında AK Parti’nin iktidara gelmesi ile birlikte Türkiye’nin Orta Doğu bölgesine verdiği önem artmış,komşularla sıfır sorun politikası izlenmiştir.İsrail ile olan ilişkiler AK Parti döneminde sürekli inişli ve çıkışlı şekilde devam etmiştir.Bu makalede 2002-2020 arasında AK Parti Dönemi İsrail İlişkileri ele alınacaktır.

21. yüzyılın çok yönlü olarak jeopolitik açıdan doğrudan ve dolaylı olarak birçok
devletin dış politikasını etkisi altına alan ve gelecek yıllar boyunca da bu ülkelerin karşılıklı
ilişkilerini şekillendirecek olan Doğu Akdeniz’deki hidrokarbon kaynakları özellikle şu anki
durum göze alındığında hak talebinde bulunan devletlerin sergiledikleri tutumda bir
değişikliğe gidilmesi beklenilmemekte. Buna karşın siyasi iradelerden herhangi birinin geri
adım atmaması diğer kuşkuyla karşılanmaktadır. İsrail, Suriye, Mısır ve ABD’ye nazaran
Türkiye ve Yunanistan arasında gerçekleştirilen diyaloglar bugünün Doğu Akdeniz’inin
kaderini tayin edecektir. Ancak Yunanistan’ın ortaya atmış olduğu argümanlar ve buna karşı Türkiye’nin gerçekleştirdiği misillemeler daha uzun yıllar bu iki devletin ortak bir paydada buluşamayacağını gözler önüne sermektedir.

Bu çalışma, sürdürülebilir turizm açısından son derece nitelikli bir alternatif
olan gastronomi turizminde coğrafi işaretlerin önemine değinmektedir.
Çalışmada, yerel tatların korunması ve sürdürülebilir bir turizm iklimi
yaratılmasında destekleyici bir faktör olan gastronomi turizmi kavramına genel
bir bakış sergilendikten sonra, bilimsel yazından elde edilen veriler ışığında
coğrafi işaretlerin kapsamı hakkında detaylı bilgilendirmelerde bulunulmuştur.
Çalışmanın son bölümünde ise Doğu Akdeniz coğrafi sınırları içerisinde yer
alan iller ve K.K.T.C’ de bulunan coğrafi işaretli ürünlerin neler olduğu tablolar
halinde gösterilmiş ve 2014 yılı içerisinde tescil süreci devam eden ürünler
tanıtılmıştır.

Türkiye'nin Doğu Akdeniz'de verdiği Mavi Vatan mücadelesi temel esaslarıyla ele alınmaktadır. Kronolojik gelişmelerle, 2000-2020 yılları arasındaki olayları ve tutumları inceleyen yayın aynı zamanda  kıta sahanlığı ve münhasır ekonomik bölge kavramları doğrultusunda Doğu Akdeniz sorununa ışık tutmaktadır. 

Yayın Türkçe ve Kazakça'dır. Derginin tüm pdf versiyonu, Asya-Avrupa dergisinin resmi sitesinde bulunmaktadır.
"ТҮРКИЯНЫҢ ШЫҒЫС ЖЕРОРТА ТЕҢІЗІНДЕГІ ТЕҢІЗ АЙДЫНЫ ҮШІН КҮРЕСІ"

Türkiye ve Güney Kıbrıs arasındaki deniz yetki alanları meselesi 2003 yılında Mısır ile imzalanan sözde münhasır ekonomik bölge anlaşması ile başlamıştır. Söz konusu ihtilafın devamında, Güney Kıbrıs'ın ilan etmiş olduğu sözde MEB alanları içerisinde 2007'den bugüne uluslararası enerji şirketleri ile ruhsatlandırma antlaşmaları yaparak Türk kıta sahanlığı ve Kıbrıs Türklerinin haklarını görmezden gelen tutum içerisinde bulunmuştur. İlaveten Türk deniz yetki alanlarının 2002'den bugüne fiili delme girişimleri gerçekleşmiştir. Tüm bu ihtilaflar yanında Güney Kıbrıs Arama Kurtarma Bölgesi Koordinatlarının Türkiye ile çakışmaktadır. Ayrıca Rumların SAR faaliyetlerinin yürütüldüğü Zenon Merkezi çerçevesinde güney Kıbrıs'ın sözde MEB alanlarını koruma adına uluslararası ölçekli askerileşme (silahlanma ve askeri anlaşmalar, tatbikatlar) faaliyetlerini Türkiye aleyhine bulunmasıdır. Deniz Alanları ile ilgili diğer mesele Güney Kıbrıs'ın Türkiye'nin Deniz alanlarında seyir uyarıları yayımlarını (NAVTEX) tanımamasıdır. Tüm bu sorunsallıklara ilave olarak Doğu Akdeniz'de Güney Kıbrıs'ın Yunanistan, Mısır'ı da kapsayacak üçlü bir MEB sınırlandırma antlaşmasını gerçekleştirme niyeti (08/01/2018/KHA, Cumhurbaşkanı: Kıbrıs MEB'inin sınırlandırılmasıyla ilgili Yunanistan'ın görüşünü bekliyor , http://www.cna.org.cy/webnews-tr.aspx?a=d3b8053a078b43d393c5c21ad30ccd84)(01/02/2018 /KHA, Mısır Cumhurbaşkanı Zohr'daki alanın keşfiyle Kıbrıs'la bir sınır belirleme anlaşması imzalamanın önemini belirtti , http://www.cna.org.cy/webnews-tr.aspx?a=96142b05c2a54a25999ad101446cf815) ve adanın kuzeyin de kapsayan deniz alanlarının coğrafi koordinatlarını kendi bölgeleri gibi BMGS'ne tevdi etme niyeti ile Türkiye'yi Akdeniz'de Antalya Körfezine kapatma çabaları yatmaktadır. Güney Kıbrıs'ın gerçekleştirdiği sözde MEB sınırlandırmasında sadece ortay hat üzerinden ve düz esas hatların kullanımı ile sınırlandırma yoluna gitmesinin BMDHS'nin sınırlandırma hükümleri, uluslararası hukuk, örf adet hukuk ve içtihat hukuku kapsamında tamamı ile uluslararası hukuka aykırılık içeren eylemlerde bulunmaktadır. FIR hattı üzerinde de bölgede yer alan uyuşmazlık Kıbrıs meselesinin de eklemlenmesi ile kompleks yapıya bürünmüştür. Yakın bir zamanda, Güney Kıbrıs'ın sözde ilan ettiği MEB alanları içerisinde bulunan 3. Bölgede yer alan sondaj krizi esasen yukarıda belirtilen yasadışılıkların bugün ki yansımasıdır. Türkiye kıyı uzunluğu olarak Akdeniz'de yer alan en büyük ülkelerdendir. Dolayısıyla bölgesel haklarını her koşulda koruma kararlılığını da yürütmektedir. 2018 yılının başlaması ile TC Enerji Bakanı Berat Albayrak'ın " en kısa zamanda Akdeniz'de sondaj gemilerinin gönderileceğini " belirtmesinin ardından Şubat ayının ilk gülerinde Kathimerini gazetesine konuşan TC Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Güney Kıbrıs'ın Doğu Akdeniz'deki hidrokarbon aramalarına ilişkin " 6'ncı parselde keyfi hareketlere izin verilmeyeceğini, en kısa zamanda Ankara'nın da sondajlara başlayacağını " duyurmuştur. Son günlerde Yunanistan'ın Kardak kayalıklarını ve Türk karasularını delme girişimleri karşısında TC Genel Kurmay Başkanı Hulusi Akar'ın da Ege'ye ani ziyaret gerçekleştirerek " Gerek Ege gerekse Doğu Akdeniz'deki haklarımızın korunmasında kararlıyız" çıkışında bulunması Türkiye'nin Afrin operasyonununu fırsat sayan ve eş zamanlı hareket eden Rum-Yunan'a karşı uyarı olmuştur. Nihayetinde TC Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da Yunanistan'a: " Bizim için Afrin neyse, Ege ve Kıbrıs'taki haklarımız da odur " mesajını göndermesi ile sonuçlanmıştır. Görüleceği üzere Güney Kıbrıs ve Yunanistan Türkiye'nin ve hatta Kıbrıs Türklerinin bölgesel haklarını görmezden gelerek,

Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının kavşak noktasında bulunan Doğu Akdeniz, tarih boyunca bölgesel ve küresel güç mücadelelerine neden olan bir coğrafya olmuştur. Doğu Akdeniz bölgesi, 20. yüzyılın başından itibaren hidrokarbon jeopolitiği açısından stratejik ve politik değere sahiptir. 2000’li yıllardan günümüze bölgede hidrokarbon kaynakları varlığının kanıtlanmasıyla önemli bir enerji merkezi olma özelliği kazanmıştır. Bu bağlamda Doğu Akdeniz, bölge ve bölge dışı devletlerin bu bölgedeki zengin hidrokarbon jeopolitiği kazanmaya çalışılan coğrafi konum haline gelmiştir. Bölgede ortaya çıkan bu yeni enerji jeopolitiği her ne kadar kıyıdaş ülkeler için ekonomik fırsatlar sunuyor olsa da bölgesel güvenlik açısından tehdit yaratmıştır. Son yıllarda bölgede yeni enerji kaynaklarının keşfi, deniz yetki alanlarının sınırlandırılmasına ilişkin uyuşmazlıklar ve Suriye ve Irak meselesi sadece bölge ülkeleri açısından değil başta ABD, Rusya ve AB olmak üzere küresel güçler açısından da siyasî gerilim ve rekabetin yoğunlaştığı yeni bir dönemi oluşturmuştur. Bu çalışmada Akdeniz havzasında bölgesel ve küresel güçlerce yaşanan stratejik ve politik mücadeleler anlatılmıştır.