3ο Ρανελλινιο Επιςτθμονικό Συνζδριο "Ε΢ΕΥΝΩ, ΔΙΔΑΣΚΩ, ΜΑΘΑΙΝΩ: ΑΝΑΗΘΤΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΜΙΤΟ ΣΤΟΝ ΛΑΒΥ΢ΙΝΘΟ ΤΘΣ ΣΥΓΧ΢ΟΝΘΣ ΕΚΡΑΙΔΕΥΣΘΣ" Β ΙΒΛΙΟ ΡΕ΢ΙΛΘΨΕΩΝ Επιμζλεια ζκδοςθσ: Καλοκφρθ Βαςιλεία Κουτςουδάκθ Αικατερίνθ Μαρτίνου Σωτθρία ΢αμουτςάκθ Λωάννα Φιλιππάκθ Αμαλία Θ΢ΑΚΛΕΙΟ 2021 ISBN: 978-618-5648-01-5 4 ΕΡΙΤ΢ΟΡΕΣ Οργανωτικι Επιτροπι Ρ΢ΟΕΔ΢ΕΙΟ: Καρτςωνάκθσ Εμμανουιλ, Ρεριφερειακόσ Διευκυντισ Εκπαίδευςθσ Κριτθσ Αρναουτάκθσ Σταφροσ, Ρεριφερειάρχθσ Κριτθσ Λαμπρινόσ Βαςίλθσ, Διμαρχοσ Θρακλείου ΜΕΛΘ: Ανδρεάδου Χαρίκλεια, Συντονίςτρια Εκπαιδευτικοφ Ζργου του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Ατςαλάκθ Ξανκοφλα, Εκπαιδευτικόσ Δ/κμιασ Εκπαίδευςθσ Βιδάκθ Ειρινθ, Συντονίςτρια Εκπαιδευτικοφ Ζργου -Οργανωτικι Συντονίςτρια του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Βρετουδάκθ Ελζνθ, Συντονίςτρια Εκπαιδευτικοφ Ζργου του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Γαηανόσ Ιωάννθσ, Διευκυντισ Δ/κμιασΕκπ/ςθσ ΢εκφμνου Γεωργιακάκθ Κυριακι, Εκπαιδευτικόσ Δ/κμιασ Εκπαίδευςθσ Γρθγοράκθσ Ιωάννθσ, Συντονιςτισ Εκπαιδευτικοφ Ζργου του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Δροςουλάκθσ Κωνςταντίνοσ, Συντονιςτισ Εκπαιδευτικοφ Ζργου του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Ηαμπετάκθ Λιδα, Συντονίςτρια Εκπαιδευτικοφ Ζργου του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Ηανζκα Στεργιανι, Συντονίςτρια Εκπαιδευτικοφ Ζργου του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Θεολογίτθσ Πμθροσ-Αλζξανδροσ, Εκπαιδευτικόσ Δ/κμιασ Εκπαίδευςθσ Ιωάννου Άγγελοσ, Εκπαιδευτικόσ Ρ/κμιασ Εκπαίδευςθσ Καλοκφρθ Βαςιλεία, Συντονίςτρια Εκπαιδευτικοφ Ζργου του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Καλυκάκθσ Δθμιτρθσ, Συντονιςτισ Εκπαιδευτικοφ Ζργου του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Κανζλλοσ Ιωάννθσ, Συντονιςτισ Εκπαιδευτικοφ Ζργου, Αναπλ. Οργανωτικόσ Συντονιςτισ του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Καραγιαννίδθσ Ιωάννθσ, Διευκυντισ Δ/κμιασ Εκπ/ςθσ Θρακλείου Καρατάςοσ Νικόλαοσ, Συντονιςτισ Εκπαιδευτικοφ Ζργου του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Καρβοφνθσ Λάμπροσ, Διευκυντισ Ρ/κμιασ Εκπ/ςθσ ΢εκφμνου Κατςαγκόλθσ Ακανάςιοσ, Διευκυντισ Δ/κμιασ Εκπ/ςθσ Λαςικίου Κολοκοτρϊνθσ Φϊτιοσ, Εκπαιδευτικόσ Δ/κμιασ Εκπαίδευςθσ Κουκάκθσ Γιϊργοσ, Εκπαιδευτικόσ Δ/κμιασ Εκπαίδευςθσ Κουτςουδάκθ Κατερίνα, Εκπαιδευτικόσ Ρ/κμιασ Εκπαίδευςθσ Λαγόσ Σταφροσ, Εκπαιδευτικόσ Δ/κμιασ Εκπαίδευςθσ Μακράκθσ Εμμανουιλ, Διευκυντισ Ρ/κμιασ Εκπαίδευςθσ Λαςικίου Μαρτίνου Σωτθρία, Συντονίςτρια Εκπαιδευτικοφ Ζργου του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Μιχαθλίδθ Αφροδίτθ, Εκπαιδευτικόσ Δ/κμιασ Εκπαίδευςθσ Μπαδιεριτάκθ Μαρία, Συντονίςτρια Εκπαιδευτικοφ Ζργου του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ ΜπελαδάκθσΕμμανουιλ, Διευκυντισ Ρ/κμιασ Εκπ/ςθσ Θρακλείου Μπομπολάκθσ Χαρίτων, Εκπαιδευτικόσ Δ/κμιασ Εκπαίδευςθσ Νικιτα Ιωάννα, Εκπαιδευτικόσ Δ/κμιασ Εκπαίδευςθσ Ντοφλια Ακθνά, Συντονίςτρια Εκπαιδευτικοφ Ζργου του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Ορφανάκθσ Βαςίλειοσ, Υπεφκυνοσ ΡΛΘΝΕΤ Λαςικίου Ρανςελθνάσ Γεϊργιοσ, Συντονιςτισ Εκπαιδευτικοφ Ζργου του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ 5 Ρρατςίνθ Μαρία, Συντονίςτρια Εκπαιδευτικοφ Ζργου του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ ΢αμουτςάκθ Ιωάννα, Συντονίςτρια Εκπαιδευτικοφ Ζργου του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ ΢ονιϊτθσ Αλζξανδροσ, Εκπαιδευτικόσ Ρ/κμιασ Εκπαίδευςθσ Στριλιγκάσ Γεϊργιοσ, Συντονιςτισ Εκπαιδευτικοφ Ζργου του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Συλιγάρδου Φωτεινι, Εκπαιδευτικόσ Δ/κμιασ Εκπαίδευςθσ Τηανάκθσ Εμμανουιλ, Διευκυντισ Δ/κμιασ Εκπ/ςθσ Χανίων Τρικάλθσ Κϊςτασ, Εκπαιδευτικόσ Δ/κμιασ Εκπαίδευςθσ Φιλιππάκθ Αμαλία, Συντονίςτρια Εκπαιδευτικοφ Ζργου του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Χάιτα Σοφία, Συντονίςτρια Εκπαιδευτικοφ Ζργου του 1ουΡΕ.Κ.Ε.Σ. Ν. Αιγαίου & ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Ψαρουδάκθ Ρόπθ, Διευκφντρια Ρ/κμιασ Εκπ/ςθσ, Χανίων 6 Επιςτθμονικι Επιτροπι Ρ΢ΟΕΔ΢ΟΣ: Καρτςωνάκθσ Εμμανουιλ, Ρεριφερειακόσ Διευκυντισ Εκπαίδευςθσ Κριτθσ ΜΕΛΘ: Ανδρεάδου Χαρίκλεια, Συντονίςτρια Εκπαιδευτικοφ Ζργου του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Βιδάκθ Ειρινθ, Συντονίςτρια Εκπαιδευτικοφ Ζργου - Οργανωτικι Συντονίςτρια του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Βρετουδάκθ Ελζνθ, Συντονίςτρια Εκπαιδευτικοφ Ζργου του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Γρθγοράκθσ Ιωάνθσ, Συντονιςτισ Εκπαιδευτικοφ Ζργου του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Δροςουλάκθσ Κωνςταντίνοσ, Συντονιςτισ Εκπαιδευτικοφ Ζργου του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Ζανζκα ΢τεργιανι, Συντονίςτρια Εκπαιδευτικοφ Ζργου του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Καδιανάκθ Μαρία, Συντονίςτρια Εκπαιδευτικοφ Ζργου του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Καλοκφρθ Βαςιλεία, Συντονίςτρια Εκπαιδευτικοφ Ζργου του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Καλυκάκθσ Δθμιτρθσ, Συντονιςτισ Εκπαιδευτικοφ Ζργου του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Κανζλλοσ Ιωάννθσ, Συντονιςτισ Εκπαιδευτικοφ Ζργου, Αναπλ. Οργανωτικόσ Συντονιςτισ του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Καρατάςοσ Νικόλαοσ, Συντονιςτισ Εκπαιδευτικοφ Ζργου του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Μαρτίνου ΢ωτθρία, Συντονίςτρια Εκπαιδευτικοφ Ζργου του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Νικολακόπουλοσ Δθμιτριοσ, Συντονιςτισ Εκπαιδευτικοφ Ζργου του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Ντοφλια Ακθνά, Συντονίςτρια Εκπαιδευτικοφ Ζργου του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Ραμουτςάκθ Ιωάννα, Συντονίςτρια Εκπαιδευτικοφ Ζργου του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ ΢ιμιτηι-Δζλλα Ελευκερία, Συντονίςτρια Εκπαιδευτικοφ Ζργου του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ ΢τριλιγκάσ Γεώργιοσ, Συντονιςτισ Εκπαιδευτικοφ Ζργου του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Φιλιππάκθ Αμαλία, Συντονίςτρια Εκπαιδευτικοφ Ζργου του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ 7 ΡΕ΢ΙΕΧΟΜΕΝΑ ΧΑΛ΢ΕΤΛΣΜΟΛ.......................................................................................................................................... 15 ΣΚΟΡΟΣ ΚΑΛ ΚΕΜΑΤΛΚΟΛ ΑΞΟΝΕΣ ......................................................................................................... 19 ΚΕΝΤ΢ΛΚΕΣ ΟΜΛΛΛΕΣ .............................................................................................................................. 20 Δυςκολίεσ και προκλιςεισ κατά τον 21ο αι. και ο ςφνκετοσ και απαιτθτικόσ ρόλοσ του εκπαιδευτικοφ, Ελζνθ Κατςαροφ ...................................................................................................... 20 O Ερωτόκριτοσ και το Νεοελλθνικό πολιτιςμικό πρότυπο, Ερατοςκζνθσ Γ. ΚΑΨΩΜΕΝΟΣ............. 22 ΣΥΝΕΔ΢ΛΑΣΕΛΣ ΣΤ΢ΟΓΓΥΛΩΝ Τ΢ΑΡΕΗΛΩΝ .............................................................................................. 23 Δικαιϊματα του Ανκρϊπου ςτθν εποχι covid - Ρροκλιςεισ & προοπτικζσ, Στζλιοσ Ρερράκθσ, Μαρία - Ντανιζλλα Μαροφδα, Αγγελικι Αρϊνθ, Αρετι Βουράκθ ................................................... 23 Σχολικι εξΑ εκπαίδευςθ: ζνασ άλλοσ τρόποσ εκπαίδευςθσ;, Γκίκα Αναςταςία, Αναςταςιάδθσ Ραναγιϊτθσ, Βιδάκθ Ειρινθ.............................................................................................................. 24 Επαγγελματικι Εκπαίδευςθ: νζεσ προκλιςεισ και προοπτικζσ, Βοφτςινοσ Γεϊργιοσ, Καρτςωνάκθσ Εμμανουιλ, Γιανναδάκθ Μαρία, Καραγιαννίδθσ Λωάννθσ, Τηανάκθσ Εμμανουιλ, Γαηανόσ Λωάννθσ, Κατςαγκόλθσ Ακανάςιοσ ................................................................................................................... 25 ΡΕ΢ΛΛΘΨΕΛΣ Ρ΢ΟΦΟ΢ΛΚΩΝ ΑΝΑΚΟΛΝΩΣΕΩΝ ....................................................................................... 26 Κεωρία και πράξθ ςτθ διδαςκαλία και τθ μάκθςθ .............................................................................. 27 Εναλλακτικοί τρόποι προςζγγιςθσ μακθματικϊν εννοιϊν ςτο Γυμνάςιο και όχι μόνο, Βαρβεράκθσ Ανδρζασ, Δαμουλάκθ Αικατερίνθ ..................................................................................................... 27 Αριςτοτζλουσ Ακθναίων Ρολιτεία, από τισ απαρχζσ μζχρι το Σόλωνα: διακεματικι διδακτικι προςζγγιςθ ςτο πανεπιςτιμιο, Βαςιλείου-Δαμβζργθσ Αλζξανδροσ- Νεκτάριοσ ........................... 28 Ο φιλόςοφοσ Θράκλειτοσ θ εποχι του: ο πολιτικόσ άνδρασ, θ πόλισ και ο πόλεμοσ: διδακτικι πρόταςθ ςτο πανεπιςτιμιο, Βαςιλείου-Δαμβζργθσ Αλζξανδροσ- Νεκτάριοσ ................................. 29 Μια διδακτικι πρόταςθ ςυνανάγνωςθσ τθσ πεηογραφικισ με τθ κεατρικι και τθν κινθματογραφικι αφιγθςθ, Γεωργοφςθ Άννα-Μαρία .................................................................... 30 Μια εφαρμοςμζνθ διδακτικι πρόταςθ διαφοροποιθμζνθσ προςζγγιςθσ τθσ κατανόθςθσ κειμζνων ςτο νθπιαγωγείο, Γωνιωτάκθ Αικατερίνθ, Καςςωτάκθ-Ψαρουδάκθ Ρόπθ ..................................... 31 "Τθ γλϊςςα μου ζδωςαν ελλθνικι" (Ελφτθσ). Εμείσ ποια γλϊςςα κλθροδοτοφμε ςτουσ μακθτζσ μασ;, Καδιανάκθ Μαρία .................................................................................................................... 32 Θ κρυφι γοθτεία ενόσ πλθκτικοφ μακιματοσ ι μποροφν τα Μακθματικά να είναι ελκυςτικά ςτθ Μζςθ Εκπαίδευςθ;, Κανζλλοσ Λωάννθσ ........................................................................................... 33 Θ καταςκευι αντιγράφων ιςτορικϊν επιςτθμονικϊν οργάνων ωσ διδακτικό εργαλείο Φυςικισ: Μετριςεισ και ερμθνευτικζσ προςεγγίςεισ φυςικϊν φαινομζνων ςτθν Λςτορία, Καρτςωνάκθσ Μανόλθσ............................................................................................................................................ 34 Θ μουςουλμάνα γυναίκα ςτο Λςλάμ και ςτθν κοινωνία τθσ χριςτιανικισ Ελλάδασ και Ευρϊπθσ. Μια διδακτικι παρζμβαςθ με τθν αξιοποίθςθ τθσ ςυγκλίνουςασ και αποκλίνουςασ ςκζψθσ, Κομνθνοφ Λωάννα, Σπαλιϊρασ Κωνςταντίνοσ, Φίςκυλθ Οδυςςεία ................................................. 35 8 Θ ανάγνωςθ και επεξεργαςία ολόκλθρου λογοτεχνικοφ κειμζνου ςτθν τάξθ και θ ςχζςθ τθσ με τθν ανανζωςθ του ενδιαφζροντοσ των μακθτϊν για το μάκθμα, Μαλζρου Μαρία ............................. 36 Θ λογικι του ςυνεργατικοφ ςχολείου, ωσ εναλλακτικι προοπτικι εκπαιδευτικισ προςζγγιςθσ. Ρροχποκζςεισ και όρια εφαρμογισ των ενεργϊν μεκόδων ςτθν ελλθνικι δθμόςια εκπαίδευςθ, Μαρκαντζσ Λωάννθσ .......................................................................................................................... 37 Οργάνωςθ τθσ διαφοροποιθμζνθσ διδαςκαλίασ, Μαρτίνου Σωτθρία, Φζρρο Ραυλίνα ................ 38 Οι εικόνεσ του "άλλου" ςτθν Ανδρομάχθ του Ευριπίδθ, Μπενζκου Ελζνθ ..................................... 39 Διαφοροποίθςθ τθσ διδαςκαλίασ: επιταγι τθσ ςφγχρονθσ μακθςιακισ πραγματικότθτασ, Ντοφλια Ακθνά ................................................................................................................................................ 40 Θ κατανόθςθ τθσ ζννοιασ του ρθτοφ ςτθν Εϋ τάξθ του δθμοτικοφ ςχολείου: Το νζο εκπαιδευτικό υλικό για τθ διδαςκαλία των κλαςματικϊν αρικμϊν και θ κριτικι αποτίμθςι του από τουσ εκπαιδευτικοφσ, Ρερικλειδάκθσ Γεϊργιοσ........................................................................................ 41 Αξιοποίθςθ δικτφου κειμζνων από τον νζο φάκελο υλικοφ για τθ νεοελλθνικι γλϊςςα Γϋ Λυκείου «Εμείσ και οι άλλοι» για τθ διδακτικι προςζγγιςθ του Ολοκαυτϊματοσ, Σφακιωτάκθσ Σταφροσ .. 42 Θ κεατρικι αγωγι ωσ παράγοντασ κινθτοποίθςθσ των μακθτϊν ςτθ διδαςκαλία των Αρχαίων Ελλθνικϊν από μετάφραςθ με τθν αξιοποίθςθ τθσ κεωρίασ των Ρολλαπλϊν Τφπων Νοθμοςφνθσ, Σωτθροποφλου Χριςτίνα ................................................................................................................... 43 Ρροςεγγίηοντασ τθν θλιακι ενζργεια με ςχζδια εργαςίασ και καταςκευζσ, μζςα ςε ζνα πλαίςιο εκπαίδευςθσ STEM, Τςαγλιϊτθσ Νεκτάριοσ ..................................................................................... 44 Ρροφορικι Τοπικι Λςτορία και Δθμιουργικι Γραφι, Τςάτςου-Νικολοφλθ Σοφία .......................... 45 Θ Ρίπθ Φακιδομφτθ και τα κλάςματα, Χαβάκθ Ελευκερία .............................................................. 46 Ενταξιακι Εκπαίδευςθ .......................................................................................................................... 47 Διαχείριςθ ςυναιςκθμάτων ςτθν προςχολικι τάξθ μζςα από ζνα πρόγραμμα Ραρζμβαςθσ, ΑυγουςτάκθΑικατερίνθ, Μπαδιεριτάκθ Μαρία ............................................................................... 47 Θ Ειδικι Αγωγι και Εκπαίδευςθ Ατόμων με Αναπθρία: Βαδίηοντασ από τθν Ενςωμάτωςθ ςτθ Συμπερίλθψθ, Γιγουρτάκθ Μαρία .................................................................................................... 48 Θ ςυμπερίλθψθ μακθτϊν προςφφγων ςτο εκπαιδευτικό μασ ςφςτθμα: Ρροκλιςεισ και δυνατότθτεσ, Καλζμθσ Κωνςταντίνοσ, Κωςταρζλου Άννα ............................................................... 49 Ψυχοεκπαιδευτικζσ παρεμβάςεισ για τθ διαχείριςθ τθσ ςυμπεριφοράσ μακθτι με ΔΕΡΥ και ςυναιςκθματικζσ δυςκολίεσ: Μία μελζτθ περίπτωςθσ, Κοκολάκθ Ειρινθ, Καλζργθ Φωτεινι....... 50 Οι απόψεισ των γονζων προςφφγων για τθν εκπαίδευςθ των παιδιϊν τουσ : Θ περίπτωςθ του Δθμοτικοφ Σχολείου Κρθςτϊνθσ, Κουηινόβςκα Χριςτίνα ................................................................. 51 Θ ςχζςθ τθσ λεξιλογικισ επίγνωςθσ με τθν αναγνωςτικι κατανόθςθ ςε παιδιά με Αναπτυξιακι Δυςλεξία / Αναγνωςτικζσ Δυςκολίεσ, Μθλακιανάκθ Γιαςεμι, Arantzazu Lopez de la Serna, Xabier Basogain Olabe .................................................................................................................................. 52 Αξιολόγθςθ τθσ ορκογραφικισ δεξιότθτασ παιδιοφ με Βαριά Νοθτικι Κακυςτζρθςθ: Μια Μελζτθ Ρερίπτωςθσ, ΜθλακιανάκθΓιαςεμι, Φοδελιανάκθσ Αντϊνιοσ, Arantzazu Lopez de la Serna ........ 53 9 CLIL/EMILE: Ζνα μοντζλο βιωματικισ εκμάκθςθσ τθσ ξζνθσ γλϊςςασ για μακθτζσ με ειδικζσ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ, Τηεβελζκου Μαργιάννα ............................................................................. 54 Αλλθλοεπικάλυψθ, διακριτζσ διαγνωςτικζσ οριοκετιςεισ και θ υπόκεςθ του κλινικοφ ςυνεχοφσ: ο ρόλοσ των γενετικϊν και ςυμπεριφορικϊν χαρακτθριςτικϊν, Φοδελιανάκθσ Αντϊνιοσ, Romero Andonegui Ainara, Basogain Olabe Xabier ........................................................................................ 55 Εκπαίδευςθ για τθν αειφορία, καινοτόμα προγράμματα, ςχολικζσ δραςτθριότθτεσ ......................... 56 Ενεργοί Ρολίτεσ ςτουσ 17 Στόχουσ Βιϊςιμθσ Ανάπτυξθσ, Βαςιλάκθ Αςπαςία ................................ 56 Διδάςκοντασ τα παιδιά να ςζβονται το περιβάλλον μζςα από τθν ανακφκλωςθ, Βογιατηάκθ Ειρινθ, Αγγελάκθ Ανκι ..................................................................................................................... 57 Επιμόρφωςθ Εκπαιδευτικϊν διαφορετικϊν ειδικοτιτων για υποςτιριξθ του Γλωςςικοφ Γραμματιςμοφ ςτθ Δευτεροβάκμια Εκπαίδευςθ. Ρρόταςθ για εφαρμογι διεπιςτθμονικοφεκπαιδευτικοφ προγράμματοσ, Καλοκφρθ Βαςιλεία ........................................................................ 58 Θ πιλοτικι εφαρμογι του Ευρωπαϊκοφ Ρρογράμματοσ ‘’KROS - KnightsforRoadSafety’’ ςτθν Ευζλικτθ Ηϊνθ, ωσ καλι πρακτικι για τθ διαςφάλιςθ και προαγωγι τθσ Ροιοτικισ Εκπαίδευςθσ ωσ ςτόχου τθσ Βιϊςιμθσ Ανάπτυξθσ, Κατςαλι Ειρινθ, ΢ζντθ Αικατερίνθ ....................................... 59 Ραραγωγι ταινίασ: «Αν όχι τϊρα… πότε;» ζνα πολφτιμο εκπαιδευτικό υλικό και εργαλείο για τθν περιβαλλοντικι εκπαίδευςθ, Καλουδιϊτθ Μαρία ........................................................................... 60 Άγκυρεσ καριζρασ και επιλογι επαγγζλματοσ, Μαρκάκθ Στυλιανι, Νικθφόρου Ραραςκευι, Αντωνίου Κεόδωροσ ......................................................................................................................... 61 Κυκλοφοριακι αγωγι - Διδακτικό ςενάριο για Αϋ και Βϋ Δθμοτικοφ, Μαρτίνου Σωτθρία, Ξανκίδου Ρθνελόπθ .......................................................................................................................................... 62 Το Μινωικό Μονοπάτι ςτθ μεκοδολογία CARE. Ανάπτυξθ ενόσ προγράμματοσ ςπουδϊν για τθν εκπαίδευςθ για τθ βιωςιμότθτα, τθν τοπικι ιςτορία και τον οικο-πολιτιςτικό τουριςμό, Μπουργουτηιάνθσ Μάριοσ, Μακράκθσ Βαςίλειοσ ........................................................................... 63 «Τίποτε δε πάει χαμζνο», Μυρωνάκθ Άννα, Σκανδαλάκθ Μαρία, Λουλάκθ Μαρία ...................... 64 Καινοτόμοσ δράςθ ςε πρόγραμμα ςχολικϊν δραςτθριοτιτων: Δθμιουργία ταινίασ μικροφ μικουσ: «Φελίτςια, ζνα δρακάκι κάπωσ διαφορετικό...». Αξιοποίθςθ των τεχνϊν ςτθν εκπαίδευςθ, Ρεράκθ Μακρι Μαρία (Μάνια) ..................................................................................................................... 65 Ο εκελοντιςμόσ ςτο δθμοτικό ςχολείο: Το πρόγραμμα «Νοιάηομαι και Δρω», Ρρατςίνθ Μαρία . 66 «Από τθν Ρροικόννθςο ςτθν Ερζτρια», Φραγκομανϊλθ Σταυροφλα .............................................. 67 Θ μάκθςθ ωσ απάντθςθ ςτθν αντιμετϊπιςθ των ςφγχρονων προκλιςεων: Θ πρόταςθ του «πακζτου μάκθςθσ και ςυνδθμιουργικότθτασ», Χαρίτωνοσ Μαρίνα, Γρθγορίου Μαριάννα, Γαβριιλ Ζφθ ...................................................................................................................................... 68 Σχολείο και κοινωνία ............................................................................................................................. 69 Διαχείριςθ περιςτατικϊν βίασ ςε δθμόςια ςχολεία Β/κμιασ εκπαίδευςθσ, ΑρβανιτάκθσΛωάννθσ 69 Θλεκτρονικζσ ςυςκευζσ και τυχερά παιγνίδια: Δυο ςφγχρονεσ μάςτιγεσ, Γλαμπεδάκθσ Αντϊνθσ, Κοφηιλοσ Γιϊργοσ, Γλαμπεδάκθσ Μιχάλθσ ........................................................................................ 70 10 Το Μουςικό Σχολείο Λαςικίου ωσ πυλϊνασ ανάπτυξθσ, πολιτειότθτασ και πολιτιςτικισ διπλωματίασ, Δροςουλάκθσ Κωνςταντίνοσ ...................................................................................... 71 Θ Δθμόςια Δωρεάν Εκπαίδευςθ τον καιρό τθσ κρίςθσ: Μια προςπάκεια ςκιαγράφθςθσ των ρευμάτων που διεκδικοφν τθ διαμόρφωςθ του μζλλοντόσ τθσ, Λωάννθσ Κανζλλοσ ...................... 72 Ο εκιςμόσ των νζων 15-30 χρονϊν ςε αλκοόλ και καπνικά προϊόντα? δυο φπουλοι κίνδυνοι, Κοφηιλοσ Γιϊργοσ, Γλαμπεδάκθσ Αντϊνθσ, Γλαμπεδάκθσ Μιχάλθσ ................................................. 73 Σειςμικόσ κίνδυνοσ και ςχολικι κοινότθτα – Δθμιουργϊντασ ζνα αςφαλζσ ςχολείο, Λίβα Άννα, Βογιατηάκθ Ειρινθ ............................................................................................................................ 74 Αμβλφνοντασ τισ ςυνζπειεσ του κοινωνικοφ αποκλειςμοφ: το παράδειγμα τθσ προςβαςιμότθτασ των παιδιϊν προςφφγων ςτα ςυςτιματα υγείασ και εκπαίδευςθσ., Μπεχλιβάνθ Ευαγγελία, Μπεχλιβάνθ Νικολζτα....................................................................................................................... 75 Ο ρόλοσ του ςχολείου ςτθν ψυχοκοινωνικι υποςτιριξθ των προςφφγων μακθτϊν: εφαρμογι ενόσ προγράμματοσ ψυχοκοινωνικισ παρζμβαςθσ, Νικθφόρου Ραραςκευι, Μαρκάκθ Στυλιανι, Αντωνίου Κεόδωροσ ......................................................................................................................... 76 Μουςείο, Σχολείο, Εκπαίδευςθ, Ρλατάκθ Διμθτρα ........................................................................ 77 Δομζσ και κεςμοί εκπαίδευςθσ ............................................................................................................ 78 Δθμιουργία Ρλαιςίου Οργάνωςθσ Σχολικισ Ηωισ ςφμφωνα με τθν ΚΥΑ 79942/ΓΔ4/21-05-2019, Αρβανιτάκθσ Λωάννθσ........................................................................................................................ 78 Αρχζσ εκπαίδευςθσ ενθλίκων ςτο τυπικό ςχολείο: είναι εφικτό;, Αςτυρακάκθ Ευαγγελία ............ 79 Το δθμοκρατικό μοντζλο θγεςίασ ςτθν άςκθςθ εκπαιδευτικισ διοίκθςθσ, Δαςκαλογιαννάκθ Καλλιόπθ ........................................................................................................................................... 80 Θ αξία τθσ πιςτοποιθμζνθσ γνϊςθσ των διευκυντϊν ςχολείων ςτθν θγεςία – διοίκθςθ εκπαιδευτικϊν μονάδων, Κόκκορθ Ακθνά ....................................................................................... 81 Διοίκθςθ Ολικισ Ροιότθτασ ςτθν Εκπαίδευςθ. Οι παράγοντεσ που διαμορφϊνουν μια ποιοτικι ςχολικι μονάδα και ο ρόλοσ του χαριςματικοφ θγζτθ., Μαρκάκθ Χαρά ........................................ 82 Σχολικι Θγεςία και Διοίκθςθ: Μεταβαίνοντασ από τθ Γραφειοκρατία ςτθ Μεταςχθματιςτικι Θγεςία, Μθλακιανάκθσ Κωνςταντίνοσ ............................................................................................. 83 Συμμετοχι ςτθν Εκπαίδευςθ Ενθλίκων και ελλθνικι πραγματικότθτα: ανιςοτικζσ τάςεισ κίνθτρα, εμπόδια, προτάςεισ υπζρβαςθσ, Μπουκουβάλα Ευκαλία .............................................................. 84 Στοχεφοντασ ςτθν αποτελεςματικι ςχολικι θγεςία: Συςτιματα επιλογισ και εκπαιδευτικοί δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ, Ρερακάκθ Ρολυξζνθ ...................................................................... 85 Θ οργανωςιακι κουλτοφρα ωσ διαμορφωτισ του χαρακτιρα ενόσ εκπαιδευτικοφ οργανιςμοφ και τθσ επίδοςθσ των μελϊν του, Ρερυςινάκθ Εμμανουζλα ................................................................. 86 Θ κατανομι των ωρϊν ςε Σχολείο Δεφτερθσ Ευκαιρίασ: απόφαςθ, ςυγκροφςεισ και ο ρόλοσ του διευκυντι, Σταυρινοφδθσ Σταφροσ ................................................................................................... 87 Ρολιτικζσ για τθν εκπαίδευςθ, προγράμματα ςπουδϊν ...................................................................... 88 Εμπειρία, ςκζπτεςκαι και γνϊςθ ςτο ςχολείο, Αλεξάκθσ Δθμιτρθσ ............................................... 88 11 Οἱ καιροὶ οὐ μενετοί· επικαιροποίθςθ του Ρρογράμματοσ Σπουδϊν για τθν Αρχαία Ελλθνικι Γλϊςςα και Γραμματεία ςτο Γενικό Λφκειο, Αμπελάσ Λωάννθσ Ραναγιϊτθσ .............................. 89 Εργαςιακι επιςφάλεια και εκπαίδευςθ. Θ περίπτωςθ των αναπλθρωτϊν εκπαιδευτικϊν, Λιαρόπουλοσ Ραφλοσ........................................................................................................................ 90 Διδαςκαλία και κατανόθςθ λογοτεχνικοφ κειμζνου ςτθν Ρροςχολικι θλικία., Μπαδιεριτάκθ Μαρία, Καραγιαννίδου Δζςποινα, Ραπαβαςιλείου Ανκοφλα ......................................................... 91 Ριλοτικι εφαρμογι του Ρρογράμματοσ Ρροαγωγισ Κουλτοφρασ Οδικισ Αςφάλειασ ςε Εκπαιδευτικοφσ Α/κμιασ και Δ/κμιασ εκπαίδευςθσ τθσ Ρεριφζρειασ Κριτθσ, Ραπαδακάκθ Μαρία , Κουνάλθ Βαςιλικι, Σταυροφλα Λιόλιου ........................................................................................... 92 Από τον αςτικό ςτο ςοςιαλιςτικό φεμινιςμό. Θ περίπτωςθ τθσ ΢όηασ Λμβριϊτθ, Ραπαςτεφανάκθ Ελευκερία .......................................................................................................................................... 93 Θ ςεξουαλικι αγωγι ςτθν προςχολικι και ςχολικι θλικία, Σιμιτηι-Δζλλα Ελευκερία ................... 94 Λδεολογία και ςχολικι γνϊςθ: Θ περίπτωςθ των Αναγνωςτικϊν του δθμοτικοφ ςχολείου κατά τθν επταετι δικτατορία 1967-1974, Σπακαράκθ Ανδρονίκθ.................................................................. 95 Συγκριτικι αποτίμθςθ των κρθςκειολογικϊν και των ομολογιακϊν ςτοιχείων ςτα Ρρογράμματα Σπουδϊν ςτα Κρθςκευτικά τθσ Ελλάδασ (2017) και τθσ Κφπρου (2019), Στριλιγκάσ Γεϊργιοσ ...... 96 Τζχνθ, πολιτιςμόσ και εκπαίδευςθ ....................................................................................................... 97 Το graphic novel ωσ καταξιωμζνθ μορφι τζχνθσ, Ηζηου Αναςταςία ............................................... 97 Σχολικόσ εκφοβιςμόσ και τζχνθ, Κουκάκθσ Γεϊργιοσ....................................................................... 98 Θ ςθμαςία τθσ εικόνασ ςτθν εκπαιδευτικι διαδικαςία μζςα από τθν τζχνθ του Σαλβαντόρ Νταλί· ο ρόλοσ τθσ ηωγραφικισ και μίασ ταινίασ μικροφσ μικουσ του ςουρεαλιςτι ηωγράφου μζςα από το παράδειγμα μιασ performance χοροφ., Kωςτάκου Φωτεινι ........................................................... 99 Το Εκπαιδευτικό Δράμα ςτθν υπθρεςία τθσ Ραιδαγωγικισ τθσ Ειρινθσ μζςα από το παράδειγμα: «Θ Αλίκθ ςτθ Χϊρα των Κυμάτων», Ρολυχρονάκθ Μαρία, Δθμθτρακόπουλοσ Χάρθσ ................ 100 Ρολιτιςμόσ και Εκπαίδευςθ: θ ζνταξθ τθσ κινθματογραφικισ παιδείασ ςτο ςχολικό περιβάλλον, Σθφάκθ Ειρινθ, Νεμπαυλάκθ Σοφία .............................................................................................. 101 Το κζατρο ντοκουμζντο ωσ μζςο καταγραφισ και βιωματικισ εκμάκθςθσ τθσ τοπικισ ιςτορίασ και πολιτιςτικισ κλθρονομιάσ του νθςιοφ τθσ Λιμνου, Φωτοποφλου Χαριτίνθ ................................. 102 Κινθματογράφοσ και εκπαίδευςθ: θ αξιοποίθςθ τθσ κινθματογραφικισ ταινίασ ωσ διδακτικό εργαλείο ςτθν Ρρωτοβάκμια Εκπαίδευςθ, Χριςτοδοφλου Ραναγιϊτθσ ....................................... 103 ΤΡΕ και εκπαιδευτικι διαδικαςία....................................................................................................... 104 Διδαςκαλία Νζων Ελλθνικϊν Γϋ ΕΡΑ.Λ με τθ χριςθ Τ.Ρ.Ε., Δαςκαλογιαννάκθ Καλλιόπθ............ 104 Τ.Ρ.Ε. και Νεοελλθνικι Γλϊςςα Γϋ Λυκείου: Σενάριο διδαςκαλίασ για τον «Δίκαιο και Άδικο λόγο», Ηανζκα Στεργιανι ............................................................................................................................ 105 Λογοτεχνικόσ χάρτθσ του Θρακλείου - Το Θράκλειο των αρχϊν του 20ου αι. μζςα από ζργα τθσ Ζλλθσ Αλεξίου και τθσ ΢ζασ Γαλανάκθ, Ηαχαριουδάκθ Ελζνθ ........................................................ 106 12 Θ προπαγάνδα μζςα από τισ αφίςεσ των παγκόςμιων πολζμων: Σενάριο κριτικοφ γραμματιςμοφ με ΤΡΕ ςτθν ενότθτα τθσ Ν.Ε. Γλϊςςασ «Ρόλεμοσ και Ειρινθ», Καψάςκθ Αγγελικι .................... 107 Εφαρμογι εργαλείων Τ.Ρ.Ε. ςτο πλαίςιο διδακτικισ τθσ Λςτορίασ ςτθν Ρροςχολικι Αγωγι, Κωνιοφ Αντωνία ........................................................................................................................................... 108 Διαδικτυακι υποςτιριξθ τυπικισ, άτυπθσ και μθ τυπικισ μάκθςθσ: θ περίπτωςθ του ζργου «ASAP-Training», Ριπεράκθ Βοφλα, Καπετανάκθσ Λωάννθσ, Ραπαγρθγορίου Αντϊνθσ................ 109 Ζξυπνα Ρεριβάλλοντα Μάκθςθσ με ςτόχο τθν Δια Βίου Μάκθςθ, Σταγάκθσ Γιάννθσ .................. 110 Ανάπτυξθ τθσ δεξιότθτασ παραγωγισ γραπτοφ λόγου ςε περιβάλλον μεικτϊν ικανοτιτων ςτθ ξενόγλωςςθ τάξθ, Τηεβελζκου Μαργιάννα .................................................................................... 111 Είναι θ εφαρμογι τθσ Αντίςτροφθσ Τάξθσ μια ρεαλιςτικι επιλογι; Αποτελζςματα από μια μελζτθ περίπτωςθσ, Χαλκιαδάκθσ Κωνςταντίνοσ, Καλογιαννάκθσ Μιχαιλ............................................... 112 Διδαςκαλία φυςικϊν επιςτθμϊν με τθ μεκοδολογία του κεατρικοφ παιχνιδιοφ, Χρθςτάκθ Ευγενία ......................................................................................................................................................... 113 Εκπαιδευτικζσ ζρευνεσ........................................................................................................................ 114 Θ προςωπικι και θ κοινωνικι ανάπτυξθ του παιδιοφ προςχολικισ θλικίασ: Ο ρόλοσ του εκπαιδευτικοφ, Ακαναςοποφλου Άννα .......................................................................................... 114 Οι παράγοντεσ που επθρεάηουν τθν ποιότθτα τθσ εκπαιδευτικισ διαδικαςίασ ςτθν προςχολικι εκπαίδευςθ: Θ ζναρξθ μιασ ςυηιτθςθσ ςτο πλαίςιο ενόσ Ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ Erasmus+, Βρετουδάκθ Ελζνθ, Γιαννουςοποφλου Μαρία, Καςςωτάκθ - Ψαρουδάκθ Ρόπθ ......................... 115 Θ ενίςχυςθ τθσ κατανόθςθσ τθσ δομισ των αφθγθματικϊν κειμζνων από παιδιά προςχολικισ θλικίασ, Βρετουδάκθ Ελζνθ, Τάφα Ευφθμία .................................................................................. 116 Αυτοαξιολόγθςθ εκπαιδευτικοφ μζςω ετεροαξιολόγθςθσ των μακθτϊν του, Καδιανάκθ Μαρία 117 Οι εκπαιδευτικοί και ο ρόλοσ των επιμορφϊςεων για τθν αντιμετϊπιςθ του ςχολικοφ εκφοβιςμοφ ςτθ Δευτεροβάκμια Επαγγελματικι Εκπαίδευςθ, Μαρκολζφασ Νικόλαοσ .................................. 118 Ζρευνα για τθν εφαρμογι τθσ εξ αποςτάςεωσ εκπαίδευςθσ κατά τθν περίοδο (Μαρτίου-Λουνίου 2020) ςτθ Δευτεροβάκμια Εκπαίδευςθ-Συμπεράςματα και προτάςεισ για μια Κοινότθτα Συνεργαςίασ και Επαγγελματικισ Ανάπτυξθσ των Εκπαιδευτικϊν, ΢αμουτςάκθ Λωάννα ............. 119 Ζτοσ Ερωτόκριτου................................................................................................................................ 120 Ερωτόκριτοσ: μια περιιγθςθ ςτον ιςτορικό και πολιτιςμικό "τόπο", Γιαννακοδιμου Άννα ........ 120 Ο Ερωτόκριτοσ του Β. Κορνάρου ωσ αιςκθτικι εμπειρία Μεταςχθματίηουςασ Μάκθςθσ ςτθν Εκπαίδευςθ Ενθλίκων. Επιμορφωτικό πρόγραμμα ανίχνευςθσ πολιτιςμικϊν κωδίκων και μεταςχθματιςμοφ φιλολογικϊν και διδακτικϊν ςτερεοτφπων, Καλοκφρθ Βαςιλεία .................... 121 Μια κεατρικι προςζγγιςθ του Ερωτόκριτου, Ραπαδθμθτροποφλου Μαρία................................ 122 Ερωτόκριτοσ ςτθν Ρροςχολικι Εκπαίδευςθ, Στουμπίδθ Άννα, Ρερδικάκθ Μαρία ....................... 123 ΡΕ΢ΛΛΘΨΕΛΣ ΑΝΑ΢ΤΘΜΕΝΩΝ ΑΝΑΚΟΛΝΩΣΕΩΝ ................................................................................. 124 Ρολιτικζσ για τθν εκπαίδευςθ, προγράμματα ςπουδϊν .................................................................... 125 13 Ο χορόσ ςτθν Ρρωτοβάκμια Εκπαίδευςθ από το 1977 ζωσ ςιμερα, όπωσ αποτυπϊνεται ςτα Αναλυτικά και Ωρολόγια προγράμματα, Τηαμπουράκθ Εμμανουζλα ........................................... 125 Scrum ςτθν εκπαίδευςθ: Eduscrum ςτο ςχολείο, Τρικάλθσ Κϊςτασ ............................................. 126 Τζχνθ, πολιτιςμόσ και εκπαίδευςθ ..................................................................................................... 127 AdaptiveArts – Ρροςαρμοςτικά μονοπάτια μάκθςθσ, Τρικάλθσ Κϊςτασ ...................................... 127 Εκπαιδευτικζσ ζρευνεσ........................................................................................................................ 128 Διαχρονικόσ ζλεγχοσ μεταβλθτότθτασ τθσ εκφραςτικότθτασ εμπλεκομζνων ςτθν ςχολικι ηωι, Δθμουλάσ Κωνςταντίνοσ, Δθμουλάσ Ευριπίδθσ, Βουρδουμπά - Ορφανουδάκθ Αργυρϊ ............. 128 Ζλεγχοσ επικετικότθτασ, κατά φφλο και θλικία, ςτο ςχολείο, Δθμουλάσ Κωνςταντίνοσ, Δθμουλάσ Ευριπίδθσ, Βουρδουμπά - Ορφανουδάκθ Αργυρϊ ........................................................................ 129 Ζτοσ Ερωτόκριτου................................................................................................................................ 130 Ερωτόκριτοσ και Αρετοφςα, Ρερβολαράκθ Χρυςάνκθ................................................................... 130 ΡΕ΢ΛΛΘΨΕΛΣ Ε΢ΓΑΣΤΘ΢ΛΩΝ ................................................................................................................. 131 Κεωρία και πράξθ ςτθ διδαςκαλία και τθ μάκθςθ ............................................................................ 132 Στρατθγικζσ μάκθςθσ μζςα από τεχνικζσ του Νευρογλωςςικοφ Ρρογραμματιςμοφ, Βιτϊρου Μαρία .............................................................................................................................................. 132 Θ ζννοια τθσ Ηϊνθσ Επικείμενθσ Ανάπτυξθσ ςτθν ταινία «ο Κφκλοσ των Χαμζνων Ροιθτϊν», Ρουλλά Ελζνθ.................................................................................................................................. 133 Ενταξιακι εκπαίδευςθ ........................................................................................................................ 134 Αντιμετωπίηοντασ τα ςτερεότυπα ςτθν ςχολικι τάξθ, Καλζμθσ Κωνςταντίνοσ ............................. 134 Εκπαίδευςθ για τθν αειφορία, καινοτόμα προγράμματα, ςχολικζσ δραςτθριότθτεσ ....................... 135 Λχνθλατϊντασ τα βιματα των εκπαιδευτικϊν ςτθν πορεία προσ τθν Αειφορία, Φιλιππάκθ Αμαλία ......................................................................................................................................................... 135 Δομζσ και κεςμοί εκπαίδευςθσ .......................................................................................................... 136 Βιωματικό εργαςτιριο για τθν κλιματικι αλλαγι, Δερμιτηάκθ Ειρινθ, Μελιδωνζασ Γιϊργοσ, Γκινοφδθ Ακθνά .............................................................................................................................. 136 Τζχνθ, πολιτιςμόσ και εκπαίδευςθ ..................................................................................................... 137 Τζχνθ, Σθμειωτικι και Ρολιτιςμικι Ανκρωπολογία. Κεωρθτικζσ και Διδακτικζσ Ρροςεγγίςεισ για τα Φιλολογικά Μακιματα και τα Κρθςκευτικά ςτο Σφγχρονο Σχολείο. Το παράδειγμα των Ελλθνορωμαϊκϊν Χρόνων, Ορφανίδθσ Γεϊργιοσ ........................................................................... 137 Ζτοσ Ερωτόκριτου................................................................................................................................ 138 Αρετοφςα – Ερωτόκριτοσ ςτον 21ο αιϊνα: Ροια μορφι οικογενειακισ οργάνωςθσ κα επζλεγαν ςιμερα;, Aλατηόγλου Μαρία .......................................................................................................... 138 14 ΧΑΙ΢ΕΤΙΣΜΟΙ Χαιρετιςμόσ του Ρεριφερειάρχθ Κριτθσ κ. Αρναουτάκθ Σταφρου Σε μια περίοδο κατά τθν οποία παραδοςιακζσ αξίεσ μεταβάλλονται και παγιωμζνα πρότυπα αμφιςβθτοφνται, ο ρόλοσ του εκπαιδευτικοφ ςτο ςφγχρονο ςχολείο, προχποκζτει αυξθμζνεσ απαιτιςεισ και νζεσ δεξιότθτεσ. Σιμερα, μζςα ςτισ ςχολικζσ αίκουςεσ ο δάςκαλοσ, ο κακθγθτισ καλείται να προςαρμοςτεί και να υπθρετιςει το λειτοφργθμά του, αξιοποιϊντασ τισ νζεσ τεχνολογίεσ, δοκιμάηοντασ νζεσ μορφζσ διδαςκαλίασ ανταποκρινόμενοσ ςτθν ανάγκθ για τθν όςο το δυνατόν περιςςότερθ προςαρμογι τθσ εκπαιδευτικισ διαδικαςίασ ςε ζνα ευρωπαϊκό και πλζον ςε ζνα παγκόςμιο εκπαιδευτικό περιβάλλον. Ο αναβακμιςμζνοσ και ςίγουρα πιο απαιτθτικόσ ρόλοσ των εκπαιδευτικϊν ςυνεπάγεται τθν ταυτόχρονθ ςφνδεςθ τθσ εκπαιδευτικισ διαδικαςίασ με τθν οικονομία τθσ γνϊςθσ, τθ ςυνεχι κατάρτιςθ και τθν αξιοποίθςθ των νζων τεχνολογιϊν. Πλθ αυτι θ διαδικαςία αναμφιςβιτθτα επιφορτίηει το ρόλο ςασ, με πρόςκετεσ και αντικειμενικζσ δυςκολίεσ, που ταυτόχρονα, όμωσ, αποτελοφν και ζνα κίνθτρο για τθν αναβάκμιςθ του εκπαιδευτικοφ περιβάλλοντοσ. Λδιαίτερα ςιμερα, μζςα ςτισ νζεσ ςυνκικεσ που διαμορφϊνει θ εξζλιξθ μιασ πανδθμίασ ςε όλο τον πλανιτθ, ο λαβφρινκοσ τθσ ςφγχρονθσ εκπαίδευςθσ επεκτείνεται ςε νζα «αχαρτογράφθτα φδατα». Με αυτό το δεδομζνο, θ διοργάνωςθ ενόσ Ρανελλινιου Επιςτθμονικοφ Συνεδρίου από τθν Ρεριφερειακι Διεφκυνςθ Εκπαίδευςθσ Κριτθσ, με τθ ςυγκεκριμζνθ κεματολόγια αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφζρον. Με τθν ευκαιρία αυτισ τθσ διοργάνωςθσ επιςθμαίνουμε για μια ακόμα φορά πωσ για τθν Ρεριφζρεια Κριτθσ, οι φορείσ τθσ εκπαίδευςθσ, όλων των βακμίδων δεν είναι ζνασ ξεχωριςτόσ δθμόςιοσ φορζασ, αποκομμζνοσ από τθν τοπικι κοινωνία. Για το λόγο αυτό δεν περιοριηόμαςτε μόνο ςτθν τυπικι διαςφνδεςθ με τθν εκπαιδευτικι κοινότθτα, όπωσ αυτι ορίηεται ςφιχτά από το υπάρχον κεςμικό πλαίςιο. Για εμάσ, από τα Νθπιαγωγεία μζχρι τα Ακαδθμαϊκά και Ερευνθτικά Λδρφματα, διεξάγεται μια τεράςτια προςπάκεια από τουσ εκπαιδευτικοφσ όλων των βακμίδων, μια προςπάκεια που οφείλουμε να τθ ςτθρίηουμε και το πράττουμε ςε κακθμερινι βάςθ. Καλι επιτυχία ςτθ διοργάνωςθ, κερμά ςυγχαρθτιρια ςτουσ διοργανωτζσ και όλουσ τουσ ςυμμετζχοντεσ. 15 Χαιρετιςμόσ του Ρεριφερειακοφ Διευκυντι Ρ/κμιασ & Δ/κμιασ Εκπαίδευςθσ Κριτθσ και Ρροζδρου τθσ Οργανωτικισ Επιτροπισ, κ. Καρτςωνάκθ Εμμανουιλ Αγαπθτι κ. Γενικι Γραμματζα Ρ/κμιασ, Δ/κμιασ Εκπαίδευςθσ και Ειδικισ Αγωγισ του Υπουργείου Ραιδείασ και Κρθςκευμάτων, αγαπθτζ κ. Ρεριφερειάρχθ Κριτθσ, αγαπθτζ κ. Διμαρχε Θρακλείου, αγαπθτοί/ζσ ςφνεδροι, ςυνάδελφοι εκπαιδευτικοί, φίλεσ και φίλοι Ζχω τθν τιμι και τθ χαρά να ςασ καλωςορίηω ςτο 3ο Ρανελλινιο Επιςτθμονικό Συνζδριο που διοργανϊνει θ Ρεριφερειακι Διεφκυνςθ Ρρωτοβάκμιασ και Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ Κριτθσ. Σκοπόσ του Συνεδρίου είναι να προςφζρει ζνα δθμόςιο βιμα δθμιουργικοφ διαλόγου, προκειμζνου να διατυπωκοφν και να αποτυπωκοφν με ςυςτθματικό τρόπο ιδζεσ, προβλθματιςμοί και προτάςεισ κακϊσ και να γίνει ανταλλαγι απόψεων και εμπειριϊν ςε ηθτιματα που απαςχολοφν τθν εκπαίδευςθ ςτθ διαρκϊσ μεταβαλλόμενθ ςφγχρονθ πραγματικότθτα. Αποτιμϊντασ τα νζα δεδομζνα που ζφερε θ υγειονομικι κρίςθ του COVID-19 και τθρϊντασ τα υγειονομικά πρωτόκολλα και οδθγίεσ θ ΡΔΕ αποφάςιςε τθ διεξαγωγι και μετάδοςθ του Συνεδρίου, αποκλειςτικά μζςω του διαδικτφου. Θ ικανοποίθςι μου που βριςκόμαςτε ςιμερα εδϊ, ς’ αυτόν τον ψθφιακό χϊρο, είναι ακόμα μεγαλφτερθ, κακϊσ οι οργανωτζσ και ςυν-διοργανωτζσ του Συνεδρίου απζδειξαν ότι ζχουμε τα αντανακλαςτικά να αντεπεξζλκουμε ςτθν πρόκλθςθ αυτι, δθλαδι, να διεκπεραιϊςουμε τισ εργαςίεσ του Συνεδρίου, που είχε προγραμματιςτεί να διεξαχκεί δια ηϊςθσ, εξολοκλιρου διαδικτυακά, ξεπερνϊντασ τισ δυςκολίεσ. Θ επικοινωνία και θ ανταλλαγι απόψεων που ςυνιςτοφν μία επιςτθμονικι ςυνάντθςθ επιτυγχάνονται ζτςι με τον καλφτερο δυνατό τρόπο και υποςτθρίηονται τεχνικά, ενϊ παράλλθλα τθροφνται όλεσ οι ςφγχρονεσ προδιαγραφζσ και ακολουκείται θ επιςτθμονικι δεοντολογία. Ο τίτλοσ του Συνεδρίου : «Ερευνϊ, διδάςκω, μακαίνω: Αναηθτϊντασ τον μίτο ςτον λαβφρινκο τθσ ςφγχρονθσ εκπαίδευςθσ» αποδεικνφεται προφθτικόσ. Σε πρωτόγνωρεσ για όλουσ ςυνκικεσ, οι εκπαιδευτικοί δείχνουν τον δρόμο εφαρμόηοντασ καινοτόμεσ τεχνικζσ και προςεγγίηοντασ τθ γνϊςθ μζςω τθσ εξ αποςτάςεωσ εκπαίδευςθσ. Αναδεικνφονται ςε επαγγελματίεσ με διευρυμζνεσ δεξιότθτεσ. Τιμϊντασ τθ ςυμμετοχι των εκπαιδευτικϊν και ςτελεχϊν τθσ εκπαίδευςθσ όλων των βακμίδων, μελϊν Δ.Ε.Ρ. Ρανεπιςτθμίων, επιςτθμόνων, ερευνθτϊν και εκπαιδευτϊν ενθλίκων, θ οργάνωςθ του Συνεδρίου δε κα μποροφςε παρά να προςαρμοςτεί ςτα νζα δεδομζνα, δίνοντασ βιμα ςτουσ ειςθγθτζσ, αλλά και εξαςφαλίηοντασ τθν πρόςβαςθ ςε όλουσ, με τρόπο δθμοκρατικό. Το Συνζδριο ςυμπεριλαμβάνει δφο κεντρικζσ ομιλίεσ πάνω από εκατό προφορικζσ ανακοινϊςεισ, επτά εργαςτιρια και τρία ςτρογγυλά τραπζηια, κακϊσ και ζξι αναρτϊμενεσ ανακοινϊςεισ (posters), ενϊ παράλλθλα διεξάγεται ψθφιακι εικαςτικι ζκκεςθ με μακθτικζσ δθμιουργίεσ, ςτθν οποία μποροφν να περιθγθκοφν ψθφιακά οι επιςκζπτεσ. Για τθν διεξαγωγι και προετοιμαςία του Συνεδρίου, ςυνζβαλαν φορείσ και εργάςτθκαν με ευςυνειδθςία πολλοί άνκρωποι, ςτουσ οποίουσ οφείλουμε να αποδϊςουμε τα εφςθμα. 16 Θ ςυμβολι τθσ Ρεριφζρειασ Κριτθσ και προςωπικά του Ρεριφερειάρχθ, κυρίου Στ. Αρναουτάκθ ιταν κακοριςτικι για τθν πραγματοποίθςθ του Συνεδρίου και θ ςτιριξθ του κακ όλθ τθ διάρκεια τθσ προετοιμαςίασ τθσ διοργάνωςθσ ιταν πολφτιμθ. Ακόμα, θ Οργανωτικι Επιτροπι του Συνεδρίου μασ εργάςτθκε ακατάπαυςτα αυτοφσ τουσ μινεσ, μεταβαίνοντασ μάλιςτα, ςτθν πορεία, ςτθν οργάνωςθ ενόσ Συνεδρίου με ψθφιακό χαρακτιρα. Ευχαριςτϊ κερμά τα μζλθ τθσ Οργανωτικισ Επιτροπισ που κοπίαςαν γι αυτιν τθ διοργάνωςθ και νομίηω ότι πρζπει να νιϊκουν υπεριφανοι για το υψθλοφ επιπζδου αποτζλεςμα. Ζνα διαδικτυακό Συνζδριο, βζβαια, δεν κα ιταν εφικτό χωρίσ τθν υποςτιριξθ μίασ εξαιρετικισ Τεχνικισ Ομάδασ. Το ζργο αυτό ανζλαβε θ Τεχνικι Ομάδα του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. και τουσ ευχαριςτϊ πολφ, όπωσ και τουσ κακθγθτζσ Ρλθροφορικισ Ρρωτοβάκμιασ και Δευτεροβάκμιασ που ςυμβάλλουν ςτθν διεξαγωγι του Συνεδρίου. Τζλοσ, κζλω ιδιαίτερα να ευχαριςτιςω για τθ ςυμμετοχι τουσ τουσ ομιλθτζσ που ςυμμετζχουν ςτο Συνζδριο, είτε με κφριεσ ομιλίεσ είτε με ειςθγιςεισ. Μασ τιμά θ επιλογι ςασ να παρουςιάςετε το ζργο ςασ από αυτό εδϊ το βιμα, εξ αποςτάςεωσ, αλλά ςε ζνα τόςο ευρφ κοινό. Απευκυνόμενοσ ςτο κοινό που αποτελείται από ςυναδζλφουσ εκπαιδευτικοφσ, κατά κφριο λόγο, αλλά και επιςτιμονεσ και γονείσ και μακθτζσ, ςασ καλϊ να παρακολουκιςετε τισ εργαςίεσ του Συνεδρίου και υπόςχομαι ότι κα κρατιςει αμείωτο το ενδιαφζρον ςασ κακ’ όλθ τθ διάρκειά του. Σασ ευχαριςτϊ. 17 Χαιρετιςμόσ του Δθμάρχου Θρακλείου κ. Λαμπρινοφ Βαςίλειου Το 3ο Ρανελλινιο Επιςτθμονικό Συνζδριο τθσ Ρεριφερειακισ Διεφκυνςθσ Ρρωτοβάκμιασ & Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ Κριτθσ, αποτελεί γεγονόσ ιδιαίτερθσ ςθμαςίασ για τον τόπο μασ. Θ ςυνάντθςθ των εκπαιδευτικϊν φορζων ςτο Συνζδριο αυτό, οι ερευνθτικζσ και κεωρθτικζσ προςεγγίςεισ των ομιλθτϊν, κα ςυμβάλλουν ςτθν ανάπτυξθ γόνιμου διαλόγου για το παρόν και το μζλλον τθσ Ραιδείασ. Σε μια εποχι κρίςιμθ, ςτθν οποία, θ εξάπλωςθ τθσ πανδθμίασ, δεν άφθςε ανεπθρζαςτο κανζνα τομζα τθσ ηωισ, δθμιουργϊντασ δυςμενείσ ςυνκικεσ ςε όλεσ τισ βακμίδεσ τθσ Εκπαίδευςθσ. Στισ ςφγχρονεσ κοινωνίεσ, θ διαρκισ ανάπτυξθ τθσ Επιςτιμθσ και τθσ Τεχνολογίασ, από κοινοφ με τισ οικονομικζσ ανακατατάξεισ, και τθν πολυπλοκότθτα των ςυςχετιςμϊν ςτον ςθμερινό κόςμο, προςζκεςαν –και ςυνεχίηουν να προςκζτουν– νζεσ αναγκαιότθτεσ και ςτον χϊρο τθσ Εκπαίδευςθσ. Οι δθμοκρατικζσ χϊρεσ, διζπονται πια από τθν αντίλθψθ: ότι θ Εκπαίδευςθ πρζπει να ακολουκεί και να αφομοιϊνει τουσ νζουσ προςανατολιςμοφσ που παρουςιάηονται ςε όλουσ τουσ επιςτθμονικοφσ και κοινωνικοφσ τομείσ, και ςυνάμα να αποτελεί δικαίωμα όλων των πολιτϊν. Ζτςι, κακϊσ διευρφνονται διαρκϊσ οι μορφωτικζσ ανάγκεσ, αναηθτοφνται οι προςφορότερεσ μζκοδοι, θ αξιοποίθςθ καινοτόμων προγραμμάτων, αλλά και θ άμβλυνςθ των εκπαιδευτικϊν ανιςοτιτων. Ο χϊροσ τθσ Ραιδείασ ςτθρίηεται πάντα ςε ςυλλογζσ προςπάκειεσ, ςτθν αξιοποίθςθ όλων των δυνατοτιτων μιασ κοινωνίασ, ςτισ επαρκείσ γνϊςεισ και ςτθν αξιοςφνθ των εκπαιδευτικϊν. Το μεγάλο αυτό αγακό πρζπει να παραμείνει ςτο κζντρο τθσ ιςτορικισ και πολιτιςμικισ μασ πορείασ. Καλι επιτυχία ςτισ εργαςίεσ του Συνεδρίου. 18 ΣΚΟΡΟΣ ΚΑΙ ΘΕΜΑΤΙΚΟΙ ΑΞΟΝΕΣ Σκοπόσ του Συνεδρίου είναι να προςφζρει ζνα δθμόςιο βιμα δθμιουργικοφ διαλόγου, προκειμζνου να διατυπωκοφν και να αποτυπωκοφν με ςυςτθματικό τρόπο ιδζεσ, προβλθματιςμοί και προτάςεισ κακϊσ και να γίνει ανταλλαγι απόψεων και εμπειριϊν ςε ηθτιματα που απαςχολοφν τθν εκπαίδευςθ ςτθ διαρκϊσ μεταβαλλόμενθ ςφγχρονθ πραγματικότθτα. Θεματικζσ ενότθτεσ του Συνεδρίου 1) Θεωρία και πράξθ ςτθ διδαςκαλία και τθ μάκθςθ (παιδαγωγικι κεωρία, διδακτικι μεκοδολογία, διαφοροποιθμζνθ διδαςκαλία, διδακτικζσ προτάςεισ, γενικι και ειδικι διδακτικι, διακεματικότθτα, μεταςχθματίηουςα μάκθςθ κ.ά.) 2) Ενταξιακι εκπαίδευςθ (ειδικι αγωγι, ςυμπεριλθπτικι εκπαίδευςθ, διαπολιτιςμικότθτα, εκπαίδευςθ προςφφγων, εκπαίδευςθ για τθν ετερότθτα κ.ά.) 3) Εκπαίδευςθ για τθν αειφορία, καινοτόμα προγράμματα, ςχολικζσ δραςτθριότθτεσ (προγράμματα ςχολικϊν δραςτθριοτιτων, ςχολικόσ επαγγελματικόσ προςανατολιςμόσ, ευρωπαϊκά προγράμματα, ςχολικζσ δράςεισ κ.ά.) 4) Σχολείο και κοινωνία (ςχολικι ηωι, ςχολικό κλίμα, ςχολικό περιβάλλον, μακθτικι διαρροι, εκπαιδευτικι κινθτικότθτα, διαςφνδεςθ ςχολείου και κοινωνίασ, κατάρτιςθ και αγορά εργαςίασ κ.ά.) 5) Δομζσ και κεςμοί εκπαίδευςθσ (εκπαίδευςθ ενθλίκων, εκπαιδευτικι θγεςία, υποςτθρικτικζσ δομζσ, οργάνωςθ και προγραμματιςμόσ εκπαιδευτικοφ ζργου, τυπικι και άτυπθ εκπαίδευςθ, δια βίου μάκθςθ κ.ά.) 6) Ρολιτικζσ για τθν εκπαίδευςθ, προγράμματα ςπουδϊν (ιςτορία και φιλοςοφία τθσ εκπαίδευςθσ, κοινωνιολογία τθσ εκπαίδευςθσ, εκπαιδευτικοί προςανατολιςμοί, προγράμματα ςπουδϊν, ςφγχρονα διδακτικά μζςα και υλικά, αξιολογικζσ προςεγγίςεισ κ.ά.) 7) Τζχνθ, πολιτιςμόσ και εκπαίδευςθ (δομζσ πολιτιςμοφ και εκπαίδευςθ, ςχζςεισ εκπαίδευςθσ και πολιτιςμοφ, μουςειακι αγωγι, αξιοποίθςθ τθσ τζχνθσ ςτο διδακτικό ζργο κ.ά.) 8) ΤΡΕ και εκπαιδευτικι διαδικαςία (ψθφιακά εκπαιδευτικά δίκτυα, αξιοποίθςθ των ΤΡΕ ςτο εκπαιδευτικό ζργο, ψθφιακά υποςτθρικτικά περιβάλλοντα κ.ά.) 9) Εκπαιδευτικζσ ζρευνεσ (ζρευνεσ για τθν εκπαίδευςθ, διερευνθτικζσ προςεγγίςεισ, ςχζδια δράςθσ κ.ά.) 10) Ζτοσ Ερωτόκριτου (ςχολικζσ δράςεισ, διδακτικζσ προτάςεισ, ερευνθτικζσ εργαςίεσ κ.ά., με αναφορά ςτο επετειακό κζμα του Ερωτόκριτου) 19 ΚΕΝΤ΢ΙΚΕΣ ΟΜΙΛΙΕΣ Δυςκολίεσ και προκλιςεισ κατά τον 21ο αι. και ο ςφνκετοσ και απαιτθτικόσ ρόλοσ του εκπαιδευτικοφ Ελζνθ Κατςαροφ Αναπλ. Κακθγιτρια Ρανεπιςτθμίου Κριτθσ ΡΕ΢ΙΛΘΨΘ Σε ζνα ρευςτό και αβζβαιο κόςμο που διαρκϊσ μεταςχθματίηεται, όπου οι ςτακερζσ παλιότερων εποχϊν ζχουν χακεί, θ εκπαίδευςθ ζχει ζνα πολφ δφςκολο ζργο. Κατά τον 21ο αι. ζχουν ςυμβεί ςθμαντικζσ κοινωνικζσ αλλαγζσ, όπωσ θ παγκοςμιοποίθςθ, οι ζντονεσ μετακινιςεισ πλθκυςμϊν ςε όλον τον κόςμο και θ ειςβολι των νζων τεχνολογιϊν ςτθ ηωι όλων μασ. Οι αλλαγζσ αυτζσ ζχουν διαμορφϊςει δφςκολεσ προκλιςεισ για το ςχολείο, το οποίο προςπακεί να βρει τον προςανατολιςμό του ςτισ νζεσ αυτζσ ςυνκικεσ, όχι ιδιαίτερα πετυχθμζνα μζχρι τϊρα. Αυτι είναι μια διαπίςτωςθ που αφορά γενικά τα ςχολεία ςτισ χϊρεσ του λεγόμενου Δυτικοφ κόςμου κι όχι αποκλειςτικά και μόνο το ελλθνικό ςχολείο. Στθν Ελλάδα, πιο ςυγκεκριμζνα, ηοφμε μια πολυετι και πολυςχιδι κρίςθ. Θ κρίςθ αυτι ζχει επθρεάςει όλουσ τουσ πολιτικοφσ, κοινωνικοφσ και πολιτιςμικοφσ κεςμοφσ μασ, ανάμεςα ςε αυτοφσ βζβαια και το ςχολείο, το οποίο ζχει πλθγεί ιδιαίτερα από τθν κρίςθ αυτι και ψάχνει λφςεισ για να τθν ξεπεράςει. Μζςα ςε αυτζσ τισ ςυνκικεσ των ζντονων κοινωνικϊν αλλαγϊν και τθσ κρίςθσ, προτείνονται κατά καιροφσ διάφορεσ λφςεισ από ποικίλεσ πλευρζσ. Οι νεοφιλελεφκεροι προτείνουν ςφνδεςθ των ςχολείων με τθν ανταγωνιςτικι αγορά. Οι νεοςυντθρθτικοί να γυρίςει το ςχολείο ςτθν «αλθκινι γνϊςθ», τθν ακαδθμαϊκι και ιςτορικά νομιμοποιθμζνθ. Λφςεισ που ζχουν δοκιμαςτεί εδϊ και χρόνια κι ζχoυν δείξει τι μποροφν να προςφζρουν, αλλά και τι προβλιματα δθμιουργοφν, ιδιαίτερα ςε μια εποχι που αλλάηει… Εφλογα λοιπόν αναρωτιζται κανείσ αν εκτόσ από αυτζσ τισ λφςεισ μποροφν να βρεκοφν κι άλλεσ, νζεσ που να ανταποκρίνονται περιςςότερο ςτισ ςυνκικεσ των ςφγχρονων καιρϊν. Στθν ειςιγθςθ αυτι αποτυπϊνεταιθ αγωνία εξεφρεςθσ εναλλακτικϊν λφςεων απζναντι ςτθν πολυετι και διαρκϊσ εντεινόμενθ κρίςθ και προςπακεί να απαντιςει με το δικό τθσ τρόπο ςε ζνα ερϊτθμα που κεωρϊ ιδιαιτζρωσ κρίςιμο για τθν εκπαίδευςθ ςτισ μζρεσ μασ: Ροιο είδοσ εκπαίδευςθσ είναι κατάλλθλο για να χτίςουμε μια δθμοκρατικι κοινωνία ςτο ςφγχρονο παγκοςμιοποιθμζνο και ταυτόχρονα πολυπολιτιςμικό και υπερ-ποικίλο κόςμο μασ; Και επεκτείνοντασ το ερϊτθμα: ποια γνϊςθ είναι νομιμοποιθμζνθ ςτο ςχολείο και ποια εξοβελιςμζνθ; Και κυρίωσ ποιων θ γνϊςθ είναι κυρίαρχθ και ποιων ιεραρχικά κατϊτερθ ωσ και απαγορευμζνθ ςτο ςχολείο; Εκτόσ των προβλθματιςμϊν αυτϊν, τθν ειςιγθςθ διατυπϊνεται μία εκπαιδευτικι πρόταςθ που βαςίηεται αφενόσ ςτθ ςφνδεςθ του ςχολείου με τθν τοπικι κοινωνία, τθν ιςτορία, τθν κουλτοφρα τθσ, τθν παράδοςι τθσ, τισ ηωντανζσ μνιμεσ τθσ, τθ γνϊςθ τθσ, και αφετζρου ςτθ ςφνδεςθ των εκπαιδευτικϊν και μακθτϊν με τθν εκπαιδευτικι διαδικαςία και τθ ςχολικι ηωι, τθ ςυμμετοχι τουσ ςτθ λιψθ ςχετικϊν αποφάςεων. Ουςιαςτικά προτείνουμε 20 τθν επαναςφνδεςθ των υποκειμζνων με τουσ χϊρουσ ςτουσ οποίουσ ανικουν, πριν τουσ αποξενϊςουν από αυτοφσ εξωτερικοί παράγοντεσ, όπωσ είναι για παράδειγμα τεχνοκράτεσςχεδιαςτζσ Αναλυτικϊν Ρρογραμμάτων, πολιτικοί που εξυπθρετοφν ςυμφζροντα τθσ αγοράσ ι μια ελίτ διανοουμζνων που κεωρεί πρωταρχικό ενδιαφζρον όλων των μακθτϊν ςε ζνα μαηικό ςχολείο τθν κλθρονομιά των κλαςικϊν γραμμάτων, των «μεγάλων λογοτεχνικϊν αφθγιςεων» και του κϊδικα αξιϊν που δθμιοφργθςαν το δυτικό πολιτιςμό.Kι οι χϊροι ςτουσ οποίουσ ανικουν εκπαιδευτικοί και μακθτζσ βρίςκονται μζςα και ζξω από το ςχολείο κι είναι αυτοί όπου ςυντελείται μάκθςθ. Στθν επαναςφνδεςθ αυτι αξιοποιοφνται ευρφτερεσ ακαδθμαϊκζσ (επίςθμεσ) γνϊςεισ, όπωσ και κριτικι προςζγγιςθ του λόγου και του κόςμου ϊςτε να ςυνδυάηεται το τοπικό με το παγκόςμιο και να ερμθνεφονται ςχζςεισ, φαινόμενα και ςυνκικεσ. Βιογραφικό ςθμείωμα Θ Ελζνθ Κατςαροφ ςποφδαςε Φιλολογία ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι του ΕΚΡΑ και ζκανε τθ διδακτορικι τθσ διατριβι ςτο Τμιμα Φ.Ρ.Ψ. τθσ ίδιασ ςχολισ. Σιμερα είναι Κακθγιτρια ςτο Τμιμα Φιλοςοφικϊν και Κοινωνικϊν Σπουδϊν του Ρανεπιςτθμίου Κριτθσ με γνωςτικό αντικείμενο «Κεωρίεσ Αναλυτικϊν Ρρογραμμάτων – Διδακτικι». Ζχει δθμοςιεφςει πάνω από 50 εργαςίεσ – άρκρα ςε ελλθνικά και διεκνι επιςτθμονικά περιοδικά με κριτζσ ι ςυλλογικοφσ τόμουσ. Ζχουν εκδοκεί επίςθσ τρία βιβλίο τθσ, το πρϊτο με τίτλο «Από τθ διδαςκαλία ςτθν ζρευνα. Θ εκπαιδευτικι ζρευνα δράςθσ» (ςε ςυνεργαςία με το Βαςίλθ Τςάφο), το δεφτερο «Εκπαιδευτικι Ζρευνα-Δράςθ. Ρολυπαραδειγματικι διερεφνθςθ για τθν αναμόρφωςθ τθσ εκπαιδευτικισ πράξθσ» και το τρίτο, πολφ πρόςφατο, «Δθμοκρατία ςτο ςχολείο. Ρροοπτικζσ από τθν αξιοποίθςθ διαδικαςιϊν ζρευνασ-δράςθσ και κριτικοφ γραμματιςμοφ». Ακόμα, ζχει ςυμμετάςχει ςε ομάδεσ ςφνταξθσ Αναλυτικϊν Ρρογραμμάτων, όπωσ και ςυγγραφικζσ ομάδεσ ςχολικϊν εγχειριδίων και γενικότερα εκπαιδευτικοφ υλικοφ για τθ Νεοελλθνικι Γλϊςςα ςτθ Δευτεροβάκμια Εκπαίδευςθ. 21 O Ερωτόκριτοσ και το Νεοελλθνικό πολιτιςμικό πρότυπο Ερατοςκζνθσ Γ. ΚΑΨΩΜΕΝΟΣ Ομότιμοσ κακθγθτισ του Ρανεπιςτθμίου Ιωαννίνων ΡΕ΢ΙΛΘΨΘ O Ερωτόκριτοσ του Βιτςζντηου Κορνάρου ςθμαδεφει ζνα μεγάλο ςτακμό ςτθ διαμόρφωςθ του Νεοελλθνικοφ πολιτιςμικοφ προτφπου. Είναι το πρϊτο ζργο ςτθν ιςτορία τθσ λογοτεχνίασ μασ όπου ςυναντοφμε ςυγκροτθμζνα ςε ενιαίο και εςωτερικά ςυνεπζσ ςφςτθμα τα αξιακά πρότυπα που αργότερα, κατά το 19ο αιϊνα και ωσ τισ αρχζσ του 20οφ, κα αποτελζςουν τα ςυςτατικά ςτοιχεία του νεοελλθνικοφ πολιτιςμοφ. Και είναι θ πρϊτθ φορά που υλοποιείται μια οργανικι ςφνκεςθ τθσ λόγιασ και τθσ λαϊκισ παράδοςθσ, καρπόσ τθσ οποίασ είναι το ποιθτικό κατόρκωμα του Ερωτόκριτου, που κα διαλφςει τισ προκαταλιψεισ και κα τεκμθριϊςει τθ γονιμότθτα μιασ τζτοιασ ςφνκεςθσ. Μια εξίςου ςθμαντικι πλευρά του εγχειριματοσ είναι ότι ο λόγιοσ ποιθτισ υιοκετεί ωσ εκφραςτικό όργανο το τοπικό γλωςςικό ιδίωμα, καταρρίπτοντασ το μφκο ότι θ λαϊκι γλϊςςα δεν μπορεί να ανταποκρικεί ςτισ ανάγκεσ το λόγιου πολιτιςμοφ. Τζλοσ, από τθ ςυνάντθςθ και ςφηευξθ του πνεφματοσ τθσ Αναγζννθςθσ με τθ λαϊκι ποιθτικι και πολιτιςμικι παράδοςθ, αναδεικνφεται ςε επίπεδο αξιϊν μια ομολογία, που φανερϊνει τον προοδευτικό χαρακτιρα του ελλθνικοφ λαϊκοφ πολιτιςμοφ. Αυτά τα πορίςματα κα επιχειριςομε να τεκμθριϊςομε, χρθςιμοποιϊντασ τισ μεκόδουσ και τα εργαλεία μιασ Κεωρίασ του πολιτιςμοφ. Βιοεργογραφία Ο Ερατοςκζνθσ Γ. Καψωμζνοσ, από τα Χανιά τθσ Κριτθσ, είναι Ομότιμοσ κακθγθτισ του Ρανεπιςτθμίου Ιωαννίνων, ςτο οποίο υπθρζτθςε από το 1966 ζωσ το 2005, με ειδίκευςθ Θεωρία τθσ Λογοτεχνίασ και Νζα Ελλθνικι Φιλολογία. Ρτυχιοφχοσ και διδάκτωρ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του Α.Ρ.Θ., ζκανε μεταδιδακτορικζσ ςπουδζσ ςτο Παρίςι (1974-1977) ςτην Αιςθητική και Θεωρία τησ Τζχνησ και του Πολιτιςμοφ, Σημειωτική τησ λογοτεχνίασ, Δομικι ΢θμαντικι. Ωσ ερευνθτισ καλλιζργθςε τουσ τομείσ: Θεωρία και Ερμηνεία Λογοτεχνίασ, Κοινωνιο-ςημειωτική, Θεωρία Πολιτιςμοφ και Μεθοδολογία ανάλυςησ των πολιτιςμικών φαινομζνων. Έχει δθμοςιεφςει 29 βιβλία και 283 μελζτεσ και ζχει επιμελθκεί 22 Συλλογικοφσ τόμουσ, Ρρακτικά Συνεδρίων, Αφιερϊματα και Εκδοτικζσ Σειρζσ. 22 ΣΥΝΕΔ΢ΙΑΣΕΙΣ ΣΤ΢ΟΓΓΥΛΩΝ Τ΢ΑΡΕΗΙΩΝ Δικαιϊματα του Ανκρϊπου ςτθν εποχι covid - Ρροκλιςεισ & προοπτικζσ Στζλιοσ Ρερράκθσ Κοςμιτορασ Νομικισ Σχολισ Ράφου - πρϊθν M.A. Ελλάδασ ςτο ΣοΕ Μαρία - Ντανιζλλα Μαροφδα Ρρόεδροσ Eυρωπαϊκισ Επιτροπισ κατά του ΢ατςιςμοφ και τθσ Μιςαλλοδοξίασ του ΣοΕ (ECRI) - Κακθγιτρια Διεκνοφσ Δικαίου - Ράντειο Ραν/μιο Αγγελικι Αρϊνθ Υπουργείο Μετανάςτευςθσ & Αςφλου, Ειδικι Γραμματεία Ρροςταςίασ Αςυνόδευτων Ανθλίκων Αρετι Βουράκθ, Υπ. Ρροϊκθςθσ και διαχείριςθσ ευρωπαϊκϊν προγραμμάτων ΡΔΕ Κριτθσ Τόςο τθν περίοδο των περιοριςτικϊν μζτρων όςο και τθν περίοδο τθσ επανεκκίνθςθσ τθσ κανονικότθτασ τα δικαιϊματα του ανκρϊπου δοκιμάηονται ςε όλα τα επίπεδα. Αφξθςθ ανιςοτιτων (εκπαίδευςθ, υγεία ςτζγθ, εργαςία). Οικονομικά και κοινωνικά δικαιϊματα ςε κρίςθ. Ο ςεβαςμόσ και προςταςία τουσ ςθματοδοτοφν νζεσ υποχρεϊςεισ προσ όλουσ. 23 Σχολικι εξΑ εκπαίδευςθ: ζνασ άλλοσ τρόποσ εκπαίδευςθσ; Γκίκα Αναςταςία, Γενικι Γραμματζασ Ρ/κμιασ, Δ/κμιασ Εκπαίδευςθσ και Ειδικισ Αγωγισ Αναςταςιάδθσ Ραναγιϊτθσ, Κακθγθτισ Ρανεπιςτθμίου Κριτθσ Βιδάκθ Ειρινθ, Οργανωτικι Συντονίςτρια ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Θ ανάδυςθ τθσ εξΑ εκπαίδευςθσ, ωσ εναλλακτικοφ ι/και ςυμπλθρωματικοφ μακθςιακοφ περιβάλλοντοσ ςτθν εποχι τθσ υγειονομικισ κρίςθσ, λόγω τθσ πανδθμίασ covid-19, που διανφουμε, τόςο ςτθν Ελλάδα όςο και ςε άλλεσ χϊρεσ του κόςμου, ζφερε ςτο προςκινιο τθσ ακαδθμαϊκισ ςυηιτθςθσ τα οφζλθ, τισ δυςκολίεσ, τισ ςυμβατότθτεσ και τισ αςυμβατότθτεσ του εγχειριματοσ. Στο ςυγκεκριμζνο ςτρογγυλό τραπζηι του Συνεδρίου, ςυναντιοφνται τρεισ όψεισ, τρεισ οπτικζσ γωνίεσ ςχετικά με τισ νοθματοδοτιςεισ τθσ ςχολικισ εξΑΕ: θ ακαδθμαϊκι οπτικι, με τθ ςυμμετοχι του Παναγιώτθ Αναςταςιάδθ, κακθγθτι Δια Βίου και εξΑ Εκπαίδευςθσ με τθν χριςθ των Τ.Ρ.Ε., που κεραπεφει το αντικείμενο ςτο Ραιδαγωγικό Τμιμα Δθμοτικισ Εκπαίδευςθσ του Ρανεπιςτθμίου Κριτθσ και εκπαιδεφει υποψιφιουσ και εν ενεργεία εκπαιδευτικοφσ, ςε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο, ςτθν εφαρμογι τθσ εξΑΕκπαίδευςθσ ςε τυπικά και άτυπα μακθςιακά περιβάλλοντα, θ κυβερνθτικι οπτικι, με τθ ςυμμετοχι τθσ Αναςταςίασ Γκίκα, Γενικισ Γραμματζωσ του Υπουργείου Ραιδείασ και Κρθςκευμάτων, ςτο πλαίςιο τθσ εκπαιδευτικισ πολιτικισ του Υπουργείου, με όχθμα το ςχεδιαςμό και τθν εφαρμογι τθσ αςφγχρονθσ και ςφγχρονθσ εξΑΕ ςε ςχολικά περιβάλλοντα εν μζςω υγειονομικισ κρίςθσ και θ ςχολικι οπτικι, με τθ ςυμμετοχι τθσ Ειρινθσ Βιδάκθ, Οργανωτικισ Συντονίςτριασ του ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ, ςτο πλαίςιο τθσ καταγραφισ εμπειριϊν από τθν πρϊτθ εφαρμογι τθσ εξΑΕ ςτθν Ρεριφζρεια Κριτθσ και τον αντίκτυπο ςε ςτελζχθ τθσ εκπαίδευςθσ, εκπαιδευτικοφσ, μακθτζσ και γονείσ. 24 Επαγγελματικι Εκπαίδευςθ: νζεσ προκλιςεισ και προοπτικζσ Βοφτςινοσ Γεϊργιοσ, Γενικόσ Γραμματζασ Επαγγελματικισ Εκπαίδευςθσ, Κατάρτιςθσ και Δια Βίου Μάκθςθσ, Υ.ΡΑΛ.Κ. Καρτςωνάκθσ Εμμανουιλ, Ρεριφερειακόσ Διευκυντισ Ρρωτοβάκμιασ και Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ Κριτθσ Γιανναδάκθ Μαρία, Υπεφκυνθ Ομάδασ Υποςτιριξθσ Μακθτείασ Ρεριφερειακισ Διεφκυνςθσ Εκπαίδευςθσ Κριτθσ Καραγιαννίδθσ Ιωάννθσ, Διευκυντισ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ Θρακλείου Τηανάκθσ Εμμανουιλ, Διευκυντισ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ Χανίων Γαηανόσ Ιωάννθσ, Διευκυντισ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ ΢εκφμνθσ Κατςαγκόλθσ Ακανάςιοσ, Διευκυντισ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ Λαςικίου Το ςτρογγυλό τραπζηι περιλαμβάνει ςφντομεσ ειςθγιςεισ, παρεμβάςεισ και ςυηιτθςθ ςχετικά με το παρόν και το μζλλον τθσ επαγγελματικισ εκπαίδευςθσ, κατάρτιςθσ και δια βίου μάκθςθσ. Βαςικόσ ςκοπόσ του τραπεηιοφ είναι θ παρουςίαςθ εμπειριϊν, προβλθματιςμϊν και προτάςεων ςχετικά με τουσ προςανατολιςμοφσ και τθ λειτουργία τθσ επαγγελματικισ εκπαίδευςθσ. Στο επίκεντρο του ενδιαφζροντοσ βρίςκονται οι αλλαγζσ που ζχουν γίνει και οι μεταρρυκμίςεισ που πρόκειται να γίνουν, κακϊσ επίςθσ οι ευκαιρίεσ επαγγελματικισ εκπαίδευςθσ ςτθν περιφζρεια Κριτθσ και θ ςχζςθ τουσ με τθν τοπικι αγορά εργαςίασ. Οι ειδικότεροι ςτόχοι του τραπεηιοφ αφοροφν ςτθν προςζγγιςθ ερωτθμάτων γφρω από τουσ ςκοποφσ, τθ δομι, το περιεχόμενο, τισ μορφζσ, τισ τάςεισ και τισ κατευκφνςεισ τθσ επαγγελματικισ εκπαίδευςθσ, ςε ςχζςθ με τισ ςφγχρονεσ ανάγκεσ, όπωσ:           Ροιεσ είναι οι προχποκζςεισ για τθ δόμθςθ και τθ λειτουργία τθσ επαγγελματικισ εκπαίδευςθσ και οι ςτόχοι τθσ ςχετικισ εκπαιδευτικισ πολιτικισ; Ροιεσ είναι οι ςφγχρονεσ τάςεισ και ανάγκεσ επαγγελματικισ εκπαίδευςθσ; Ροιεσ είναι οι δυνατότθτεσ (και οι αδυναμίεσ) τθσ παρεχόμενθσ εκπαίδευςθσ; Ροιεσ είναι οι προοπτικζσ του κεςμοφ τθσ Μακθτείασ; Ροια είναι θ ςχζςθ επαγγελματικισ εκπαίδευςθσ και γενικισ παιδείασ; Είναι επαρκζσ το ιςχφον πλαίςιο επαγγελματικοφ προςανατολιςμοφ; Ροια ηθτιματα προκφπτουν από το υφιςτάμενο πρόγραμμα ςπουδϊν, τισ κατευκφνςεισ ειδίκευςθσ και τθν πρόςβαςθ των μακθτϊν των ΕΡΑ.Λ. ςτθν τριτοβάκμια εκπαίδευςθ; Ροια ηθτιματα τίκενται από το ιςχφον πλαίςιο πιςτοποίθςθσ και αναγνϊριςθσ των επαγγελματικϊν προςόντων που παρζχει θ επαγγελματικι εκπαίδευςθ; Ροιεσ επιπτϊςεισ και ποιουσ προβλθματιςμοφσ ζφερε θ οικονομικι κρίςθ; Ροια είναι θ ςχζςθ τθσ επαγγελματικισ εκπαίδευςθσ με τθν αγορά εργαςίασ; κ.ά. 25 ΡΕ΢ΙΛΘΨΕΙΣ Ρ΢ΟΦΟ΢ΙΚΩΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΩΝ 26 Θεωρία και πράξθ ςτθ διδαςκαλία και τθ μάκθςθ Εναλλακτικοί τρόποι προςζγγιςθσ μακθματικϊν εννοιϊν ςτο Γυμνάςιο και όχι μόνο Βαρβεράκθσ Ανδρζασ ΜΔΕ Μακθματικά για τθν Εκπ/ςθ εκπ/κόσ ΡΕ03 Δαμουλάκθ Αικατερίνθ εκπ/κόσ ΡΕ05 Πλα ξεκίνθςαν όταν μου ηθτικθκε από τισ υπεφκυνεσ κακθγιτριεσ τθσ κεατρικισ ομάδασ του 1ου Γυμναςίου Θρακλείου, του «Καπετανακείου» να βοθκιςω ςτον εμπλουτιςμό ενόσ διαλόγου ανάμεςα ςε ζνα ςτρατθγό και ζνα μακθματικό και τθ δραματοποίθςθ μιασ παρτίδασ ςκακιοφ προκειμζνου να χρθςιμοποιθκοφν ςτθ κεατρικι παράςταςθ του ςχολείου «Οι Δραπζτεσ τθσ Σκακιζρασ» βαςιςμζνθ ςτο γνωςτό βιβλίο του Ευγζνιου Τριβιηά. Θ πρόκλθςθ ιταν μεγάλθ. Τα μακθματικά και το ςκάκι ςτθν …υπθρεςία του κεάτρου! Αλλά ποια μακθματικά; Μια νζα καινοτόμοσ μεκοδολογία διδαςκαλίασ μακθματικϊν που αξιοποιείται μζςω τθσ δραματικισ τζχνθσ. Θ γλαφυρι παρουςίαςθ των τριϊν άλυτων μακθματικϊν προβλθμάτων τθσ αρχαιότθτασ κα μου ζδινε τθ δυνατότθτα να προςεγγίςω τα παιδιά με ζναν εντελϊσ διαφορετικό τρόπο. Το Διλιο πρόβλθμα, θ τριχοτόμθςθ γωνίασ και ο τετραγωνιςμόσ του κφκλου παρουςιάςτθκαν, ςυηθτικθκαν και ενζπνευςαν τουσ μακθτζσ και εμζνα μαηί! Ζτςι οι μακθτζσ προχϊρθςαν ςτθν εξερεφνθςθ μακθματικϊν εννοιϊν με βιωματικό τρόπο. Ενιςχφκθκε θ αυτοπεποίκθςθ τουσ μζςω τθσ κεατρικισ πράξθσ, αντιμετωπίςτθκε πικανό άγχοσ για τα μακθματικά και θ καλφτερθ κατανόθςθ των εννοιϊν αυτϊν κατζςτθ εφικτι για όλα τα παιδιά. Στθν προςπάκειά μασ αυτι, ακολουκιςαμε τα παρακάτω βιματα: α) παρουςίαςθ των προβλθμάτων, ιςτορικό πλαίςιο β) ανάλυςθ των μακθματικϊν εννοιϊν γ) ευαιςκθτοποίθςθ και εγριγορςθ μακθτϊν ςτισ μακθματικζσ ζννοιεσ δ) ςυηιτθςθ ε) προτάςεισ παρουςίαςθσ αυτϊν των προβλθμάτων και ζνταξισ τουσ ςτο κεατρικό ζργο του ςχολείου. Οι μακθτζσ με παιγνιϊδθ τρόπο κατανόθςαν μακθματικζσ ζννοιεσ, αςχολικθκαν με τθν ιςτορία των μακθματικϊν, τόλμθςαν ν’ ανεβοφν ςτο ςανίδι και κάποιοι από αυτοφσ μπικαν ςτθ διαδικαςία να φτιάξουν δικά τουσ μικρά ςκετςάκια με μακθματικό περιεχόμενο και… χιουμοριςτικό φφοσ! (εργαςτιρι δθμιουργικισ γραφισ). Ο εμπλουτιςμόσ των ρόλων ςτθ κεατρικι παράςταςθ και θ γνϊςθ μακθματικϊν εννοιϊν που δεν υπάρχουν ςτα ςχολικά εγχειρίδια επετεφχκθ. Θ απόλυτθ κατανόθςθ των προβλθμάτων από τουσ μακθτζσ, θ βελτίωςθ τθσ οπτικισ για τα μακθματικά και θ δθμιουργία ςεναρίου με τθν κακοδιγθςθ του κακθγθτι ιταν γεγονόσ. 27 Αριςτοτζλουσ Ακθναίων Ρολιτεία, από τισ απαρχζσ μζχρι το Σόλωνα: διακεματικι διδακτικι προςζγγιςθ ςτο πανεπιςτιμιο Βαςιλείου-Δαμβζργθσ Αλζξανδροσ- Νεκτάριοσ δρ. Φιλοςοφικισ Σχολισ Ρανεπιςτθμίου Κριτθσ Θ διδακτικι αυτι πρόταςθ ζχει ςκοπό να βοθκιςει τουσ πανεπιςτθμιακοφσ διδάςκοντεσ ςτο να προςεγγίςουν διδακτικά τθν Ακθναίων Ρολιτεία του Αριςτοτζλθ και άλλα πολιτικοφ ενδιαφζροντοσ αρχαία κείμενα από το πρωτότυπο με αναφορζσ ςτθν ιςτορία, τθν τοπογραφία και τα μνθμεία του υλικοφ πολιτιςμοφ, με τρόπο διακεματικό. Αφοφ εντάξουμε το ζργο ςτθ ςυγγραφικι δραςτθριότθτα και ςτθ φιλοςοφικι ςκζψθ του Αριςτοτζλθ, κα προτείνουμε ςυνδζςεισ με ςυγκεκριμζνα ςτοιχεία τθσ ιςτορίασ και τθσ μνθμειακισ τοπογραφίασ τθσ αρχαίασ Ακινασ. Δραματοποίθςθ ςχετικϊν χωρίων από ςωηόμενα κείμενα τθσ αρχαιότθτασ και επίςκεψθ ςτα ςχετικά μνθμεία κα βοθκιςει ςτο βιωματικό χαρακτιρα τθσ διδαςκαλίασ. Θ ίδια προςζγγιςθ μπορεί να εφαρμοςτεί και ςτα Ρολιτικά, ςτθν Ρολιτεία και ςτουσ Νόμουσ του Ρλάτωνα, αλλά και ςε ποικίλα κείμενα των αρχαίων Ελλινων ςυγγραφζων, φιλοςοφικά, ιςτορικά, ρθτορικά ι ποιθτικά. Θ προβολι παρουςίαςθσ powerpoint ςτοχεφει ςτθν παρουςίαςθ των κυρίων κεμάτων και τθν κατανόθςθ του χϊρου και των ιςτορικϊν μνθμείων. Θ χριςθ τοπογραφικϊν και αρχαιολογικϊν ςτοιχείων ςε ζνα κεωρθτικό μάκθμα, βοθκάει ςτθν εποπτεία και ςτθν αντίλθψθ του χϊρου. Θ ανάλθψθ εργαςιϊν και βιωματικϊν δραςτθριοτιτων, όπωσ θ προςομοίωςθ, θ δραματοποίθςθ, το παιχνίδι ρόλων ςτο αμφικζατρο, βοθκάει ςτθν αυτενζργεια και τον ενκουςιαςμό. Οι διδακτικοί ςτόχοι κα είναι γνωςτικοί και κα επιτευχκοφν με τθν επίςκεψθ ςτουσ αρχαιολογικοφσ χϊρουσ και τα μνθμεία που ςυνδζονται με τισ ςχετικζσ διδακτικζσ ενότθτεσ. 28 Ο φιλόςοφοσ Θράκλειτοσ θ εποχι του: ο πολιτικόσ άνδρασ, θ πόλισ και ο πόλεμοσ: διδακτικι πρόταςθ ςτο πανεπιςτιμιο Βαςιλείου-Δαμβζργθσ Αλζξανδροσ- Νεκτάριοσ δρ. Φιλοςοφικισ Σχολισ Ρανεπιςτθμίου Κριτθσ Σκοπόσ τθσ διδακτικισ προςζγγιςθσ είναι να βοθκιςει τουσ πανεπιςτθμιακοφσ διδάςκοντεσ ςτο να προςεγγίςουν διδακτικά τθ φιλοςοφία του Θρακλείτου, ωσ πολιτικοφ προςϊπου τθσ εποχισ του, κακϊσ και τθν ζννοια τθσ πόλεωσ, ςυνδεδεμζνθσ με τθν ζννοια του πολζμου, που ςυνδυάηει τθ φιλοςοφικι με τθν ιςτορικι και αρχαιολογικι μζκοδο (διακεματικότθτα). Οι διδακτικοί ςτόχοι είναι γνωςτικοί και κα επιτευχκοφν με χριςθ παράλλθλων κειμζνων και αρχαιολογικϊν ςτοιχείων. Ο διδάςκων ςτοχεφει ςτθ διζγερςθ του ερευνθτικοφ ενδιαφζροντοσ των φοιτθτϊν και ςτθ ςυνολικότερθ προςζγγιςθ του αντικειμζνου. Θ προβολι παρουςίαςθσ με ψθφιακό προβολζα (΢΢) εξυπθρετεί τθν εποπτεία και ζκκεςθ των κυρίων φιλοςοφικϊν εννοιϊν, και τθ ςχζςθ τουσ με τισ ιςτορικζσ ςυνκικεσ και τθ μνθμειακι τοπογραφία τθσ Εφζςου. Θ παρουςίαςθ εργαςιϊν, βιωματικϊν δραςτθριοτιτων (προςομοίωςθ, δραματοποίθςθ, παιχνίδι ρόλων ςτο αμφικζατρο και ςτο χϊρο), βοθκάει ςτθν αυτενζργεια και ςτον ενκουςιαςμό. Θ ίδια μζκοδοσ διδαςκαλίασ, που ςυνδυάηει τθν ζννοια τθσ ίδιασ τθσ ελλθνικισ πόλεωσ-κράτουσ κατά τθν αρχαϊκι και κλαςικι εποχι με τθν εικόνα τθσ ςτθν προςωκρατικι φιλοςοφία, μπορεί να εφαρμοςτεί και ςε άλλα πολιτικοφ ενδιαφζροντοσ αρχαία κείμενα, χρθςιμοποιϊντασ διακεματικά τθν ιςτορία, τθν τοπογραφία και τα μνθμεία του υλικοφ πολιτιςμοφ. Δραματοποίθςθ ςχετικϊν χωρίων από ςωηόμενα κείμενα τθσ αρχαιότθτασ και επίςκεψθ ςτα ςχετικά μνθμεία κα βοθκιςει ςτον βιωματικό χαρακτιρα τθσ διδαςκαλίασ. 29 Μια διδακτικι πρόταςθ ςυνανάγνωςθσ τθσ πεηογραφικισ με τθ κεατρικι και τθν κινθματογραφικι αφιγθςθ Γεωργοφςθ Άννα-Μαρία υποψιφια διδάκτορασ Ρ.Κ., εκπαιδευτικόσ ΡΕ02 Θ παροφςα ειςιγθςθ κατακζτει μια διδακτικι πρόταςθ ςυνανάγνωςθσ τθσ λογοτεχνικισ με τθ κεατρικι και τθν κινθματογραφικι αφιγθςθ, με απϊτερο ςτόχο να εξοικειωκοφν οι μακθτζσ τθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ (Αϋ Λυκείου) τόςο με τισ ιδιομορφίεσ όςο και με τα κοινά ςθμεία των τεχνϊν. Επιλζγουμε το Ηευγάρωμα, ζνα χιουμοριςτικό κείμενο του Γ. Ξενόπουλου, το οποίο δθμοςιεφτθκε πρϊτα ωσ κεατρικό και ςτθ ςυνζχεια διαςκευάςτθκε, ϊςτε να γίνει νουβζλα και ακολοφκωσ ςενάριο ταινίασ. Κακϊσ το ςθμερινό παιδί και ζφθβοσ δείχνει ελάχιςτα εξοικειωμζνοσ με το λογοτεχνικό βιβλίο, κεωροφμε πωσ είναι ςθμαντικό να τραβιξουμε το ενδιαφζρον του επιλζγοντασ ζργα που ανταποκρίνονται ςτθ φιλοκαλία του και διδακτικζσ πρακτικζσ που ςυνδυάηουν λόγο και εικόνα. Ριο ςυγκεκριμζνα, υποςτθρίηεται εδϊ ότι θ διαχρονικότθτα του κωμικοφ, θ αμεςότθτα τθσ κεατρικισ γραφισ και ο πολυτροπικόσ λόγοσ τθσ οπτικισ φόρμασ είναι ςτοιχεία που μποροφν να γοθτεφςουν τον ςφγχρονο μακθτι, να τον οδθγιςουν ςε μια ενδελεχζςτερθ μελζτθ τθσ ιδιοτυπίασ των ειδϊν και να του αποκαλφψουν τελικά τθ γοθτεία τθσ ανάγνωςθσ και τθ δυναμικι του γραπτοφ κειμζνου μζςα από τθν αντιπαράκεςθ τθσ απζραντθσ ελευκερίασ που διακρίνει τθ γλϊςςα τθσ λογοτεχνίασ εν αντικζςει με τουσ περιοριςμοφσ τθσ -πολφ γοθτευτικισ κατά τα άλλα- οπτικισ αναπαράςταςθσ. 30 Μια εφαρμοςμζνθ διδακτικι πρόταςθ διαφοροποιθμζνθσ προςζγγιςθσ τθσ κατανόθςθσ κειμζνων ςτο νθπιαγωγείο Γωνιωτάκθ Αικατερίνθ Νθπιαγωγόσ ΡΕ60, 26ο νθπιαγωγείο Χανίων Καςςωτάκθ-Ψαρουδάκθ Ρόπθ Νθπιαγωγόσ ΡΕ60, νθπιαγωγείο Κεραμειϊν Χανίων π. Σχολικι Σφμβουλοσ 50θσ ΡΡΑ Θ διαφοροποιθμζνθ προςζγγιςθ κεμελιϊνεται κεωρθτικά ςε δφο βαςικοφσ πυλϊνεσ, τθν κοινωνικο-πολιτιςμικι κεωρία τθσ μάκθςθσ και τθ κεωρία τθσ πολλαπλισ νοθμοςφνθσ του H. Gardner. Στθν παροφςα εργαςία παρουςιάηεται θ εφαρμογι μιασ διαφοροποιθμζνθσ διδακτικισ πρόταςθσ για τθν κατανόθςθ του αρχαιοελλθνικοφ μφκου “Ο Διόνυςοσ και οι Τυρρθνοί Ρειρατζσ”. Θ διδακτικι πρόταςθ εφαρμόςτθκε ςτο 26ο νθπιαγωγείο Χανίων, ςτο πλαίςιο του Ευρωπαϊκοφ Ρρογράμματοσ Erasmus+ KA2 "I am Really Proud of My Country". Τθσ διδακτικισ εφαρμογισ ςτθν τάξθ προθγικθκαν: (1) Θ ςυλλογι πλθροφοριϊν για τθν ετοιμότθτα των παιδιϊν να κατανοοφν μυκοπλαςτικά κείμενα, για τον τρόπο που μακαίνουν καλφτερα (μακθςιακό ςτυλ) και για τα ενδιαφζροντά τουσ. Θ παρατιρθςθ τθσ ςυμπεριφοράσ των παιδιϊν ςε ποικίλεσ πτυχζσ τθσ ηωισ τουσ ςτο νθπιαγωγείο, θ μελζτθ αυκεντικϊν παραγωγϊν τουσ και οι ςυηθτιςεισ με τουσ γονείσ τουσ αποτζλεςαν τα βαςικά μζςα ςυγκζντρωςθσ αυτϊν των πλθροφοριϊν. (2) Ο αδρομερισ ςχεδιαςμόσ τθσ διδακτικισ παρζμβαςθσ με βάςθ τισ πλθροφορίεσ που είχαμε ςυγκεντρϊςει και τισ αρχζσ τθσ διαφοροποιθμζνθσ διδαςκαλίασ. Θ διαφοροποίθςθ που εφαρμόςτθκε είχε να κάνει με τθν παρουςίαςθ του μφκου (οπτικά-ακουςτικά), τισ ερωτιςεισ κατανόθςθσ (χαμθλοφ και υψθλότερου γνωςτικοφ επιπζδου) που απεφκυνε θ εκπαιδευτικόσ ςτα παιδιά, τθν αναδιιγθςθ του μφκου, ι μζρουσ αυτοφ, από μικρζσ ομάδεσ παιδιϊν ι και ατομικά με τρόπο ανάλογο των ενδιαφερόντων τουσ (εικαςτικι - κεατρικι απόδοςθ). Τθν εφαρμογι τθσ διαφοροποιθμζνθσ διδαςκαλίασ παρακολοφκθςε δια ηϊςθσ το ςφνολο των εταίρων του προαναφερκζντοσ Ευρωπαϊκοφ Ρρογράμματοσ που βριςκόταν ςτο νθπιαγωγείο για τθν υλοποίθςθ τθσ 4θσ ςυνάντθςθσ μάκθςθσ, διδαςκαλίασ και κατάρτιςθσ. Σφμφωνα με τισ ατομικζσ καταγραφζσ των εταίρων, αυτοί/ζσ εντόπιςαν αρκετά από τα ςτοιχεία, που χαρακτθρίηουν τθ διαφοροποιθμζνθ διδαςκαλία, ςτθ διδακτικι παρζμβαςθ για τθν κατανόθςθ του μφκου που παρακολοφκθςαν. Εκτιμοφμε ότι θ κατάκεςθ αυτισ τθσ εμπειρίασ μπορεί να ςυμβάλει ςτον εμπλουτιςμό των διαφοροποιθμζνων διδακτικϊν πρακτικϊν για τθν κατανόθςθ κειμζνων, αλλά και τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ. 31 "Τθ γλϊςςα μου ζδωςαν ελλθνικι" (Ελφτθσ). Εμείσ ποια γλϊςςα κλθροδοτοφμε ςτουσ μακθτζσ μασ; Καδιανάκθ Μαρία Συντονίςτρια Εκπαιδευτικοφ Ζργου, ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Βαςικό κριτιριο τθσ ταυτότθτάσ μασ είναι θ ελλθνικι γλϊςςα, εφόςον θ γλϊςςα οδθγεί ςε απεριόριςτεσ ελευκερίεσ χϊρου και χρόνου, ςπάηοντασ τα δεςμά τθσ άμεςθσ εμπειρίασ ςτα οποία παγιδεφεται κάκε άλλο πλάςμα. Σιμερα θ ελλθνικι γλϊςςα αλϊνεται ςτο βωμό τθσ διαβρωτικισ και ιςοπεδωτικισ παγκοςμιοποίθςθσ. Απολεπίηεται και αποςυντίκεται ο ςυνεκτικόσ γλωςςικόσ μασ ιςτόσ, οι δομζσ ζκφραςθσ και διατφπωςθσ παρουςιάηοντασ ςυμπτϊματα ζλλειψθσ γλωςςικισ ευαιςκθςίασ και παιδείασ. Θ παροφςα ειςιγθςθ εςτιάηεται ςτο πρϊτο βιβλίο κάκε ζκνουσ, ςφμφωνα με τον Αδαμάντιο Κοραι, το λεξικό και ςυγκεκριμζνα ςτο ςχολικό εγχειρίδιο «Εικονογραφθμζνο Λεξικό Αϋ, Βϋ, Γϋ Δθμοτικοφ: Το πρϊτο μου λεξικό». Θ εκπόνθςθ ενόσ λεξικοφ για παιδιά 6-9 ετϊν επιβάλλει κατάλλθλθ προετοιμαςία, εξονυχιςτικι μελζτθ και κυρίωσ ςεβαςμό ςτθν ελλθνικι γλϊςςα. Στο υπό εξζταςθ εγχειρίδιο εντοπίηονται αςυμβατότθτεσ και αναντιςτοιχίεσ ςε ςχζςθ με τον ςκοπό που κζτει το Υπουργείο Ραιδείασ αλλά κυρίωσ με τουσ ςκοποφσ τθσ εκπαίδευςθσ. Ριο ςυγκεκριμζνα, ςτο εγχειρίδιο υπάρχουν αντιπαιδαγωγικζσ προτάςεισ, ερμθνεφματα ι παραδείγματα λθμμάτων που μποροφν να λειτουργιςουν ωσ προτροπζσ, δειςιδαιμονίεσ και ςτερεότυπα. Επιπροςκζτωσ βρίκει ςυντακτικϊν και γραμματικϊν ςφαλμάτων και ανακολουκιϊν, επιςτθμονικϊν εςφαλμζνων οριςμϊν, ενϊ ενυπάρχουν ανακριβείσ οριςμοί και ςφάλματα λογικισ. 32 Θ κρυφι γοθτεία ενόσ πλθκτικοφ μακιματοσ ι μποροφν τα Μακθματικά να είναι ελκυςτικά ςτθ Μζςθ Εκπαίδευςθ; Κανζλλοσ Ιωάννθσ Phd, MSc ςτθν εκπαίδευςθ, εκπαιδευτικόσ ΡΕ03 Το ερϊτθμα «ςε τι χρθςιμεφουν τα Μακθματικά;» ίςωσ είναι τόςο παλιό όςο και τα Μακθματικά. Ο Λωάννθσ Στοβαίοσ (500 μ.Χ.) ςτο βιβλίο του Ανκολόγιο αφθγείται ότι κάποιοσ που άρχιςε τθ μελζτθ μαηί με τον Ευκλείδθ, αφοφ ζμακε το πρϊτο κεϊρθμα ρϊτθςε τον Ευκλείδθ τι κα «κζρδιηε» από αυτι τθ γνϊςθ. Ο Ευκλείδθσ τότε ςτράφθκε και είπε ςτον υπθρζτθ του να δϊςει ςτο μακθτι του τρεισ δεκάρεσ ϊςτε να ικανοποιθκεί θ ανάγκθ του για κζρδοσ. Το ιςοδφναμο ερϊτθμα ακοφγεται ςυχνά και ςιμερα: «Σε τι χρθςιμεφουν τα Μακθματικά; Ροφ κα μου χρειαςτοφν;» διατυπωμζνο από μακιτριεσ/θτζσ. Γεννιζται ζτςι με φυςικό τρόπο μια ερευνθτικι ανάγκθ: Να εξεταςκεί αν μπορεί να υπάρξει πειςτικι επιχειρθματολογία θ οποία να υποςτθρίηει τθν χρθςιμότθτα των Μακθματικϊν και τθν αναγκαιότθτα τθσ διδαςκαλίασ τουσ ςτθ Μζςθ Εκπαίδευςθ. Ενδεχομζνωσ να αναγνωρίηεται ςτθν προθγοφμενθ καταγραφι ταυτόςθμο ερευνθτικό ηθτοφμενο. Στθν παροφςα εργαςία εκκζτουμε μια πρϊτθ προςπάκεια για ςυμβολι ςτθν κάλυψθ του ερευνθτικοφ κενοφ ςε ό,τι αφορά τα Μακθματικά, μετά από αναδίφθςθ ςτθ ςχετικι βιβλιογραφία και με ανάλυςθ, ςε κεωρθτικό επίπεδο, των ςτοιχείων που κατζςτθ δυνατόν να ςυλλεχκοφν. 33 Θ καταςκευι αντιγράφων ιςτορικϊν επιςτθμονικϊν οργάνων ωσ διδακτικό εργαλείο Φυςικισ: Μετριςεισ και ερμθνευτικζσ προςεγγίςεισ φυςικϊν φαινομζνων ςτθν Ιςτορία Καρτςωνάκθσ Μανόλθσ Δρ. Λςτορίασ Επιςτθμϊν Οι εκπαιδευτικζσ αρχζσ που αναδεικνφονται από τθ μελζτθ τθσ εξζλιξθσ των επιςτθμονικϊν οργάνων μποροφν να αποδειχκοφν εξαιρετικά χριςιμεσ για τουσ μακθτζσ ωσ μζςο κατανόθςθσ τθσ εξζλιξθσ των επιςτθμϊν αλλά και τθσ εργαςίασ διακεκριμζνων επιςτθμόνων που τα επινόθςαν και καταςκεφαςαν. Ακολουκϊντασ τθν προτεινόμενθ μεκοδολογικι προςζγγιςθ καταςκευισ αντιγράφων επιςτθμονικϊν οργάνων προωκείται θ εργαςία ςε ομάδεσ ωσ ςυςτατικό τθσ ςφγχρονθσ επιςτθμονικισ μεκόδου και το παιχνίδι ρόλων για τουσ μακθτζσ μασ. Επιπροςκζτωσ, οι μακθτζσ ζρχονται ςε επαφι και παρακολουκοφν τθν εξζλιξθ των επιςτθμονικϊν εννοιϊν οι οποίεσ απαιτικθκαν για τθν καταςκευι των ςυγκεκριμζνων επιςτθμονικϊν οργάνων. Χρθςιμοποιοφμε ωσ μελζτθ περίπτωςθσ για τθ μεκοδολογικι προςζγγιςθ που προτείνουμε τθν καταςκευι αςτρονομικϊν οργάνων που επιχείρθςε ο δανόσ αςτρονόμοσ Τφχο Μπράχε (1546-1601). Κα εςτιάςουμε ςτισ επίμονεσ προςπάκειεσ τθσ ομάδασ του να επιτφχει ακριβζςτερα αποτελζςματα που κα διερμινευαν τα ουράνια φαινόμενα τα οποία μελετοφςαν και τον οδιγθςαν ςτθν επινόθςθ και καταςκευι ιδιοφυϊν αςτρονομικϊν οργάνων πριν τθν εμφάνιςθ του τθλεςκοπίου ςτισ απαρχζσ του 17ου αιϊνα. Κα παρουςιάςουμε το ιςτορικό πλαίςιο τθσ εξεταηόμενθσ εποχισ, τα κεωρθτικά προβλιματα που αντιμετϊπιηε θ επιςτθμονικι κοινότθτα για το ςυγκεκριμζνο επιςτθμονικό πεδίο εκείνθ τθ περίοδο και τισ προτεινόμενεσ λφςεισ μζςω τθσ επινόθςθσ των ςυγκεκριμζνων οργάνων και των ακριβϊν μετριςεων που προςζφερε. 34 Θ μουςουλμάνα γυναίκα ςτο Ιςλάμ και ςτθν κοινωνία τθσ χριςτιανικισ Ελλάδασ και Ευρϊπθσ. Μια διδακτικι παρζμβαςθ με τθν αξιοποίθςθ τθσ ςυγκλίνουςασ και αποκλίνουςασ ςκζψθσ Κομνθνοφ Ιωάννα Επ. Κακθγιτρια Τμιματοσ Κοινωνικισ Κεολογίασ και Κρθςκειολογίασ, Κεολογικισ Σχολισ ΕΚΡΑ Σπαλιϊρασ Κωνςταντίνοσ PhD ςτθν εκπαίδευςθ, εκπαιδευτικόσ ΡΕ01 Φίςκυλθ Οδυςςεία φοιτιτρια Τμιματοσ Κοινωνικισ Κεολογίασ και Κρθςκειολογίασ, Κεολογικισ Σχολισ ΕΚΡΑ Το εκπαιδευτικό ςενάριο με τίτλο «Θ μουςουλμάνα γυναίκα ςτο Λςλάμ και ςτθν κοινωνία τθσ χριςτιανικισ Ελλάδασ και Ευρϊπθσ» ςχεδιάςτθκε και εφαρμόςτθκε ςτο πλαίςιο του μακιματοσ «Διδακτικζσ αςκιςεισ κρθςκευτικισ αγωγισ ςε ςχολικζσ μονάδεσ και αξιολόγθςθ διδακτικοφ ζργου», του Θϋ εξαμινου του τμιματοσ Κοινωνικισ Κεολογίασ και Κρθςκειολογίασ τθσ Κεολογικισ ςχολισ του Ε.Κ.Ρ.Α., από τθ φοιτιτρια Οδυςςεία Φίςκυλθ, ςε ςυνεργαςία με τθν εκπαιδευτικό ΡΕ01, Κωνςταντίνο Σπαλιϊρα, ΡΕ01, ςτο 5ο Λφκειο Λαμίασ. Τθν επιςτθμονικι κακοδιγθςθ είχε θ Επίκουρθ Κακθγιτρια τθσ Διδακτικισ του μακιματοσ των Κρθςκευτικϊν, κ. Λωάννα Κομνθνοφ. Το ςενάριο απευκφνεται ςε μακθτζσ/τριεσ τθσ Βϋ Λυκείου, για να διδαχκεί ςτο μάκθμα των Κρθςκευτικϊν ςε ζξι διδακτικζσ ϊρεσ. Το εκπαιδευτικό πρόβλθμα που υπθρετεί θ ςυγκεκριμζνθ διδακτικι παρζμβαςθ αφορά ςτθν ανάγκθ των μακθτϊν/τριϊν να προςεγγίςουν το Λςλάμ μζςα από μία οπτικι γωνία που να ξεπερνά τθν κλαςικι παροχι κρθςκευτικϊν γνϊςεων και να ζχει επεκτάςεισ τόςο κοινωνικζσ όςο και θκικζσ, παρζχοντάσ τουσ ταυτόχρονα τθ δυνατότθτα κατανόθςθσ του “άλλου”, ςτθ ςυγκεκριμζνθ περίπτωςθ τθσ μουςουλμάνασ γυναίκασ, μζςα από τθν αλλθλεπίδραςθ με μια χριςτιανικι κοινωνία όπωσ είναι θ ελλθνικι, αλλά και εν γζνει θ ευρωπαϊκι. Μεκοδολογικά το ςενάριο βαςίςτθκε ςτισ κεωρίεσ του κοινωνικοφ εποικοδομιςμοφ και αναπτφχκθκε ςε δφο άξονεσ που ςυνδυάηουν τισ βαςικζσ αρχζσ τθσ ςυγκλίνουςασ και αποκλίνουςασ ςκζψθσ. Θ αξιοποίθςθ τεχνικϊν δθμιουργικισ ςκζψθσ, θ ιςτοεξερεφνθςθ, θ εργαςία ςε ομάδεσ και θ κριτικι αξιοποίθςθ οπτικοακουςτικϊν μζςων πλθροφόρθςθσ, είναι κάποια από τα δομικά ςτοιχεία του διδακτικοφ ςχεδιαςμοφ. Θ αξιολόγθςθ βαςίςτθκε ςτθν τριγωνοποίθςθ των δεδομζνων, προκειμζνου να εξαςφαλιςτεί μια όςο το δυνατόν πιο αντικειμενικι εικόνα τθσ διδακτικισ παρζμβαςθσ. 35 Θ ανάγνωςθ και επεξεργαςία ολόκλθρου λογοτεχνικοφ κειμζνου ςτθν τάξθ και θ ςχζςθ τθσ με τθν ανανζωςθ του ενδιαφζροντοσ των μακθτϊν για το μάκθμα Μαλζρου Μαρία Φιλόλογοσ Θ παροφςα ζρευνα πραγματοποιικθκε με ςκοπό να διερευνθκεί το είδοσ και το μζγεκοσ τθσ επιρροισ που αςκεί ςτουσ μακθτζσ θ διδαςκαλία ενόσ ολόκλθρου λογοτεχνικοφ κειμζνου ςτθν τάξθ. Σε μια εποχι όπου ςτο Γυμνάςιο κυριαρχεί, ακόμα, θ αποςπαςματικότθτα ςτθ διδαςκαλία τθσ λογοτεχνίασ, θ ζρευνα αυτι ανζδειξε τθν αναγκαιότθτα και τα οφζλθ τθσ αξιοποίθςθσ των ολόκλθρων λογοτεχνικϊν ζργων. Ζλαβε τθ μορφι τθσ «πολλαπλισ μελζτθσ περίπτωςθσ» και είχε ωσ αντικείμενο μελζτθσ τθσ τουσ μακθτζσ ενόσ τμιματοσ τθσ Αϋ Γυμναςίου ςε ιδιωτικό ςχολείο. Για τθ ςυλλογι των ερευνθτικϊν δεδομζνων χρθςιμοποιικθκαν θ «παρατιρθςθ», θ «ςυνζντευξθ», το «ερωτθματολόγιο» και θ «μελζτθ εκπαιδευτικοφ υλικοφ». Τα ςθμαντικότερα ευριματα ζδειξαν ότι βελτιϊκθκε θ επίδοςθ των μακθτϊν, φςτερα από τθν επαφι τουσ με τα ολόκλθρα λογοτεχνικά ζργα - θ μζγιςτθ βελτίωςθ, μάλιςτα, ςθμειϊκθκε από τουσ μακθτζσ «χαμθλισ επίδοςθσ». Επιπλζον, οι μακθτζσ ζγιναν καλφτεροι αναγνϊςτεσ δεδομζνου ότι, πλζον, αντιλαμβάνονταν πλθρζςτερα και βακφτερα το νόθμα του κειμζνου, ενϊ παράλλθλα, μποροφςαν να επικοινωνιςουν αποτελεςματικότερα τα ςυναιςκιματα και τισ ςκζψεισ τουσ. Εκείνθ, όμωσ, που αποδείχκθκε δφςκολθ ιταν θ ανάπτυξθ και θ εδραίωςθ τθσ ςτάςεωσ τθσ φιλαναγνωςίασ. Για τον λόγο αυτό βαςικι πρόταςθ τθσ παροφςασ εργαςίασ είναι θ αυτονομία του μακιματοσ τθσ λογοτεχνίασ ςτο Δθμοτικό, θ διδαςκαλία τθσ λογοτεχνίασ ςε Δθμοτικό και Γυμνάςιο, αποκλειςτικά, μζςω τθσ χριςθσ ολόκλθρων λογοτεχνικϊν ζργων και θ διδαςκαλία των αποςπαςμάτων ςτο Λφκειο. Αυτζσ οι ενζργειεσ, ίςωσ, βοθκιςουν τουσ μακθτζσ, πρϊτα, να αγαπιςουν τθ λογοτεχνία και να γίνουν αναγνϊςτεσ και, ςε πιο ϊριμθ θλικία (Λφκειο), να εξελιχκοφν ςε κριτικοφσ αναγνϊςτεσ. 36 Θ λογικι του ςυνεργατικοφ ςχολείου, ωσ εναλλακτικι προοπτικι εκπαιδευτικισ προςζγγιςθσ. Ρροχποκζςεισ και όρια εφαρμογισ των ενεργϊν μεκόδων ςτθν ελλθνικι δθμόςια εκπαίδευςθ Μαρκαντζσ Ιωάννθσ Διευκυντισ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ Ρ. Ε. ΢εκφμνθσ Θ μελζτθ και θ παρατιρθςθ των εκπαιδευτικϊν ςυςτθμάτων διεκνϊσ καταδεικνφει ότι θ κοινωνικι νομιμοποίθςθ αντιλιψεων, θ ομογενοποίθςθ, θ μετωπικι διδαςκαλία και θ ςτείρα ςυςςϊρευςθ γνϊςεων ζχουν τεκεί εκτόσ αποδεκτοφ ορίου. Υπάρχει θ αναγκαιότθτα ανάδειξθσ νζασ παιδαγωγικισ φιλοςοφίασ και εναλλακτικϊν μορφϊν διδακτικισ. Από τισ αρχζσ του εικοςτοφ αιϊνα με βάςθ τθν Ελευκεριακι Εκπαίδευςθ, τθ Νζα Αγωγι και ιδιαίτερα τθν Ραιδαγωγικι Freinet, ζχουν ςυηθτθκεί προτάςεισ και ζχει εφαρμοςτεί ζνα ςφνολο πρακτικϊν, που ενεργοποιεί το μακθτι να εμπλακεί ςτο ςχολικό ζργο. Κα επιχειριςουμε να αναπτφξουμε κριτικά τισ ενεργζσ μεκόδουσ τθσ ςφγχρονθσ παιδαγωγικισ ςτο πλαίςιο τθσ αφετθρίασ επινόθςθσ πρόςφορων δραςτθριοτιτων, που να αντιςτοιχοφν ςτθν εκάςτοτε ομάδα-τάξθ και ςτθ διαμόρφωςθ νζασ εκπαιδευτικισ λογικισ. Κάκε μακθτισ είναι μια ιδιαίτερθ πολυπαραγοντικι ςφνκεςθ και ακολουκεί διαφορετικό τρόπο προςζγγιςθσ τθσ πραγματικότθτασ. Οι νζοι δυςκολεφονται να πάρουν μια απόςταςθ από τθ ςχολικι τουσ δραςτθριότθτα-κακθμερινότθτα, με αποτζλεςμα να τουσ είναι ανζφικτο να επιτφχουν το επίπεδο του ςτοχαςμοφ. Θ μοιρολατρικι αντιμετϊπιςθ οδθγεί ςτθν αδράνεια, πλιξθ και αλλοτρίωςθ. Κα πρζπει να τεκεί, ωσ βαςικόσ ςτόχοσ θ ζκφραςθ του κοινωνικοφ εγϊ και του ςυναιςκθματικοφ εγϊ μζςα από ζνα μθχανιςμό αλλθλεπίδραςθσ, που διευκολφνεται από ενεργζσ τεχνικζσ, τθ φυςικι μζκοδο και τθν ψθλαφθτι διερεφνθςθ. Ο διάλογοσ είναι μια υπαρξιακι αναγκαιότθτα και ωσ εκ τοφτου θ λειτουργία του Συμβουλίου Τάξθσ κακϊσ και των αυτοδιαχειριςτικϊν κεςμϊν του ςχολείου είναι κομβικισ ςθμαςίασ. Δεν προςβλζπει μόνο ςτθν αναδιάταξθ ςχζςεων, αλλά ςυνεπάγεται αίςκθςθ υπευκυνότθτασ, απάλειψθ προκαταλιψεων, ςεβαςμό ςτθ διαφορετικότθτα και ςτθ γνϊμθ του άλλου, ςυμμετοχικότθτα, άςκθςθ ςτθν αυτοπεικαρχία, αυτόνομθ προςζγγιςθ υπαρξιακϊν επιλογϊν, δθμιουργία νοθτικϊν προκλιςεων και κινιτρων. Από τθ μεκοδολογία του Συνεργατικοφ Σχολείου διαπραγματευόμαςτε τισ δράςεισ: Τι νζα; (Ειςαγωγι εμπειριϊν και τροφοδότθςθ), ελεφκερθ ζκφραςθ, αλλθλοδραςτικι επικοινωνία, αποτφπωςθ τθσ ςχολικισ και κοινωνικισ κακθμερινότθτασ, ψθφιακι δθμιουργία, άνοιγμα του ςχολείου με παρεμβατικζσ πρωτοβουλίεσ. 37 Οργάνωςθ τθσ διαφοροποιθμζνθσ διδαςκαλίασ Μαρτίνου Σωτθρία Δρ., Συντονίςτρια Εκπαιδευτικοφ Ζργου ΡΕ 70 ΡΕΚΕΣ ΡΔΕ Κριτθσ, Διδάςκουςα ΑΣΡΑΛΤΕ ΕΡΡΑΛΚ Φζρρο Ραυλίνα Νοςθλεφτρια – Ρτυχιοφχοσ ΑΣΡΑΛΤΕ ΕΡΡΑΛΚ Θ΢ΑΚΛΕΛΟΥ Το άρκρο αντιπροςωπεφει μία απόπειρα για ςυςτθματικι μελζτθ και εξζταςθ τθσ γνωςιολογικοφ περιεχομζνου– ζννοιασ του ρόλου του παιδαγωγοφ, ζννοια θ οποία κατά κόρον αναφζρεται ςτθ ςχζςθ του δαςκάλου με τουσ «εν δυνάμει μακθτζσ» και εςτιάηει ςτθν προςπάκειά του να ενεργοποιιςει με τθ μζκοδο τθσ μακθςιακισ διαδικαςίασ τισ πολυποίκιλεσ προςωπικότθτεσ και δυνατότθτεσ των παιδαγωγοφμενων. Επομζνωσ, εφαλτιριο δράςθσ του παιδαγωγοφ είναι να αναςυντάξει και να επαναπροςδιορίςει τθ διαδικαςία τθσ μάκθςθσ ςτθ γενικι τάξθ με βάςθ τθ διαφορετικότθτα των μακθτϊν. Σθμαντικι κζςθ ςτα πλαίςια τθσ ανομοιογενοφσ ςχολικισ τάξθσ ζχει θ διαφοροποιθμζνθ διδαςκαλία και τα μζτρα που περιλαμβάνει ςτθν οργάνωςθ τθσ διδαςκαλίασ και τθσ μάκθςθσ για τθν καλφτερθ προςωπικι ανάπτυξθ του μακθτι και τθ διαςφάλιςθ βαςικϊν γνϊςεων, δεξιοτιτων και ικανοτιτων. 38 Οι εικόνεσ του "άλλου" ςτθν Ανδρομάχθ του Ευριπίδθ Μπενζκου Ελζνθ Αντικείμενο τθσ παροφςασ εργαςίασ είναι θ διερεφνθςθ των εικόνων του Άλλου ςτθν τραγωδία του Ευριπίδθ «Ανδρομάχθ». Σκοπόσ τθσ μελζτθσ αυτισ είναι ο εντοπιςμόσ και θ ανάλυςθ των εικόνων αυτϊν, να προςφζρει ςτθν κατανόθςθ των κοινωνικϊν λειτουργιϊν, των ςχζςεων εξουςίασ και των ανκρϊπινων ςυμπεριφορϊν που εμφυςοφν και διαμορφϊνουν. Θ ζρευνα αυτι εντάςςεται ςτο πλαίςιο προβλθματιςμοφ ςχετικά με το ποια νοιματα και ςυναιςκιματα επενδφονται ςτισ ποικίλεσ απεικονίςεισ του ξζνου, του διαφορετικοφ. Ραράλλθλα αναηθτοφνται οι αξίεσ και οι ςτάςεισ που αντικατοπτρίηονται όχι μόνο ςτο επίπεδο των ομάδων αλλά και των υποκειμζνων, απθχϊντασ κατά περίπτωςθ τθν κοινωνικι και ιςτορικι πραγματικότθτα και τα πρότυπα που αυτι μεταφζρει. Στθν κατεφκυνςθ αυτι ςυνειςφζρει θ μελζτθ των κοινωνικϊν δεςμϊν ςτθν κλαςικι αρχαιότθτα και ειδικά των ςχζςεων μεταξφ ανδρϊν και γυναικϊν, Ελλινων και βαρβάρων, ωσ πιο κεμελιϊδεισ. Για τθν εμβάκυνςθ των εννοιϊν τθσ ταυτότθτασ και τθσ ετερότθτασ ςτθν ελλθνικι αρχαιότθτα αναλφονται τα κοινωνικά και πολιτικά δεδομζνα τθσ εποχισ του Ευριπίδθ, θ ηωι και το ζργο του. Για τθ διεξαγωγι τθσ ζρευνασ χρθςιμοποιείται θ ανάλυςθ περιεχομζνου. Το υλικό τθσ ζρευνασ αποτζλεςε θ τραγωδία Ανδρομάχθ. Το ςφςτθμα κατθγοριϊν ανάλυςθσ διαμορφϊκθκε και καταρτίςτθκε με βάςθ τισ ερευνθτικζσ αναφορζσ που προζκυψαν από τθν ενδελεχι μελζτθ του υλικοφ ςε ςυνδυαςμό με τθν ανάλυςθ των χαρακτιρων (μοντζλο Chatman, 1980) και ςτο ςφςτθμα κατθγοριοποίθςθσ των μορφϊν του Άλλου, ςτθριγμζνο κυρίωσ ςτισ μελζτεσ του Cartledge (2002). Για τθν εξαγωγι των ςυμπεραςμάτων κρίκθκε ςκόπιμο να λθφκοφν υπόψθ μόνο τα ποιοτικά χαρακτθριςτικά του περιεχομζνου. Θ ποιοτικι προςζγγιςθ του περιεχομζνου εςτιάςτθκε ςτον εντοπιςμό των χαρακτθριςτικϊν και των αρετϊν των πρωταγωνιςτϊν και δευτεραγωνιςτϊν τθσ τραγωδίασ Ανδρομάχθ όπωσ διαγράφονται με ρθτό ι άρρθτο τρόπο μζςα από τθν παρουςία ι τθν απουςία τθσ ιδιοςυγκραςίασ τουσ. 39 Διαφοροποίθςθ τθσ διδαςκαλίασ: επιταγι τθσ ςφγχρονθσ μακθςιακισ πραγματικότθτασ Ντοφλια Ακθνά Συντονίςτρια Εκπαιδευτικοφ Ζργου ΡΕ70 Αν ζνα παιδί δε μπορεί να μάκει με τον τρόπο που το διδάςκουμε, τότε κα πρζπει να το διδάξουμε με τον τρόπο που μακαίνει (Tomlinson, 2010). Αυτι θ φράςθ αποτελεί τθν πεμπτουςία τθσ διαφοροποίθςθσ τθσ διδαςκαλίασ προκειμζνου όλοι οι μακθτζσ να βιϊνουν αιςκιματα επιτυχίασ. Θ ανταπόκριςθ τθσ διδαςκαλίασ ςτισ ανάγκεσ των μακθτϊν αποτελεί ηθτοφμενο τθσ μακθςιακισ διαδικαςίασ, ιδιαίτερα ςτθ ςφγχρονθ εποχι, όπου ο μακθτικόσ χάρτθσ των ςχολικϊν τάξεων ζχει αλλάξει ςθμαντικά. Ο εκπαιδευτικόσ τθ ςφγχρονθ εποχι καλείται να διδάξει ςε τάξεισ μικτισ ικανότθτασ με διαφοροποιθμζνα χαρακτθριςτικά, όπου θ κακθμερινότθτα τθσ ςχολικισ πράξθσ αποδεικνφεται δφςκολθ και απαιτθτικι. Θ αναγκαιότθτα τθσ διαφοροποίθςθσ αποτελεί τθ μόνθ λφςθ για τθν επίτευξθ των ςτόχων τθσ διδαςκαλίασ για όλουσ τουσ μακθτζσ, αρκεί ο εκπαιδευτικόσ να γνωρίηει πϊσ να το πράξει και τι να πράττει κάκε φορά. Με άλλα λόγια, θ διαφοροποίθςθ τθσ διδαςκαλίασ απαιτεί καταρτιςμζνουσ, επιμορφωμζνουσ και εξοικειωμζνουσ με τθ φιλοςοφία αυτι εκπαιδευτικοφσ, με μεράκι, όρεξθ κι αγάπθ για το μακθτι. Θ παροφςα ανακοίνωςθ παρουςιάηει ζνα διδακτικό ςενάριο διαφοροποιθμζνθσ διδαςκαλίασ ςτο μάκθμα τθσ Γλϊςςασ ςε μακθτζσ Γϋ Δθμοτικοφ περιαςτικοφ ςχολείου των Χανίων ςε τάξθ μικτισ ικανότθτασ. Σκοπόσ τθσ ειςιγθςθσ είναι να παρουςιάςει μια διδακτικι πρόταςθ ςε ςυγκεκριμζνθ ενότθτα τθσ γλϊςςασ, προκειμζνου να αναδειχκοφν τα παιδαγωγικά οφζλθ από τθν υιοκζτθςθ τθσ προςζγγιςθσ αυτισ τόςο για εκπαιδευτικοφσ όςο και για μακθτζσ κακϊσ δθμιουργοφνται πολυδφναμα μακθςιακά περιβάλλοντα. Απαιτείται από τον εκπαιδευτικό μεκοδικότθτα, προγραμματιςμόσ και τόλμθ να εφαρμόςει παιδοκεντρικζσ αποτελεςματικζσ πρακτικζσ με δικαιοςφνθ για το ςφνολο των μακθτϊν. 40 Θ κατανόθςθ τθσ ζννοιασ του ρθτοφ ςτθν Εϋ τάξθ του δθμοτικοφ ςχολείου: Το νζο εκπαιδευτικό υλικό για τθ διδαςκαλία των κλαςματικϊν αρικμϊν και θ κριτικι αποτίμθςι του από τουσ εκπαιδευτικοφσ Ρερικλειδάκθσ Γεϊργιοσ Δρ. Επιςτθμϊν Αγωγισ Το κλάςμα είναι από τισ πιο δφςκολεσ μακθματικζσ ζννοιεσ που διδάςκονται οι μακθτζσ ςτο δθμοτικό ςχολείο. Από ζρευνεσ ζχει προκφψει ότι τα παιδιά τελειϊνοντασ το δθμοτικό αντιμετωπίηουν ςθμαντικζσ δυςκολίεσ ςτθν κατανόθςθ τθσ ζννοιασ του κλάςματοσ. Τα νοθτικά ςχιματα των ρθτϊν ζχουν ταξινομθκεί ςτθν ζρευνα και ςτθ βιβλιογραφία ςε πζντε διαφορετικζσ, αλλά αλλθλοςχετιηόμενεσ διαςτάςεισ. Ο ςκοπόσ τθσ παροφςασ ζρευνασ ιταν: α) Να διαπιςτωκεί εάν το νζο εκπαιδευτικό υλικό (Βιβλίο Μακθτι, Τετράδιο Εργαςιϊν και Βιβλίο Εκπαιδευτικοφ) εκπονικθκε με βάςθ νεότερεσ κεωρθτικζσ απόψεισ, εάν ζγινε εφαρμογι ςφγχρονθσ διδακτικισ μεκοδολογίασ και επιλογι κατάλλθλων μακθματικϊν δραςτθριοτιτων για τθν κατανόθςθ από τουσ μακθτζσ τθσ Εϋ δθμοτικοφ των κλαςματικϊν αρικμϊν β) Να καταγραφοφν οι απόψεισ των εκπαιδευτικϊν ςχετικά με τθν επάρκεια και καταλλθλότθτα του εκπαιδευτικοφ υλικοφ ςτθν Ενότθτα των κλαςματικϊν αρικμϊν κατά τθν πρϊτθ εφαρμογι του. Για να απαντθκοφν τα ερευνθτικά ερωτιματα τθσ ποιοτικισ ερευνθτικισ προςζγγιςθσ ζγινε ανάλυςθ του περιεχομζνου τθσ ενότθτασ των κλαςματικϊν αρικμϊν των νζων ςχολικϊν εγχειριδίων και καταγράφθκαν οι απόψεισ και οι εμπειρίεσ των εκπαιδευτικϊν τθσ Εϋ τάξθσ, ςτο πλαίςιο τθσ επιμόρφωςισ τουσ κατά τθν πρϊτθ εφαρμογι του νζου υλικοφ. Θ καταγραφι ζγινε από τον ςυγγραφζα που ςυμμετείχε ωσ επιμορφωτισ ςτισ επιμορφϊςεισ που διοργανϊκθκαν από τουσ Συντονιςτζσ Εκπαιδευτικοφ Ζργου Ρ.Ε. ςε όλθ τθν Κριτθ. Με τθν παρουςίαςθ των ερευνθτικϊν αποτελεςμάτων κα γίνουν και προτάςεισ για τθν αποτελεςματικι διδαςκαλία των κλαςματικϊν αρικμϊν ςτθν Εϋ δθμοτικοφ. 41 Αξιοποίθςθ δικτφου κειμζνων από τον νζο φάκελο υλικοφ για τθ νεοελλθνικι γλϊςςα Γϋ Λυκείου «Εμείσ και οι άλλοι» για τθ διδακτικι προςζγγιςθ του Ολοκαυτϊματοσ Σφακιωτάκθσ Σταφροσ Εκπαιδευτικόσ ΡΕ02, ΓΕΛ Λιμζνοσ Χερςονιςου ΜΔΕ Τουρκολογίασ, Ρανεπιςτθμίου Κριτθσ Θ ειςιγθςθ αφορά ςτθν αξιοποίθςθ του νζου φακζλου υλικοφ για τθν Νεοελλθνικι Γλϊςςα τθσ Γϋ Λυκείου «Εμείσ και οι άλλοι» όςον αφορά ςτθ διδαςκαλία του Ολοκαυτϊματοσ. Αρχικά παρουςιάηονται οι παιδαγωγικοί ςτόχοι που προτείνονται από το Υπουργείο Ραιδείασ ςχετικά με τθν οργάνωςθ εκδθλϊςεων μνιμθσ ςχετικϊν με το Ολοκαφτωμα. Στο νζο αυτό βιβλίο εντοπίηονται τζςςερα κείμενα που μποροφν να ςχετιςτοφν με το κζμα. Αρχικά υπάρχει το παιδαγωγικό κείμενο του Janusz Korczak, με κζμα τον ςεβαςμό τθσ παιδικισ θλικίασ από τουσ ενιλικεσ. Το δεφτερο κείμενο είναι απόςπαςμα από το μυκιςτόρθμα «Διαβάηοντασ ςτθ Χάννα» και το τρίτο κείμενο μια περιγραφι των προπαγανδιςτικϊν ταινιϊν που γυρίηονταν ςτθ ναηιςτικι Γερμανία προετοιμάηοντασ το ζδαφοσ για τθν εξόντωςθ των Εβραίων. Το τζταρτο κείμενο αφορά τθν ζκδοςθ ςτα ελλθνικά του θμερολογίου τθσ Άννασ Φρανκ ςε κόμικ. Θ εργαςία κλείνει με προτάςεισ για τθν καλφτερθ βιωματικι προςζγγιςθ των μακθτϊν μασ με ζνα τόςο ευαίςκθτο κζμα όπωσ το Ολοκαφτωμα. 42 Θ κεατρικι αγωγι ωσ παράγοντασ κινθτοποίθςθσ των μακθτϊν ςτθ διδαςκαλία των Αρχαίων Ελλθνικϊν από μετάφραςθ με τθν αξιοποίθςθ τθσ κεωρίασ των Ρολλαπλϊν Τφπων Νοθμοςφνθσ Σωτθροποφλου Χριςτίνα Τα τελευταία χρόνια ζχουν υπάρξει εντατικζσ προςπάκειεσ ειςαγωγισ του κεάτρου ςτθν εκπαίδευςθ, τόςο μζςω των Αναλυτικϊν όςο και μζςω Ρολιτιςτικϊν Ρρογραμμάτων. Επιδίωξθ είναι το κζατρο να πάψει να αντιμετωπίηεται ωσ αμιγϊσ γνωςτικό αντικείμενο και να αποτελζςει παιδαγωγικό μζςο που κα διευκολφνει τθ διαδικαςία τθσ μάκθςθσ, ςε μια προςπάκεια αξιοποίθςθσ του κεάτρου κατά το αρχαίο ελλθνικό ιδεϊδεσ. Στθν παροφςα εργαςία αυτό που μασ ενδιαφζρει είναι το πϊσ μπορεί να ειςαχκεί ουςιαςτικά το κζατρο ςτθν εκπαιδευτικι διαδικαςία. Ρρόςφορο ζδαφοσ για τθν επιδίωξθ αυτι δίνουν μακιματα ανκρωπιςτικοφ κυρίωσ προςανατολιςμοφ, όπωσ, εν προκειμζνω, τα «Αρχαία Ελλθνικά από Μετάφραςθ». Σκοπόσ τθσ εργαςίασ ιταν να διερευνθκεί θ φπαρξθ διαφοροποίθςθσ ωσ προσ το παιδαγωγικό κλίμα και τισ διαπροςωπικζσ ςχζςεισ εντόσ τθσ ςχολικισ αίκουςασ με τθ χριςθ των κεατρικϊν τεχνικϊν και, δευτερευόντωσ, θ διαφοροποίθςθ τθσ ςυμμετοχισ των μακθτϊν ςυςχετιηόμενθ με τον τφπο νοθμοςφνθσ τουσ. Ωσ προσ τθ μεκοδολογία, θ ζρευνα που πραγματοποιικθκε εντάςςεται ςτο είδοσ τθσ Μελζτθσ Ρερίπτωςθσ (Case study) και είχε ωσ αντικείμενο μελζτθσ τθσ τουσ μακθτζσ ενόσ τμιματοσ τθσ Αϋ Γυμναςίου ςε ιδιωτικό ςχολείο τθσ Ακινασ. Για τθ ςυλλογι των ερευνθτικϊν δεδομζνων χρθςιμοποιικθκαν θ «παρατιρθςθ», θ «ςυνζντευξθ» και το «ερωτθματολόγιο». Από τα ευριματα τθσ ζρευνασ διαπιςτϊνεται ότι οι κεατρικζσ τεχνικζσ παρζχουν τθ δυνατότθτα διαμόρφωςθσ ενόσ κετικοφ παιδαγωγικοφ κλίματοσ, ενϊ υπάρχει αιςκθτι διαφοροποίθςθ τθσ ςυμμετοχισ των μακθτϊν, ειδικά των πιο «αδφναμων». Αναφορικά με τθ αφξθςθ τθσ ςυμμετοχισ και τουσ Ρολλαπλοφσ Τφπουσ Νοθμοςφνθσ των μακθτϊν, φαίνεται να προκφπτει ςυςχζτιςθ, αφοφ οι μακθτζσ των οποίων θ ςυμμετοχι αυξικθκε ςθμαντικά, κατείχαν τφπουσ νοθμοςφνθσ που επθρεάηονται κετικά από τθ χριςθ κεατρικϊν τεχνικϊν. Ρρόταςθ τθσ παροφςασ εργαςίασ αποτελεί ο ςχεδιαςμόσ δραςτθριοτιτων με τθν αξιοποίθςθ των κεατρικϊν τεχνικϊν και τθσ κεωρίασ των Ρολλαπλϊν Τφπων Νοθμοςφνθσ, ϊςτε να αυξθκεί το ενδιαφζρον των μακθτϊν για τθ διδαςκαλία και, επακόλουκα, θ εμπλοκι τουσ ςε αυτιν. 43 Ρροςεγγίηοντασ τθν θλιακι ενζργεια με ςχζδια εργαςίασ και καταςκευζσ, μζςα ςε ζνα πλαίςιο εκπαίδευςθσ STEM Τςαγλιϊτθσ Νεκτάριοσ MPhil ςτθν εκπαίδευςθ ςτισ φυςικζσ επιςτιμεσ, Εκπαιδευτικόσ ΡΕ70 Στθ μελζτθ αυτι προςεγγίηονται εφαρμογζσ τθσ θλιακισ ενζργειασ, με παιδιά τθσ Στ' τάξθσ του δθμοτικοφ ςχολείου, μζςα από τθ διερεφνθςθ επιςτθμονικϊν εννοιϊν με ςχζδια εργαςίασ (projects) και ςτο πλαίςιο τθσ εκπαίδευςθσ STEM. Μζςα από μια διευρυμζνθ διδακτικι παρζμβαςθ που διαπλζκεται με ζνα κεματικό πανθγφρι επιςτιμθσ, θ παροφςα μελζτθ εςτιάηει ςε εφαρμογζσ πακθτικϊν θλιακϊν ςυςτθμάτων και ςτθ διερεφνθςθ εννοιϊν πάνω ςτισ οποίεσ βαςίηεται θ καταςκευι και λειτουργία τουσ. Ξεκινϊντασ από μια διδακτικά μεταςχθματιςμζνθ ιςτορικι μελζτθ του "θλιοκερμόμετρου" και των "κερμϊν κουτιϊν" ("παγίδεσ" κερμότθτασ) του Horacede Saussure (1767), περνάμε ςτθ μελζτθ του κερμοκθπίου, ςτθν καταςκευι θλιακϊν φοφρνων με χαρτόκουτεσ και απλϊν θλιακϊν ςυλλεκτϊν και κερμοςιφϊνων (αρχι του κερμοςίφωνα). Οι επιςτθμονικζσ ζννοιεσ, που διζπουν τα ενεργειακά αυτά ςυςτιματα και τισ καταςκευζσ, ςχετίηονται με το πλαίςιο τθσ μετατροπισ και μεταφοράσ τθσ ενζργειασ (εντόσ και ανάμεςα ςτα ςυςτιματα, αντίςτοιχα), το διαςκορπιςμό και τθν υποβάκμιςθ, κακϊσ και με νφξεισ για τθ διατιρθςθ. Θ διερεφνθςθ των ςυςτθμάτων και των καταςκευϊν περνά μζςα από το "φακό τθσ ενζργειασ" που ςυγκροτείται από μια ςειρά πζντε κομβικϊν ερωτθμάτων: α) ποιο είναι το ςφςτθμα που μασ ενδιαφζρει; β) ποιεσ παρατθριςιμεσ αλλαγζσ ςυμβαίνουν (δείκτεσ); γ) ποφ ςυμβαίνουν ενεργειακζσ αλλαγζσ ςτο ςφςτθμα; δ) από ποφ προζρχεται θ ενζργεια; και ε) ποφ πθγαίνει θ ενζργεια; Θ εκπαίδευςθ STEM, μζςα από τα ςχζδια εργαςίασ (projects) και τισ καταςκευζσ, εδράηεται πάνω ςε ζνα πλαίςιο δράςεων των 6 "Ε" ρθμάτων: Εμπλζκομαι (προβλθματιςμόσ και δζςμευςθ), Εξερευνϊ (χριςθ και εφαρμογι εννοιϊν), Επεξθγϊ (τθ λειτουργία των ςυςτθμάτων), Επανακαταςκευάηω (διαρκισ διαδικαςία καταςκευισ και βελτίωςθσ), Εμπλουτίηω (επίλυςθ καταςκευαςτικϊν ηθτθμάτων) και Εκτιμϊ (αξιολογϊ, αποτιμϊ) *6E Learning by Design, ITEEA+. Θ ανάλυςθ δεδομζνων μζςα από μια τεχνικι θμιδομθμζνθσ ςυνζντευξθσ με καρτζλεσ "πάνω ςε ςυγκεκριμζνεσ περιςτάςεισ" (π.χ. απεικόνιςθ θλιακοφ φοφρνου), πριν και μετά τθ διδακτικι παρζμβαςθ, δείχνει μια τάςθ ςθμαντικισ βελτίωςθσ ςτθν εννοιολόγθςθ των ενεργειακϊν χαρακτθριςτικϊν των υπό διαπραγμάτευςθ ςυςτθμάτων ι/και καταςκευϊν. 44 Ρροφορικι Τοπικι Ιςτορία και Δθμιουργικι Γραφι Τςάτςου-Νικολοφλθ Σοφία Υποψ. Διδάκτορασ ΡΑΜΑΚ εκπαιδευτικόσ ΡΕ70 Στθν παροφςα ειςιγθςθ μελετάται θ ςφηευξθ τθσ προφορικισ τοπικισ ιςτορίασ με τθ δθμιουργικι γραφι ωσ πλαίςιο δράςεων ςτθν πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ. Ριο ςυγκεκριμζνα, μζςα από ζνα εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Ρεριφερειακοφ Κεματικοφ Δικτφου Ρροφορικισ Λςτορίασ τθσ Κεντρικισ Μακεδονίασ παρουςιάηεται ο τρόποσ με τον οποίον οι καταγεγραμμζνεσ ςυνεντεφξεισ ςε ςυνδυαςμό με άλλεσ πθγζσ μποροφν να φζρουν τουσ μακθτζσ ςε επαφι με τθν ιςτορία του τόπου τουσ, παράγοντασ λόγο, προφορικό και γραπτό, μζςα από ευχάριςτεσ και παιγνιϊδεισ δραςτθριότθτεσ. Ειδικότερα, ςτθν παροφςα ειςιγθςθ, ςτο κεωρθτικό μζροσ, προθγείται αποςαφινιςθ των όρων προφορικι τοπικι ιςτορία και δθμιουργικι γραφι και ςτθ ςυνζχεια, ςτο πρακτικό μζροσ, παρουςιάηονται εν ςυντομία οι δράςεισ του εκπαιδευτικοφ προγράμματοσ ςτισ οποίεσ και πιραν μζροσ οι μακθτζσ τθσ ΣΤ’ τάξθσ 2ου Δθμοτικοφ Σχολείου Ρεραίασ Κεςςαλονίκθσ κατά το ςχολικό ζτοσ 2018-2019,προκειμζνου να γνωρίςουν τθν ιςτορία τθσ Ρεραίασ, ενόσ όμορφου, παρακαλάςςιου προαςτίου τθσ ανατολικισ Κεςςαλονίκθσ. 45 Θ Ρίπθ Φακιδομφτθ και τα κλάςματα Χαβάκθ Ελευκερία Εκπαιδευτικόσ Ρρωτοβάκμιασ Εκπαίδευςθσ ΡΕ70, Υπ. Διδάκτορασ Ρ.Τ.Δ.Ε. Κριτθσ Θ Λογοτεχνία είναι θ μεγάλθ «αποφςα» από το ελλθνικό ςχολείο ςιμερα. Είναι γνωςτό πια, πωσ εκτόσ από τθν αιςκθτικι απόλαυςθ, θ Λογοτεχνία δίνει ςτον αναγνϊςτθ τθ δυνατότθτα να διευρφνει τα πνευματικά του όρια και να γνωρίςει καλφτερα τον ίδιο του τον εαυτό, αλλά και τουσ άλλουσ. Για το λόγο αυτό οφείλουμε να ιςχυροποιιςουμε τθν παρουςία τθσ ςτο ελλθνικό ςχολείο. Θ μζκοδοσ τθσ ςυνανάγνωςθσ μασ οδθγεί προσ αυτιν τθν κατεφκυνςθ. Θ ςφνδεςθ τθσ Λογοτεχνίασ με όλα τα διδακτικά αντικείμενα του δθμοτικοφ ςχολείου, ακόμα και αυτά που παραδοςιακά δε ςυνδζονται με αυτιν κα μποροφςε να δϊςει ςτθ Λογοτεχνία τθ κζςθ που τθσ αξίηει. Θ Λογοτεχνία και τα Μακθματικά είναι δυο εκ διαμζτρου διαφορετικά αντικείμενα και θ ςυνφπαρξθ των δφο φαινομενικά «αςφμβατων περιοχϊν» μζςα ςε μια ςχολικι τάξθ κα φάνταηε αν μθ τι άλλο κάπωσ αταίριαςτθ. Από τθ μία πλευρά τα Μακθματικά πρεςβεφουν τθν αντικειμενικότθτα και τθν «αλικεια» τθσ επιςτθμονικισ ςκζψθσ κι από τθν άλλθ θ Λογοτεχνία είναι ο χϊροσ ςτον οποίο κυριαρχοφν θ μυκοπλαςτικι αφιγθςθ, το φανταςιακό, θ πολυςθμία, θ ζκφραςθ των ςυναιςκθμάτων και των βιωμάτων του ανκρϊπου. Εφλογα κα αναρωτιόταν κανείσ πϊσ είναι δυνατόν να ςυναντθκοφν μζςα ςε μια ςχολικι οι δφο αυτοί κλάδοι. Στόχοσ αυτισ τθσ εργαςίασ είναι να παρουςιαςτοφν τα αποτελζςματα μιασ εφαρμοςμζνθσ διδακτικισ ςυνφπαρξθσ τθσ Λογοτεχνίασ και των Μακθματικϊν μζςα ςτθ ςχολικι τάξθ. Με αφετθρία, λοιπόν, το μυκιςτόρθμα για παιδιά τθσ Άςτριντ Λίντγκρεν, Ρίπθ Φακιδομφτθ, ςχεδιάηουμε και υλοποιοφμε διδακτικζσ δραςτθριότθτεσ με ςτόχο να διδάξουμε τθν ζννοια του κλάςματοσ και τθν ζννοια τθσ κλαςματικισ μονάδασ ςε μακθτζσ τθσ Γϋ τάξθσ του δθμοτικοφ ςχολείου. 46 Ενταξιακι Εκπαίδευςθ Διαχείριςθ ςυναιςκθμάτων ςτθν προςχολικι τάξθ μζςα από ζνα πρόγραμμα Ραρζμβαςθσ. Αυγουςτάκθ Αικατερίνθ MSc ςτθν Ειδικι Αγωγι, Ψυχολόγοσ, Εκπαιδευτικόσ ΡΕ60 Μπαδιεριτάκθ Μαρία PhD ςτθν Ραιδαγωγικι, Συντονίςτρια Εκπαιδευτικοφ Ζργου Ρ.Ε.60, ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Θ προςχολικι θλικία αποτελεί ςθμαντικι αναπτυξιακι περίοδο για κάκε εξελιςςόμενο άτομο. Λδιαίτερα για τα νιπια που εμφανίηουν διαταραχζσ ςτθν ανάπτυξθ και τθν ςυμπεριφορά, θ περίοδοσ αυτι είναι κατάλλθλθ για γόνιμθ και αποδοτικι παρζμβαςθ. Το παρόν πρόγραμμα παρζμβαςθσ ζγινε ςε παιδιά που παρουςίαηαν ςυμπεριφορικζσ και ςυναιςκθματικζσ δυςκολίεσ ςτθν προςαρμογι, γεγονόσ που είχε επίπτωςθ ςτθν λειτουργία ολόκλθρθσ τθσ τάξθσ. Ζνα πρόγραμμα βαςιςμζνο ςτθν κατάκτθςθ δεξιοτιτων, που κα εφαρμοηόταν για ενδυνάμωςθ των ςυγκεκριμζνων μακθτϊν κρίκθκε απαραίτθτο από όλουσ τουσ εμπλεκόμενουσ. Ο ςχεδιαςμόσ του παρεμβατικοφ προγράμματοσ βαςίςτθκε ςτισ κεωρίεσ μάκθςθσ και θ εφαρμογι του χωρίςτθκε ςε τρεισ φάςεισ: Στθν πρϊτθ φάςθ υποςτθρίχκθκε θ ιδζα ότι θ επίδραςθ ενόσ προγράμματοσ διαχείριςθσ ςυναιςκθμάτων οργανωμζνο ςε ατομικζσ και ομαδικζσ δράςεισ ςε μακθτζσ με ςυναιςκθματικζσ και ςυμπεριφορικζσ δυςκολίεσ κα βοθκοφςε τόςο τουσ ίδιουσ όςο και ολόκλθρθ τθν τάξθ. Στθ δεφτερθ φάςθ, δθμιουργικθκε θ ανάγκθ για τθν εφαρμογι ενόσ προγράμματοσ εξατομικευμζνθσ παρζμβαςθσ ςε ςυγκεκριμζνουσ μακθτζσ. Σε αυτι τθ φάςθ χρθςιμοποιικθκαν ςτοιχεία τθσ λειτουργικισ ανάλυςθσ τθσ ςυμπεριφοράσ των ςυγκεκριμζνων μακθτϊν. Στθν τρίτθ φάςθ προωκικθκε θ ζνταξθ των μακθτϊν που είχαν δεχκεί τθν παρζμβαςθ ςτθν ολομζλεια τθσ τάξθσ μζςα από ατομικζσ και ομαδικζσ δράςεισ. Πλα τα επίπεδα τθσ παρζμβαςθσ υιοκζτθςαν το ολιςτικό μοντζλο τθσ μάκθςθσ που προχποκζτει τθν ςυμμετοχι και αλλθλεπίδραςθ όλων των εμπλεκόμενων, που ςτθν προκειμζνθ περίπτωςθ ιταν οι μακθτζσ, οι εκπαιδευτικοί, οι γονείσ κακϊσ και θ ςχολικι ςφμβουλοσ γενικισ αγωγισ με τθν ιδιότθτα του κριτικοφ φίλου. Τα αποτελζςματα τθσ παρζμβαςθσ ζδειξαν ότι επιτεφχκθκε θ ενδυνάμωςθ των μακθτϊν, μειϊκθκαν αλλά δεν εξαλείφτθκαν οι προκλθτικζσ ςυμπεριφορζσ ςτο ςχολείο και ςτο ςπίτι και το χαοτικό κλίμα τθσ τάξθσ ζγινε περιςςότερο διαχειρίςιμο. 47 Θ Ειδικι Αγωγι και Εκπαίδευςθ Ατόμων με Αναπθρία: Βαδίηοντασ από τθν Ενςωμάτωςθ ςτθ Συμπερίλθψθ Γιγουρτάκθ Μαρία Msc in special education, Συντονίςτρια Εκπαιδευτικοφ Ζργου Ειδικισ Αγωγισ και Ενταξιακισ Εκπαίδευςθσ Κριτθσ, ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ, ΡΕ 70 Ο χϊροσ τθσ Ειδικισ Αγωγισ και Εκπαίδευςθσ είναι ζνασ χϊροσ με πολλζσ ιδιαιτερότθτεσ και ανάγκεσ. Οι πολιτικζσ που εφαρμόηονται ςε επίπεδο υποςτιριξθσ και ςυμπερίλθψθσ των Ατόμων με Ειδικζσ Εκπαιδευτικζσ Ανάγκεσ για ιςότιμθ πρόςβαςθ ςτα κοινωνικά αγακά, χαρακτθρίηουν ςε κάκε ανεπτυγμζνο κράτοσ το δείκτθ πολιτιςμοφ, πρόνοιασ και ςεβαςμοφ ςτα ανκρϊπινα δικαιϊματα. H ςφγχρονθ τάςθ που επικρατεί διεκνϊσ, ωσ προσ τθν εκπαιδευτικι αντιμετϊπιςθ ευάλωτων ομάδων είναι θ ανάπτυξθ τθσ πολιτικισ τθσ ςυμπερίλθψισ τουσ ςτα γενικά ςχολεία, γνωςτι και ωσ ςυμπεριλθπτικι εκπαίδευςθ (inclusion Education). Στα ςχολεία τθσ Ειδικισ αγωγισ εφαρμόηεται ειδικό εξατομικευμζνο πρόγραμμα εντατικισ και ςτοχοκατευκυνόμενθσ παρζμβαςθσ, ςε ζνα προςτατευμζνο κοινωνικό και ςχολικό περιβάλλον. Tο Ειδικό ςχολείο ωςτόςο εςτιάηει ςτο «τι δεν μπορεί» να κάνει ο μακθτισ, κατθγοριοποιϊντασ και διαχωρίηοντάσ τον, με βάςθ τα ψυχιατρικά ι τα ακαδθμαϊκά κριτιρια επιδόςεϊν του, με ςυνζπεια τθ ςθμαντικι ζκπτωςθ ςτθν αυτοεκτίμθςι του. Oι μακθτζσ ςτα ειδικά ςχολεία αποκτοφν χαρακτθριςμό ωσ «περιςςότερο ι λιγότερο λειτουργικοί» και κατατάςςονται ςε εκπαιδευτικζσ βακμίδεσ με βάςθ τισ ιδιαίτερεσ δυςκολίεσ τουσ, βιϊνοντασ παράλλθλα ςτισ πλείςτεσ των περιπτϊςεων τθν περικωριοποίθςθ ι και το μερικό ι ολικό αποκλειςμό από τα κοινωνικά αγακά. Σκοπόσ τθσ ειςιγθςθσ είναι να αναλυκεί ποφ αποςκοπεί θ ςυμπεριλθπτικι εκπαίδευςθ ςε ςχζςθ με τισ διαφορετικζσ ικανότθτεσ των παιδιϊν και ςτθν ανταπόκριςθ των εκπαιδευτικϊν ςτθν ιςότιμθ μεταχείριςι τουσ, χωρίσ διακρίςεισ, για αποφυγι του ςτιγματιςμοφ και τθσ περικωριοποίθςθσ. Ρρζπει να τονίςουμε ότι θ ςυμπεριλθπτικι εκπαιδευτικι πολιτικι απαιτεί μεταςχθματιςμό και αναδιάρκρωςθ τθσ ςχολικισ πράξθσ για τθ δθμιουργία ενόσ μακθτοκεντρικοφ, δθμοκρατικοφ, ιςότιμου προσ τουσ μακθτζσ του, ςχολείου. 48 Θ ςυμπερίλθψθ μακθτϊν προςφφγων ςτο εκπαιδευτικό μασ ςφςτθμα: Ρροκλιςεισ και δυνατότθτεσ Καλζμθσ Κωνςταντίνοσ Phd ςτθν Εκπαίδευςθ, ΜΑ ςτθν Αξιολόγθςθ Εκπαιδευτικοφ Ζργου, ΜeD ςτθν Διοίκθςθ τθσ Εκπαίδευςθσ, MSc ςτθν Διαπολιτιςμικι Εκπαίδευςθ και Διδαςκαλία, Συντονιςτισ Εκπαίδευςθσ Ρροςφφγων, Επιμορφωτισ Συμβουλίου τθσ Ευρϊπθσ Κωςταρζλου Άννα Διευκφντρια 16ου Δθμοτικοφ Σχολείου Αχαρνϊν Θ παγκόςμια άνοδοσ του αρικμοφ των προςφφγων και των αιτοφντων άςυλο υποδθλϊνει τθν ανάγκθ εξζταςθσ των πρακτικϊν των ιδρυμάτων που δραςτθριοποιοφνται για επανεγκατάςταςθ ςτισ χϊρεσ υποδοχισ. Στθν εργαςία μασ διερευνάται ο ρόλοσ τθσ δθμόςιασ ςχολικισ εκπαίδευςθσ και θ ςυμβολι τθσ ςτθν επιτυχι επανεγκατάςταςθ των παιδιϊν προςφφγων. Ξεκινάμε με μια εξζταςθ τθσ αναγκαςτικισ μετανάςτευςθσ και των δεςμϊν τθσ με τθν παγκοςμιοποίθςθ, και των εμποδίων ςτθν ζνταξθ που αντιμετωπίηουν οι πρόςφυγεσ. Ακολουκεί μια παρουςίαςθ ςχετικά με τισ εκπαιδευτικζσ προκλιςεισ που αντιμετωπίηουν οι νζοι πρόςφυγεσ αλλά και οι ςχολικζσ μονάδεσ ςτισ οποίεσ φοιτοφν, ενϊ παρουςιάηονται μελζτεσ περιπτϊςεων από δφο ςχολικζσ μονάδεσ, που εφαρμόηουν καλζσ πρακτικζσ ςτθν παροχι εκπαίδευςθσ για τουσ πρόςφυγεσ μακθτζσ. Χρθςιμοποιϊντασ τα ευριματά μασ και ςυνδυάηοντασ πορίςματα από τθν βιβλιογραφία, περιγράφουμε ζνα πρότυπο καλισ διδακτικισ πρακτικισ ςτθν εκπαίδευςθ των προςφφγων. Ολοκλθρϊνουμε ςυηθτϊντασ πϊσ τα εκπαιδευτικά ιδρφματα κα μποροφςαν να διαδραματίςουν πιο ενεργό ρόλο ςτθ διευκόλυνςθ των μεταβάςεων ςτθν ικαγζνεια για τουσ πρόςφυγεσ τθσ νεολαίασ, μζςω μιασ περιεκτικισ προςζγγιςθσ. 49 Ψυχοεκπαιδευτικζσ παρεμβάςεισ για τθ διαχείριςθ τθσ ςυμπεριφοράσ μακθτι με ΔΕΡΥ και ςυναιςκθματικζσ δυςκολίεσ: Μία μελζτθ περίπτωςθσ Κοκολάκθ Ειρινθ Εκπαιδευτικόσ Ειδικισ Αγωγισ ΡΕ70ΕΑΕ Καλζργθ Φωτεινι Εκπαιδευτικόσ ΡΕ70 Θ Διαταραχι Ελλειμματικισ Ρροςοχισ–Υπερκινθτικότθτα (ΔΕΡΥ), αποτελεί μια νευροβιολογικι διαταραχι, θ οποία χαρακτθρίηεται από ζνα επίμονο ςχιμα διάςπαςθσ τθσ προςοχισ ι/και υπερκινθτικότθτασ και παρορμθτικισ ςυμπεριφοράσ, ενϊ ςυχνά ςυνοδεφεται από δυςκολίεσ ςτθ μάκθςθ και αιςκιματα χαμθλισ αυτοεκτίμθςθσ. Θ διαχείριςθ τθσ ΔΕΡΥ μζςα ςτθ ςχολικι τάξθ επθρεάηεται ςε κακοριςτικό βακμό από το ζργο του εκπαιδευτικοφ και τθ ςυνεργαςία με τον/τθν εκπαιδευτικό παράλλθλθσ ςτιριξθσ. Μζςα από κατάλλθλεσ ψυχοεκπαιδευτικζσ παρεμβάςεισ δφναται ζνασ μακθτισ με ΔΕΡΥ να βελτιϊςει τθ ςχολικι του επίδοςθ, τθ ςυμπεριφορά του κακϊσ και τισ ςχζςεισ του με τον ίδιο και με τουσ ςυμμακθτζσ του. Σκοπόσ τθσ παροφςασ εργαςίασ είναι να παρουςιάςει τθν αποτελεςματικότθτα των ψυχοεκπαιδευτικϊν παρεμβάςεων που χρθςιμοποιικθκαν για τθ διαχείριςθ τθσ ςυμπεριφοράσ παιδιοφ με ΔΕΡΥ ςτθ ςχολικι τάξθ και να τονίςει τον ςθμαντικό ρόλο που παίηει θ καλι ςυνεργαςία μεταξφ εκπαιδευτικοφ προςωπικοφ, του ειδικοφ εκπαιδευτικοφ προςωπικοφ και του Διευκυντι του ςχολείου. 50 Οι απόψεισ των γονζων προςφφγων για τθν εκπαίδευςθ των παιδιϊν τουσ : Θ περίπτωςθ του Δθμοτικοφ Σχολείου Κρθςτϊνθσ Κουηινόβςκα Χριςτίνα Εκπαιδευτικόσ ΡΕ 70, ΡΕ 78 Μsc ςτθν Διαπολιτιςμικι εκπαίδευςθ Στόχοσ τθσ παροφςασ μελζτθσ είναι να αναδείξει ποιεσ είναι οι απόψεισ των γονζων μακθτϊν/τριϊν προςφφγων για τθν εκπαίδευςθ των παιδιϊν τουσ που φοιτοφν ςτο Δθμοτικό Σχολείο Κρθςτϊνθσ κατά το ςχολικό ζτοσ 2019-2020 και διαμζνουν ςτον αςτικό ιςτό τθσ πόλθσ του Κιλκίσ. Διανφουμε το τζταρτο ζτοσ ζνταξθσ των μακθτϊν/-τριϊν προςφφγων ςτο ελλθνικό εκπαιδευτικό ςφςτθμα και γίνονται ςθμαντικζσ προςπάκειεσ για να διευκολυνκεί θ εμπλοκι των προςφφγων γονζων, παρά τισ δυςκολίεσ που υφίςτανται, δεδομζνου ότι θ επικοινωνία οικογζνειασ - ςχολείου κεωρείται πολφ ςθμαντικι παράμετροσ, ιδιαίτερα ςτθ ςυγκεκριμζνθ περίπτωςθ, κακϊσ ςυμβάλλει ςτθν ψυχικι και κοινωνικι ανάπτυξθ των παιδιϊν. Αποτελεί γεγονόσ ςφμφωνα με τθν Isik-Ercan (2012) ότι θ επικοινωνία και θ αντιμετϊπιςθ των γονζων μεταναςτϊν απαιτεί ιδιαίτερθ προςζγγιςθ και διαχείριςθ, αν λθφκοφν υπόψθ οι δυςκολίεσ που αντιμετωπίηουν οι εν λόγω οικογζνειεσ ςτθ χϊρα υποδοχισ. Μζςα από ποςοτικι ζρευνα με τθ χριςθ ερωτθματολογίου ερωτικθκαν ςυνολικά 8 γονείσ (ζνασ γονζασ του κάκε παιδιοφ) και διαπιςτϊκθκε πωσ θ εκπαίδευςθ των παιδιϊν τουσ αποτελεί ηιτθμα ιδιαίτερθσ ςθμαςίασ, δθλϊνοντασ ςτθν πλειοψθφία τουσ ευχαριςτθμζνοι από το ζνταξθ των παιδιϊν ςτο ελλθνικό εκπαιδευτικό ςφςτθμα και από το επίπεδο κατάκτθςθσ τθσ Ελλθνικισ Γλϊςςασ. Τζλοσ, βλζπουν τθν εκπαίδευςθ εν γζνει ωσ μζςο εξαςφάλιςθσ καλφτερου μζλλοντοσ των παιδιϊν τουσ ςε κάποια ευρωπαϊκι χϊρα μακριά από τον πόλεμο. 51 Θ ςχζςθ τθσ λεξιλογικισ επίγνωςθσ με τθν αναγνωςτικι κατανόθςθ ςε παιδιά με Αναπτυξιακι Δυςλεξία / Αναγνωςτικζσ Δυςκολίεσ Μθλακιανάκθ Γιαςεμι Εκπαιδευτικόσ ΡΕ02, MEd, Υποψιφια διδάκτορασ University of the Basque Country, UPV/EHU Arantzazu Lopez de la Serna Assistant professor at the Faculty of Education of Bilbao in University of the Basque Country, UPV/EHU Xabier Basogain Olabe Professor at the Faculty of Engineering in University of the Basque Country, UPV/EHU Στθ ςυγκεκριμζνθ μελζτθ διερευνάται πϊσ το λεξιλογικό ζλλειμμα μπορεί να αποτελζςει αιτία τθσ φτωχισ αναγνωςτικισ κατανόθςθσ ςε μακθτζσ με Αναπτυξιακι Δυςλεξία ι/και αναγνωςτικζσ δυςκολίεσ. Θ ανάγκθ διερεφνθςθσ του ςυγκεκριμζνου προβλιματοσ προκφπτει από μια ςχεδόν αμφιδφναμθ τάςθ να ςυςχετιςτεί ι να αποςυνδεκεί το λεξιλόγιο ωσ αιτία για τθν κακι αναγνωςτικι εμπειρία και κατανόθςθ ςτα παιδιά και ωσ προχπόκεςθ για τθν εμφάνιςθ των αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και τθσ Αναπτυξιακισ Δυςλεξίασ. Ειδικότερα, επιςθμαίνεται ότι ελλείμματα ι αδυναμίεσ ςτθ λεξιλογικι επίγνωςθ, μποροφν να δθμιουργιςουν εμπόδια ςτθν αναγνωςτικι ικανότθτα και κατανόθςθ ενόσ κειμζνου, αλλά και τθσ μάκθςθσ γενικότερα και να κζςουν τα παιδιά ςε «επικινδυνότθτα». Γι’ αυτό το λόγο κρίνεται αναγκαίοσ ο ζγκαιροσ εντοπιςμόσ γλωςςικϊν ελλειμμάτων ιδθ από τθν προςχολικι και πρϊτθ ςχολικι θλικία. 52 Αξιολόγθςθ τθσ ορκογραφικισ δεξιότθτασ παιδιοφ με Βαριά Νοθτικι Κακυςτζρθςθ: Μια Μελζτθ Ρερίπτωςθσ Μθλακιανάκθ Γιαςεμι MΕd, Υποψιφια διδάκτορασ University of the Basque Country, UPV/EHU Φοδελιανάκθσ Αντϊνιοσ Εκπαιδευτικόσ ΡΕ02, MΕd, Υποψ. Διδάκτορασ University of the Basque Country, UPV/EHU Arantzazu Lopez de la Serna Assistant professor at the Faculty of Education of Bilbao in the University of the Basque Country, UPV/EHU Θ παροφςα ερευνθτικι εργαςία, λαμβάνοντασ υπόψθ τθσ τθν περιγραφικι αλλά και τθν ορκογραφικι αξιολόγθςθ των ερευνθτϊν για μια μακιτρια με βαριά Νοθτικι Κακυςτζρθςθ, Αυτιςμό και ςυνοδά προβλιματα ςυμπεριφοράσ, που φοιτά ςτθν Εϋ τάξθ ςε Ε.Ε.Ε.Ε.Κ., επιχειρεί να προςπελάςει διερευνθτικά τισ ορκογραφικζσ επιλογζσ τθσ μακιτριασ, δθμιουργϊντασ ζνα άτυπο εργαλείο για τθν αξιολόγθςθ τθσ ορκογραφίασ (ορκογραφικι κλείδα). Κατά τθν δόμθςθ του ςυγκεκριμζνου άτυπου κριτθρίου, ζρειςμα αποτζλεςαν τα ςυγκεκριμζνα ελλείμματα του παιδιοφ κι ζτςι ςτθριηόμενοι αφενόσ ςε άλλεσ ςτακμιςμζνεσ πρακτικζσ, που αφοροφν ςτο ελλθνικό ορκογραφικό ςφςτθμα (ωσ προσ τθν οργάνωςθ και χοριγθςθ του εργαλείου) και αφετζρου ςτθ διδαχκείςα φλθ τθσ Εϋ τάξθσ των Ε.Ε.Ε.Ε.Κ., προςεγγίςτθκαν τόςο ςε ποιοτικό όςο και ςε ποςοτικό επίπεδο οι ορκογραφικζσ επιλογζσ τθσ μακιτριασ. Τα αποτελζςματα κατζδειξαν ποςοτικά και ποιοτικά ςοβαρζσ μειονεξίεσ ςε επίπεδο παραγωγισ γραπτοφ λόγου και τθν επιβεβλθμζνθ ανάγκθ οργάνωςθσ ενόσ εξατομικευμζνου και ςτοχευμζνου προγράμματοσ παρζμβαςθσ. 53 CLIL/EMILE: Ζνα μοντζλο βιωματικισ εκμάκθςθσ τθσ ξζνθσ γλϊςςασ για μακθτζσ με ειδικζσ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ Τηεβελζκου Μαργιάννα Ο όροσ CLIL (Content and Learning Integrated Learning ι αλλιϊσ Ολοκλθρωμζνθ Εκμάκθςθ Ρεριεχομζνου και Γλϊςςασ) ι EMILE για τα γαλλικά, είναι μια εκπαιδευτικι προςζγγιςθ που αφορά τθ διδαςκαλία διαφόρων ςχολικϊν κεμάτων ι κεματικϊν ενοτιτων μζςω τθσ ξζνθσ γλϊςςασ. Με αυτό τον τρόπο θ μακθςιακι διαδικαςία δεν επικεντρϊνεται αποκλειςτικά ςτθ διδαςκαλία του γνωςτικοφ αντικειμζνου αλλά οφτε και αποκλειςτικά ςτθ διδαςκαλία τθσ ξζνθσ γλϊςςασ. Το καινοτόμο ςτοιχείο αυτοφ του εκπαιδευτικοφ μοντζλου είναι ότι ενκαρρφνει ζναν ευζλικτο τρόπο γνϊςθσ και ςφνκεςθσ πλθροφοριϊν όπου κοινό, ενεργό ρόλο ζχουν το γνωςτικό αντικείμενο (πχ. περιβάλλον, κζματα επικαιρότθτασ κτλ.) και θ ξζνθ γλϊςςα. Τα βαςικά ςθμεία τθσ μεκόδου CLIL επικεντρϊνονται ςτουσ τζςςερισ πυλϊνεσ: Επικοινωνία, Ρολιτιςμόσ, Ρεριεχόμενο και Γνϊςθ. Τα πλεονεκτιματα αυτισ μεκόδου μποροφν να επωφελθκοφν οι μακθτζσ με ειδικζσ μακθςιακζσ δυςκολίεσ κακϊσ αυτι θ βιωματικι μζκοδοσ προωκεί τθν ολιςτικι προςζγγιςθ τθσ διδαςκαλίασ και τθσ μάκθςθσ, ενιςχφει τθν αυτοπεποίκθςθ των μακθτϊν, βοθκάει ςτθν αυκόρμθτθ και δθμιουργικι ζκφραςι τουσ, παράλλθλα, ενδυναμϊνοντασ τισ γνωςτικζσ και γλωςςικζσ τουσ δεξιότθτεσ και τθν πολλαπλι νοθμοςφνθ τουσ. Στθν παρουςίαςθ πρόκειται να αναλυκοφν τα πλεονεκτιματα και οι εφαρμογζσ τθσ βιωματικισ μεκόδου CLIL/EMILE μζςα από διαφοροποιθμζνα υποδείγματα διδακτικϊν ςεναρίων. 54 Αλλθλοεπικάλυψθ, διακριτζσ διαγνωςτικζσ οριοκετιςεισ και θ υπόκεςθ του κλινικοφ ςυνεχοφσ: ο ρόλοσ των γενετικϊν και ςυμπεριφορικϊν χαρακτθριςτικϊν Φοδελιανάκθσ Αντϊνιοσ Εκπαιδευτικόσ ΡΕ02, MΕd, Υποψ. Διδάκτορασ University of the Basque Country, UPV/EHU Romero Andonegui Ainara Assistant prof., Faculty of Education of Bilbao, University of the Basque Country, UPV/EHU Basogain Olabe Xabier Professor, Faculty of Engineering, University of the Basque Country, UPV/EHU Στθν παροφςα εργαςία διερευνάται θ κοινι γενετικι βάςθ και ο όμοιοσ ςυμπεριφορικόσ φαινότυποσ των Νευροαναπτυξιακϊν Διαταραχϊν (ΝΑΔ) και των Ειδικϊν Αναπτυξιακϊν Διαταραχϊν Λόγου (ΕΑΔΛ) ι/και Ομιλίασ. Υπό το πρίςμα τθσ κοινισ γενετικισ προδιάκεςθσ και του πολυδιάςτατου ρόλου των ςυμπεριφορικϊν χαρακτθριςτικϊν, αναδεικνφεται θ υπόκεςθ ενόσ κλινικοφ ςυνεχοφσ των ΕΑΔΛ και άλλων ςυνδρόμων. Ρράγματι, θ παρουςία μετάλλαξθσ ςε ςυγκεκριμζνουσ γονιδιακοφσ τόπουσ και ςε ςυγκεκριμζνα γονίδια, όπωσ το CNTNAP2 και το DCDC2, ζχει ςυςχετιςτεί με αρκετζσ διαταραχζσ (ΕΓΔ, ΔΕΡ-Υ και ΔΑΦ), ενιςχφοντασ τθν υπόκεςθ ενόσ continuum προσ περαιτζρωδιερεφνθςθ. Τζλοσ, επιςθμαίνεται θ ανάγκθ προςδιοριςμοφ πιο διευρυμζνων κριτθρίων, με χαρακτθριςτικά περιςςότερων ςυνδρόμων, με ςτόχο τθν ζγκυρθ και ζγκαιρθ διάγνωςθ, λαμβάνοντασ υπόψθ τισ ατομικζσ αποκλίςεισ του κάκε παιδιοφ και τθν επιλογι του καλφτερου προγράμματοσ εκπαιδευτικισ παρζμβαςθσ. 55 Εκπαίδευςθ για τθν αειφορία, καινοτόμα προγράμματα, ςχολικζσ δραςτθριότθτεσ Ενεργοί Ρολίτεσ ςτουσ 17 Στόχουσ Βιϊςιμθσ Ανάπτυξθσ Βαςιλάκθ Αςπαςία MeD ςτθν Λςτορία Εκπαίδευςθσ, εκπαιδευτικόσ ΡΕ60, Κοινωνιολόγοσ Μετά τθ Σφνοδο Κορυφισ του ΢ίο (2012) ξεκινά ο νζοσ ςχεδιαςμόσ ενόσ προγράμματοσ με ςτόχο τθ διεφρυνςθ των όρων που κα επιφζρουν πιο αποτελεςματικά τθ βιϊςιμθ και ανκεκτικι πορεία του πλανιτθ. Οι 17 Στόχοι Βιϊςιμθσ Ανάπτυξθσ (17 ΣΒΑ) είναι θ νζα Ατηζντα (2015-2030) που αναπτφςςεται μζςα από 17 πεδία, τόςο περιβαλλοντικισ όςο και κοινωνικισ διάςταςθσ. Στο πλαίςιο αυτό θ εκπαίδευςθ δεν αποτελεί απλά μία ςτόχευςθ (Ροιοτικι Εκπαίδευςθ- 4οσ ΣΒΑ), αλλά και το όχθμα με το οποίο κα καλλιεργθκεί θ πολιτειότθτα των ςθμερινϊν μακθτϊν. Σκοπόσ τθσ εργαςίασ μασ είναι θ παρουςίαςθ του ςχεδιαςμοφ και τθσ εφαρμογισ ενόσ προγράμματοσ ετιςιασ διάρκειασ, με κζμα «Ενεργοί Ρολίτεσ ςτουσ 17 Στόχουσ Βιϊςιμθσ Ανάπτυξθσ», ςτθν προςχολικι εκπαίδευςθ. Θ ανάπτυξθ του Ρρογράμματοσ ζγινε παράλλθλα με τθν πορεία του Αναλυτικοφ Ρρογράμματοσ και θ εφαρμογι του ζγινε βάςει των αρχϊν τθσ Διακεματικότθτασ. Ρζρα από τισ ςθμαντικότερεσ δράςεισ ςτουσ 17 ΣΒΑ, οι οποίοι επιχειροφν να ενιςχφςουν τθν ζννοια τθσ πολιτειότθτασ, κα επιχειριςουμε να αναδείξουμε τθ ςπουδαιότθτα τθσ Δικτφωςθσ, ωσ καίριασ παραμζτρου του τελευταίου ςτόχου «Συνεργαςία για τουσ Στόχουσ». 56 Διδάςκοντασ τα παιδιά να ςζβονται το περιβάλλον μζςα από τθν ανακφκλωςθ Βογιατηάκθ Ειρινθ Εκπαιδευτικόσ ΡΕ 87.02, 2ο ΕΡΑΛ Θρακλείου Αγγελάκθ Ανκι MSc ςτθ Συμβουλευτικι, Εκπαιδευτικόσ ΡΕ 70 Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι άνκρωποι,ανεξαρτιτωσ τθσ θλικίασ τουσ, κα αντιμετωπίςουν ςτο μζλλον ςοβαρζσ περιβαλλοντικζσ προκλιςεισ. Θ κατάρτιςθ ςχετικά με τουσ ςτόχουσ τθσ βιϊςιμθσ ανάπτυξθσ μπορεί να διαδραματίςει ςθμαντικό ρόλο ςτθ διόρκωςθ τθσ νοοτροπίασ του κοινοφ, ιδίωσ των μακθτϊν του ςχολείου, ϊςτε να εφαρμόςουν αυτζσ τισ αρχζσ ςτθ ηωι τουσ, αλλά και ςτισ μελλοντικζσ επαγγελματικζσ τουσ δραςτθριότθτεσ. Σκοπόσ τθσ παροφςθσ μελζτθσ είναι να παρουςιάςει τον τρόπο με τον οποίο τα παιδιά όλων των θλικιϊν, από τθν προςχολικι θλικία ζωσ και τθ μεγαλφτερθ, μποροφν να ευαιςκθτοποιθκοφν για τθν προςταςία του περιβάλλοντοσ μζςα από τθ διδαςκαλία τθσ ανακφκλωςθσ. Θ μεκοδολογία τθσ εργαςίασ ςτθρίηεται ςτθ ςυλλογι δευτερογενϊν δεδομζνων μζςα από άρκρα ςε περιοδικά. Σφμφωνα με τα ςυμπεράςματα τθσ μελζτθσ θ εκπαίδευςθ ςτον τομζα τθσ ανακφκλωςθσ πρζπει να αντιμετωπιςτεί από τα πρϊτα ςτάδια τθσ παιδικισ θλικίασ και να ςυνοδεφεται από πρακτικά προγράμματα. Θ εκπαίδευςθ των παιδιϊν κάκε θλικίασ μπορεί να δθμιουργιςει ζνα ιςχυρό κεμζλιο για τθ γνϊςθ και τθν προςοχι τθσ επόμενθσ γενιάσ ςε περιβαλλοντικά ηθτιματα. 57 Επιμόρφωςθ Εκπαιδευτικϊν διαφορετικϊν ειδικοτιτων για υποςτιριξθ του Γλωςςικοφ Γραμματιςμοφ ςτθ Δευτεροβάκμια Εκπαίδευςθ. Ρρόταςθ για εφαρμογι διεπιςτθμονικοφεκπαιδευτικοφ προγράμματοσ Καλοκφρθ Βαςιλεία Δρ Νεοελλθνικισ Φιλολογίασ, ΜΔΕ ςτισ Σπουδζσ ςτθν Εκπαίδευςθ, Συντονίςτρια Εκπαιδευτικοφ Ζργου ΡΕ02 Στθν εργαςία παρουςιάηεται μια πρόταςθ επιμόρφωςθσ Εκπαιδευτικϊν διαφορετικϊν ειδικοτιτων, με ςτόχο τθν κοινι προςπάκεια υποςτιριξθσ του Γλωςςικοφ Γραμματιςμοφ ςτθ Δευτεροβάκμια Εκπαίδευςθ. Θ προβλθματικι τθσ πρόταςθσ ςτθρίηεται ςτθ κεϊρθςθ ότι θ γλωςςικι καλλιζργεια, ωσ απαραίτθτθ ςτθν κατανόθςθ και παραγωγι λόγου και ωσ μζροσ τθσ ευρφτερθσ μόρφωςθσ των μακθτϊν/-τριϊν, πρζπει να επιδιϊκεται μζςα από όλα τα μακιματα και δεν αποτελεί ςτόχο αποκλειςτικϊσ των φιλολογικϊν μακθμάτων, χωρίσ να υποκακιςτά ειδικότερουσ ςτόχουσ άλλων μακθςιακϊν αντικειμζνων. Επίςθσ, θ πρόταςθ για υποςτιριξθ Γλωςςικοφ Γραμματιςμοφ ανταποκρίνεται ςτισ ςφγχρονεσ παιδαγωγικζσ αντιλιψεισ (παιδαγωγικι του γραμματιςμοφ), ςχετικά με τον Γλωςςικό Γραμματιςμό, νοοφμενο ωσ καλλιζργεια γλωςςικϊν δεξιοτιτων και κριτικοφ γραμματιςμοφ (κριτικισ προςζγγιςθσ των λόγων τθσ κοινωνικο-πολιτιςμικισ πραγματικότθτασ). Θ ενεργοποίθςθ των Εκπαιδευτικϊν διαφορετικϊν ειδικοτιτων Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ, για ςυςτθματικζσ δράςεισ ανάπτυξθσ Γλωςςικοφ Γραμματιςμοφ ςτο πλαίςιο των μακθςιακϊν αντικειμζνων τουσ κακϊσ και για ςυνεργαςία μεταξφ τουσ, προχποκζτει ςυςτθματικι επιμόρφωςθ ςτα ηθτιματα αυτά. Συνακόλουκα, προτείνεται επιμορφωτικό πρόγραμμα για τουσ προαναφερόμενουσ Εκπαιδευτικοφσ, με βάςθ κεωρθτικζσ αρχζσ και μεκοδολογία τθσ Εκπαίδευςθσ Ενθλίκων, προκειμζνου πράγματι να ανταποκρίνεται αυτό ςτισ επιμορφωτικζσ ανάγκεσ των Εκπαιδευτικϊν και να διαμορφϊςει πρότυπα ενεργοφ ςυμμετοχισ των μακθτϊν. Στο προτεινόμενο πρόγραμμα προβλζπεται ςχεδιαςμόσ και υλοποίθςι του με τθ ςυνεργαςία Συντονιςτϊν Εκπαιδευτικοφ Ζργου (Σ.Ε.Ε.) ωσ Εκπαιδευτϊν Ενθλίκων και ωσ επιςτθμονικά αρμόδιων για τισ αντίςτοιχεσ ειδικότθτεσ των εκπαιδευτικϊν. (Αντίςτοιχα, αντί των Σ.Ε.Ε., μποροφν να αξιοποιθκοφν ανάλογοι ρόλοι ςτελεχϊν εκπαίδευςθσ με αρμοδιότθτεσ επιμόρφωςθσ και υποςτιριξθσ του εκπαιδευτικοφ ζργου). Στισ κεματικζσ ενότθτεσ του προτεινόμενου προγράμματοσ, που παρουςιάηονται ςτθν εργαςία, περιλαμβάνεται και επιμόρφωςθ ςε «Ρρόγραμμα υποςτιριξθσ Γλωςςικοφ Γραμματιςμοφ» ςτθ Δευτεροβάκμια Εκπαίδευςθ, με υποςτθρικτικό υλικό και προτάςεισ για δράςεισ, ςτο πλαίςιο των μακθςιακϊν αντικειμζνων κακϊσ και τθσ διεπιςτθμονικισ-διακεματικισ ςυνεργαςίασ μεταξφ Εκπαιδευτικϊν διαφορετικϊν ειδικοτιτων. Το Ρρόγραμμα αναφζρεται ωσ παράδειγμα εφαρμογισ με τθ ςυνεργαςία ειδικοτιτων Συντονιςτϊν Εκπαιδευτικοφ Ζργου Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ του ΡΕ.Κ.Ε.Σ Κριτθσ, μεταξφ των οποίων ςυμμετζχει και θ ςυγγραφζασ τθσ παροφςασ επιμορφωτικισ πρόταςθσ για Εκπαιδευτικοφσ. 58 Θ πιλοτικι εφαρμογι του Ευρωπαϊκοφ Ρρογράμματοσ ‘’KROS Knights for Road Safety’’ ςτθν Ευζλικτθ Ηϊνθ, ωσ καλι πρακτικι για τθ διαςφάλιςθ και προαγωγι τθσ Ροιοτικισ Εκπαίδευςθσ ωσ ςτόχου τθσ Βιϊςιμθσ Ανάπτυξθσ Κατςαλι Ειρινθ ΡΕ 70, Διευκφντρια 3ου Δ.Σ Ν.Ψυχικοφ ΢ζντθ Αικατερίνθ ΡΕ 70, 3ο Δ.Σ Ν.Ψυχικοφ Θ ςυμμετοχι ςτο πιλοτικό δίκτυο ςχολείων του προγράμματοσ ‘’KROS - Knights for Road Safety’’ εκπαιδευτικϊν και μακθτικοφ δυναμικοφ προκαλεί το ενδιαφζρον για τον εμπλουτιςμό εξειδικευμζνων γνϊςεων, τθ διδαςκαλία, τθν ζμπνευςθ και τθ ςυνεργαςία για τθν πρόταςθ λφςεων ςε κζματα κυκλοφοριακισ αγωγισ και οδικισ αςφάλειασ. Το ERASMUS+ πρόγραμμα "KROS - Knights for Road Safety", ςυντονιςτισ του οποίου αποτελεί το Λ.Ο.ΑΣ. «Ράνοσ Μυλωνάσ», ζχει ωσ ςκοπό τθν εξειδικευμζνθ επαγγελματικι κατάρτιςθ των εκπαιδευτικϊν ςε κζματα οδικισ αςφάλειασ μζςω τθσ δθμιουργίασ μιασ καινοτόμου θλεκτρονικισ πλατφόρμασ, θ οποία παρζχει τουσ κατάλλθλουσ εκπαιδευτικοφσ πόρουσ και εργαλεία, ενϊ ςτο ζργο ςυμμετζχουν 5 διαφορετικζσ ευρωπαϊκζσ χϊρεσ. Σχετικά με τθν εκπόνθςθ του εν λόγω προγράμματοσ ςτο γνωςτικό αντικείμενο τθσ Ευζλικτθσ Ηϊνθσ ςτθ Γ’ και Δ’ Τάξθ του Δθμοτικοφ Σχολείου αντίςτοιχα, παρουςιάηεται θ επίτευξθ των χαρακτθριςτικϊν μιασ αποτελεςματικισ πρακτικισ, κακιςτϊντασ το ςυγκεκριμζνο Ευρωπαϊκό Ρρόγραμμα πρόκλθςθ-ευκαιρία για μελλοντικι ςυμμετοχι και άλλων ςχολικϊν μονάδων-μελϊν τθσ «Ακαδθμίασ» Οδικισ Αςφάλειασ, με ςκοπό τθν καλλιζργεια δεξιοτιτων. 59 Ραραγωγι ταινίασ: «Αν όχι τϊρα… πότε;» ζνα πολφτιμο εκπαιδευτικό υλικό και εργαλείο για τθν περιβαλλοντικι εκπαίδευςθ Καλουδιϊτθ Μαρία Διευκφντρια Καλλιτεχνικοφ ςχολείου Θρακλείου/υπεφκυνθ προγράμματοσ «Νοιάηομαι και δρω», ΡΕ11 Ραπαδοποφλου Ευαγγελία Αναπλθρϊτρια ςτθν α/κμια εκπαίδευςθ, ΡE 91.01 Θ αφόρμθςθ δόκθκε από τθ ςυμμετοχι του ςχολείου ςτο πρόγραμμα «ΝΟΛΑΗΟΜΑΛ ΚΑΛ Δ΢Ω» το οποίο είχε ωσ ςκοπό τθν ευαιςκθτοποίθςθ των μακθτϊν για το περιβάλλον και ςυγκεκριμζνα τθ Κάλαςςα. Συνεργάςτθκαν όλεσ οι τάξεισ του ςχολείου από τθν α’ γυμναςίου ζωσ γ’ λυκείου. Το αποτζλεςμα ιταν ωφζλιμο πολυεπίπεδα με ιςορροπία μεταξφ γενικισ, καλλιτεχνικισ και κοινωνικισ παιδείασ. Οι μακθτζσ πζραςανςτθ γνϊςθ, τθ δθμιουργία, τθν ανταπόκριςθ, τθν καλλιζργεια τθσ ικανότθτασ μζςω διαςφνδεςθσ με τθν Τζχνθ και τα μακιματα του ωρολογίου προγράμματοσ. Δόκθκε θ ευκαιρία ςε όλουσ να αναπτφξουν τόςο τισ καλλιτεχνικζσ όςο και γνωςτικζσ δεξιότθτεσ ςτισ κατευκφνςεισ που εκπαιδεφονται ςτο Καλλιτεχνικό Σχολείο, όςο και ςτισ επικοινωνιακζσ δεξιότθτεσ. Κατά τθ δθμιουργικι διαδικαςία γφρω από ζνα κοινό άξονα/κζμα ςυνεργάςτθκαν τα τμιματα χοροφ, εικαςτικϊν, κεάτρου και κινθματογράφου. Οι μακθτζσ ιρκαν ςε επαφι με ποίθςθ και λογοτεχνία με αυτι τθ κεματικι. Με τθν βοικεια και τον ςυντονιςμό των υπεφκυνων κακθγθτϊν δοφλεψαν με ςυγκζντρωςθ, υπευκυνότθτα και αυτονομία ςε όλα τα ςτάδια τθσ ςφνκεςθσ: αποδελτίωςθ κειμζνων, μακιγιάη, ηωγραφικι, βιντεοςκόπθςθ- φωτογράφθςθ τθσ ςχολικισ δράςθσ για κακαριςμό τθσ κοντινισ παραλίασ. Θ ικανοποίθςθ τθσ ανάγκθσ των εφιβων μακθτϊν για χειραφζτθςθ δθμιοφργθςε ζνα περιβάλλον που ευνόθςενα λειτουργιςουν με δθμιουργικότθτα, τόλμθ και να παρουςιάςουν δικζσ τουσ ιδζεσ. Θ ζκφραςθ των παιδιϊν φάνθκε να απορρζει φυςικά ωσ ανάγκθ ανταπόκριςθσ ςτα ερεκίςματα με ζνα προςωπικό τρόπο πζραν των μακθμάτων του ςχολείου ξετυλίγοντασ πιο βακειά κομμάτια του εαυτοφ τουσ. Το όλο εγχείρθμα είναι μια μεταςχθματιςτικι διαδικαςία που ζχει ωσ αποτζλεςμα τθ μάκθςθ. 60 Άγκυρεσ καριζρασ και επιλογι επαγγζλματοσ Μαρκάκθ Στυλιανι Εκπαιδευτικόσ, Κ.Ε.Σ.Υ. Θρακλείου Νικθφόρου Ραραςκευι Σχολικόσ Ψυχολόγοσ Αντωνίου Θεόδωροσ Eκπαιδευτικόσ, Κ.Ε.Σ.Υ. Θρακλείου Μια επιτυχθμζνθ καριζρα γενικά κακοδθγείται από τθν ανάγκθ για εργαςία με νόθμα πουταιριάηει ςτα ενδιαφζροντα, ςτισ δεξιότθτεσ, ςτισ ικανότθτεσ, ςτα προςωπικά χαρακτθριςτικά, ςτα προςωπικά κίνθτρα και ςτισ άγκυρεσ καριζρασ. Σκοπόσ τθσ παροφςασ ζρευνασ ιταν θ διερεφνθςθ τθσ αγκφρων ςταδιοδρομίασ, δείγματοσ μακθτϊν Δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ τθσ Ρεριφερειακισ ενότθτασ Θρακλείου. Με βάςθ τα αποτελζςματα, φαίνεται ότι οι μακθτζσ κακοδθγοφνται ςτθν επιλογι επαγγζλματοσ από όλουσ τουσ ςχετικοφσ τφπουσ των αγκφρων καριζρασ. Επιπλζον οι μακθτζσ ςυμφωνοφν ότι λειτουργοφν ωσ πολφτιμοι προςωπικοί πόροι ςτθν κατανόθςθ τθσ καριζρασ τουσ. Για τθν εξαγωγι αςφαλϊν ςυμπεραςμάτων, απαιτείται επαναλθπτικι και μεγαλφτερθσ εμβζλειασ ζρευνα προκειμζνου να διερευνθκεί θ ςτακερότθτα και θ μετατόπιςθ των αγκφρων καριζρασ των μακθτϊν του δείγματοσ. Από τθν άλλθ επιβεβαιϊνεται και από τθν παροφςα μελζτθ ότι οι άγκυρεσ καριζρασ αποτελοφν ζνα απαραίτθτο εργαλείο του επαγγελματικοφ προςανατολιςμοφ, το οποίο διευκολφνει τουσ ςυμβουλευόμενουσ ςτισ εκπαιδευτικζσ και επαγγελματικζσ τουσ επιλογζσ. 61 Κυκλοφοριακι αγωγι - Διδακτικό ςενάριο για Αϋ και Βϋ Δθμοτικοφ Μαρτίνου Σωτθρία Phd ςτθν Εκπαίδευςθ Συντονίςτρια ΡΕ70 ΡΕΚΕΣ Κριτθσ Ξανκίδου Ρθνελόπθ Phd ςτθν εκπαίδευςθ, Msc ςτθν παιδαγωγικι, ςυντονίςτρια ΡΕ70 Το ςφνκετο οδικό περιβάλλον ςε ςυςχετιςμό με τθν οδικι αςφάλεια οδθγοφν ςτθν εφαρμογι τθσ Κυκλοφοριακισ Αγωγισ από τα πρϊτα ςχολικά χρόνια, ϊςτε να αποφφγουμε τισ δυςάρεςτεσ ςυνζπειεσ των οδικϊν τροχαίων ατυχθμάτων. Είναι ςθμαντικό το παιδί αυτισ τθσ θλικίασ, να μάκει να κυκλοφορεί ςτο δρόμο ςωςτά όχι μόνον ωσ πεηόσ, αλλά και ωσ ποδθλάτθσ. Στθ χϊρα μασ θ πρϊτθ προςπάκεια για τθν ειςαγωγι τθσ Κυκλοφοριακισ Αγωγισ ςτο Δθμοτικό ιταν το 1992 και ςιμερα ορίηεται ωσ ειςαγωγι τθσ κεματικισ ενότθτασ Κυκλοφοριακι Αγωγι και Οδικι Αςφάλεια ςτο Ωρολόγιο πρόγραμμα των Δθμοτικϊν Σχολείων. Το υλικό που προςφζρεται αναφζρεται ςτθν οδικι αςφάλεια με ςτόχο τθν πρόλθψθ των ατυχθμάτων, μζςα από τθ διαμόρφωςθ δεξιοτιτων για αςφαλείσ μετακινιςεισ. Το διδακτικό ςενάριο που δθμιουργιςαμε απευκφνεται ςτισ τάξεισ Αϋ και Βϋ Δθμοτικοφ και προβλζπεται να υλοποιθκεί ςτισ ϊρεσ τθσ ευζλικτθσ ηϊνθσ. 62 Το Μινωικό Μονοπάτι ςτθ μεκοδολογία CARE. Ανάπτυξθ ενόσ προγράμματοσ ςπουδϊν για τθν εκπαίδευςθ για τθ βιωςιμότθτα, τθν τοπικι ιςτορία και τον οικο-πολιτιςτικό τουριςμό Μπουργουτηιάνθσ Μάριοσ Δάςκαλοσ, Υπ. Διδάκτορασ ΡΤΔΕ Ρανεπιςτιμιο Κριτθσ Μακράκθσ Βαςίλειοσ Κακθγθτισ, Frederick University & Ρανεπιςτιμιο Κριτθσ- Ζδρα UNESCO ΤΡΕ ςτθν Εκπαίδευςθ για τθ Βιϊςιμθ Ανάπτυξθ Θ παροφςα εργαςία παρουςιάηει τθ κεωρθτικι τεκμθρίωςθ για τθν ανάπτυξθ ενόσ αυτόνομου και ευζλικτου μακθςιακοφ αντικειμζνου – προγράμματοσ ςπουδϊν (curriculum). Θ μεκοδολογία CARE (Makrakis & Kostoulas-Makrakis, 2019), ςυνκζτει τα δεδομζνα από τισ βιογραφικζσ αφθγιςεισ και δευτερογενι δεδομζνα ςε ζνα ενιαίο πλαίςιο όπου ςυγκλίνουν θ Εκπαίδευςθ για τθ Βιωςιμότθτα/Αειφορία με το Βιϊςιμο Τουριςμό, τθν πολιτιςτικι κλθρονομιά και τθν τοπικι ιςτορία με τθ ςυμβολι των ΤΡΕ. Ραράλλθλα ενςωματϊνονται ςε όλο το πρόγραμμα οι 10 κριτικζσ δεξιοτιτεσ-10 Cs για τθν προϊκθςθ προσ ζνα μονοπάτι βιωςιμότθτασ και οι 6 πυλϊνεσ για τθν μάκθςθ και τθν εκπαίδευςθ του 21ου αιϊνα-6 PLs. 63 «Τίποτε δε πάει χαμζνο» Μυρωνάκθ Άννα Εκπαιδευτικόσ ΡΕ0404, 6ο Γυμνάςιο Θρακλείου Σκανδαλάκθ Μαρία Εκπαιδευτικόσ ΡΕ01, 6ο Γυμνάςιο Θρακλείου Λουλάκθ Μαρία Εκπαιδευτικόσ ΡΕ0401, 6ο Γυμνάςιο Θρακλείου Θ μζκοδοσ composting και θ ανακφκλωςθ αποτελοφν δφο δράςεισ διαχείριςθσ αποβλιτων προσ όφελοσ των ανκρϊπων και του περιβάλλοντοσ. Θ μζκοδοσ composting είναι μια φυςικι διαδικαςία που μετατρζπει τα οργανικά υλικά ςε φυςικό λίπαςμα. Οι μακθτζσ του 6ου Γυμναςίου Θρακλείου, ςτα πλαίςια προγράμματοσ περιβαλλοντικισ εκπαίδευςθσ, ζριξαν τα ςκουπίδια ςτθν Τζχνθ και ζκαναν το πορτρζτο του Νίκου Καηαντηάκθ, μια λάμπα από πλαςτικά κφπελλα, κόμικσ, ζνα ςκουλικι αποικοδομθτι από εφθμερίδεσ και μζταλλο και ζναν ξφλινο κομποςτοποιθτι για τον κιπο του ςχολείου. Ωςτόςο οι μακθτζσ παρουςίαςαν ζνα μικρό κεατρικό δρϊμενο για τθν πλαςτικι ςακοφλα ςτο Δθμαρχείο Θρακλείου. Το πρόγραμμα τζκθκε ςε εφαρμογι κατά το ςχολικό ζτοσ 2017-2018 και είχε διάρκεια επτά μινεσ. Στόχοσ του προγράμματοσ ιταν να παρζχει ςτον μακθτι περιβαλλοντικι ευαιςκθςία και κριτικι ςκζψθ. Θ αξιολόγθςθ του προγράμματοσ πραγματοποιικθκε με τθ χριςθ ανϊνυμων ερωτθματολογίων. Από τα αποτελζςματα τθσ ζρευνασ φάνθκε ότι οι μακθτζσ ευαιςκθτοποιικθκαν και κατανόθςαν καλά ότι τίποτα δεν πάει χαμζνο ςτθ ηωι μασ. 64 Καινοτόμοσ δράςθ ςε πρόγραμμα ςχολικϊν δραςτθριοτιτων: Δθμιουργία ταινίασ μικροφ μικουσ: «Φελίτςια, ζνα δρακάκι κάπωσ διαφορετικό...». Αξιοποίθςθ των τεχνϊν ςτθν εκπαίδευςθ Ρεράκθ Μακρι Μαρία (Μάνια) Στα πλαίςια προγράμματοσ ςχολικϊν δραςτθριοτιτων, ζχοντασ χρονικοφσ περιοριςμοφσ και αντίξοεσ ςυνκικεσ, καταφζραμε να δθμιουργιςουμε τθν πρϊτθ μασ κινθματογραφικι μακθτικι ταινία μικροφ μικουσ, ςτο 3ο Νθπιαγωγείο Βουτϊν, (ολοιμερο τμιμα), με τίτλο «Φελίτςια, ζνα δρακάκι κάπωσ διαφορετικό…» (Διεφκυνςθ URL: https://www.youtube.com/watch?v=pYVuWS-2KPI). Είναι μια ιςτορία για τθν ξενοφοβία, τθν διαφορετικότθτα και τον ςχολικό εκφοβιςμό. Θ ταινία πιρε τρία Βραβεία - Διακρίςεισ το ςχολικό ζτοσ 208-19 ςε Μακθτικοφσ Διαγωνιςμοφσ. Θ μακθτικι ταινία με πρωταγωνιςτζσ και ςυνδθμιουργοφσ τα νιπια, αποτελεί καινοτόμο ςχολικι δράςθ. Μπορεί να χρθςιμοποιθκεί ωσ μζςο διάχυςθσ των τεχνϊν ςτα ςχολεία και να χρθςιμοποιθκεί ωσ εκπαιδευτικό υλικό για προβολι και αξιοποίθςθ, ςε κζματα πρόλθψθσ ανιςοτιτων, ξενοφοβίασ, ςχολικοφ εκφοβιςμοφ, ςε ςχολεία τθσ Ρρωτοβάκμιασ Εκπαίδευςθσ. Ραράλλθλα μπορεί να προβλθκεί ωσ εκπαιδευτικό και ερευνθτικό υλικό ςε φοιτιτριεσ-τεσ Ραιδαγωγικϊν Τμθμάτων Δθμοτικισ και Ρροςχολικισ Εκπαίδευςθσ των Ρανεπιςτθμίων, ωσ καλι πρακτικι και καινοτόμοσ δράςθ. Ζχει πολλαπλά οφζλθ και κετικό αντίκτυπο όχι μόνο ςτουσ εμπλεκόμενουσ μακθτζσ που ςυμμετζχουν ςτθν ταινία αλλά και ςτουσ απλοφσ κεατζσ τθσ ταινίασ (μακθτζσ, εκπαιδευτικοφσ, γονείσ). Θ ταινία αυτι, καταφζρνει να εκπλθρϊνει τουσ ςτόχουσ τθσ και να ευαιςκθτοποιεί μικροφσ και μεγάλουσ ςε κζματα διαφορετικότθτασ, ςχολικοφ εκφοβιςμοφ και ξενοφοβίασ, όπωσ ζδειξε θ ποςοτικι ζρευνα με ερωτθματολόγιο, που δόκθκε ςε 85 φοιτθτζσ/τριεσ του Ραιδαγωγικοφ Τμιματοσ Ρροςχολικισ Εκπαίδευςθσ ςτο Ρανεπιςτιμιο Κριτθσ. Τα αποτελζςματα τθσ ζρευνασ κα ςυηθτθκοφν ςτθν ειςιγθςθ αυτι. 65 Ο εκελοντιςμόσ ςτο δθμοτικό ςχολείο: Το πρόγραμμα «Νοιάηομαι και Δρω» Ρρατςίνθ Μαρία Εκπαιδευτικόσ ΡΕ70, ΣΕΕ 11θσ Ενότθτασ ΡΕ.Κ.Ε.Σ Κριτθσ Ο εκελοντιςμόσ ωσ αξία και ςτάςθ ηωισ αποτελεί αναπόςπαςτο μζροσ τθσ ςχολικισ κουλτοφρασ κακϊσ ςυνδζει ςυμπεριφορζσ και αντιλιψεισ, αναδεικνφοντασ κακθμερινά τον ανκρωπιςτικό προςανατολιςμό που οφείλει να ζχει το ςχολείο. Θ ςφνδεςθ του εκελοντιςμοφμε τθν ιδιότθτα του ενεργοφ πολίτθ και θ διακριτι τουσ παρουςία ςτο αναλυτικό πρόγραμμα του δθμοτικοφ ςχολείου, κυρίωσ ςτα διδακτικά αντικείμενα τθσ Μελζτθσ Ρεριβάλλοντοσ και τθσ Αγωγισ του Ρολίτθ, καταδεικνφουν ζνα αμυδρό ενδιαφζρον ζνταξισ τουσ ςτθν εκπαιδευτικι διαδικαςία. Ζχει διαπιςτωκεί, ωςτόςο, και επανζρχεται διαρκϊσ ςτθν εκπαιδευτικι επικαιρότθτα, θ αναγκαιότθτα τθσ καλλιζργειασ του εκελοντιςμοφ και κατά προζκταςθ τθσ ςυςτθματικισ προετοιμαςίασ ενεργϊν πολιτϊν ςτο ςθμερινό ςχολείο. Με αφορμι τθ ςυηιτθςθ που ζχει ξεκινιςει για τθν ειςαγωγι νζων διδακτικϊν αντικειμζνων –κεματικϊν ενοτιτων ςτο ωρολόγιο πρόγραμμα του δθμοτικοφ ςχολείου, μεταξφ των οποίων αναφζρεται και ο εκελοντιςμόσ, παρουςιάηουμε το καινοτόμο πρόγραμμα «Νοιάηομαι και Δρω», το οποίο ζχει λάβει ςχετικι ζγκριςθ από το Υπουργείο Ραιδείασ και υλοποιείται από ςχολικζσ μονάδεσ πρωτοβάκμιασ και δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ τα τελευταία πζντε χρόνια ςε όλθ τθν επικράτεια. Ρρόκειται για ζνα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τθν καλλιζργεια τθσ εκελοντικισ κοινωνικισ προςφοράσ, που ςτοχεφει ςτθν ανάπτυξθ τθσ κουλτοφρασ τθσ ενεργοφ πολιτειότθτασ, του εκελοντιςμοφ και τθσ αλλθλεγγφθσ ςτα παιδιά και ςτουσ νζουσ, καλλιεργϊντασ πθγαίεσ και βιϊςιμεσ ςτάςεισ ενεργοφ κοινωνικισ προςφοράσ με βιωματικζσ προςεγγίςεισ. Μάλιςτα, θ εμπειρία που αποκτικθκε μζςα από τθν υλοποίθςθ του προγράμματοσ μπορεί να αποτελζςει παρακατακικθ για τισ υπό ςχεδίαςθ εκπαιδευτικζσ πολιτικζσ και τθν ειςαγωγι νζων κεματικϊν ενοτιτων ςτο δθμοτικό ςχολείο. 66 «Από τθν Ρροικόννθςο ςτθν Ερζτρια» Φραγκομανϊλθ Σταυροφλα Φιλόλογοσ (ΡΕ02) Γυμνάςιο Ερζτριασ Στο πλαίςιο πολιτιςτικοφ προγράμματοσ, οι μακθτζσ του γυμναςίου Ερζτριασ πραγματοποιοφν κατά τθ ςχολικι χρονιά που διανφουμε, 2019-2020, το πόνθμα «Από τθν Ρροικόννθςο ςτθν Ερζτρια». Σκοπόσ αυτοφ είναι να γνωρίςουν τα ιςτορικά γεγονότα που ςχετίηονται με τθν μικραςιατικι καταςτροφι και με τον ερχομό και τθν ζνταξθ των Γαλλιμιτϊν προςφφγων ςτθν Ερζτρια μετά τον βίαιο ξεριηωμό τουσ από τθ νιςο του Μαρμαρά. Επίςθσ, θ αναηιτθςθ και θ διάςωςθ των παραδόςεων τουσ από τισ χαμζνεσ πατρίδεσ και θ προςπάκεια ενςυναίςκθςθσ των προςφυγικϊν εμπειριϊν και βιωμάτων. Επιδιωκόμενα είναι και θ καλλιτεχνικι ζκφραςθ και παραγωγι, θ εξοικείωςθ με τισ τεχνολογίεσ τθσ πλθροφορίασ και τθσ επικοινωνίασ (Τ.Ρ.Ε), το «άνοιγμα» του ςχολείου και θ προςπάκεια μεταλαμπάδευςθσ τθσ αποκτθκείςασ γνϊςθσ από τουσ μακθτζσ προσ τθν τοπικι κοινωνία και τουσ φορείσ. Με τθν ομαδοςυνεργατικι διδαςκαλία, τθν διερευνθτικι μάκθςθ, τθν ολιςτικι και διακεματικι προςζγγιςθ τθσ γνϊςθσ εκπαιδευτικοί και μακθτζσ μελετοφν, μακαίνουν, αιςκάνονται, δθμιουργοφν, επικοινωνοφν. Επικοινωνοφν και με ςχολεία και παράγοντεσ διπλανϊν χωριϊν ςτα οποία εγκαταςτάκθκαν πρόςφυγεσ από τα γειτονικά χωριά τθσ Γαλλιμισ ςτο νθςάκι του Μαρμαρά και τα οποία απεικονίηονται να προςτατεφονται από τθν Ραναγία που ζφεραν μαηί τουσ, τθν Ραραβουνιϊτιςςα, ςε εικόνα τθσ που βρίςκεται ςτον εξωτερικό χϊρο του ομϊνυμου ναοφ ςτθν Ερζτρια. Τζλοσ, από τα μζχρι ςιμερα πεπραγμζνα, τθν ζρευνα, δθλαδι, και τα πολυτροπικά κείμενα, τισ ςυνεργαςίεσ και τισ παρουςιάςεισ, τισ ςυνεντεφξεισ και τισ ξεναγιςεισ ςτουσ προςφυγικοφσ ςυνοικιςμοφσ, τθν καταςκευι φυλλαδίων και ςελιδοδεικτϊν, καρτϊν και θμερολογίων, τθν γραφι λογοτεχνικϊν κειμζνων, δρωμζνων, ολιγόλεπτων ταινιϊν, τισ αποδόςεισ προςφυγικϊν τραγουδιϊν και χορϊν, τθν δθμιουργία πολίτικων γλυκϊν, οι μακθτζσ ανατροφοδοτοφνται κετικά και ςυνεχίηουν. Τα ςχολικά βιβλία και θ ιςτοςελίδα του Λεροφ Ναοφ Ραναγίασ Ραραβουνιϊτιςςασ αποτελοφν κυρίωσ τα γνωςτικά τουσ εφόδια. 67 Θ μάκθςθ ωσ απάντθςθ ςτθν αντιμετϊπιςθ των ςφγχρονων προκλιςεων: Θ πρόταςθ του «πακζτου μάκθςθσ και ςυνδθμιουργικότθτασ» Χαρίτωνοσ Μαρίνα MA ςτθν Νεοελλθνικι Φιλολογία Φιλόλογοσ Γρθγορίου Μαριάννα Msc ςτθν Ενιαία Εκπαίδευςθ και Τεχνολογία Σφμβουλοσ Υποςτθρικτικισ Τεχνολογίασ Γαβριιλ Ζφθ MSc ςτθν Κοινωνικι Ανκρωπολογία Εκπαιδευτικόσ Κοινωνικά προβλιματα, όπωσ θ ανεργία και οι αποκλειςμοί, τα χαμθλά ποςοςτά απαςχολθςιμότθτασ και επιχειρθματικότθτασ ςτθν Ευρϊπθ, μποροφν, αναμφίβολα, να βρουν τθ λφςθ τουσ ςτον ίδιο τον άνκρωπο. Επενδφοντασ ςτον άνκρωπο, μπορεί να επζλκει θ οικονομικι και κοινωνικι ανάπτυξθ. Βαςικό παράγοντα ςτθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων απαραίτθτων για τθν κοινωνικι και επαγγελματικι πρόοδο αποτελεί θ εκπαίδευςθ. Απαιτείται λοιπόν, θ παραγωγι αποτελεςματικοφ εκπαιδευτικοφ υλικοφ και προγραμμάτων με ςυμμετοχι οικονομικϊν και κοινωνικϊν φορζων, διαςυνδζοντασ τθν εκπαίδευςθ (τυπικι και μθ τυπικι) με τθν εργαςία και κατ’ επζκταςθ με τθν κοινωνία. Αναγνωρίηοντασ τισ προκλιςεισ τθσ εποχισ, το πρόγραμμα «Boosting Employability and Entrepreneurship via Centres of Learning and Co-operative Creativity» (B2ECloC) – www.cocreate2learn.eu, αναπτφςςει ζνα καινοτόμο πακζτο Μάκθςθσ και Συν-δθμιουργικότθτασ - «Learning and CoCreativity Product Package». Το εργαλείο αυτό, υποςτθρίηει τον άνκρωπο ςτθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων ςε προςωπικό και κοινωνικό επίπεδο και ςτθν καλλιζργεια δυνατοτιτων αξιοποίθςθσ τθσ γνϊςθσ και τθσ καινοτομίασ ςτθν κακθμερινι ηωι, ωσ πολίτθσ, ωσ μακθτισ, ωσ εργαηόμενοσ. Το πακζτο διδακτικϊν προγραμμάτων και εκπαιδευτικοφ υλικοφ, περιλαμβάνει μακιματα-δραςτθριότθτεσ ρομποτικισ, ςχεδιαςμοφ ψθφιακϊν εκπαιδευτικϊν παιχνιδιϊν και μακιματα ανάπτυξθσ κοινωνικϊν δεξιοτιτων (π.χ., κριτικι ςκζψθ, ςυνεργαςία, προςαρμοςτικότθτα και επίλυςθ προβλθμάτων) και είναι βαςιςμζνο ςε καινοτόμεσ μεκόδουσ ςυν-δθμιουργικισ μάκθςθσ. Επιπλζον, το πακζτο ςυνοδεφεται από προτεινόμενεσ δραςτθριότθτεσ και οδθγό εκπαιδευτι μεγιςτοποιϊντασ τθν αποτελεςματικότθτά του. Το εν λόγω εκπαιδευτικό εργαλείο ςχεδιάςτθκε λαμβάνοντασ υπόψθ τα αποτελζςματα ποςοτικισ και ποιοτικισ ζρευνασ τα οποία τεκμθριϊνουν τθν αναγκαιότθτα διαςφνδεςθσ τθσ εκπαίδευςθσ και των εκπαιδευτικϊν προγραμμάτων με τθν κοινωνία, τθν κατάρτιςθ και τθν αγορά εργαςίασ. 68 Σχολείο και κοινωνία Διαχείριςθ περιςτατικϊν βίασ ςε δθμόςια ςχολεία Β/κμιασ εκπαίδευςθσ Αρβανιτάκθσ Ιωάννθσ Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευςθσ ςε Εκπαιδευτικισ Θγεςία, Μάνατημεντ και Νζεσ Τεχνολογίεσ, Εκπαιδευτικόσ ΡΕ86 Κακθμερινά γινόμαςτε μάρτυρεσ ςτα δελτία ειδιςεων και ςτα κοινωνικά μζςα ενθμζρωςθσ φαινομζνων βίασ ςτα ςχολείο που μπορεί να περιλαμβάνουν απειλζσ με χριςθ όπλων, ςωματικζσ βλάβεσ, ψυχολογικοφσ εκβιαςμοφσ, οι οποίεσ μποροφν να προκαλζςουν ςοβαρό τραυματιςμό των μακθτϊν ι ςε κάποιεσ περιπτϊςεισ ζχουν οδθγιςει ακόμα και ςε κάνατο. Ζνα ςχολείο κα πρζπει λοιπόν να είναι ζτοιμο να αντιμετωπίςει τζτοιεσ καταςτάςεισ και τελικά να διακζτει ζναν μθχανιςμό «Διαχείριςθσ κρίςεων». Ρολλζσ φορζσ οι ίδιεσ μζκοδοι/τεχνικζσ ζχουν διαφορετικά αποτελζςματα ςε περιπτϊςεισ που αρχικά φαίνονται ταυτόςθμεσ, αλλά τελικά κα πρζπει να τισ διαχειριςτοφμε με διαφορετικό τρόπο. Κα ιταν λοιπόν μεγάλο λάκοσ να πιςτεφει κανείσ πωσ μπορεί να υπάρξει ζνασ «οδθγόσ γενικισ χριςθσ» ο οποίοσ κα εφαρμόηεται κάκε φορά όταν θ κατάςταςθ παρεκτρζπεται. Σκοπόσ τθσ μελζτθσ είναι να αναδειχκοφν κινιςεισ που μποροφν να γίνουν από τθν πλευρά του ςχολείου και ποια μζτρα κα μποροφςαν να παρκοφν για τθν όςο το δυνατόν καλφτερθ διαχείριςθ περιπτϊςεων βίασ. 69 Θλεκτρονικζσ ςυςκευζσ και τυχερά παιγνίδια: Δυο ςφγχρονεσ μάςτιγεσ Γλαμπεδάκθσ Αντϊνθσ Θλεκτρονικόσ Μθχανικόσ Τ.Ε., MSc, Διευκυντισ REDCOASTInt. Κοφηιλοσ Γιϊργοσ Μθχανολόγοσ Μθχανικόσ, Χθμικόσ Μθχανικόσ, Phd, MSc, MA, Χθμείο Στρατοφ Γλαμπεδάκθσ Μιχάλθσ Ομότιμοσ Κακθγθτισ Ρανεπιςτθμίου Δυτικισ Αττικισ Διάφορα άρκρα αναφζρουν ότι τα τυχερά παιχνίδια ςυναρπάηουν τουσ οπαδοφσ τουσ όςο ενοχλοφν τουσ κριτικοφσ τουσ. Στθρίηονται ςτθ βακιά επικυμία του ανκρϊπου να διακινδυνεφςει και ςτθν ελπίδα του να κερδίςει μεγάλα χρθματικά ποςά. Άλλεσ αρκρογραφιςεισ γράφουν ότι 500 παιδιά ζχουν νοςθλευτεί ςτο νοςοκομείο Ραίδων λόγω εκιςμοφ ςε θλεκτρονικζσ ςυςκευζσ και ότι κάποια παιδιά εμφανίηουν ακόμα και προβλιματα ςτθν απομνθμόνευςθ, ςτθ γλϊςςα και ςτα τεςτ αντίλθψθσ, ςυγκριτικά με παιδιά που δεν περνοφν πολφ χρόνο μπροςτά ςτισ οκόνεσ.Αυτόσ ιταν ο λόγοσ που διενεργιςαμε μια πανελλαδικι ζρευνα ςτα τζλθ του Μαΐου 2019 ςε νζουσ 15-30 χρονϊν και μελετιςαμε τθν αντιμετϊπιςθ των τυχερϊν παιγνιδιϊν και των θλεκτρονικϊν ςυςκευϊν από τουσ νζουσ τθσ ευάλωτθσ αυτισ θλικίασ. Θ μελζτθ και θ ςυμπεραςματολογία τθσ είναι μακθματικι και αρικμθτικι και ςτοιχεία τθσ παρουςιάηονται ςτθν ειςιγθςθ μασ. Το δείγμα των 1500 περίπου νζων είναι μακθματικά ιςχυρό και ςτο 95% ζδωςε διάςτθμα εμπιςτοςφνθσ 2,56. Θ ζρευνα ιταν θλεκτρονικι με ςχεδόν μθδενικό αποτφπωμα. Μελετικθκε και παρουςιάηεται ο πλθκυςμόσ των νζων που αςχολείται με τυχερά παιγνίδια και θλεκτρονικζσ ςυςκευζσ, το μορφωτικό τουσ επίπεδο και θ ςχζςθ τουσ με το αντίςτοιχο των γονζων/κθδεμόνων τουσ, θ θλικία πρϊτθσ επαφισ, θ ζνταςθ του εκιςμοφ, θ πίςτθ για δυνατότθτα απεξάρτθςθσ, θ επικυμία, θ προςπάκεια και θ επιτυχία απεξάρτθςθσ, θ εκ νζου εξάρτθςθ και τζλοσ τα χριματα που ξοδεφουν τον μινα και το ζτοσ ςτισ εξαρτιςεισ τουσ. 70 Το Μουςικό Σχολείο Λαςικίου ωσ πυλϊνασ ανάπτυξθσ, πολιτειότθτασ και πολιτιςτικισ διπλωματίασ Δροςουλάκθσ Κωνςταντίνοσ Msc Cultural Management εκπαιδευτικόσ ΡΕ79.01 Θ φπαρξθ Μουςικοφ Σχολείου ςε μια περιοχι, ζνα νομό, κεωρείται από πολλοφσ εκπαιδευτικό και πολιτιςτικό «must»!... και για κάποιουσ άλλουσ, ωσ εκ τοφτου, «εργαλείο» προϊκθςθσ, προςωπικισ, πολιτειακισ, πολιτικισ, τοπικιςτικισ, ψθφοκθρικισ ι ακόμα και οικονομικισ ςταδιοδρομίασ. Αναλφοντασ τισ προκζςεισ των πρϊτων, ςτθν ερϊτθςθ «γιατί;» διαπιςτϊνει κανείσ ότι για θ μεγάλθ πλειοψθφία κινείται ςε νεφζλωμα πλιρουσ παραπλθροφόρθςθσ ι/και άγνοιασ, ενϊ οι για τουσ «κάποιουσ άλλουσ», το νεφζλωμα τουσ πυροδοτεί τθν όρεξθ για ειςβολι και υποκίνθςθ προσ τα ίδια ςυμφζροντά τουσ. Τελικά, υπάρχει κάποιοσ λόγοσ που ναπροςδίδει ςτθν φπαρξθ Μουςικοφ Σχολείου το χαρακτθριςμό «must»; Θ παροφςα ειςιγθςθ καταπιάνεται με το Μουςικό Σχολείο Λαςικίου (που δεν λειτοφργθςε πειςματικά μζχρι ςιμερα) και το τοποκετεί ςτο κάδρο των βαςικϊν πυλϊνων ανάπτυξθσ τθσ περιοχισ του νομοφ Λαςικίου, προτείνοντάσ το ωσ ςθμαντικό «εργαλείο» αειφορίασ, πολιτειότθτασ και πολιτιςτικισ διπλωματίασ, επιχειρϊντασ ταυτόχρονα να δθμιουργιςει ςυνκικεσ ςυηιτθςθσ γφρω από τθν αρχιτεκτονικι τθ χωροταξία τθν πολιτιςτικι κλθρονομιά τθσ περιοχισ. 71 Θ Δθμόςια Δωρεάν Εκπαίδευςθ τον καιρό τθσ κρίςθσ: Μια προςπάκεια ςκιαγράφθςθσ των ρευμάτων που διεκδικοφν τθ διαμόρφωςθ του μζλλοντόσ τθσ Ιωάννθσ Κανζλλοσ Phd, MSc ςτθν εκπαίδευςθ, εκπαιδευτικόσ ΡΕ03 Θ Δθμόςια Δωρεάν Εκπαίδευςθ (ΔΔΕ) αποτελεί μια ςπουδαία κατάκτθςθ των εργαηομζνων. Είναι ο κεςμόσ που επζτρεψε, ωσ ζνα βακμό, ςε μθ προνομιοφχα, από οικονομικι άποψθ, κοινωνικά ςτρϊματα να αποφοιτιςουν από τθν τριτοβάκμια εκπαίδευςθ. Ζτςι θ ΔΔΕ ςυνετζλεςε ςτθν αφξθςθ τθσ κοινωνικισ κινθτικότθτασ. Πμωσ θ οικονομικι κρίςθ ζκεςε ςοβαρά ερωτιματα για το μζλλον τθσ ΔΔΕ. Ιδθ πριν από τθν κρίςθ είχαν αναπτυχκεί διάφορα ιδεολογιματα ςχετικά με το μζλλον τθσ ΔΔΕ. Εμφανίςκθκαν ρεφματα που υποςτιριηαν νζεσ «αποτελεςματικότερεσ διδακτικζσ μεκόδουσ» με ταυτόχρονθ «αξιολόγθςθ του εκπαιδευτικοφ ζργου». Σε τελικι ανάλυςθ, φαίνεται ότι υπάρχει ζνα ρεφμα ςκζψθσ το οποίο υποςτθρίηει ότι το κακοριςτικό ςτοιχείο ςτθν παραγωγικότθτα και αποδοτικότθτα τθσ ΔΔΕ είναι θ ποιότθτα τθσ. Με άλλα λόγια άμεςα υπεφκυνοι για ότι ςυμβαίνει είναι εκπαιδευτικοί. Ζνα άλλο ρεφμα ςκζψθσ, χωρίσ να παραβλζπει τον ρόλο των εκπαιδευτικϊν υποςτθρίηει ότι το πλαίςιο μζςα ςτο οποίο κινείται θ ΔΔΕ είναι ο κακοριςτικόσ παράγοντασ. Θ παγκόςμια οικονομικι κρίςθ ζχει οξφνει τθ διαπάλθ των ιδεϊν και ιδιαίτερα τθ ςφγκρουςθ των δυο ρευμάτων που αναφζραμε. Στθν παροφςα εργαςία γίνεται απόπειρα να προςεγγιςκεί το ηιτθμα αυτό με ςτιριγμα τθ διαλεκτικι ανάλυςθ του προβλιματοσ λαμβάνοντασ υπόψθ τισ απόψεισ ςθμαντικϊν διανοθτϊν όπωσ π.χ. οι Michael Apple, Martin Carnoy κ.α. 72 Ο εκιςμόσ των νζων 15-30 χρονϊν ςε αλκοόλ και καπνικά προϊόντα? δυο φπουλοι κίνδυνοι Κοφηιλοσ Γιϊργοσ Μθχανολόγοσ Μθχανικόσ, Χθμικόσ Μθχανικόσ, Phd, MSc, MA, Χθμείο Στρατοφ Γλαμπεδάκθσ Αντϊνθσ Θλεκτρονικόσ Μθχανικόσ Τ.Ε., MSc, Διευκυντισ REDCOASTInt. Γλαμπεδάκθσ Μιχάλθσ Ομότιμοσ Κακθγθτισ Ρανεπιςτθμίου Δυτικισ Αττικισ Οι νζοι ςε όλον το κόςμο αντιμετωπίηουν προκλιςεισ που προζρχονται από το οικογενειακό, το φιλικό, το κοινωνικό και το επαγγελματικό περιβάλλον τουσ αλλά και από τα κοινωνικά δίκτυα και τα ΜΜΕ. Ρολλζσ από αυτζσ είναι καλοπροαίρετεσ και χριςιμεσ και δθμιουργοφν άμιλλα και ςυναγωνιςμό κζτοντασ καλοφσ και υψθλοφσ ςτόχουσ. Άλλεσ όμωσ είναι επιβλαβείσ και επικίνδυνεσ? τζτοιεσ είναι οι προτροπζσ από "γνωςτοφσ" και "φίλουσ" ι από τθ διάκεςθ των ίδιων των νζων να ξεφφγουν από τθν κακθμερινότθτα και να ανακαλφψουν "νζουσ κόςμουσ", νζεσ χαρζσ και απολαφςεισ. Ρολλζσ φορζσ και οι ίδιοι οι γονείσ είτε λόγω αδιαφορίασ ι άγνοιασ είτε λόγω υπερπροςτατευτιςμοφ τοφσ κατευκφνουν ςτθν αναηιτθςθ νζων ενδιαφερόντων, πολλά από τα οποία οδθγοφν ςε καταςτροφικοφσ εκιςμοφσ όπωσ το αλκοόλ, το κάπνιςμα, τα ναρκωτικά, τα τυχερά παιγνίδια, οι θλεκτρονικζσ ςυςκευζσ και άλλα. Θ παροφςα ειςιγθςθ αποτελεί παρουςίαςθ πραγματικϊν ςτοιχείων που ςυλλζχκθκαν από πανελλαδικι ζρευνα που διενεργικθκε ςτα τζλθ του Μαΐου 2019 ςε νζουσ 15-30 χρονϊν. Το δείγμα ιταν μακθματικά ιςχυρό και ςτο 95% ζδωςε διάςτθμα εμπιςτοςφνθσ 2,56. Θ ζρευνα ιταν θλεκτρονικι με ςχεδόν μθδενικό αποτφπωμα. Ραρουςιάηονται αρικμθτικά ςτοιχεία του εκιςμοφ των νζων ςε πλικοσ, τάςθ και ζνταςθ. Συςχετίηεται θ ςυμπεριφορά των νζων με τθν αντίςτοιχθ ςυμπεριφορά του ςτενοφ περιβάλλοντόσ των, το εκπαιδευτικό επίπεδο των γονζων/κθδεμόνων με το αντίςτοιχο των ιδίων και μελετάται θ επίδραςθ του φιλικοφ και εργαςιακοφ περιβάλλοντοσ. Ραρουςιάηονται επίςθσ οι απόψεισ των ιδίων των νζων για τον εκιςμό τουσ, τθν επικυμία, τθν προςπάκεια και τθν επιτυχία απεξάρτθςθσ κακϊσ και εκ νζου εξάρτθςθ. Τζλοσ, παρουςιάηονται ςτοιχεία των χρθμάτων που δαπανοφν οι νζοι ςτα εκιςτικά προϊόντα. Τα παραπάνω ςτοιχεία αναλφονται ςε θλικιακζσ ομάδεσ. 73 Σειςμικόσ κίνδυνοσ και ςχολικι κοινότθτα – Δθμιουργϊντασ ζνα αςφαλζσ ςχολείο Λίβα Άννα Εκπαιδευτικόσ ΡΕ87.05, Υπεφκυνθ Τομζα Υγείασ Ρρόνοιασ και Ευεξίασ ςτο 2ο Ε.Κ. Θρακλείου, MSc Βογιατηάκθ Ειρινθ MSc ςτθ Διοίκθςθ Μονάδων Υγείασ, MSc ςτθν Κριτικι Ραιδαγωγικι και Εκπαίδευςθ Εκπαιδευτικϊν, Εκπαιδευτικόσ ΡΕ 87.02, Εκπαιδεφτρια ενθλίκων Θ Ελλάδα από άποψθ ςειςμικότθτασ, κατζχει τθν πρϊτθ κζςθ ςτθν Ευρϊπθκαι τθν ζκτθ κζςθ ςε παγκόςμιο επίπεδο. Θ Κριτθ βρίςκεται ςτο νθςιωτικό τόξο του Νοτίου Αιγαίου και ωσ εκ τοφτου, ο ςειςμικόσ κίνδυνοσ είναι υπαρκτόσ. Είναι γενικά παραδεκτό ότι οι ςχολικζσ μονάδεσ αρκετζσ φορζσ πλιττονται από ςειςμοφσ και άλλεσ φυςικζσ καταςτροφζσ. Υποχρζωςθ τθσ Ρολιτείασ είναι θ αςφάλεια και προςταςία των μακθτϊν που φιλοξενοφνται ςε αυτζσ και αποτελοφν μία ευάλωτθ ομάδα πλθκυςμοφ. Θ κοινωνικι απαίτθςθ για αςφαλζσ ςχολείο αυξάνεται ςυνεχϊσ τα τελευταία χρόνια ςε παγκόςμιο επίπεδο. Εκτόσ όμωσ από τισ τοπικζσ κοινωνίεσ, τουσ εκπαιδευτικοφσ, τουσ γονείσ και τουσ μακθτζσ, θ αςφάλεια τθσ ςχολικισ κοινότθτασ ζχει αναγνωριςτεί ωσ προτεραιότθτα για το μετά το 2015 πλαίςιο ενεργειϊν μείωςθσ του κινδφνου καταςτροφϊν ςε παγκόςμιο επίπεδο. Σκοπόσ τθσ παροφςασ εργαςίασ είναι θ ευαιςκθτοποίθςθ τθσ ςχολικισ κοινότθτασ ςε ότι αφορά το ςειςμικό κίνδυνο και ποια είναι ταμζτρα που πρζπει να εφαρμοςτοφν για τθ δθμιουργία ενόσ αςφαλοφσ ςχολείου. Θ μζκοδοσ που ακολουκικθκε είναι θ αναςκόπθςθ τθσ ελλθνικισ καιτθσ διεκνισ βιβλιογραφίασ. Σε ότι αφορά τα αποτελζςματα τθσ παροφςασ εργαςίασ, είναι φανερό ότι αποτελεί αναγκαιότθτα ο Σχεδιαςμόσ Εκτάκτων Αναγκϊν ςτο Σχολικό Ρεριβάλλον. 74 Αμβλφνοντασ τισ ςυνζπειεσ του κοινωνικοφ αποκλειςμοφ: το παράδειγμα τθσ προςβαςιμότθτασ των παιδιϊν προςφφγων ςτα ςυςτιματα υγείασ και εκπαίδευςθσ. Μπεχλιβάνθ Ευαγγελία Μπεχλιβάνθ Νικολζτα Οι ευπακείσ κοινωνικζσ ομάδεσ απειλοφνται με κοινωνικό αποκλειςμό και διακζτουν οριςμζνα κοινωνικά χαρακτθριςτικά που οδθγοφν ςε διακρίςεισ και ανιςότθτεσ. Ο κοινωνικόσ αποκλειςμόσ ζχει κοινωνικό κόςτοσ (ρατςιςτικι βία, παιδικι εγκλθματικότθτα, ναρκωτικά), πολιτικό κόςτοσ (αναξιοπιςτία πολιτικισ, άνοδοσ νεοφαςιςμοφ), πολιτιςτικό/θκικό κόςτοσ (ματαίωςθ, αναςφάλεια, κυμόσ, απομόνωςθ), άμεςο οικονομικό κόςτοσ (επιβάρυνςθ ςυςτθμάτων υγείασ, εκπαίδευςθσ, πρόνοιασ, αςφάλιςθσ, ςωφρονιςμοφ). Σφμφωνα με το ν. 4430/2016, άρκρ. 2&8, μεταξφ των ευάλωτων κοινωνικϊν ομάδων είναι οι πρόςφυγεσ / αιτοφντεσ άςυλο και οι μετανάςτεσ. Σιμερα, ο πλθκυςμόσ των αναγκαςτικά εκτοπιςμζνων ζχει φτάςει τα υψθλότερα επίπεδα που ζχουν καταγραφεί ποτζ: Από τουσ 68,5 εκατομμφρια βίαια εκτοπιςμζνουσ ανκρϊπουσ, 25,4 εκατομμφρια είναι πρόςφυγεσ και πάνω από τα μιςά είναι παιδιά. Θ προςφυγικι κρίςθ ςυνδζεται με ανκρϊπινεσ απϊλειεσ, αςυνόδευτουσ ανιλικουσ, ‘εξαφάνιςθ’, εκμετάλλευςθ, διακίνθςθ χιλιάδων προςφυγόπουλων. Στα παιδιά πρόςφυγεσ θ γενικι ευαλωτότθτα (ανθλικότθτα) επιβαρφνεται από ιδιαίτερα χαρακτθριςτικά ειδικισ ευαλωτότθτασ και για το λόγο αυτό ζχουν ειδικζσ ανάγκεσ κατά τθν απόλαυςθ του δικαιϊματοσ ςτθν υγεία και τθν εκπαίδευςθ ενϊ αντίςτοιχα δθμιουργοφνται ειδικζσ υποχρεϊςεισ ςτα κράτθ υποδοχισ. Θ εκπαίδευςθ μπορεί να λειτουργιςει ωσ γζφυρα υπζρβαςθσ των κοινωνικϊν ανιςοτιτων, να ςυμβάλλει ςτθν καταπολζμθςθ του κοινωνικοφ αποκλειςμοφ και τθσ ςχολικισ διαρροισ. Στο πλαίςιο τθσ πολιτικισ ζνταξθσ, θ εκπαίδευςθ απευκφνεται ακόμθ και ςε παιδιά με ελλιπι δικαιολογθτικά ενϊ αξιοποιείται για τθν ενθμζρωςθ–ευαιςκθτοποίθςθ–καταπολζμθςθ ξενοφοβίασ και ρατςιςμοφ αλλά και για τθν ομαλι προςαρμογι ςτθν ελλθνικι κοινωνία μζςα από τθν ανάπτυξθ ειδικϊν εκπαιδευτικϊν προγραμμάτων (τάξεισ υποδοχισ, δομζσ υποδοχισ εκπαίδευςθσ προςφφγων). Το δθμόςιο ςφςτθμα υγείασ ςφμφωνα με τον κϊδικα μεταναςτευτικισ πολιτικισ αλλά και τθ Σφμβαςθ τθσ Γενεφθσ για τουσ πρόςφυγεσ δεν αποκλείει αλλά αντίκετα παρζχει υπθρεςίεσ ακόμθ και ςε πολίτεσ τρίτων χωρϊν που δε διαμζνουν νόμιμα ςτθν Ελλάδα και ειςάγονται με τθ διαδικαςία του επείγοντοσ αλλά και ςε ανιλικα προςφυγόπουλα. 75 Ο ρόλοσ του ςχολείου ςτθν ψυχοκοινωνικι υποςτιριξθ των προςφφγων μακθτϊν: εφαρμογι ενόσ προγράμματοσ ψυχοκοινωνικισ παρζμβαςθσ Νικθφόρου Ραραςκευι Ψυχολόγοσ, MA, MSc Κλινικισ Ψυχολογίασ, PhD(c) Σχολικισ Ψυχολογίασ Μαρκάκθ Στυλιανι Εκπαιδευτικόσ, 5ο Γυμνάςιο Θρακλείου Αντωνίου Θεόδωροσ Eκπαιδευτικόσ, Κ.Ε.Σ.Υ. Θρακλείου Tα τελευταία χρόνια ζχουν αυξθκεί οι προςφυγικζσ ροζσ προσ τθν Ελλάδα, γεγονόσ που ζχει προκαλζςει ζντονο προβλθματιςμό. Οι διεκνείσ μελζτεσ για τα παιδιά προςφφγων δείχνουν υψθλά επίπεδα ςυναιςκθματικϊν και ςυμπεριφορικϊν δυςκολιϊν λόγω επαναλαμβανόμενων τραυματικϊν εμπειριϊν. Αν και οι εκπαιδευτικοί αποτελοφν τουσ πρϊτουσ ενιλικεσ που μπορεί να εντοπίςουν τισ ψυχοςυναιςκθματικζσ δυςκολίεσ των παιδιϊν, καλοφνται να δθμιουργιςουν ζνα εκπαιδευτικό περιβάλλον αςφαλζσ και ςτακερό, να τουσ παρζχουν ςυναιςκθματικι υποςτιριξθ και να βοθκιςουν αυτά τα παιδιά να μάκουν πϊσ να αναπτφξουν ςχζςεισ φροντίδασ, να οικοδομιςουν ελπίδεσ και να ενταχκοφν ομαλά ςτο νζο περιβάλλον. Οι περιςςότερεσ μελζτεσ παρουςιάηουν δεδομζνα για τθν ψυχικι υγεία των παιδιϊν μετά τθν εγκατάςταςθ τουσ ςτθ χϊρα υποδοχισ ενϊ απουςιάηουν οι απαραίτθτεσ γνϊςεισ και τεχνικζσ που κα ςυμβάλλουν ςτθ βελτίωςθ των παραπάνω αναφερόμενων δυςκολιϊν. Σκοπόσ τθσ παροφςασ εργαςίασ είναι μζςα από τθ βιβλιογραφικι αναςκόπθςθ θ δθμιουργία και θ εφαρμογι ενόσ προγράμματοσ ψυχοκοινωνικισ παρζμβαςθσ για τουσ πρόςφυγεσ μακθτζσ δθμοτικϊν ςχολείων. 76 Μουςείο, Σχολείο, Εκπαίδευςθ Ρλατάκθ Διμθτρα Msc Επιςτιμεσ Αγωγισ-Ειδικι Εκπαίδευςθ, Συντονίςτρια Εκπαιδευτικοφ Ζργου ΡΕ 60 Το μουςείο και το ςχολείο αποτελοφν πεδία μάκθςθσ, τα οποία μποροφν να διαμορφϊςουν ζνα κοινό πλαίςιο εκπαίδευςθσ και να εφαρμόςουν παιδαγωγικζσ πρακτικζσ που ξεκινάνε ςτο ςχολείο και ςυνεχίηονται ςε ζνα μουςείο. Το μουςείο ωσ κεςμόσ ςιμερα αποτελεί ζνα περιβάλλον άτυπθσ μάκθςθσ, το οποίο προςφζρει μοναδικζσ ευκαιρίεσ για τθ βιωματικι προςζγγιςθ τθσ ιςτορίασ. Ευκαιρίεσ τισ οποίεσ το ςχολείο μπορεί να επωφελθκεί, αν δθμιουργιςει το κατάλλθλο πεδίο προςζγγιςθσ ςτα πλαίςια τθσ μουςειακισ εκπαίδευςθσ. Τα προγράμματα μουςειακισ εκπαίδευςθσ αναδεικνφουν τον εκπαιδευτικό ρόλο του μουςείου και δίνουν το ζναυςμα ςτο ςχολείο να ανοίξει ζνα παράκυρο ζξω από τα περιοριςμζνα πλαίςια των ςχολικϊν κτιρίων. Ο ςχεδιαςμόσ και θ υλοποίθςθ ενόσ εκπαιδευτικοφ προγράμματοσ με πεδία εφαρμογισ το ςχολείο και το μουςείο, δίνει τθν ευκαιρία ςτα παιδιά να εξερευνιςουν και να ανακαλφψουν τον πλοφτο τθσ πολιτιςτικισ τουσ κλθρονομιάσ. Ο Μινωικόσ πολιτιςμόσ αποτελεί ζνα μακρινό αλλά και πολφ ενδιαφζρον κομμάτι τθσ ιςτορίασ μασ. Αρκετά ςυχνά όμωσ οι εκπαιδευτικζσ επιςκζψεισ των ςχολείων ςτα μουςεία καταλιγουν ανοφςιεσ, κουραςτικζσ και βαρετζσ για τα παιδιά που δεν καταλαβαίνουν τθν αξία αυτϊν που καλοφνται να δουν. Στα πλαίςια αυτά θ παροφςα εργαςία παρουςιάηει το πρόγραμμα «Μινωίτεσ ςτο ςχολείο», που αποτελεί μια πρόταςθ γνωριμίασ τθσ Μινωικισ ιςτορίασ από μακθτζσ του Νθπιαγωγείου και των πρϊτων τάξεων του Δθμοτικοφ ςχολείου και περιλαμβάνει ιδζεσ και δράςεισ εφαρμογισ. Οι μακθτζσ λοιπόν γίνονται «μικροί ιςτορικοί» ψάχνοντασ για πλθροφορίεσ, κάνοντασ ςυγκρίςεισ με τθ ςφγχρονθ εποχι, παίρνοντασ ιδζεσ από αυτόν τον τόςο μακρινό αλλά και ςυνάμα τόςο κοντινό πολιτιςμό. Τα παιδιά χρθςιμοποιϊντασ βιβλία, εικόνεσ, υλικά εικαςτικϊν αλλά και φφλλα εργαςίασ που ςχεδιάςτθκαν ειδικά για το πρόγραμμα, κα μπορζςουν να διειςδφςουν ςτθν ιςτορία του τόπου τουσ και να εμπλουτίςουν τθ ηωι τουσ μζςα από αυτι. Σκοπόσ αυτοφ του προγράμματοσ είναι όχι μόνο θ γνωριμία και θ εξοικείωςθ των παιδιϊν με τον κόςμο των Μινωιτϊν αλλά και θ ανάπτυξθ αιςκθμάτων, όπωσ ο ςεβαςμόσ και θ εκτίμθςθ απζναντι ςτθν ιςτορία μασ και τθν κλθρονομιά μασ. Αναλφεται θ πορεία του προγράμματοσ, που περιλαμβάνει δράςεισ αρχικά ςτο ςχολείο, όπωσ ςυγκζντρωςθ, παρατιρθςθ και καταγραφι πλθροφοριϊν και ςυνεχίηει με δράςεισ μζςα ςτο μουςείο, όπωσ εξερεφνθςθ, καταγραφι και αναπαράςταςθ ςυγκεκριμζνων εκκεμάτων. Τζλοσ το πρόγραμμα ολοκλθρϊνεται με δράςεισ όπου οι μακθτζσ κα μποροφν να εκφράςουν εντυπϊςεισ, ςυναιςκιματα και εικόνεσ, όπωσ είναι το κεατρικό παιχνίδι, τα εικαςτικά, θ μυκοπλαςία, θ δραματοποίθςθ. Επίςθσ παρουςιάηεται αναλυτικά θ ςφνδεςθ του προγράμματοσ με τισ μακθςιακζσ περιοχζσ του αναλυτικοφ προγράμματοσ. Τζλοσ διατυπϊνονται ςυμπεράςματα για τα ςυνολικά οφζλθ, που ζνα εκπαιδευτικό πρόγραμμα μουςειακισ εκπαίδευςθσ, μπορεί να προςφζρει ςτο ςχολικό γίγνεςκαι. 77 Δομζσ και κεςμοί εκπαίδευςθσ Δθμιουργία Ρλαιςίου Οργάνωςθσ Σχολικισ Ηωισ ςφμφωνα με τθν ΚΥΑ 79942/ΓΔ4/21-05-2019 Αρβανιτάκθσ Ιωάννθσ Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευςθσ ςε Εκπαιδευτικισ Θγεςία, Μάνατημεντ και Νζεσ Τεχνολογίεσ, Εκπαιδευτικόσ ΡΕ86 Το ΥΡΑΛΚ όπωσ περιγράφεται και ςτθν ειςθγθτικι ζκκεςθ τθσ ΥΑ 79942/ΓΔ4/21-052019 ειςάγει το «Ρλαίςιο οργάνωςθσ ςχολικισ ηωισ», που καταρτίηεται και με τθ ςυνεργαςία των μακθτικϊν κοινοτιτων κάκε ςχολείου. Μζςω τθσ εμπλοκισ και των μακθτϊν/-τριϊν ςτθ διαμόρφωςθ αυτοφ του πλαιςίου κανόνων, καλλιεργείται θ ςυμμετοχικι ευκφνθ και ενκαρρφνεται θ αυτενζργεια, θ κριτικι ςκζψθ και ο δθμοκρατικόσ διάλογοσ για τθν από κοινοφ λιψθ αποφάςεων και ανάπτυξθ δράςεων. Το «Ρλαίςιο οργάνωςθσ ςχολικισ ηωισ» ζρχεται ωσ υποςτθρικτικό εργαλείο ςτθν ευκφνθ τθσ εφαρμογισ των προβλεπόμενων παιδαγωγικϊν κατευκφνςεων, ςφμφωνα με τισ ιδιαιτερότθτεσ του ςχολείου. Σκοπόσ τθσ μελζτθσ μασ είναι να διερευνιςουμε το νομικό πλαίςιο που διζπει τθν δθμιουργία «Ρλαιςίου οργάνωςθσ ςχολικισ ηωισ» και τισ δυνατότθτεσ που δίνονται με αυτό τον τρόπο ςτον ςφλλογο των εκπαιδευτικϊν να ενιςχφςουν τθ δθμοκρατικι λειτουργία και να βελτιϊςουν το παιδαγωγικό κλίμα τθσ ςχολικισ μονάδασ. 78 Αρχζσ εκπαίδευςθσ ενθλίκων ςτο τυπικό ςχολείο: είναι εφικτό; Αςτυρακάκθ Ευαγγελία ΕΔΛΡ, Κλαςικόσ Τομζασ, Τμιμα Φιλολογίασ, Ρανεπιςτιμιο Κριτθσ Τα τελευταία χρόνια πλθκαίνουν οι φωνζσ αμφιςβιτθςθσ του παραδοςιακοφ μοντζλου εκπαίδευςθσ ςτο τυπικό ςχολείο ςτθν Ελλάδα. Μια εναλλακτικι πρόταςθ απζναντι ςτο κακθγθτοκεντρικό μοντζλο προςφζρει το μοντζλο εκπαίδευςθσ που διζπεται από τισ αρχζσ εκπαίδευςθσ ενθλίκων και εφαρμόηεται ςτα ςχολεία δεφτερθσ ευκαιρίασ. Σε αυτά τα ςχολεία αναπτφχκθκε θ αίςκθςθ του «ανικειν» και θ ςυλλογικι ςυνείδθςθ, γιατί όλοι ςυμμετείχαν ςε όλα. Θ γενικότερθ φιλοςοφία ςτα Σχολεία Δεφτερθσ Ευκαιρίασ είναι να προωκείται θ ενεργθτικι ςυμμετοχι, να αξιοποιοφνται τα βιϊματα και οι εμπειρίεσ των εκπαιδευομζνων και να υπάρχει ςεβαςμόσ ςτον τρόπο με τον οποίο κακζνασ μακαίνει. Επίςθσ, αποδομείται το κακθγθτοκεντρικό μοντζλο, αφοφ ο εκπαιδευτισ δεν αποτελεί τθν αυκεντία που προςφζρει ζτοιμεσ λφςεισ και απαντιςεισ. Αυτά μποροφν να αποτελζςουν εφαλτιριο για να δοφμε με νζα ματιά τον ςκοπό και τον τρόπο λειτουργίασ του εκπαιδευτικοφ μασ ςυςτιματοσ. 79 Το δθμοκρατικό μοντζλο θγεςίασ ςτθν άςκθςθ εκπαιδευτικισ διοίκθςθσ Δαςκαλογιαννάκθ Καλλιόπθ Σκοπόσ τθσ παροφςασ εργαςίασ είναι θ παρουςίαςθ του δθμοκρατικοφ μοντζλου θγεςίασ που παρατθρείται ςτα πλαίςια διοίκθςθσ μιασ ςχολικισ μονάδασ. Ο Διευκυντισ είναι το πρόςωπο που θγείται ενόσ ςχολείου, το διοικεί, το κατευκφνει ςτθ ςωςτι πορεία και αν είναι ταυτόχρονα θγζτθσ, δθμιουργεί όραμα και εμπνζει τουσ υφιςταμζνουσ του. Κατά τον Bennis (1989), θ θγεςία είναι ςαν τθν ομορφιά, είναι δφςκολο να τθν ορίςει κανείσ αλλά τθν αναγνωρίηει όταν τθ βλζπει, κακϊσ είναι το πλζον ορατό κακθμερινό φαινόμενο ςτθ γθ που ζχουμε κατανοιςει ελάχιςτα. Αρχικά κα γίνει ςφντομθ αναφορά ςτουσ κεντρικοφσ για τθν ανάλυςθ τθσ παροφςασ εργαςίασ όρουσ, διοίκθςθ-διαχείριςθ-μάνατημεντ-θγεςία. Στθ ςυνζχεια κα παρουςιαςτοφν οι χαρακτθριςτικοί τφποι θγζτθ (αυταρχικόσ, εξουςιοδοτικόσ, δθμοκρατικόσ), με βαςικι όμωσ τθν εςτίαςθ ςτο δθμοκρατικό θγζτθ: τι εννοοφμε με τον παραπάνω όρο, ποια είναι τα χαρακτθριςτικά του. Κα τονιςτεί ο καταλυτικόσ ρόλοσ του Συλλόγου Διδαςκόντων ςτθ δθμοκρατικι-ςυμμετοχικι διοίκθςθ ενόσ ςχολείου, κακϊσ και οι κετικζσ ςυνζπειεσ που δθμιουργεί ςε μία ςχολικι μονάδα θ παρουςία ενόσ δθμοκρατικοφ θγζτθ. Είναι φανερό πωσ οι ςυνκικεσ εργαςίασ για το διδακτικό προςωπικό κακίςτανται ςαφϊσ πιο ευχάριςτεσ, διότι αιςκάνονται ενεργά και υπολογίςιμα μζλθ τθσ ςχολικισ κοινότθτασ αλλά και τα προβλιματα αντιμετωπίηονται αποτελεςματικότερα λόγω του πλουραλιςμοφ απόψεων και ιδεϊν. Επιπρόςκετα, κα επιςθμανκοφν οι πικανζσ αρνθτικζσ παράμετροι που μποροφν να προκφψουν από τθν άςκθςθ εξουςίασ από ζναν δθμοκρατικοφ τφπου θγζτθ, οι οποίεσ δεν είναι αμελθτζεσ. Θ παροφςα εργαςία κα κλείςει με τισ προχποκζςεισ που απαιτοφνται για τθν ευδοκίμθςθ τθσ δθμοκρατικισ θγεςίασ ςε ζνα ςχολείο, προχποκζςεισ που ςχετίηονται τόςο με τθν προςωπικότθτα και τθν επιμόρφωςθ του ςχολικοφ θγζτθ ςε κζματα διοίκθςθσ και θγεςίασ, όςο και με τθ δθμοκρατικι ςυνείδθςθ και ωριμότθτα του εκπαιδευτικοφ προςωπικοφ, κακϊσ και με ςφντομθ αναφορά αποτελεςμάτων/ςυμπεραςμάτων. 80 Θ αξία τθσ πιςτοποιθμζνθσ γνϊςθσ των διευκυντϊν ςχολείων ςτθν θγεςία – διοίκθςθ εκπαιδευτικϊν μονάδων Κόκκορθ Ακθνά Phd ςτθν θγεςία ςτθν εκπαίδευςθ, Med ςτθν Θγεςία ςτθν εκπαίδευςθ, Msc ςτθν Ρλθροφορικι και Επιχειρθςιακι Ζρευνα, εκπαιδευτικόσ ΡΕ86 Θ παροφςα εργαςία προτίκεται να αποτιμιςει τθν αξία τθσ πιςτοποιθμζνθσ γνϊςθσ για τουσ εκπαιδευτικοφσ και κυρίωσ για τουσ διευκυντζσ ςχολείων, που προκφπτει από τθν ολοκλιρωςθ μεταπτυχιακϊν με αντικείμενο ςτθν θγεςία – διοίκθςθ εκπαιδευτικϊν μονάδων, ςτο πλαίςιο ζρευνασ για τθ διδακτορικι διατριβι τθσ ςυγγραφζωσ. Ριο ςυγκεκριμζνα διερευνικθκε: Κατά πόςο είναι ςθμαντικό οι διευκυντζσ ςχολείων να είναι πιςτοποιθμζνοι ςτθν θγεςία – διοίκθςθ εκπαιδευτικϊν μονάδων. Αρχικά γίνεται θ κεωρθτικι προςζγγιςθ των εννοιϊν θγεςία και διοίκθςθ εκπαιδευτικϊν μονάδων και ακολουκεί θ διερεφνθςθ των ςυνκθκϊν τθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ και τθσ πιςτοποίθςθσ των ςχολικϊν θγετϊν ςτο εξωτερικό και ςτθν Ελλάδα. Στο ερευνθτικό μζροσ τθσ εργαςίασ, παρουςιάηεται το ερευνθτικό ερϊτθμα και τα ερευνθτικά εργαλεία που επιλζχτθκαν τα οποία για τθν ποιοτικι προςζγγιςθ ιταν θ ςυνζντευξθ ενϊ για τθν ποςοτικι ιταν το ερωτθματολόγιο. Το δείγμα τθσ ζρευνασ προιλκε από εκπαιδευτικοφσ και ςτελζχθ τθσ εκπαίδευςθσ που φοιτοφν ι ζχουν ολοκλθρϊςει ςχετικά μεταπτυχιακά. Στθ ςυνζχεια τα αποτελζςματα των δφο προςεγγίςεων τθσ ζρευνασ τριγωνοποιικθκαν. Τα αποτελζςματα, ςτο ςφνολο των 28 ςυνεντεφξεων και των 374 ερωτθματολογίων που ςυλλζχκθκαν, κατζδειξαν ότι όλοι (ερωτϊμενοι και ςυνεντευξιαηόμενοι) εκτιμοφν ότι τα μεταπτυχιακά με κατεφκυνςθ ςτθν θγεςία διοίκθςθ τθσ εκπαίδευςθσ αποτελοφν ζνα βαςικό προςόν, κυρίωσ για τουσ εκπαιδευτικοφσ που διεκδικοφν κζςθ ευκφνθσ, γιατί ςυμβάλλουν ςθμαντικά ςτο να βελτιϊςουν το ρόλο και το ζργο τουσ ωσ ςτελζχθ τθσ εκπαίδευςθσ αλλά και ωσ εκπαιδευτικοί. Θ ςπουδι αυτι φάνθκε ότι τουσ βοικθςε να μεταβάλλουν τισ ςτάςεισ τουσ, τισ αντιλιψεισ τουσ και τισ πρακτικζσ τουσ ςε βακμό τζτοιο όπου ςε οριςμζνουσ διαφοροποίθςε ακόμα και τον τρόπο ςκζψθσ τουσ ωσ προσ τθν εκπαίδευςθ. Σφμφωνα με τα παραπάνω, θ πιςτοποιθμζνθ επιμόρφωςθ ςε κζματα θγεςίασ και διοίκθςθσ εκπαιδευτικϊν μονάδων δείχνει να είναι πλζον μία ανάγκθ που ζχει γίνει ςαφισ για τουσ εκπαιδευτικοφσ και κυρίωσ για εκείνουσ που ενδιαφζρονται να διεκδικιςουν μία κζςθ ευκφνθσ. Το ςυμπζραςμα αυτό ςυνάδει με τα αποτελζςματα πολλϊν ερευνϊν. 81 Διοίκθςθ Ολικισ Ροιότθτασ ςτθν Εκπαίδευςθ. Οι παράγοντεσ που διαμορφϊνουν μια ποιοτικι ςχολικι μονάδα και ο ρόλοσ του χαριςματικοφ θγζτθ. Μαρκάκθ Χαρά ΡΕ06 Αγγλικισ Φιλολογίασ Ρειραματικό Γυμνάςιο Θρακλείου Στθν παροφςα ειςιγθςθ κα παρουςιαςτοφν προςεγγίςεισ που πθγάηουν από τθν αποτίμθςθ τθσ πολυπλοκότθτασ του όρου ποιότθτασ ςτθν εκπαιδευτικι διαδικαςία. Θ Διοίκθςθ Ολικισ Ροιότθτασ αποτελεί μια καινοτομία ςτα μοντζλα διοίκθςθσ που ςτοχεφει ςτθ βελτίωςθ τθσ ποιότθτασ και τθσ αποτελεςματικότθτασ μιασ ςχολικισ μονάδασ. Στθν κατεφκυνςθ τθσ πιο ποιοτικισ εκπαίδευςθσ κινείται θ φιλοςοφία τθσ Διοίκθςθσ Ολικισ Ροιότθτασ, θ εφαρμογι τθσ οποίασ ςτθν εκπαίδευςθ αποτελεί πρόκλθςθ, κακϊσ κεωρείται ότι αποτελεί το μόνο αποτελεςματικό και εκςυγχρονιςτικό μζςο για τθν ποιοτικι βελτίωςθ τθσ διαδικαςίασ τθσ διδαςκαλίασ και τθσ μάκθςθσ. Στθ ςφγχρονθ εποχι θ Διοίκθςθ Ολικισ Ροιότθτασ κατζχει εξζχουςα κζςθ ςτα μοντζλα διοίκθςθσ με ςκοπό τθν αποτελεςματικι βελτίωςθ τθσ εκπαίδευςθσ, τθν απομάκρυνςθ τθσ διοικθτικισ εςωςτρζφειασ και πρωτίςτωσ τθ βελτίωςθ των μθχανιςμϊν διοίκθςθσ με ποιοτικά αποτελζςματα. γίγνεςκαι. Στθν εποχι τθσ παγκοςμιοποίθςθσ, το εκπαιδευτικό ςφςτθμα οφείλει να εκςυγχρονιςτεί υιοκετϊντασ μεκόδουσ βελτίωςθσ προκειμζνου να μπορζςει να ανταποκρικεί επαρκϊσ ςτισ ανάγκεσ και προκλιςεισ του 21ου αιϊνα. Σε διεκνζσ επίπεδο κρίνεται αναγκαία θ υιοκζτθςθ εργαλείων ςκζψθσ που κα προετοιμάςουν τουσ μελλοντικοφσ ενεργοφσ πολίτεσ, ϊςτε να ανταποκρικοφν αποτελεςματικά ςτισ απαιτιςεισ τθσ ςφγχρονθσ κοινωνίασ. Ενκαρρφνεται θ απόκτθςθ νζων δεξιοτιτων και νζασ γνϊςθσ με ςτόχο τθν ολοκλθρωμζνθ ανάπτυξθ τθσ προςωπικότθτασ του μακθτι, θ διαςφνδεςθ του ςχολείου με τισ επιχειριςεισ μζςω προϊκθςθσ προγραμμάτων μακθτείασ και δια βίου μάκθςθσ, θ καταπολζμθςθ του κοινωνικοφ αποκλειςμοφ με τα ςχολεία δεφτερθσ ευκαιρίασ, θ εκμάκθςθ ξζνων γλωςςϊν και γενικότερα θ παροχι παιδείασ που να δίνει ςτουσ μακθτζσ τθ δυνατότθτα να διαχειρίηονται τθν προςφερόμενθ πλθροφορία και να κακίςτανται ικανοί πολίτεσ ζτοιμοι να αντιμετωπίςουν επιτυχϊσ τισ προκλιςεισ τθσ ςφγχρονθσ κοινωνίασ. Ραράλλθλα κα τονιςτοφν οι παράγοντεσ και ο ρόλοσ ενόσ χαριςματικοφ θγζτθ ςτθ διαμόρφωςθ μιασ ποιοτικισ ςχολικισ μονάδασ. 82 Σχολικι Θγεςία και Διοίκθςθ: Μεταβαίνοντασ από τθ Γραφειοκρατία ςτθ Μεταςχθματιςτικι Θγεςία Μθλακιανάκθσ Κωνςταντίνοσ Εκπαιδευτικόσ ΡΕ.70, M.Ed: Επιςτιμεσ Αγωγισ – Εκπαιδευτικι Θγεςία και Διοίκθςθ Με τθν παροφςα ειςιγθςθ αποςκοποφμε ςτθν παρουςίαςθ των βαςικϊν χαρακτθριςτικϊν των τριϊν Διοικθτικϊν Μακροκεωριϊν και ςυγκεκριμζνα τθσ Κλαςικισ Κεωρίασ, τθσ Νεοκλαςικισ Κεωρίασ και τθσ Δομικισ Κεωρίασ. Επίςθσ, κα γίνει αναφορά ςτθν ιςτορικι εξζλιξθ και ςτα βαςικά χαρακτθριςτικά γνωρίςματα των τριϊν Μακροκεωριϊν, κακϊσ και ςτθν απιχθςθ του κάκε διοικθτικοφ μοντζλου ςτθν εκπαιδευτικι πραγματικότθτα. Επιπροςκζτωσ, κα επιδιϊξουμε να αναδείξουμε και να ςυςχετίςουμε τισ προεκτάςεισ κάκε κεωρίασ με τον δυναμικό ρόλο τον οποίο καλείται να διαδραματίςει ςε κάκε εκπαιδευτικό οργανιςμό, ο ςχολικόσ θγζτθσ. Βαςικι μασ επιδίωξθ αποτελεί θ εςτίαςθ και θ εμβάκυνςθ ςτον ρόλο που μπορεί να ζχει ο μεταςχθματιςτικόσ ςχολικόσ θγζτθσ, ςτθ διαχείριςθ τθσ αλλαγισ, ςτθ δθμιουργία «εςωτερικισ εκπαιδευτικισ πολιτικισ» ςτον ςχολικό οργανιςμό και τον μεταςχθματιςμό τθσ ςχολικισ μονάδασ ςε μανκάνουςα κοινότθτα. Αποςκοποφμε ςτθν αντιδιαςτολι των βαςικϊν χαρακτθριςτικϊν του μάνατηερ με αυτά του μεταςχθματιςτικοφ θγζτθ, προςβλζποντασ ςτον προβλθματιςμό του εκπαιδευτικοφ δυναμικοφ και τθ δθμιουργίασ κριτικισ ςτάςθσ ζναντι τθσ αναδυόμενθσ πρόταςθσ του διοικθτιςμοφ (managerialism 83 Συμμετοχι ςτθν Εκπαίδευςθ Ενθλίκων και ελλθνικι πραγματικότθτα: ανιςοτικζσ τάςεισ κίνθτρα, εμπόδια, προτάςεισ υπζρβαςθσ Μπουκουβάλα Ευκαλία υποψιφια διδάκτωρ Φιλολογίασ, Msc Επιςτιμεσ Αγωγισ, εκπαιδευτικόσ ΡΕ02 Θ παροφςα εργαςία εκκινϊντασ από τθν επιςκόπθςθ τθσ ζννοιασ τθσ εκπαιδευτικισ ανάγκθσ, κεμελιακισ για τον ςχεδιαςμό και επιτυχθμζνθ εκπόνθςθ οποιαςδιποτε ενιλικθσ εκπαιδευτικισ δραςτθριότθτασ, μζςα από το ςυνκετικό πρίςμα διαφορετικϊν κεωρθτικϊν τθσ Εκπαίδευςθσ Ενθλίκων (Ε.Ε.), εςτιάηει εν ςυνεχεία ςτισ ανιςοτικζσ τάςεισ ςυμμετοχισ ενθλίκων ςε εκπαιδευτικζσ δράςεισ και προγράμματα ςτο πλαίςιο τθσ ελλθνικισ πραγματικότθτασ, εν ςυναρτιςει με τισ παραμζτρουσ του μορφωτικοφ τουσ επιπζδου και τθσ κζςθσ τουσ ςτθν απαςχόλθςθ. Επιπλζον, επικεντρϊνεται ςτα εμπόδια των ενιλικων εκπαιδευόμενων που ςυνδζονται με τισ ανιςοτικζσ τάςεισ ςυμμετοχισ τουσ και ειςθγείται ςυγκεκριμζνεσ προτάςεισ για τθν κατά το δυνατόν μείωςι τουσ. Τζλοσ, ςυναρτά τθν επιτυχι κάλυψθ των εκπαιδευτικϊν αναγκϊν των Ελλινων πολιτϊν αφενόσ με τθ μεγιςτοποίθςθ ςυγκεκριμζνων κινιτρων, αφετζρου με τθν ελαχιςτοποίθςθ παρεμβαλλόμενων εμποδίων. Συμπεραςματικά, διαφαίνεται ο ςθμαίνων, υπό προχποκζςεισ, ρόλοσ τθσ Ε.Ε. ωσ αγωγόσ κατά το δυνατόν ίςων ευκαιριϊν για μάκθςθ και ωσ μοχλόσ κοινωνικοοικονομικισ και πολιτιςμικισ ανόδου τθσ χϊρασ μασ. 84 Στοχεφοντασ ςτθν αποτελεςματικι ςχολικι θγεςία: Συςτιματα επιλογισ και εκπαιδευτικοί δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ Ρερακάκθ Ρολυξζνθ Εκπαιδευτικόσ ΡΕ02, 11ο ΓΕΛ Θρακλείου Μζςα ςε ζνα ςχολείο αντιμζτωπο με ποικίλεσ προκλιςεισ, ο ςχολικόσ θγζτθσ ςιμερα κεωρείται κακοριςτικισ ςθμαςίασ παράγοντασ για τθν αποτελεςματικότθτα του ςχολείου και θ επιλογι ενόσ αποτελεςματικοφ θγζτθ αποτελεί απαίτθςθ κάκε ςχολικισ κοινότθτασ. Θ παροφςα εμπειρικι μελζτθ ζχει ςτόχο να περιγράψει τθν αποτελεςματικότθτα ενόσ ςχολικοφ θγζτθ και τα ενδεδειγμζνα κριτιρια επιλογισ του, ϊςτε μζςα από τθ ςυηιτθςθ και τθν ερμθνεία του κζματοσ τθσ αποτελεςματικότθτασ τθσ ςχολικισ θγεςίασ να προκφψουν προτάςεισ για τθ βελτίωςθ του ςυςτιματοσ επιλογισ διευκυντϊν/-ντριϊν ςχολικϊν μονάδων. Ακολουκεί τισ ποιοτικζσ ερευνθτικζσ μεκόδουσ και βαςίηεται ςε αποτελζςματα που προζκυψαν από τθν ανάλυςθ περιεχομζνου θμιδομθμζνων ςυνεντεφξεων ςε είκοςι εκπαιδευτικοφσ που υπθρετοφν ςε ςχολεία Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ για τουλάχιςτον πζντε ζτθ. Από τθν ανάλυςθ των αποτελεςμάτων προκφπτει θ μεγάλθ ςθμαςία που αποδίδεται από τουσ εκπαιδευτικοφσ ςτον θγζτθ για τθν αποτελεςματικότθτα του ςχολείου, για τθ διαμόρφωςθ τθσ κουλτοφρασ και του ςυνεργατικοφ κλίματοσ, κακϊσ και ο ρόλοσ του για τθ διαμόρφωςθ ενόσ ςχολείου ανοιχτοφ ςτθν κοινωνία, το οποίο μζςω των καινοτόμων δράςεων και των προγραμμάτων του αλλά και μζςω των δθμοκρατικϊν πολιτϊν που κα διαμορφϊνει μπορεί να ςυμβάλει ςτθν αντιμετϊπιςθ των ςφγχρονων προκλιςεων. Ρροκφπτει επίςθσ το αίτθμα των εκπαιδευτικϊν για ειδίκευςθ των διευκυντϊν/ντριϊν ςτθ διοίκθςθ εκπαιδευτικϊν μονάδων, για ριηικζσ αλλαγζσ ςτα ςυμβοφλια επιλογισ και, κυρίωσ, θ απαίτθςθ για ςυμμετοχι του Συλλόγου Διδαςκόντων ςτθν επιλογι διευκυντϊν/-ντριϊν ςχολικϊν μονάδων μζςα από δθμοκρατικζσ διαδικαςίεσ και μζςα από τθ ςυνεχι αξιολόγθςθ ζργου των διευκυντϊν/-ντριϊν. Με βάςθ τα ανωτζρω ευριματα και επιχειρϊντασ μια ευρφτερθ τοπικά και χρονικά ζρευνα, κακϊσ και τριγωνοποίθςθ των αποτελεςμάτων μζςω ποςοτικϊν μεκόδων, κα μποροφςε θ επιςτθμονικι κοινότθτα να καταλιξει και να προτείνει ζνα ςτακερό και αποτελεςματικότερο ςφςτθμα επιλογισ διευκυντϊν/-ντριϊν ςχολικϊν μονάδων. 85 Θ οργανωςιακι κουλτοφρα ωσ διαμορφωτισ του χαρακτιρα ενόσ εκπαιδευτικοφ οργανιςμοφ και τθσ επίδοςθσ των μελϊν του Ρερυςινάκθ Εμμανουζλα Διευκφντρια Δθμοτικοφ Σχολείου, Εκπαιδευτικόσ ΡΕ 70 Σκοπόσ τθσ παροφςασ εργαςίασ είναι θ οριοκζτθςθ τθσ ζννοιασ τθσ οργανωςιακισ κουλτοφρασ και θ ςπουδαιότθτά τθσ κακϊσ προςδίδει τον ιδιαίτερο χαρακτιρα ςε κάκε εκπαιδευτικό οργανιςμό, κακϊσ επίςθσ ςυμβάλλει και επθρεάηει τθ ςυμπεριφορά και τθν επίδοςθ των μελϊν του. Μία ιςχυρι κουλτοφρα προςφζρει πλεονεκτιματα, όπωσ τθ ςυνεργαςία, τθν επικοινωνία, τθν επίτευξθ ενόσ κοινοφ οράματοσ. Τονίηεται θ κζςθ ότι θ οργανωςιακι κουλτοφρα μπορεί να αποτελζςει τροχοπζδθ ςτθν αποτελεςματικι λειτουργία του οργανιςμοφ ωσ φραγμόσ τθσ ποικιλομορφίασ και τθσ αλλαγισ. Ραρουςιάηεται ο ρόλοσ του θγζτθ-διευκυντι ςτθ δθμιουργία, τθ διατιρθςθ, τθ βελτίωςθ και τθν αλλαγι τθσ ςχολικισ κουλτοφρασ. Θ κουλτοφρα ενόσ οργανιςμοφ δθμιουργείται αςυνείδθτα, βαςίηεται κυρίωσ ςτισ αξίεσ του θγζτθ του και επθρεάηεται ςε μεγάλο βακμό από τισ διαδικαςίεσ διοίκθςθσ και επίβλεψθσ. Εξετάηεται θ επαγγελματικι κοινωνικοποίθςθ ωσ μία διαδικαςία ςφνκετθ και διαρκισ, θ οποία προςαρμόηει τα νεοειςερχόμενα μζλθ ενόσ εκπαιδευτικοφ οργανιςμοφ ςτθ δικι του οργανωςιακι κουλτοφρα. 86 Θ κατανομι των ωρϊν ςε Σχολείο Δεφτερθσ Ευκαιρίασ: απόφαςθ, ςυγκροφςεισ και ο ρόλοσ του διευκυντι Σταυρινοφδθσ Σταφροσ Med Σπουδζσ ςτθν Εκπαίδευςθ, Υποψιφιοσ διδάκτωρ Το Σχολείο Δεφτερθσ Ευκαιρίασ (ΣΔΕ), ωσ δθμόςιο ςχολείο που χορθγεί απολυτιριο γυμναςίου ςε ενιλικεσ, ζχει κφριο ςτόχο του τθν καταπολζμθςθ του κοινωνικοφ αποκλειςμοφ. Με εργαλείο τθν ενεργι εμπλοκι των εκπαιδευομζνων ςτθν κοινωνικι και εργαςιακι ηωι επιδιϊκει τθν αξιοποίθςθ των εμπειριϊν και τθν κάλυψθ των αναδυόμενων αναγκϊν τουσ. Αυτό προχποκζτει ςυνεργατικό πνεφμα από τουσ εκπαιδευτζσ και αξιοποίθςθ μιασ διαφοροποιθμζνθσ διδαςκαλίασ ςτο πλαίςιο ενόσ ανοιχτοφ αναλυτικοφ προγράμματοσ, όπωσ είναι αυτό του πολυγραμματιςμοφ. Σκοπόσ του παρόντοσ άρκρου είναι θ μελζτθ του ηθτιματοσ τθσ κατανομισ των ωρϊν ςτουσ επιμζρουσ γραμματιςμοφσ και ςτουσ εκπαιδευτζσ των αντίςτοιχων ειδικοτιτων ενόσ ΣΔΕ που εδρεφει ςε μία επαρχιακι πρωτεφουςα. Μελετάται ζνα ςυγκεκριμζνο περιςτατικό που αποτελεί τμιμα ενόσ ευρφτερου ςυςτιματοσ εν τθ εξελίξει του. Ωσ μελζτθ περίπτωςθσ εμπλζκει άμεςα τον ερευνθτι επιδιϊκοντασ τθν κατανόθςθ και τθν ερμθνεία μιασ κατάςταςθσ που τθ βλζπει ςε πρϊτο πλάνο με υποκειμενικι οπτικι. Συγκεκριμζνα γίνεται διερεφνθςθ του είδουσ τθσ απόφαςθσ κακϊσ και των παραμζτρων που τθν επθρεάηουν, περιγράφονται οι ςυγκροφςεισ που προκφπτουν κατά τθ διαδικαςία λιψθσ τθσ απόφαςθσ και αναδεικνφεται ο καταλυτικόσ ρόλοσ του διευκυντι-θγζτθ. Από τθ μελζτθ αναδφεται θ ςθμαςία που ζχει ο ενςτερνιςμόσ τθσ ςυμμετοχικισ θγεςίασ ςτθν αφξθςθ τθσ ςυλλογικισ δθμιουργικότθτασ τθσ ομάδασ των εκπαιδευτϊν, που ζχει ωσ κφριο χαρακτθριςτικό τθν ποικιλομορφία. Αποτυπϊνεται ο καταλυτικόσ ρόλοσ του ςυνεργατικοφ πνεφματοσ μεταξφ των εκπαιδευτϊν, των εκπαιδευομζνων αλλά και μεταξφ εκπαιδευτϊν και εκπαιδευομζνων ςτο να ανταποκρικεί το ΣΔΕ ςτο ςκοπό του, αξιοποιϊντασ ωσ εργαλείο το ανοιχτό αναλυτικό πρόγραμμα ςπουδϊν. 87 Ρολιτικζσ για τθν εκπαίδευςθ, προγράμματα ςπουδϊν Εμπειρία, ςκζπτεςκαι και γνϊςθ ςτο ςχολείο Αλεξάκθσ Δθμιτρθσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ, εκπαιδευτικόσ ΡΕ70 Μία από τισ πλζον βαςικζσ αρχζσ τθσ ςφγχρονθσ παιδαγωγικισ είναι θ ςφνδεςθ τθσ διδαςκαλίασ με τθν εμπειρία των παιδιϊν. Ωςτόςο, θ ζννοια τθσ εμπειρίασ αποτελεί μια από τισ πλζον δφςκολεσ φιλοςοφικζσ ζννοιεσ, ενϊ ο τρόποσ με τον οποίο τθν κατανοοφμε ζχει ςθμαντικζσ παιδαγωγικζσ ςυνεπαγωγζσ. Στθν παροφςα ανακοίνωςθ ακολουκϊντασ τθν κριτικό-ερμθνευτικι μζκοδο κα αναλφςουμε τθν ζννοια τθσ εμπειρίασ και τθ ςχζςθ τθσ με το αναςτοχαςτικό ςκζπτεςκαι και τθ γνϊςθ ςτο πλαίςιο τθσ φιλοςοφικισ και παιδαγωγικισ ςκζψθσ του John Dewey. Στθν ιςτορία των ιδεϊν ο Dewey διακρίνει τρεισ διαφορετικζσ προςλιψεισ τθσ ζννοιασ τθσ εμπειρίασ· ωσ πείρα, ωσ αιςκθτθριακι αντίλθψθ και ωσ βίωμα. Αρχικά, κα δείξουμε γιατί θ κατανόθςθ τθσ εμπειρίασ ωσ πείρα, ωσ ςυςςωρευμζνθ από το παρελκόν πλθροφορία, που αναφζρεται ςε μια ςυγκεκριμζνθ πρακτικι, βρίςκεται ςτον αντίποδα μιασ ςφγχρονθσ δθμοκρατικισ εκπαίδευςθσ. Στθ ςυνζχεια κα καταδείξουμε πωσ θ κατανόθςθ τθσ εμπειρίασ ωσ αιςκθτθριακισ αντίλθψθσ αδυνατεί να ςυμβάλλει ςτθν καλλιζργεια του κριτικοφ, αναςτοχαςτικοφ ςκζπτεςκαι. Τζλοσ, κα αναπτφξουμε τθν ντιουιανι κατανόθςθ τθσ εμπειρίασ ωσ βίωμα, το οποίο κινείται ςε ζνα προ-αναςτοχαςτικό επίπεδο πρακτικισ ςυςχζτιςθσ του ατόμου με τον κόςμο, και τθ ςφνδεςθ τθσ εμπειρίασ του παιδιοφ με το αντικειμενικό πνεφμα, όπωσ εκφράηεται ςτο αναλυτικό πρόγραμμα. Σκοπόσ αυτισ τθσ αναςυγκρότθςθσ είναι να καταδείξουμε τόςο τθ γονιμότθτά όςο και τουσ περιοριςμοφσ τθσ ντιουιανισ εμπειρίασ ςτθ ςφγχρονθ εκπαιδευτικι πραγματικότθτα. 88 Οἱ καιροὶ οὐ μενετοί· επικαιροποίθςθ του Ρρογράμματοσ Σπουδϊν για τθν Αρχαία Ελλθνικι Γλϊςςα και Γραμματεία ςτο Γενικό Λφκειο Αμπελάσ Ιωάννθσ Ραναγιϊτθσ Φιλόλογοσ ΡΕ02 Τα αρχαιοελλθνικά κείμενα ςυνιςτοφν γλωςςικό αποτφπωμα του αρχαιοελλθνικοφ πολιτιςμοφ, όπου θ Αρχαία Ελλθνικι Γλϊςςα (ΑΕΓ) κατζχει ςθμαίνουςα κζςθ ωσ ο βαςικόσ φορζασ αυτοφ του πολιτιςμοφ. Θ κριτικι πρόςλθψθ αυτοφ του ανκρωποκεντρικοφ πολιτιςμοφ και των αξιϊν του αποτελεί διαχρονικό αίτθμα και των ςφγχρονων κοινωνιϊν, γι' αυτό και το ελλθνικό εκπαιδευτικό ςφςτθμα οφείλει να τον αναδεικνφει με τον πλζον δθμιουργικό και αποτελεςματικό τρόπο. Σε μία κρίςιμθ χρονικά ςτιγμι όπου διακθρφςςονται ςθμαντικζσ εκπαιδευτικζσ αλλαγζσ εκ μζρουσ τθσ Ρολιτείασ, κακίςταται απολφτωσ αναγκαία θ επικαιροποίθςθαναπλαιςίωςθ του Ρρογράμματοσ Σπουδϊν (ΡΣ) για τθν Αρχαία Ελλθνικι Γλϊςςα και Γραμματεία ςτο Γενικό Λφκειο. Ο ςτόχοσ, λοιπόν, τθσ ειςιγθςθσ είναι διττόσ: α) να καταδειχκοφν (ςφντομθ επιςκόπθςθ-κριτικι) θ ανομοιογζνεια και οι αςυνζχειεσ των ΡΣ που ιδθ εφαρμόηονται ςτο Λφκειο (Αϋ Λυκείου: 2011, Βϋ Λυκείου: 2014, 2017, Γϋ Λυκείου: 2019), με ζμφαςθ αφενόσ ςτισ αποκλίςεισ ςε επίπεδο προςδοκϊμενων μακθςιακϊν αποτελεςμάτων και δεξιοτιτων, διδακτικισ μεκοδολογίασ και μακθςιακϊν δραςτθριοτιτων αφετζρου ςτισ δυςχζρειεσ τθσ κακθμερινισ διδακτικισ πράξθσ, θ οποία εγκλωβίηεται ςτο αναποτελεςματικό δίλθμμα μεταξφ αρχαιογλωςςίασ και αρχαιογνωςίασ, β) να αναδειχκοφν (προτάςεισ-εργαλεία) εκείνεσ οι προχποκζςεισ που κα επικαιροποιιςουν τθ διδακτικι ςτοχοκεςία του μακιματοσ, ϊςτε οι μακθτζσ/ιτριεσ να ανταπροκρικοφν καλφτερα ςτθν κατανόθςθ αρχαιοελλθνικϊν κειμζνων και τθν κριτικι τουσ πρόςλθψθ, αλλά και ςτθ δομθμζνθ και ςτοχευμζνθ γραφι με αφορμι το κείμενο. Ραράλλθλα, κα γίνει αναφορά ςτθ ςυμπερίλθψθ προτεραιοτιτων όπωσ π.χ. του δυναμικοφ ςχεδιαςμοφ ενόσ ΡΣ, τθσ ανάπτυξθσ ςυμμετοχικϊν και επικοινωνιακϊν δεξιοτιτων, τθσ αξιολόγθςθσ τόςο του ΡΣ, όςο και τθσ διδακτικισ πρακτικισ αλλά και τθσ επίδοςθσ των μακθτϊν/τριϊν. 89 Εργαςιακι επιςφάλεια και εκπαίδευςθ. Θ περίπτωςθ των αναπλθρωτϊν εκπαιδευτικϊν Λιαρόπουλοσ Ραφλοσ Υπ. διδάκτορασ Ραν. Κριτθσ, εκπαιδευτικόσ ΡΕ78 Αν θ διδαςκαλία χαρακτθρίηεται ωσ τζχνθ ι αν ο «καλόσ εκπαιδευτικόσ» είναι αυτόσ που αναπτφςςει μια ταυτότθτα εντόσ τθσ ςχζςθσ απαςχόλθςθσ τότε ο επαγγελματιςμόσ και θ πρόςλθψθ του εκπαιδευτικοφ ωσ ςτοχαηόμενου επαγγελματία ι τεχνίτθ υποςκάπτονται από τισ επιςφαλείσ ςυνκικεσ εργαςίασ. Οι επιςφαλείσ όροι εργαςίασ δθμιουργοφν, αν μθ τι άλλο, ζνα μθ γόνιμο ζδαφοσ για τθν ανάπτυξθ του εκπαιδευτικοφ, τθ λειτουργία των ςχολικϊν μονάδων και τθ διδαςκαλία. Ρεραιτζρω το εργαςιακό κακεςτϊσ των αναπλθρωτϊν εκπαιδευτικϊν περιορίηει εκείνεσ τισ δυνατότθτεσ κριτικοφ αναςτοχαςμοφ και ςυνδιαλλαγισ με τα λοιπά πεδία δφναμθσ των εκπαιδευτικϊν κεςμϊν κακϊσ αναγνωρίηει μειωμζνα δικαιϊματα ςε ςχζςθ με τουσ μόνιμουσ εκπαιδευτικοφσ και τοποκετεί τουσ αναπλθρωτζσ ςε ζνα χαμθλότερο status. Το εφιμερο τθσ παρουςίασ των αναπλθρωτϊν εκπαιδευτικϊν, οι ςυχνά άγνωςτοι όροι τθσ τοπικισ κοινωνίασ, τα ελλιπι δικαιϊματα και θ δυςκολία επίτευξθσ των όρων τθσ κοινωνικισ αναπαραγωγισ, θ οποία επιτείνεται από τθν ανάγκθ μετεγκατάςταςθσ ι μετακίνθςθσ των αναπλθρωτϊν από τον τόπο μόνιμθσ διαμονισ τουσ ςτισ ςχολικζσ μονάδεσ, φαίνεται ότι επιβεβαιϊνουν τθν παραπάνω κζςθ. Στθν παροφςα ανακοίνωςθ κα υποςτθρίξουμε ότι το κακεςτϊσ των αναπλθρωτϊν υπάγεται ςτθ ςφαίρα τθσ επιςφάλειασ με ςυνζπειεσ τόςο ςτθν εκπαιδευτικι πράξθ, όςο και ςτουσ όρουσ τθσ κοινωνικισ αναπαραγωγισ των ςυγκεκριμζνων εκπαιδευτικϊν. 90 Διδαςκαλία και κατανόθςθ λογοτεχνικοφ κειμζνου ςτθν Ρροςχολικι θλικία. Μπαδιεριτάκθ Μαρία Συντονίςτρια Εκπαιδευτικοφ Ζργου Ρ.Ε.60, ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Καραγιαννίδου Δζςποινα Ρροϊςταμζνθ του 1ου Νθπιαγωγείου Κουνουπιδιανϊν Ραπαβαςιλείου Ανκοφλα Νθπιαγωγόσ ΡΕ60 ΕΑΕ Τα παραμφκια και οι ιςτορίεσ προετοιμάηουν τα παιδιά για τθν προςαρμογι τουσ ςτον κόςμο των ενθλίκων. Αξιοποιϊντασ τον ονειρικό κόςμο τθσ φανταςίασ ςτον οποίο βρίςκονται τα παιδιά ωσ τθν θλικία των εφτά χρόνων, βοθκιοφνται για τθν ομαλι μετάβαςι τουσ ςτθν πραγματικότθτα, άλλοτε ιςυχθ κι ευτυχιςμζνθ άλλοτε ςκλθρι και δφςκολθ. Μπορεί από τθ μια ςτιγμι ςτθν άλλθ να αλλάξουν τα πάντα. Το παιδί να υποβλθκεί ςε δοκιμαςίεσ τθσ ηωισ, ςτισ οποίεσ κα πρζπει και να αντζξει και να μπορζςει να τισ υπερπθδιςει κινθτοποιϊντασ τθ δφναμθ του μυαλοφ του για να ξεπεράςει τα εμπόδια. Το βιβλίο «Μια μζρα» τθσ Άλιςον Μακ Γκι αποτελεί μια ωδι ςτθ δφναμθ τθσ αγάπθσ και ςτθ δφναμθ τθσ ηωισ,βιβλίο αγαπθμζνο, που κζλεισ να μοιραςτείσ με κάποιον ςιμερα. Θ λιτι εικονογράφθςθ με μολφβι, πενάκι και ακουαρζλεσ απεικονίηει τθν αφθγιτρια και τθν κόρθ τθσ να μοιράηονται κακθμερινζσ ςτιγμζσ που αποτυπϊνουν τθν ανάπτυξθ τθσ κόρθσ: απότθν πρϊτθ φορά που θ μάνα τθσ φίλθςε τα δάχτυλα ωσ τα βακιά τθσ γεράματα. Οι ςτόχοι που επιτεφχκθκαν ςτθν παροφςα εργαςία είναι οι εξισ: Να μαντεφςουν τα παιδιά τον τίτλο του βιβλίου, μζςα από μια διερεφνθςθ του περικειμζνου, δθλαδι τα παιδιά αντλοφν πλθροφορίεσ από το εξϊφυλλο και το οπιςκόφυλλο του βιβλίου, ακόμθυιοκζτθςανμία από τισ βαςικζσ ςυμβάςεισ του αλφαβθτικοφ ςυςτιματοσ γραφισ με τθν προςπάκεια να διαβάςουν τον τίτλο του βιβλίου εμπεδϊνοντασ ότι διαβάηουμε από αριςτερά προσ τα δεξιά. Επίςθσ, διδάχτθκαν τθ χριςθ τθσ προςωπικισ αντωνυμίασ εγϊ-εςφ-αυτόσ και καλλιζργθςαν τον προφορικό λόγο με εμπλοκι των γονζων τουσ, οι οποίοι τουσ αφθγοφνται μια ιςτορία από τθν δικι τουσ παιδικι θλικία. Θ προςπάκεια των παιδιϊν να μαντζψουν τθν ιςτορία από το περικείμενο, ενεργοποιεί περιςςότερεσ από μια αιςκιςεισ, κρατάει ςε εγριγορςθ τθ ςκζψθ τουσ, ενϊ καλλιεργεί τθν κρίςθ τουσ. 91 Ριλοτικι εφαρμογι του Ρρογράμματοσ Ρροαγωγισ Κουλτοφρασ Οδικισ Αςφάλειασ ςε Εκπαιδευτικοφσ Α/κμιασ και Δ/κμιασ εκπαίδευςθσ τθσ Ρεριφζρειασ Κριτθσ Ραπαδακάκθ Μαρία Επίκουρθ Κακθγιτρια, Τμιμα Κοινωνικισ Εργαςίασ, Ελλθνικό Μεςογειακό Ρανεπιςτιμιο, Δ/ντρια Εργαςτθρίου Μελζτθσ Συμπεριφορϊν Υγείασ και Οδικισ Αςφάλειασ (LaHeRS) Κουνάλθ Βαςιλικι Ψυχολόγοσ, Επιςτθμονικι Συνεργάτθσ Εργαςτθρίου Μελζτθσ Συμπεριφορϊν Υγείασ και Οδικισ Αςφάλειασ (LaHeRS), Ελλθνικό Μεςογειακό Ρανεπιςτιμιο Σταυροφλα Λιόλιου Ψυχολόγοσ, Επιςτθμονικι Συνεργάτθσ Εργαςτθρίου Μελζτθσ Συμπεριφορϊν Υγείασ και Οδικισ Αςφάλειασ (LaHeRS), Ελλθνικό Μεςογειακό Ρανεπιςτιμιο Θ ευκύνθ του ανκρώπινου παράγοντα ςτα τροχαία ςυμβάντα είναι αδιαμφιςβθ́τθτθ . Οι εκπαιδευτικοί όλων των βακμίδων μποροφν να ςυμβάλουν ςτθν προαγωγι ςυμπεριφορϊν αςφάλειασ κατά τθν οδιγθςθ και ςτθ μεί ωςθ των τροχαίων δυςτυχθμάτων . Στθν κατεφκυνςθ αυτι υλοποιείται πρόγραμμα με χρθματοδότθςθ από τθν Ρεριφζρεια , για τθν επιμόρφωςθ των εκπαιδευτικϊν που υπθρετοφν ςε ςχολικζσ μονάδεσ όλθσ τθσ Ρεριφζρειασ Κριτθσ ςε ηθτθ́ματα ςχεδιαςμού και υλοποίθςθσ προγραμμάτων κυκλοφοριακισ αγωγισ. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει κεωρθτικι και πρακτικι εκπαίδευςθ 20 ωρϊν δια ηϊςθσ και ςτισ 4 περιφερειακζσ ενότθτεσ και παράλλθλθ πρόςβαςθ ςε θλεκτρονικθ́ πλατφόρμα αςφγχρονθσ εκπαίδευςθσ του Ελλθνικοφ Με ςογειακοφ Ρανεπιςτθμίου . Στο έργο ςυμμετείχαν ςυνολικά 160 εκπαιδευτικοί (109 από τθν Α /κμια και 51 από τθν Β /κμια εκπαίδευςθ) με μέςο όρο 16.5 ζτθ εργαςιακισ εμπειρίασ . Συμπλιρωςαν ερωτθματολόγιο με κλίμακεσ (π.χ. DSI, DBQ, κα.), πριν και κα κλθκοφν να ςυμπλθρϊςουν και μετά από τθν εκπαίδευςθ, για τθν μζτρθςθ των ςτάςεων, των αντιλθ́ψεων και των ςυμπεριφορϊν τουσ ςε ςυγκεκριμζνεσ οδικζσ καταςτάςεισ προκειμζνου να εκτιμθκεί ο βακμόσ ευπάκειασ ςε ςυνικεισ ςτρεςογόνεσ καταςτάςεισ κατά τθ διάρκεια τθσ οδθ́γθςθσ. Θ αρχικι υπόκεςθ είναι ότι οι εκπαιδευτικοί και των δύο βακμίδων αναμζνεται να βελτιϊςουν τθ μέςθ επίδοςθ́ τουσ ςε επικετικέσ ςυμπεριφορέσ κατά τθν οδθ́γθςθ , κακϊσ και τισ επιδόςεισ τουσ ςε ςυμπεριφορζσ αναηιτθςθσ ευχαρίςτθςθσ μζςα από τθ διακινδφνευςθ . Επίςθσ, το πρόγραμμα αναμζνεται να ςυμβάλει ςτθν αφξθςθ τθσ ικανότθτασ ςχεδιαςμοφ και αξιολόγθςθσ προγραμμάτων κυκλοφοριακισ αγωγισ κακϊσ μζχρι ςτιγμισ ζχει ςυναντιςει υψθλι αποδοχι . Θ ανάγκθ ςυνέχιςθ σ του προγράμματοσ και διεύρυνςθσ του πλθκυςμού ςτόχου αναμζνεται να αναδειχτεί ωσ επιτακτικι. 92 Από τον αςτικό ςτο ςοςιαλιςτικό φεμινιςμό. Θ περίπτωςθ τθσ ΢όηασ Ιμβριϊτθ Ραπαςτεφανάκθ Ελευκερία Μεταδιδακτορικι ερευνιτρια, εκπαιδευτικόσ ΡΕ02 Θ παροφςα ανακοίνωςθ πραγματεφεται τθ ςχζςθ τθσ ΢όηασ Λμβριϊτθ με το φεμινιςτικό κίνθμα και τισ γυναικείεσ διεκδικιςεισ. Θ ΢όηα Λμβριϊτθ, αναγνωριςμζνθ παιδαγωγόσ, θ οποία ςυνζδεςε το όνομά τθσ με τισ μεταρρυκμιςτικζσ προςπάκειεσ του Εκπαιδευτικοφ Ομίλου, αλλά και με το εκπαιδευτικό ζργο τθσ «Κυβζρνθςθσ του Βουνοφ», δραςτθριοποιικθκε από νωρίσ ςτο φεμινιςτικό κίνθμα και διατφπωςε τισ κζςεισ τθσ ςε άρκρα και βιβλία. Ιδθ από το Μεςοπόλεμο κα ςυνεργαςτεί με τισ πρωτοπόρεσ γυναίκεσ τθσ εποχισ για το μείηον ηιτθμα τθσ διεκδίκθςθσ των πολιτικϊν δικαιωμάτων. Οι απόψεισ τθσ για τα δικαιϊματα τθσ γυναίκασ και το φεμινιςτικό κίνθμα δεν ζμειναν ςτακερζσ μζςα ςτο χρόνο. Βαςικι τομι αποτελεί θ ςτράτευςι τθσ ςτθν αριςτερά και θ υιοκζτθςθ των κζςεων του κομμουνιςτικοφ κινιματοσ πάνω ςτα ηθτιματα των γυναικείων διεκδικιςεων και τθσ χειραφζτθςθσ τθσ γυναίκασ. Οι περιπζτειεσ τθσ Κατοχισ, τθσ Αντίςταςθσ και του Εμφυλίου κα οδθγιςουν όλο το γυναικείο κίνθμα ςε μια ευρφτερθ πολιτικοποίθςθ. Θ ΢. Λμβριϊτθ ςτο πλαίςιο αυτό κα πολεμιςει τισ προθγοφμενεσ απόψεισ τθσ φιλτράροντάσ τισ με το ταξικό κριτιριο. 93 Θ ςεξουαλικι αγωγι ςτθν προςχολικι και ςχολικι θλικία Σιμιτηι-Δζλλα Ελευκερία Συντονίςτρια Εκπαιδευτικοφ Ζργου, ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Θ ςεξουαλικι αγωγι ορίηεται ωσ θ διδαςκαλία κεμάτων ςεξουαλικότθτασ και διαπροςωπικϊν ςχζςεων που ςτόχο ζχουν τθν ςεξουαλικι υγεία. Σθμαντικι κεωρείται θ ανάγκθ καλλιζργειασ γνϊςεων και δεξιοτιτων που κα προςτατεφςουν τα παιδιά από φαινόμενα ςεξουαλικισ εκμετάλλευςθσ ι και κακοποίθςθσ. Ο ςτόχοσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι να τονίςουμε τθν αναγκαιότθτα για μιαπαιδαγωγικά και επιςτθμονικά εμπεριςτατωμζνθ ςεξουαλικι εκπαίδευςθ μζςω των αναλυτικϊν προγραμμάτων ςπουδϊν και με τθν εφαρμογι εκπαιδευτικϊν προγραμμάτων ςτθν ςχολικι κακθμερινότθτα. Απαραίτθτθ προχπόκεςθ αποτελεί επίςθσ θ επιμόρφωςθ των εκπαιδευτικϊν,κακϊσ και θ ενθμζρωςθ τθσ οικογζνειασ, τθσ ευρφτερθσ κοινότθτασ και γενικά όςων εμπλζκονται με τθν ανάπτυξθ του παιδιοφ.Το ςχολείο οφείλει να ζχει κυρίαρχο ρόλο ςε αυτά τα «ευαίςκθτα κζματα» τα οποία χαρακτθρίηονται ζτςι γιατί είναι ςυναιςκθματικά και θκικά φορτιςμζνα και ςυχνά φζρνουν ςε δφςκολι κζςθ τουσ μακθτζσ αλλά τον εκπαιδευτικό που αιςκάνεται ανζτοιμοσ να ανταποκρικεί και να τα διαχειριςκεί ο ίδιοσ. 94 Ιδεολογία και ςχολικι γνϊςθ: Θ περίπτωςθ των Αναγνωςτικϊν του δθμοτικοφ ςχολείου κατά τθν επταετι δικτατορία 1967-1974 Σπακαράκθ Ανδρονίκθ Συντονίςτρια Εκπαιδευτικοφ Ζργου, ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Θ παροφςα μελζτθ εδράηεταιςε κεωρθτικζσπαραδοχζσ τθσ «Νζασ Κοινωνιολογίασ τθσ Εκπαίδευςθσ» αναφορικά με τθ διαςφνδεςθ των μορφϊν κοινωνικισ καταςκευισ/οργάνωςθσ τθσ ςχολικισ γνϊςθσκαι τθσ προςπάκειασ κοινωνικισ ρφκμιςθσ και πεικάρχθςθσ των υποκειμζνων. Με βάςθ τα προαναφερόμενα και ςυνεκτιμϊντασ: α.το ιδιόμορφο πολιτικοϊδεολογικό πεδίο δφναμθσ (φυςιογνωμία, ιδεολογία και αντιμεταρρυκμιςτικι εκπαιδευτικι πολιτικι του απριλιανοφ κακεςτϊτοσ), β. ερευνθτικά δεδομζνα, ςχετικά με το πρϊιμο κεςμικό ενδιαφζρον του για διαδικαςίεσ ςυγκρότθςθσ ςχολικισ γνϊςθσ (Β.Δ. 702/69, ειςαγωγι του μακιματοσ Αγωγι του Ρολίτθ, επανζκδοςθ των μεταπολεμικϊν Αναγνωςτικϊν 1954-1964 με προπαγανδιςτικι εικονογράφθςθ, γ. τθ βαρφτθτα του κοινωνικοποιθτικοφ και ιδεολογικοφ ρόλου του δθμοτικοφ ςχολείου, ωσ βακμίδασ υποχρεωτικισ φοίτθςθσ, κα επικεντρϊςουμε το ερευνθτικό μασ ενδιαφζρον ςτθ ςυηιτθςθ του ιδεολογικοφ ρόλου των αναγνωςτικϊν του δθμοτικοφ ςχολείου, κατά τθν επταετι δικτατορία. Ειδικότερα, θ μελζτθ μασ, που περιλαμβάνει: α. τθ ςυγκριτικι ανάλυςθ των ιδεολογικϊν προτεραιοτιτων των αναγνωςτικϊν των τριϊν μεγαλφτερων τάξεων, των μοναδικϊν βιβλίων που διατιρθςε το κακεςτϊσ μζχρι τθν ανατροπι του,ςε ςχζςθ με τα αντίςτοιχα αποςυρκζντα τθσ περιόδου 1965-67, β. τθν κριτικι προςζγγιςθ του κεςμικοφ πλαιςίου παραγωγισ νζων αναγνωςτικϊν, μετά τθν ζλευςθ τθσ δεκαετίασ του ’70, βαςίηεται πρωτίςτωσ ςτθν ποιοτικι ανάλυςθ περιεχομζνου πρωτογενϊν πθγϊν, αξιοποιϊντασ παράλλθλα τθνκυκλικι/ ςυμπλθρωματικι ςχζςθ τθσ με τθν ποςοτικοφ τφπου ανάλυςθ. Αναμζνεται να αναδείξει τισ ιδεολογικοπολιτικζσ επιλογζσ χρονικά «ςκεναρϊν» «κωδίκων» κοινωνικισ ρφκμιςθσ και ςυγκρότθςθσ υποκειμζνων, πριν και κατά τθ διάρκεια τθσ απριλιανισ δικτατορίασ. Υπό το πρίςμα αυτό, κα εγείρει κεωροφμε, ενδιαφζροντα ερευνθτικά ερωτιματα, για τθ δυνατότθτα ενςωμάτωςθσ ςτθν ςχολικι γνϊςθ ιδεολογικϊν προταγμάτων, ςφςτοιχων με τισ ανάγκεσ αςτικοποίθςθσ και εκςυγχρονιςμοφ τθσ ελλθνικισ κοινωνίασ από τθ μεταπολεμικι περίοδο και μετά, με ό,τι αυτό ςυνεπάγεται για τθ διαχρονικι επίδραςθ προαςτικϊν και αναχρονιςτικϊν ιδεολογθμάτων ςτθ διαμόρφωςθ τθσ ελλθνικισ εκπαιδευτικισ πολιτικισ μζχρι ςιμερα. 95 Συγκριτικι αποτίμθςθ των κρθςκειολογικϊν και των ομολογιακϊν ςτοιχείων ςτα Ρρογράμματα Σπουδϊν ςτα Θρθςκευτικά τθσ Ελλάδασ (2017) και τθσ Κφπρου (2019) Στριλιγκάσ Γιϊργοσ Συντονιςτισ Ε.Ε. Κεολόγων, ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Στα τελευταία χρόνια διεξάγεται ζντονοσ διάλογοσ ςχετικά με το αίτθμα αναβάκμιςθσ του μακιματοσ των Κρθςκευτικϊν ςτθν εκπαίδευςθ, κακϊσ επίςθσ γφρω από τον χαρακτιρα και το περιεχόμενό του. Οι διαφορετικζσ προςεγγίςεισ γφρω από τα κζματα αυτά οδιγθςαν ακόμθ και ςε δικαςτικζσ αντιπαρακζςεισ, με αποτζλεςμα τισ Αποφάςεισ 1749/2019 και 1750/2019 του Συμβουλίου τθσ Επικρατείασ τθσ Ελλάδασ, οι οποίεσ αςχολικθκαν εκτόσ των άλλων και με το ηιτθμα τθσ ζνταξθσ κρθςκειολογικϊν ςτοιχείων ςτθ διδαςκαλία του. Με αφορμι τισ τελευταίεσ μεταρρυκμίςεισ των Ρρογραμμάτων Σπουδϊν και των Αναλυτικϊν Ρρογραμμάτων των Κρθςκευτικϊν ςτθν Ελλάδα (2017) και ςτθν Κφπρο (2019), κακϊσ και τισ προαναφερκείςεσ Αποφάςεισ του Συμβουλίου τθσ Επικρατείασ ςτθν Ελλάδα, θ παροφςα εργαςία προβαίνει ςε μια ςυγκριτικι, περιγραφικι και ποιοτικι αποτίμθςθ των περιεχομζνων των αντίςτοιχων Ρρογραμμάτων ςτθν Ελλάδα και ςτθν Κφπρο, ωσ προσ τα ομολογιακά χαρακτθριςτικά τουσ και τα κρθςκειολογικά ςτοιχεία που περιλαμβάνουν. Στο πλαίςιο αυτό εξετάηεται θ εκατζρωκεν γενικι και ειδικι ςκοποκεςία του μακιματοσ, κακϊσ και τα επιμζρουσ διδακτικά περιεχόμενα των Ρρογραμμάτων, κατά βακμίδα εκπαίδευςθσ. Βαςικζσ διαπιςτϊςεισ τθσ ζρευνασ είναι ότι και τα δφο Ρρογράμματα Σπουδϊν, παρά τισ επιμζρουσ διαφορζσ τουσ, εκκινοφν αφετθριακά από τον γνωςιακό, παιδαγωγικό και πολιτιςτικό χαρακτιρα του μακιματοσ. Ταυτόχρονα, ωσ προσ τα διδακτικά περιεχόμενα, επικεντρϊνονται ςτθν επικρατοφςα κρθςκεία των μακθτϊν και των μακθτριϊν, ςφμφωνα με τισ πεποικιςεισ των γονζων τουσ. Επιπρόςκετα, χαρακτθρίηονται από τθν ζνταξθ οριςμζνου αρικμοφ κρθςκειολογικϊν ςτοιχείων, θ διδαςκαλία των οποίων κεωρείται απαραίτθτθ για τον κεμελιϊδθ γραμματιςμό των μακθτϊν και για τθν προαγωγι τθσ αρμονικισ ςυνφπαρξθσ. Στο πλαίςιο αυτό, αναδεικνφεται επιτακτικά ο προβλθματιςμόσ γφρω από το εφροσ τθσ παιδαγωγικισ αποςτολισ του μακιματοσ, με απϊτερο ςτόχο τθν ελεφκερθ ανάπτυξθ τθσ κρθςκευτικισ ςυνείδθςισ τουσ ςφμφωνα με το υφιςτάμενο νομικό κακεςτϊσ, αλλά και ςφμφωνα με τισ ςφγχρονεσ κοινωνικζσ ανάγκεσ. 96 Τζχνθ, πολιτιςμόσ και εκπαίδευςθ Το graphic novel ωσ καταξιωμζνθ μορφι τζχνθσ Ηζηου Αναςταςία Phd ςτθν παιδικι λογοτεχνία, Msc ςτθν παιδικι λογοτεχνία, εκπαιδευτικόσ ΡΕ60 Το graphic novel (gn) αποτελεί ςιμερα μια καταξιωμζνθ μορφι τζχνθσ ςε διεκνζσ επίπεδο, θ οποία είναι διακριτι και ζχει ςυγκεκριμζνα χαρακτθριςτικά. Ραράλλθλα, υπάρχει πλθκϊρα αναγνωςμάτων gn, όπωσ και εμπεριςτατωμζνων και εξειδικευμζνων ακαδθμαϊκϊν μελετϊν, περιοδικϊν και ςυνεδρίων, που ςυνάδουν ςτθν άποψθ τθσ χριςθσ του ςυγκεκριμζνου μζςου (medium) για τθ μεταφορά κάκε είδουσ αφιγθςθσ. Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ αποτφπωςθ των ςθμαντικότερων ιςτορικϊν ςτακμϊν, που ςυνζβαλλαν ςτθν ευρεία αποδοχι του μζςου (medium). Θ παρουςίαςθ τθσ ιςτορικισ αναδρομισ αρχικά ξεκινά με τα λίγα πάνελσ ςτα κόμικσ περιπτζρου (mainstream comics) και ςτα άλμπουμσ (albums) των 48-64 ςελίδων, για να καταλιξουμε ςτα ςθμερινά πολυςζλιδα gn, που άλλαξαν τον τρόπο ζκδοςθσ αλλά και τον τρόπο πρόςλθψθσ των κόμικσ γενικότερα. Τζλοσ, κα επιχειρθκεί μια ςφντομθ αναφορά ςτθ ςφγχρονθ ολοζνα και πιο ςτενι ςχζςθ gn και εκπαίδευςθσ, κακϊσ αποτελεί μια φόρμα ιδιαίτερα προςφιλι ςτουσ μακθτζσ όλων των εκπαιδευτικϊν βακμίδων. 97 Σχολικόσ εκφοβιςμόσ και τζχνθ Κουκάκθσ Γεϊργιοσ Εκπαιδευτικόσ ΡΕ86 Το κζμα που εξετάηουμε αφορά τον ςχολικό εκφοβιςμό. Είναι ςθμαντικό να διερευνθκεί γιατί κεωρείται κοινωνικό πρόβλθμα. Θ ενδοςχολικι βία και ο εκφοβιςμόσ που εκδθλϊνεται μεταξφ των μακθτϊν ζχει αρχίςει να γίνεται αντικείμενο προςοχισ, ςυηιτθςθσ και μελζτθσ. Ζχει πολλζσ ςοβαρζσ επιπτϊςεισ τόςο ςτθ ςωματικι και ψυχικι υγεία, όςο και ςτθν ψυχοκοινωνικι ανάπτυξθ του παιδιοφ. Σε οριςμζνεσ περιπτϊςεισ οι ςυνζπειεσ είναι ιδιαίτερα επικίνδυνεσ με πολλζσ φορζσ τραγικά αποτελζςματα. Στθν ειςιγθςι μασ κα αςχολθκοφμε με το κοινωνικό φαινόμενο του Σχολικοφ Εκφοβιςμοφ, το οποίο ολοζνα και περιςςότερο λαμβάνει τεράςτιεσ διαςτάςεισ και αποτελεί πλζον παγκόςμιο φαινόμενο. Αρχικά κα προςπακιςουμε να δϊςουμε ζναν ςαφι και κατανοθτό οριςμό του φαινομζνου του «Bullying» ενϊ παράλλθλα κα αναφερκοφμε λεπτομερϊσ ςτισ μορφζσ που αυτό μπορεί να εκλάβει ςτο ςχολικό περιβάλλον, κακϊσ και ςτα αίτια εμφάνιςθσ του και τισ ςυνζπειεσ που προκαλεί. Κα αναλφςουμε το ρόλο των εκπαιδευτικϊν και τισ ενζργειεσ που πρζπει να κάνουν ζτςι ϊςτε να αποφευχκεί θ εμφάνιςθ του Σχολικοφ Εκφοβιςμοφ ςτα ςχολεία με τισ όποιεσ μορφζσ αυτόσ μπορεί να παρουςιάηεται κάκε φορά με τθ χριςθ ζργων τζχνθσ ςτθν εκπαιδευτικι διαδικαςία. Επίςθσ, κα εςτιάςουμε ςτθν παρουςίαςθ πλθροφοριϊν για τθ μεγάλθ μορφωτικι και εκπαιδευτικι αξία τθσ τζχνθσ, ωσ μζςο καταπολζμθςθσ των φαινομζνων βίασ και εκφοβιςμοφ ςτο ςφγχρονο εκπαιδευτικό ςφςτθμα. Στθν παροφςα ειςιγθςθ παρατίκενται δεδομζνα και πλθροφορίεσ που ςχετίηονται με το ίδιο το φαινόμενο και τουσ παράγοντεσ εμφάνιςισ του, ενϊ ςτθ ςυνζχεια, περιγράφονται ςτοιχεία που αφοροφν ςτθν τζχνθ και τθ μορφωτικι τθσ αξία. Στθ ςυνζχεια, παρουςιάηονται ιδζεσ και εκπαιδευτικά προγράμματα ςχετικά με τθν τζχνθ και τθν κοινωνικοποίθςθ των μακθτϊν, τθ ςυμφιλίωςθ και τθν ομαδικότθτα ςτθν τάξθ. 98 Θ ςθμαςία τθσ εικόνασ ςτθν εκπαιδευτικι διαδικαςία μζςα από τθν τζχνθ του Σαλβαντόρ Νταλί· ο ρόλοσ τθσ ηωγραφικισ και μίασ ταινίασ μικροφσ μικουσ του ςουρεαλιςτι ηωγράφου μζςα από το παράδειγμα μιασ performance χοροφ. Kωςτάκου Φωτεινι Δρ. Φιλολογίασ, Aρχαιολόγοσ-Λςτορικόσ τθσ τζχνθσ Θ εκπαίδευςθ είναι ζνα ζργο πολυδιάςτατο, που ο εκπαιδευτικόσ καλείται να επιτελζςει κακθμερινά, κάνοντασ χριςθ πολλϊν και ποικίλων μζςων. Θ απλι χριςθ των ςχολικϊν εγχειριδίων δεν ςυντελεί ςτθν επιτυχι πραγματοποίθςθ του εκπαιδευτικοφ ζργου. Σε μία εποχι που υπεριςχφει θ «εικόνα», θ ηωγραφικι ςε ςυνδυαςμό με τθν τεχνολογία μπορεί να βοθκιςει ςτθν εκπλιρωςθ των ςκοπϊν μίασ ουςιαςτικισ εκπαίδευςθσ, βοθκϊντασ το μακθτι να αποδεςμευτεί από ζνα ςυνθκιςμζνο μάκθμα. Συγκεκριμζνα, μζςα από τθ χριςθ ςτθν εκπαιδευτικι διαδικαςία τθσ τζχνθσ του ςουρεαλιςτι ηωγράφου Σαλβαντόρ Νταλί με τθν πλθκϊρα των ςυμβόλων, αναδφονται ςφγχρονα κζματα, όπωσ θ ςθμαςία του χρόνου και θ ςχζςθ με τθ φφςθ, που μποροφν να αποτελζςουν αντικείμενο μελζτθσ. Σκοπόσ τθσ εργαςίασ είναι να αναδειχκεί ο τρόποσ με τον οποίο μποροφν να αξιοποιθκοφν κατάλλθλα οι ΤΡΕ ςτο μάκθμα των εικαςτικϊν μζςα από ζνα εκπαιδευτικό ςενάριο που να ςτθρίηεται και ςε άλλα γνωςτικά αντικείμενα. Ειδικότερα με αφετθρία το παράδειγμα μίασ εικαςτικισ performance χοροφ, που επενδφεται με videoart, οι μακθτζσ αρχικά ζρχονται ςε επαφι με εικαςτικζσ εγκαταςτάςεισ που ςυςχετίηονται με πίνακεσ του Νταλί αλλά και ςκθνζσ από τθν ταινία του μικροφ μικουσ «Destino». Στθν ςυνζχεια μποροφν να διαμορφωκοφν δραςτθριότθτεσ χρθςιμοποιϊντασ εργαλεία ςε ψθφιακι και μθ μορφι και να υλοποιθκεί ζνα project ςε ςυνεργαςία με εκπαιδευτικοφσ άλλων ειδικοτιτων, που να περιλαμβάνει πολυμεςικζσ παρουςιάςεισ, καταςκευζσ, εκκζςεισ, οι οποίεσ ςτο τζλοσ κα ςυνοδεφονται από φφλλα εργαςίασ με λφςεισ ι και προτάςεισ ςε καίρια ηθτιματα. Μποροφν ζτςι να επιτευχκοφν διδακτικοί ςτόχοι όπωσ θ διερευνθτικι-βιωματικι και ομαδοςυνεργατικι μάκθςθ, θ βακιά κατανόθςθ εννοιϊν, θ ςυνειδθτοποίθςθ τθσ αξίασ τθσ τζχνθσ, θ διεφρυνςθ των πνευματικϊν οριηόντων των μακθτϊν ϊςτε να αναπτφξουν ςθμαντικζσ δεξιότθτεσ, όπωσ τθν κριτικι ςκζψθ, τθ φανταςία και τθν καλλιζργεια τθσ δθμιουργικισ ζκφραςθσ. Το διδακτικό ςενάριο λοιπόν που ολοκλθρϊνεται με τθν αξιολόγθςθ μπορεί να επιφζρει τα βζλτιςτα μακθςιακά αποτελζςματα κακϊσ κινθτοποιεί το ενδιαφζρον των μακθτϊν και κακιςτά το μάκθμα κατανοθτό. 99 Το Εκπαιδευτικό Δράμα ςτθν υπθρεςία τθσ Ραιδαγωγικισ τθσ Ειρινθσ μζςα από το παράδειγμα: «Θ Αλίκθ ςτθ Χϊρα των Θυμάτων» Ρολυχρονάκθ Μαρία Phd ςτισ Επιςτιμεσ τθσ Αγωγισ, ΜΑ ςτισ Επιςτιμεσ τθσ Αγωγισ, εκπαιδευτικόσ ΡΕ02 Δθμθτρακόπουλοσ Χάρθσ Med ςτθ Διδακτικι τθσ Βιολογίασ, εκπαιδευτικόσ ΡΕ 04.04/ΡΕ40 Αν και θ αντίλθψθ για τθ χριςθ του εκπαιδευτικοφ δράματοσ, ωσ διδακτικοφ εργαλείουγια τθ δθμιουργία ενόσ κλίματοσ δθμοκρατικοφ διαλόγου, είναι πλζον παγκοςμίωσ διαδεδομζνθ, ςτθν πράξθ δεν εφαρμόηεται. Σκοπόσ τθσ παροφςασ εργαςίασ είναι να αναδείξει τθ δυναμικι αμφίδρομθ ςχζςθ μεταξφ εκπαιδευτικοφ δράματοσ και Ραιδαγωγικισ τθσ Ειρινθσ και ςυγκεκριμζνα θ ζμφαςθ δίνεται ςτθν ανάδειξθ εκείνων των χαρακτθριςτικϊν που αποδεικνφουν ότιτο εκπαιδευτικό δράμαμπορεί να ςυμβάλειςτθν καλλιζργεια φιλειρθνικοφ ικουσ και αποβολισ ςτερεοτυπικϊν πεποικιςεων μζςα από ζνα ςυγκεκριμζνο παράδειγμα δθμιουργίασπρωτότυπου κεατρικοφ ζργου, τθσ «Αλίκθσ ςτθ Χϊρα των Κυμάτων» γραμμζνου και ςκθνοκετθμζνου από μακθτζσ του Ομίλου «Κεατρικό και Καλλιτεχνικό Εργαςτιρι» του Ρειραματικοφ Λυκείου Θρακλείου. Θ μζκοδοσ που εφαρμόςτθκε για τθν υλοποίθςθ του παραπάνω ςκοποφ ςυνδυάηει το κζατρο τθσ επινόθςθσ, τθν ομαδοςυνεργατικι μζκοδο, τθ διερευνθτικι/ ανακαλυπτικι μάκθςθ και τον καταιγιςμό ιδεϊν. Αξιολογϊντασ τα αποτελζςματα αυτισ τθσ εργαςίασ διαπιςτϊνεται θ αξία του εκπαιδευτικοφ δράματοσ ςτθν εκπαίδευςθ ωσ πεδίου μεταςχθματίηουςασ μάκθςθσ, που λόγω τθσ βιωματικισ, ενεργθτικισ και ςυμμετοχικισ του διάςταςθσ, αποτελεί από μόνο του μεκοδολογικό εργαλείο, μζςω του οποίου μποροφν να διερευνθκοφν κεματικζσ ςχετικά με τα ανκρϊπινα δικαιϊματα, τθν καταπολζμθςθ του ρατςιςμοφ και τθ διαπολιτιςμικότθτα, δθλαδι κεματικζσ που αφοροφν τθν Εκπαίδευςθ για τθν Ειρινθ. 100 Ρολιτιςμόσ και Εκπαίδευςθ: θ ζνταξθ τθσ κινθματογραφικισ παιδείασ ςτο ςχολικό περιβάλλον Σθφάκθ Ειρινθ ΣΕΡ, ΕΑΡ Νεμπαυλάκθ Σοφία Μεταπτυχιακι φοιτιτρια ΕΑΡ, Διοίκθςθ Ρολιτιςμικϊν Μονάδων Στισ μζρεσ μασ, θ ραγδαία εξάπλωςθ των οπτικοακουςτικϊν μζςων και θ ςυνεπακόλουκθ μετάδοςθ πλικουσ πλθροφοριϊν και πολυτροπικϊν μθνυμάτων απαιτοφν γνϊςεισ οπτικοακουςτικοφ γραμματιςμοφ. Γνϊςεισ που κα ςυντελζςουν ςτθν απόκτθςθ τθσ ιδιότθτασ του ψθφιακοφ πολίτθ, ικανοφ να ανταποκρικεί ςτισ ςφγχρονεσ απαιτιςεισ και προκλιςεισ. Αυτζσ οι γνϊςεισ μποροφν να παραχκοφν – μεταξφ άλλων– και μζςω τθσ κινθματογραφικισ παιδείασ. Εδϊ και αρκετζσ δεκαετίεσ Ευρωπαϊκοί κεςμοί όπωσ το Ευρωπαϊκό Κοινοβοφλιο, θ Ευρωπαϊκι Επιτροπι, το Συμβοφλιο τθσ Ευρϊπθσ, και θ UNESCO, αναγνωρίηοντασ τθ ςθμαςία του κινθματογράφου για το πολιτιςμό αλλά και τον οπτικοακουςτικό γραμματιςμό, προτείνουν δράςεισ και προγράμματα για τθν ειςαγωγι και ενίςχυςθ του κινθματογραφικοφ γραμματιςμοφ ςε όλα τα επίπεδα τθσ εκπαίδευςθσ. Στθ χϊρα μασ, ζχουν υλοποιθκεί κάποιεσ ςθμαντικζσ όμωσ αποςπαςματικζσ προςπάκειεσ εναρμόνιςθσ τθσ κινθματογραφικισ παιδείασ με ευρωπαϊκζσ πρωτοβουλίεσ, τάςεισ και ςυςτάςεισ επίςθμων φορζων. Το βαςικό ερϊτθμα που ανακφπτει είναι πϊσ οι εκπαιδευτικοί κα αποκτιςουν τισ απαιτοφμενεσ οπτικοακουςτικζσ γνϊςεισ και δεξιότθτεσ κακϊσ και πϊσ κα μυθκοφν ςτθν οπτικοακουςτικι γλϊςςα και τθ χριςθ τθσ. Οι ςυνζργειεσ με πιςτοποιθμζνουσ πολιτιςτικοφσ φορείσ που δραςτθριοποιοφνται ςτο χϊρο τθσ άτυπθσ εκπαίδευςθσ παρζχουν ςυχνά δυνατότθτεσ ςτθν εκπαιδευτικι κοινότθτα να αποκτιςει δεξιότθτεσ, όχι μόνο απλισ «κατανάλωςθσ» και κριτικισ αποτίμθςθσ αλλά και δθμιουργίασ κινθματογραφικϊν προϊόντων όπωσ οπτικϊν εννοιϊν και παραγωγισ οπτικϊν μθνυμάτων. Ζνα από τα βαςικότερα μζςα ςυμμετοχισ και ευαιςκθτοποίθςθσ του κοινοφ ςε χϊρουσ πολιτιςμοφ αποτελεί θ υλοποίθςθ εκπαιδευτικϊν προγραμμάτων. Στο πλαίςιο τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ κα μελετθκοφν τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Φεςτιβάλ Κινθματογράφου Χανίων τα οποία αποτελοφν ζνα παράδειγμα ςυνζργειασ τυπικισ και άτυπθσ εκπαίδευςθσ για τθν ζνταξθ τθσ κινθματογραφικισ παιδείασ ςτο ςχολικό περιβάλλον. Μζςα από θμιδομθμζνεσ ςυνεντεφξεισ με ςτελζχθ του οργανιςμοφ και τθν ποιοτικι ανάλυςθ περιεχομζνου αλλά και τθν αξιολόγθςθ προγραμμάτων από εκπαιδευτικοφσ που ζχουν ιδθ ςυμμετάςχει ςε αυτά, ανιχνεφουμε τα κφρια διακυβεφματα ςτο πεδίο μιασ ολοκλθρωμζνθσ προςζγγιςθσ οπτικοακουςτικοφ και κινθματογραφικοφ γραμματιςμοφ, αλλά και μεταξφ ςχολείου και πολιτιςτικϊν κεςμϊν. 101 Το κζατρο ντοκουμζντο ωσ μζςο καταγραφισ και βιωματικισ εκμάκθςθσ τθσ τοπικισ ιςτορίασ και πολιτιςτικισ κλθρονομιάσ του νθςιοφ τθσ Λιμνου Φωτοποφλου Χαριτίνθ Φιλόλογοσ, Διευκφντρια Γυμναςίου Λιβαδοχωρίου Λιμνου Θ παροφςα μελζτθ αποτελεί μια απόπειρα ανάδειξθσ τθσ ςυνειςφοράσ εναλλακτικϊν εκπαιδευτικϊν εργαλείων όπωσ θ δραματικι τζχνθ ςτθν εκπαίδευςθ και πϊσ τζτοιεσ βιωματικζσ δράςεισ μποροφν να λειτουργιςουν ευεργετικά για τουσ μακθτζσ τθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ. Στόχοσ είναι θ καταγραφι τθσ βιωματικισ ςυμμετοχισ των μακθτϊν του Γυμναςίου Λιβαδοχωρίουτθσ Λιμνου ςτο πρόγραμμα καταγραφισ και ανάδειξθσ τθσ πολιτιςμικισ κλθρονομιάσ του νθςιοφ τθσ Λιμνου που διεξάχκθκε μζςα από τεχνικζσ του Κεάτρου Ντοκουμζντο. Ραράλλθλα, κα γίνει απόπειρα να αναλυκοφν οι καρποί τθσ ςφνδεςθσ των μακθτϊν με τθν τοπικι κοινότθτα αλλά και τουσ πολίτεσ ωσ άμεςο φορζα τθσ ςφγχρονθσ τοπικισ ιςτορίασ και να καταςτεί ςαφισ θ ανάγκθ εναλλακτικϊν εκπαιδευτικϊν εργαλείων ςτθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ. 102 Κινθματογράφοσ και εκπαίδευςθ: θ αξιοποίθςθ τθσ κινθματογραφικισ ταινίασ ωσ διδακτικό εργαλείο ςτθν Ρρωτοβάκμια Εκπαίδευςθ Χριςτοδοφλου Ραναγιϊτθσ MSc ςτθν Ειδικι Αγωγι, εκπαιδευτικόσ ΡΕ70 Σκοπόσ τθσ παροφςασ ανακοίνωςθσ είναι να προςδιορίςει τθ ςθμαντικότθτα τθσ αξιοποίθςθσ του κινθματογράφου ςτθ ςχολικι εκπαίδευςθ και πιο ςυγκεκριμζνα ςτο Δθμοτικό ςχολείο, κακϊσ και να διερευνιςει τθ ςτάςθ των εκπαιδευτικϊν τθσ Ρρωτοβάκμιασ Εκπαίδευςθσ απζναντι ςτθ χριςθ του κινθματογράφου ωσ εποπτικό μζςο διδαςκαλίασ. Θ εργαςία ςτθρίηεται τόςο ςτθ μελζτθ τθσ υπάρχουςασ διεκνοφσ βιβλιογραφίασ και τθν επιςκόπθςθ πρόςφατων ερευνϊν, όςο και ςε ζρευνα που πραγματοποιικθκε, με αντιπροςωπευτικό δείγμα 45 εκπαιδευτικϊν του Διμου Θρακλείου Κριτθσ, οι οποίοι κλικθκαν να απαντιςουν ςε ςχετικό ερωτθματολόγιο 15 ερωτιςεων κλειςτοφ τφπου, ςχετικά με τισ αντιλιψεισ τουσ για το μζςο ωσ εκπαιδευτικό εργαλείο, τθν παιδαγωγικι του αξία και το βακμό εξοικείωςισ τουσ με αυτό. Τα ςυμπεράςματα που προκφπτουν εςτιάηουν ςτο ρόλο του κινθματογράφου ςτο ςθμερινό ςχολείο και τα πολλαπλά οφζλθ που μπορεί να προςφζρει θ ςυςτθματικι αξιοποίθςι του, ενϊ παράλλθλα αναδεικνφουν τθν ανάγκθ επιμόρφωςθσ των εκπαιδευτικϊν. Τζλοσ, μζςα από τθν παροφςα μελζτθ αναδεικνφεται θ ανάγκθ καταγραφισ τθσ υπάρχουςασ κατάςταςθσ ςτθν ελλθνικι ςχολικι πραγματικότθτα, ϊςτε να προκφψουν αςφαλι ςυμπεράςματα για το ςφνολο τθσ εκπαιδευτικισ κοινότθτασ και να καταςτεί δυνατι θ αναμόρφωςθ του εκπαιδευτικοφ τοπίου. 103 ΤΡΕ και εκπαιδευτικι διαδικαςία Διδαςκαλία Νζων Ελλθνικϊν Γϋ ΕΡΑ.Λ με τθ χριςθ Τ.Ρ.Ε. Δαςκαλογιαννάκθ Καλλιόπθ Θ ςυγκεκριμζνθ εργαςία αποτελεί διδακτικό ςενάριο που εκπονικθκε ςτο πλαίςιο τθσ διδαςκαλίασ του μακιματοσ των Νζων Ελλθνικϊν ςτθ Γ' τάξθ του ΕΡΑ.Λ. Ρρόκειται για τθ διδαςκαλία τθσ διδακτικισ ενότθτασ "Ανκρϊπινα δικαιϊματα", θ οποία περιλαμβάνεται ςτθν φλθ των Ρανελλαδικϊν εξετάςεων και πιο ςυγκεκριμζνα ανικει ςτθν ενότθτα «Ρεικϊ»: Ανκρϊπινα δικαιϊματα, Το δικαίωμα ςτθ ηωι. Θ διδάςκουςα προςπακεί με τθ χριςθ των ΤΡΕ να κεντρίςει τθν προςοχι των μακθτϊν, να ενεργοποιιςει τθ ςκζψθ, να ωκιςει ςτθν ερευνθτικι μάκθςθ, να δθμιουργιςει εξοικείωςθ με τθν τεχνολογία, βάηοντασ τουσ μακθτζσ να αναηθτιςουν οι ίδιοι το υλικό τουσ και όχι παρζχοντάσ το ζτοιμο. Οι μακθτζσ χωρίηονται ςε ομάδεσ με διακριτοφσ ρόλουσ ("λεξικογράφοι", "ιςτορικοί", "δθμοςιογράφοι", "διεκνολόγοι", "καλλιτζχνεσ") και ερευνοφν ςτο Διαδίκτυο ςυγκεκριμζνεσ ιςτοςελίδεσ. Συλλζγουν ςτοιχεία ςχετικά με τον οριςμό τθσ ζννοιασ "ανκρϊπινα δικαιϊματα", τθν υποςτιριξθ αλλά και καταπάτθςι τουσ κατά τθ διάρκεια τθσ ιςτορίασ, τθν κατάφωρθ παραβίαςθ των δικαιωμάτων αυτϊν ςε ςυγκεκριμζνεσ χϊρεσ ακόμα και ςιμερα, τουσ διεκνείσ οργανιςμοφσ που αγωνίηονται για τθν υπεράςπιςι τουσ. Επιπλζον, προςεγγίηουν διακεματικά τα επιμζρουσ κζματα με τθ ςυνδρομι του κακθγθτι Ρολιτειακισ παιδείασ και του κακθγθτι Αγγλικϊν. Στθ ςυνζχεια, παράγουν γραπτό λόγο ςε θλεκτρονικι μορφι και μζςα ςε ςυγκεκριμζνο επικοινωνιακό πλαίςιο (άρκρο ςτθ ςχολικι θλεκτρονικι ι τοπικι εφθμερίδα, θλεκτρονικι επιςτολι, ομιλία-προςχεδιαςμζνοσ προφορικόσ λόγοσ), όπωσ ακριβϊσ ηθτείται ςτισ πανελλαδικζσ εξετάςεισ, προκειμζνου να προετοιμαςτοφν για αυτζσ. Οι μακθτζσ τθσ ομάδασ "καλλιτζχνεσ" δθμιουργοφν θλεκτρονικι αφίςα που αναρτοφν ςτθν ιςτοςελίδα του ςχολείου. Στο τζλοσ, οι εργαςίεσ των μακθτϊν ςυηθτοφνται από τθν ολομζλεια και εξάγονται ςυμπεράςματα και κυρίωσ αν επιτεφχκθκε ο διπλόσ ςτόχοσ: χριςθ των ΤΡΕ ςε ζνα μάκθμα κατεξοχιν παραδοςιακό (Νζα Ελλθνικά) αλλά και ςωςτι προετοιμαςία των μακθτϊν για τισ Ρανελλαδικζσ εξετάςεισ. 104 Τ.Ρ.Ε. και Νεοελλθνικι Γλϊςςα Γϋ Λυκείου: Σενάριο διδαςκαλίασ για τον «Δίκαιο και Άδικο λόγο» Ηανζκα Στεργιανι Συντονίςτρια Εκπαιδευτικοφ Ζργου, ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Θ διδακτικι πρόταςθ τθσ ειςιγθςθσ, επιδιϊκει τθ δθμιουργικι ζνταξθ των ΤΡΕ ςτθ διδαςκαλία του μακιµατοσ τθσ Νεοελλθνικισ Γλϊςςασ ϊςτε να δοκεί θ ευκαιρία ςτουσ µακθτζσ µζςα από ςυνεργατικζσ προςεγγίςεισ και µε τθ βοικεια ανοιχτϊν λογιςμικϊν να παρζµβουν, να τροποποιιςουν, να ανταλλάξουν απόψεισ και να δθμιουργιςουν. Ρρόκειται για ςενάριο διδαςκαλίασ, αξιοποιϊντασ το λόγο τθσ παιδείασ και τθσ εξουςίασ, προκειµζνου οι µακθτζσ να κατανοιςουν ανκρωπιςτικζσ και πολιτικζσ ζννοιεσ που ςχετίηονται µε τον δίκαιο και άδικο λόγο. Στόχοσ είναι θ κατανόθςθ από τουσ µακθτζσ του γεγονότοσ ότι θ γλϊςςα τθσ εξουςίασ και θ γλϊςςα τθσ παιδείασ είναι δυο γλϊςςεσ διαμετρικά αντίκετεσ και με διαφορετικά χαρακτθριςτικά. Επιδιϊκεται να κατανοιςουν, αφενόσ ότι τα κείµενα είναι ζτςι δοµθµζνα, ϊςτε να ανταποκρίνονται ςε ςυγκεκριµζνεσ κοινωνικζσ περιςτάςεισ και να υπθρετοφν διάφορεσ ειδολογικζσ και λογοτεχνικζσ ςυμβάςεισ, και αφετζρου τθν ιδιαιτερότθτα των πολιτικϊν, εκπαιδευτικϊν και πολιτιςμικϊν πρακτικϊν ςτθ δόμθςθ, τθν επιχειρθματολογία και το φφοσ του λόγου που παράγεται. Επίςθσ, να εκφράηονται κριτικά ωσ προσ τθν ςτόχευςθ ενόσ κειµζνου ςε ςχζςθ µε τθ ςθμειωτικι τθσ επικοινωνίασ καλλιεργϊντασ παράλλθλα δεξιότθτεσ ςτθ χριςθ των ΤΡΕ. Οι ΤΡΕ προςφζρουν ποικίλεσ δυνατότθτεσ για να αποκτιςουν αντίςτοιχεσ δεξιότθτεσ για τθν παραγωγι κριτικοφ λόγου με ςκοπό τθ δθμοςιοποίθςι του ς’ ζνα εκπαιδευτικό ιςτολόγιο, τόςο µε ατοµικζσ όςο και µε ςυνεργατικζσ δραςτθριότθτεσ. Στο εργαςτιριο Ρλθροφορικισ του ςχολείου και χρθςιμοποιϊντασ Θ/Υ, τθ ςφνδεςθ ςτο Διαδίκτυο και ζνα βιντεοπροβολζα, ο διδάςκων κακοδθγεί τουσ μακθτζσ ςτθ δθμιουργία ενόσ ιςτολογίου, με κεματικό τίτλο «Δίκαιοσ και Άδικοσ Λόγοσ». Δθλαδι, δφο είναι οι κυρίαρχεσ γλϊςςεσ ςε διάφορα κείμενα – φορείσ των δφο λόγων: θ γλϊςςα τθσ εξουςίασ και θ γλϊςςα τθσ ελευκερίασ, τθσ παιδείασ και του ανκρωπιςμοφ. Επιδίωξθ του ςεναρίου είναι να τουσ βοθκιςει να προςζξουν αυτζσ τισ γλϊςςεσ και να επιςθμάνουν χαρακτθριςτικά τουσ γνωρίςματα, από τθ μια, και, από τθν άλλθ, να μελετιςουν και να αξιολογιςουν τθ δφναμι τουσ. 105 Λογοτεχνικόσ χάρτθσ του Θρακλείου - Το Θράκλειο των αρχϊν του 20ου αι. μζςα από ζργα τθσ Ζλλθσ Αλεξίου και τθσ ΢ζασ Γαλανάκθ Ηαχαριουδάκθ Ελζνθ Εκπαιδευτικόσ ΡΕ02 & ΡΕ05 «Χαρτογραφϊντασ τθν ελλθνικι λογοτεχνία δίνουμε ςτα νοερά μασ ταξίδια ρεαλιςτικι υπόςταςθ κάνοντασ τα ζργα αυτά ακόμθ πιο ηωντανά και μαγευτικά.» Διαβάηοντασ ζνα λογοτεχνικό ζργο ο αναγνϊςτθσ μεταφζρεται ςε μια άλλθ διάςταςθ, ζνα διαφορετικό χωροχρόνο ο οποίοσ διαμορφϊνεται μζςα από τισ αναφορζσ του κειμζνου και μπορεί να είναι πραγματικόσ ι φανταςτικόσ ι ζνα αμάλγαμα των δφο. «Πςο πολφπλοκοσ είναι ο χρόνοσ ςτθ λογοτεχνία άλλο τόςο είναι και ο τόποσ, πόςο μάλλον που αυτά τα δφο δεν διαχωρίηονται» λζει θ ΢ζα Γαλανάκθ μιλϊντασ για το βιβλίο τθσ Ο Αιϊνασ των Λαβυρίνκων. Μοιάηει, λοιπόν, πολλζσ φορζσ το λογοτεχνικό ζργο με μια χρονομθχανι που μπορεί να ταξιδζψει τον αναγνϊςτθ ςτο παρόν, το παρελκόν και το μζλλον, ςε μζρθ κοντινά ι μακρινά, ςε πόλεισ, ςε χωριά ι όπου αλλοφ βάλει ο νουσ, ςε τόπουσ γνωςτοφσ ι άγνωςτουσ. Τζτοια «ταξίδια» μποροφν να γίνουν και με τουσ μακθτζσ και να τουσ δοκεί θ ευκαιρία να γνωρίςουν όχι μόνο τουσ ςυγγραφείσ και τουσ ιρωεσ των ζργων τουσ αλλά και το χϊρο και το χρόνο όπου οι ιςτορίεσ διαδραματίηονται. Ζνα ταξίδι ςτο χϊρο και ςτο χρόνο κα προςπακιςουμε να κάνουμε μζςα από το Λογοτεχνικό Χάρτθ του Θρακλείου. Με τθ βοικεια ενόσ χάρτθ Google, τον οποίο ζχουμε επεξεργαςτεί, κα πάμε 100 χρόνια και κάτι πίςω, ςτο Θράκλειο μιασ άλλθσ εποχισ, με οδθγοφσ δυο γυναίκεσ ςυγγραφείσ που γεννικθκαν και μεγάλωςαν ςτθν πόλθ αυτι, τθν Ζλλθ Αλεξίου και τθ ΢ζα Γαλανάκθ. 106 Θ προπαγάνδα μζςα από τισ αφίςεσ των παγκόςμιων πολζμων: Σενάριο κριτικοφ γραμματιςμοφ με ΤΡΕ ςτθν ενότθτα τθσ Ν.Ε. Γλϊςςασ «Ρόλεμοσ και Ειρινθ» Καψάςκθ Αγγελικι Στθν ειςιγθςθ παρουςιάηεται μια διδακτικι πρόταςθ, όπου επιχειρείται να καλλιεργθκεί ο κριτικόσ γραμματιςμόσ των μακθτϊν ςτα μζςα αξιοποιϊντασ τθ κεωρία των Ρολυγραμματιςμϊν. Το ςενάριο διδαςκαλίασ ςτθρίηεται ςτθν διερευνθτικι - ανακαλυπτικι μάκθςθ, κακϊσ οι μακθτζσ, αναηθτοφν και ελζγχουν μόνοι τουσ τισ γνωςτικζσ πλθροφορίεσ ςτο διαδίκτυο αξιοποιϊντασ θλεκτρονικά ξενόγλωςςα λεξικά και εγκυκλοπαίδειεσ. Συγκεκριμζνα οι μακθτζσ ςτο εργαςτιριο πλθροφορικισ ςε ομάδεσ, προςεγγίηουν ωσ πολυτροπικά κείμενα αφίςεσ από τον Α’ και Β’ παγκόςμιο πόλεμο, προκειμζνου να επιςθμάνουν τα μθνφματα και τουσ ςθμειωτικοφσ τρόπουσ που αξιοποιοφνται. Για τθν ανάγνωςθ και αποκωδικοποίθςθ των κειμζνων/αφιςϊν, που κα επιλζξουν να μελετιςουν οι μακθτζσ δίδονται κατάλλθλα θλεκτρονικά φφλλα εργαςίασ που χρθςιμεφουν ωσ γνωςτικι ςκαλωςιά για τθν ανάλυςθ και κατανόθςθ του μθνφματοσ των αφιςϊν. Οι μακθτζσ ςε ομάδεσ ςυηθτοφν τα κείμενα, ομαδοποιοφν τισ επιςθμάνςεισ και ςυμπαράγουν λόγο με ψθφιακά μζςα. Ακολουκεί θ παρουςίαςθ των αναγνϊςεων τουσ ςτο Δ.Ρ. ςτθν ολομζλεια τθσ τάξθσ και γίνονται ςυγκρίςεισ μεταξφ των αφιςϊν των αντιμαχομζνων και των ευρθμάτων των ομάδων με ςτόχο να καταλιξουν επαγωγικά ςε ςυμπεράςματα για τισ κοινζσ ςτρατθγικζσ προπαγάνδασ όλων των εμπλεκομζνων χωρϊν διαχρονικά κατά τουσ παγκόςμιουσ πολζμουσ. Μετά τθν κριτικι αποτίμθςθ των αφιςϊν ηθτείται από τουσ μακθτζσ αφοφ επιςκεφτοφν ζνα θλεκτρονικό αντιπολεμικό μουςείο για ιδζεσ να αναλάβουν τον ρόλο των ςχεδιαςτϊν και παραγωγϊν νζων κειμενικϊν και πολυτροπικϊν πόρων και να παράγουν δικζσ τουσ αντιπολεμικζσ αφίςεσ ι video μθνφματα με τθ χριςθ ςχετικοφ λογιςμικοφ για ανάρτθςθ ςτθν ιςτοςελίδα του ςχολείου. Με το ςενάριο αυτό επιδιϊκεται θ δθμιουργία μακθτϊν ενεργϊν, ικανϊν να αξιοποιοφν μζςα πρακτικισ γραμματιςμοφ, με ςυνεργατικζσ δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ κριτικισ ανάγνωςθσ τθσ ςθμειωτικισ πραγματικότθτασ. Ωςτόςο αυτό προχποκζτει εφαρμογι ανάλογων δραςτθριοτιτων κατά τθ διάρκεια τθσ ςχολικισ χρονιάσ από αρκετοφσ κακθγθτζσ διαφόρων ειδικοτιτων, που ωσ υποςτθρικτζσ τθσ όλθσ διαδικαςίασ κα ςυντελζςουν να καλλιεργθκοφν ςτουσ μακθτζσ οι ςχετικζσ δεξιότθτεσ ενόσ νζου γραμματιςμοφ αναγκαίου για τουσ πολίτεσ του 21ου αιϊνα. 107 Εφαρμογι εργαλείων Τ.Ρ.Ε. ςτο πλαίςιο διδακτικισ τθσ Ιςτορίασ ςτθν Ρροςχολικι Αγωγι Κωνιοφ Αντωνία Εκπαιδευτικόσ ΡΕ60, Νθπιαγωγείο Κάτω Αςιτϊν Θ παροφςα εργαςία αφορά ςτθν αξιοποίθςθ εφαρμογϊν Τ.Ρ.Ε. ςε επιλεγμζνεσ δράςεισ του εκπαιδευτικοφ προγράμματοσ ‘’Μνθμεία νεροφ και πζτρασ, μία βιωματικι προςζγγιςθ τθσ διδακτικισ τθσ Λςτορίασ ςε παιδιά προςχολικισ θλικίασ’’. Το εν λόγω εκπαιδευτικό πρόγραμμα υλοποιικθκε ςε νθπιαγωγείο του Ν. Θρακλείου, ςε μεικτό τμιμα νθπίων και προνθπίων, κατά τθ χρονικι διάρκεια δφο εκπαιδευτικϊν τριμινων. Τα ψθφιακά εργαλεία που χρθςιμοποιικθκαν ςτθ μακθςιακι διαδικαςία λειτοφργθςαν ςυμπλθρωματικά και ενιςχυτικά, κατά τθν οικοδόμθςθ τθσ ιςτορικισ γνϊςθσ, ενϊ παράλλθλα ζδωςαν ερεκίςματα ανάπτυξθσ ψθφιακϊν δεξιοτιτων. Θ εκπαιδευτικόσ ςυντόνιηε και κακοδθγοφςε τισ προςπάκειεσ των μακθτϊν κατά τθ μακθςιακι διαδικαςία, ενϊ διευκόλυνε τθν αλλθλεπίδραςθ και τθν επικοινωνία μζςω τθσ ομαδοςυνεργατικισ μεκόδου διδαςκαλίασ. Οι εκπαιδευτικζσ δραςτθριότθτεσ ςχεδιάςτθκαν ςφμφωνα με τισ κεωρίεσ του εποικοδομιςμοφ, τθσ ανακαλυπτικισ και τθσ κοινωνικοπολιτιςμικισ προςζγγιςθσ τθσ μάκθςθσ. Στθν εργαςία περιγράφονται ςυνοπτικά το εκπαιδευτικό πρόγραμμα και οι δράςεισ εφαρμογισ των Τ.Ρ.Ε ςτο διδακτικό αντικείμενο τθσ Λςτορίασ. Ραρουςιάηονται ςυνοπτικά τα λογιςμικά γενικισ χριςθσ, οι εφαρμογζσ διαδικτφου, τα Web 2.0 εργαλεία και τα λογιςμικά οπτικοποίθςθσ που χρθςιμοποιικθκαν, ενϊ γίνεται αναφορά ςτθν προςτικζμενθ αξία των λογιςμικϊν κατά τθ μακθςιακι διαδικαςία. Επίςθσ αναφζρονται οι ςτόχοι που ετζκθςαν ωσ προσ το γνωςτικό περιεχόμενο τθσ Λςτορίασ, τθ χριςθ των Τ.Ρ.Ε. και τθ μακθςιακι διαδικαςία και περιγράφονται οι εκπαιδευτικζσ δραςτθριότθτεσ και θ αξιοποίθςθ των λογιςμικϊν ςε αυτζσ. Καταλθκτικά, παρουςιάηονται ςυνοπτικά τα παιδαγωγικά οφζλθ ωσ προσ τα εμπλεκόμενα γνωςτικά αντικείμενα τθσ Λςτορίασ και των Τ.Ρ.Ε., κακϊσ και οι δεξιότθτεσ που ανζπτυξαν τα παιδιά. 108 Διαδικτυακι υποςτιριξθ τυπικισ, άτυπθσ και μθ τυπικισ μάκθςθσ: θ περίπτωςθ του ζργου «ASAP-Training» Ριπεράκθ Βοφλα, Ερευνιτρια Ρλθροφορικισ, Ελλθνικό Μεςογειακό Ραν/μιο Καπετανάκθσ Ιωάννθσ Διαχειριςτισ Συςτθμάτων και Δικτφων, Ελλθνικό Μεςογειακό Ραν/μιο Ραπαγρθγορίου Αντϊνθσ Ερευνθτισ Ρλθροφορικισ, Ελλθνικό Μεςογειακό Ραν/μιο Στα τζλθ τθσ δεκαετίασ του 1990, ο Οργανιςμόσ Οικονομικισ Συνεργαςίασ και Ανάπτυξθσ (ΟΟΣΑ) αναγνϊριςε ενεργά τθ μάκθςθ ωσ δια βίου προςπάκεια και κακόριςε ςε γενικζσ γραμμζσ το πλαίςιο ςτο οποίο θ μάκθςθ λαμβάνει χϊρα ςε όλθ τθ ηωι ενόσ ατόμου ειςάγοντασ τισ ζννοιεσ τθσ τυπικισ μάκθςθσ, τθσ μθ τυπικισ μάκθςθσ και τθσ άτυπθσ μάκθςθσ. Στθ παροφςα εργαςία εξετάηουμε τθν περίπτωςθ μιασ ολοκλθρωμζνθσ υποδομισ, θ οποία αναπτφχκθκε για τθν ταυτόχρονθ διαδικτυακι υποςτιριξθ και των τριϊν μορφϊν μάκθςθσ. Σκοπόσ τθσ εργαςίασ είναι θ κριτικι παρουςίαςθ τθσ υποδομισ που αναπτφχκθκε και αξιοποιείται ςτα πλαίςια του ζργου ASAP-Training (Building effective drug prevention results across Europe, based on prevention systems analysis and wide spread professional training - Ευρωπαϊκό Ρρόγραμμα JUSTICE) το οποίο αφορά ςτθν τυπικι αλλά και μθ τυπικι κατάρτιςθ εκπαιδευτϊν ςε κζματα πρόλθψθσ ναρκωτικϊν. Θ υλοποίθςθ τθσ υποδομισ αντιμετωπίςτθκε ωσ ζνα ζργο πλθροφορικισ και εφαρμόςτθκαν γνωςτζσ μζκοδοι ανάπτυξθσ λογιςμικοφ. Ο ςχεδιαςμόσ προζκυψε από προδιαγραφζσ που ζδωςαν εκπαιδευτζσ επαγγελματικισ κατάρτιςθσ ςε κζματα πρόλθψθσ ναρκωτικϊν και από ςυμβατικζσ προδιαγραφζσ υποδομϊν θλεκτρονικισ μάκθςθσ, αλλά και κοινωνικϊν δικτφων. Θ υποδομι αποτελείται από δυο βαςικά υποςυςτιματα: μια εικονικι κοινότθτα μάκθςθσ (Virtual Community of Practice) για τθν υποςτιριξθ τθσ μθ-τυπικισ και τθσ άτυπθσ εκπαίδευςθσ και ζνα ςφςτθμα διαχείριςθσ μάκθςθσ (Learning Management System) για τθν υποςτιριξθ τθσ τυπικισ και τθσ άτυπθσ εκπαίδευςθσ μζςα από δραςτθριότθτεσ θλεκτρονικισ μάκθςθσ. Θ λειτουργία των υποςυςτθμάτων επιτυγχάνεται μζςω ενιαίου διαδικτυακοφ περιβάλλοντοσ εργαςίασ. Θ υποδομι αξιοποιείται ιδθ ςτα πλαίςια του ζργου ASAP-Training εκπαιδεφοντασ επαγγελματίεσ εκπαιδευτζσ για τθν πρόλθψθ ναρκωτικϊν υπό τθν αιγίδα του European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction. Σε δεφτερο χρόνο, οι εκπαιδευτζσ κα αναπτφξουν προγράμματα κατάρτιςθσ για εκπαιδεφςουν επαγγελματίεσ για πρόλθψθ ναρκωτικϊν. Θ αξιοποίθςθ τθσ πλατφόρμασ αναμζνεται να ςυμβάλει ςθμαντικά ςτθ κατάρτιςθ εκπαιδευτϊν που κα βαςίηεται ςε Ευρωπαϊκζσ προδιαγραφζσ για τθν πρόλθψθ τθσ χριςθσ ουςιϊν. 109 Ζξυπνα Ρεριβάλλοντα Μάκθςθσ με ςτόχο τθν Δια Βίου Μάκθςθ Σταγάκθσ Γιάννθσ Εκπαιδευτικόσ ΡΕ86 (Msc) Θ ανάπτυξθ τθσ τεχνολογίασ των υπολογιςτικϊν ςυςτθμάτων και θ πανταχοφ παροφςα δικτφωςθ ζχει επθρεάςει τθν εκπαίδευςθ ςτθ ςφγχρονθ εποχι. Το πεδίο ζρευνασ γφρω από τα Τεχνολογικά Ρεριβάλλοντα Μάκθςθσ ζχει ςτόχο τθν κινθτοποίθςθ και διευκόλυνςθ τθσ παροχι γνϊςθσ ςε άτομα όλων των θλικιϊν ακόμα και πζρα από δομζσ τυπικισ εκπαίδευςθσ. Τα αποτελζςματα τθσ ζρευνασ ςτο πεδίο ζχουν πρακτικι εφαρμογι κυρίωσ ςτισ αρκετά διαδεδομζνεσ πλατφόρμεσ Μαηικϊν Ανοικτϊν Διαδικτυακϊν Μακθμάτων (MOOCs) που προςφζρονται και από πολλά ιδρφματα τριτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ τθσ χϊρασ μασ. Θ εξάπλωςθ όμωσ των ζξυπνων ςυςκευϊν που ζχουν δυνατότθτα δικτφωςθσ και δθμιουργοφν ζνα νζο Διαδίκτυο από Αντικείμενα (Internet of Things) και οι οποίεσ βρίςκονται όλο και περιςςότερο διάςπαρτεσ ςτθν πόλθ αλλά και πάνω μασ ςαν αξεςουάρ ι μζροσ των ροφχων μασ, δθμιουργοφν νζεσ προοπτικζσ μάκθςθσ για τον άνκρωπο. Θ πιο εξελιγμζνθ ςυςκευι που ζχουμε μόνιμα πάνω μασ είναι το κινθτό τθλζφωνο, το οποίο επιτρζπει τθν φόρτωςθ περίπλοκων εφαρμογϊν και μζςω αιςκθτιρων και τθσ δικτφωςθσ μπορεί να παρζχει πλθκϊρα πλθροφοριϊν ςτο χριςτθ. Αποτελεί ςιμερα τθ βαςικι πλατφόρμα μάκθςθσ πζρα από τα ςτενά χωρικά και χρονικά πλαίςια τθσ τυπικισ εκπαίδευςθσ. Θ δθμιουργία Ζξυπνων Ρεριβαλλόντων Μάκθςθσ μζςα ςτα πλαίςια μιασ ζξυπνθσ πόλθσ ι μιασ ευρφτερθσ περιοχισ ενόσ Διμου μπορεί να επιτρζψει μια διαρκι μετάδοςθ δεξιοτιτων και γνϊςεων ςτο πολίτθ και να διευκολφνει τθν Δια Βίου Μάκθςθ τόςο ςτον χρονικό άξονα τθσ (lifelong) και ςτον άξονα των ευκαιριϊν μάκθςθσ ανά χρονικι ςτιγμι (lifewide). Στθν εργαςία αυτι κα παρουςιάςουμε μια περιλθπτικι αναςκόπθςθ των τελευταίων εργαςιϊν ςχετικά με τα Ζξυπνα Ρεριβάλλοντα Μάκθςθσ (SLE) και τα ςτοιχεία που προτείνονται για τθ δθμιουργία ςυςτθμάτων πάνω ςε αυτό το μοντζλο. Βάςθ των υποδομϊν του Διμου Ρλατανιά κα προτείνουμε ζνα ςφςτθμα που κα μποροφςε να αποτελζςει μια ειςαγωγικι πλατφόρμα μάκθςθσ με ζμφαςθ ςτθν παροχι Δια Βίου Μάκθςθσ, παρακινοφμενοι από τθν φετινι διδαςκαλία ςτον Τομζα πλθροφορικισ του Εςπερινοφ ΕΡΑΛ Ρλατανιά. 110 Ανάπτυξθ τθσ δεξιότθτασ παραγωγισ γραπτοφ λόγου ςε περιβάλλον μεικτϊν ικανοτιτων ςτθ ξενόγλωςςθ τάξθ Τηεβελζκου Μαργιάννα Σιμερα περιςςότερο από ποτζ, οι ςχολικζσ τάξεισ αποτελοφν ζνα πολυδιάςτατο μωςαϊκό το οποίο μεταμορφϊνεται δυναμικά και απαιτεί τθν απομάκρυνςθ μονοδιάςτατων παραδοςιακϊν διδακτικϊν πρακτικϊν. Θ κεωρία τθσ πολλαπλισ νοθμοςφνθσ του Howard Gardner, θ οποία βρίςκει πλζον αποδοχι από όλθ τθ διεκνι εκπαιδευτικι και επιςτθμονικι κοινότθτα, αναφζρει ότι το άτομο δε γεννιζται με μια μόνο νοθμοςφνθ, τθν οποία δε μπορεί να τροποποιιςει κατά τθ διάρκεια τθσ ηωισ του. Αντικζτωσ, κακοριςτικό ρόλο για τθν ανάπτυξθ ι μθ των τομζων διαδραματίηει το περιβάλλον. Μζχρι ςιμερα, το ενδιαφζρον του εκπαιδευτικοφ, ωσ προσ τθν κατανόθςθ του γνωςτικοφ αντικειμζνου, προςανατολιηόταν ςτο μζςο όρο των μακθτϊν τθσ τάξθσ του. Αυτό είχε ωσ αποτζλεςμα, πολλζσ φορζσ τθ ςχολικι αποτυχία από μια μεγάλθ μερίδα μακθτϊν ι τθν αναποτελεςματικότθτα ςτο να κατανοιςουν προβλιματα γνϊςθσ και πλθροφορίασ. Για αυτοφσ τουσ λόγουσ, θ εφαρμογι μιασ διαφοροποιθμζνθσ διδακτικισ προςζγγιςθσ, που κα ςτθρίηεται ςτο μακθςιακό προφίλ, τα ενδιαφζροντα και τθν ετοιμότθτα του μακθτι, κρίνεται περιςςότερο από ποτζ αναγκαία. Ανάμεςα ςτα υποςτθρικτικά εργαλεία του εκπαιδευτικοφ ζργου εξζχουςα κζςθ καταλαμβάνουν ςιμερα οι Τεχνολογίεσ τθσ Ρλθροφορίασ και Επικοινωνίασ (ΤΡΕ), οι οποίεσ υποςτθρίηουν τισ καινοτομίεσ που απαιτεί μια διαφοροποιθμζνθ διδαςκαλία και το βαςικό τθσ υπόβακρο. Οι ΤΡΕ, ωσ εργαλείο που μπορεί να χρθςιμοποιθκεί επικουρικά προσ το ζντυπο υλικό, διευκολφνουν τον εκπαιδευτικό να αναπτφξει ζνα Αναλυτικό Ρρόγραμμα ι ακόμα και να το προςαρμόςει ςτισ ανάγκεσ των μακθτϊν μιασ τάξθσ μεικτϊν ικανοτιτων. Σκοπόσ τθσ παρουςίαςθσ αυτισ είναι να αναδειχτεί θ ςυςχζτιςθ των πολυαιςκθτθριακϊν προςεγγίςεων τθσ μάκθςθσ (ΤΡΕ) με τθ κεωρία τθσ πολλαπλισ νοθμοςφνθσ του Gardner με ςτόχο τθ βελτίωςθ τθσ μακθςιακισ ικανότθτασ. Ριο ςυγκεκριμζνα, κα δοφμε πϊσ αυτι θ διαφοροποιθμζνθ διδακτικι προςζγγιςθ μπορεί να εφαρμοςτεί για τθν ανάπτυξθ τθσ δεξιότθτασ του γραπτοφ λόγου ςτθν ξενόγλωςςθ τάξθ. 111 Είναι θ εφαρμογι τθσ Αντίςτροφθσ Τάξθσ μια ρεαλιςτικι επιλογι; Αποτελζςματα από μια μελζτθ περίπτωςθσ Χαλκιαδάκθσ Κωνςταντίνοσ εκπαιδευτικόσ ΡΕ04.1 υπεφκυνοσ ΕΚΦΕ ΢εκφμνου Καλογιαννάκθσ Μιχαιλ Αναπλθρωτισ Κακθγθτισ ΡΤΡΕ, Ρανεπιςτιμιο Κριτθσ Θ διδακτικι πρακτικι τθσ αντίςτροφθσ τάξθσ ενςωματϊνει ςτοιχεία τθσ εξ αποςτάςεωσ αςφγχρονθσ εκπαίδευςθσ ςτθν παραδοςιακι ςφγχρονθ διδαςκαλία. Θ κεντρικι ιδζα ςτθν οποία ςτθρίηεται είναι θ μεταφορά εκτόσ αίκουςασ διδαςκαλίασ τθσ διάλεξθσ-ειςιγθςθσ του διδάςκοντα, θ οποία γίνεται αςφγχρονα μζςω βιντεοδιαλζξεων ςτο διαδίκτυο. Με αυτό τον τρόπο απελευκερϊνεται χρόνοσ μζςα ςτθν αίκουςα διδαςκαλίασ, με ςτόχο τθν ενεργότερθ ςυμμετοχι του μακθτι. Θ ζρευνα που παρουςιάηεται αποπειράται να διερευνιςει ποςοτικά τθν αποτελεςματικότθτα τθσ εφαρμογισ τθσ νζασ μεκόδου ςτθ διδαςκαλία των νόμων του Νεφτωνα. Στα πλαίςια ενόσ ψευδοπειραματικοφ ςχεδιαςμοφ, χρθςιμοποιικθκαν τζςςερα τμιματα τθσ Αϋ Λυκείου, από τα οποία ςτα δφο δοκιμάςτθκε θ αντίςτροφθ τάξθ, ενϊ ςτα υπόλοιπα που λειτοφργθςαν ωσ τμιματα ελζγχου ακολουκικθκε θ παραδοςιακι διδαςκαλία. Για τθν ποςοτικι αποτίμθςθ χρθςιμοποιικθκε το εργαλείο IBCm, ζνα ςτακμιςμζνο ερωτθματολόγιο που αφορά ςτθν κατανόθςθ των αρχϊν τθσ μθχανικισ, το οποίο μεταφράςτθκε και χρθςιμοποιικθκε ςαν pre και ςαν post test. Για τισ ανάγκεσ τθσ αντίςτροφθσ τάξθσ δθμιουργικθκαν διαδραςτικά βίντεο, τα οποία τοποκετικθκαν ςτθν εκπαιδευτικι πλατφόρμα e-me.gr. Θ ςτατιςτικι ανάλυςθ των αποτελεςμάτων αναδεικνφει μια μικρι, αλλά μθ ςτατιςτικά ςθμαντικι, διαφορά υπζρ τθσ ομάδασ των μακθτϊν τθσ αντίςτροφθσ τάξθσ. Το αποτζλεςμα αυτό είναι ςε ςυμφωνία με τθ ςχετικι βιβλιογραφία, ςτθν οποία καταγράφεται είτε ιςοδυναμία είτε μικρι υπεροχι τθσ αντίςτροφθσ τάξθσ ζναντι τθσ παραδοςιακισ διδαςκαλίασ. Σθμαντικόσ περιοριςμόσ τθσ ζρευνασ κα πρζπει να κεωρθκεί θ μικρι χρονικι διάρκεια εφαρμογισ τθσ. Ζτςι, ενϊ πράγματι απελευκερϊκθκε ωφζλιμοσ χρόνοσ μζςα ςτθν τάξθ και εντάχκθκαν μακθτοκεντρικζσ δραςτθριότθτεσ, θ χρονικι διάρκεια προςαρμογισ των μακθτϊν ςτθν νζα διδαςκαλία απαίτθςε ςθμαντικό ποςοςτό τθσ ςυνολικισ χρονικισ διάρκειασ τθσ παρζμβαςθσ. Επίςθσ, ςθμειϊνεται ωσ περιοριςμόσ και θ εμβόλιμθ ςχζςθ του ερευνθτι ωσ διδάςκοντοσ ςτο ζνα από τα πειραματικά τμιματα. Τα παραπάνω ςυμπεράςματα φανερϊνουν ότι κα είχε ενδιαφζρον θ εφαρμογι τθσ παραπάνω μεκόδου ςε μεγαλφτερθ χρονικι διάρκεια και από τον ίδιο τον διδάςκοντα του τμιματοσ. 112 Διδαςκαλία φυςικϊν επιςτθμϊν με τθ μεκοδολογία του κεατρικοφ παιχνιδιοφ Χρθςτάκθ Ευγενία Msc ςτθν Εκπαιδευτικι θγεςία, διοίκθςθ ςχολικϊν μονάδων και αναδυόμενεσ τεχνολογίεσ ςτθν εκπαίδευςθ Το κεατρικό παιχνίδι αποτελεί ζναν ιδανικό τρόπο βιωματικισ και παιγνιϊδουσ προςζγγιςθσ τθσ γνϊςθσ. Διζπεται από δφο βαςικζσ αρχζσ: το ςεβαςμό ςτισ ανάγκεσ των παιδιϊν και τθν ελεφκερθ ζκφραςθ των ιδεϊν και των ςυναιςκθμάτων τουσ. Βαςικοί ςτόχοι είναι θ καλλιζργεια και ανάπτυξθ τθσ Συναιςκθματικισ Νοθμοςφνθσ και κοινωνικϊν δεξιοτιτων, αφοφ βαςίηεται ςτθ δυναμικι τθσ ομάδασ. Μζςα ςε αυτιν τα παιδιά αναπτφςςουν ςχζςεισ εμπιςτοςφνθσ, ςυνεργαςίασ και αποδοχισ του διαφορετικοφ. Το κεατρικό παιχνίδι αποτελείται από τζςςερισ φάςεισ: Α’ φάςθ: Απελευκζρωςθ, Β’ φάςθ: Ραιχνίδι ΢όλων – Αναπαραγωγι, Γ’ φάςθ: Δθμιουργία Δρϊμενων - Σκθνικοί Αυτοςχεδιαςμοί, Δ’ φάςθ: Ανάλυςθ και Συηιτθςθ. Θ διδαςκαλία των φυςικϊν επιςτθμϊν αποτελεί ζνα δφςκολο εγχείρθμα για τον εκπαιδευτικό κακϊσ πρζπει με απλό τρόπο να εξθγιςει ζννοιεσ δφςκολεσ ςτα παιδιά. Με τθ μεκοδολογία του κεατρικοφ παιχνιδιοφ προςεγγίςτθκαν οι ενότθτεσ τθσ κερμότθτασ, του ιχου και του φωτόσ ϊςτε οι μακθτζσ μζςω ςωματικισ ζκφραςθσ να ζρκουν ςε επαφι με αυτζσ τισ ζννοιεσ, ςφμφωνα με το αναλυτικό πρόγραμμα τθσ Ε' και Στ ' δθμοτικοφ. Στα πλαίςια του ςυνεδρίου ςκοπεφω να παρουςιάςω ζνα αναλυτικό ςχζδιο διδαςκαλίασ μιασ από αυτζσ τισ ενότθτεσ, ϊςτε να παρακζςω μία εναλλακτικι πρόταςθ διδαςκαλίασ τουσ. 113 Εκπαιδευτικζσ ζρευνεσ Θ προςωπικι και θ κοινωνικι ανάπτυξθ του παιδιοφ προςχολικισ θλικίασ: Ο ρόλοσ του εκπαιδευτικοφ Ακαναςοποφλου Άννα Θ προςχολικι θλικία είναι θ πιο ςθμαντικι περίοδοσ για τθν ανάπτυξθ τθσ προςωπικότθτασ του παιδιοφ. Οι κοινωνικζσ αλλθλεπιδράςεισ με τον περίγυρό του και θ τάςθ του να αυτονομθκεί διαδραματίηουν κυρίαρχο ρόλο ςτθν εξζλιξι του, κακϊσ αποτελοφν βάςθ για τισ γνϊςεισ και τισ δεξιότθτεσ που κα αποκτιςει ςτα επόμενα χρόνια τθσ ηωισ του. Ο ρόλοσ του εκπαιδευτικοφ κακίςταται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ επθρεάηοντασ άμεςα τθν εκπαιδευτικι διαδικαςία και ςυμβάλλοντασ ςτθν ανάπτυξθ τθσ προςωπικότθτασ του νθπίου. Σκοπόσ αυτισ τθσ μελζτθσ είναι να διερευνιςει τθ διαδικαςία αυτονόμθςθσ των μακθτϊν παρακζτοντασ ςτοιχεία από ζρευνα πεδίου ςυμμετοχικισ παρατιρθςθσ ςε ςχολεία τθσ Γαλλίασ, και να ρίξει φωσ ςτισ εμπειρίεσ και τισ πεποικιςεισ των εκπαιδευτικϊν μζςα από ςυνεντεφξεισ μαηί τουσ. Από τθν ποιοτικι ανάλυςθ των δεδομζνων, γίνεται κατανοθτό ότι το παιδί προςχολικισ θλικίασ εςωτερικοποιεί και αποδζχεται τουσ κανόνεσ ενόσ ςυγκεκριμζνου πλαιςίου μζςα ςτο οποίο αναπτφςςεται. Ραράλλθλα διεκδικεί, δθμιουργεί, αλλθλεπιδρά, εξελίςςεται, κάνει τισ δικζσ του ανακαλφψεισ και οικοδομεί τον εαυτό του χτίηοντασ ζτςι τθν προςωπικότθτά του μζςα ςτο ςφνολο τθσ ομάδασ. 114 Οι παράγοντεσ που επθρεάηουν τθν ποιότθτα τθσ εκπαιδευτικισ διαδικαςίασ ςτθν προςχολικι εκπαίδευςθ: Θ ζναρξθ μιασ ςυηιτθςθσ ςτο πλαίςιο ενόσ Ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ Erasmus+ Βρετουδάκθ Ελζνθ Med, PhD ςτισ Επιςτιμεσ τθσ Αγωγισ. ΣΕΕ ΡΕ60 ΡΕΚΕΣ Κ΢ΘΤΘΣ Γιαννουςοποφλου Μαρία ΡΕ 60, Ρροϊςταμζνθ Εκπαιδευτικϊν Κεμάτων, Διεφκυνςθ Ρ.Ε. Χανίων Καςςωτάκθ - Ψαρουδάκθ Ρόπθ Νθπιαγωγόσ - π. Σχολικι Σφμβουλοσ Ρ.Ε. Χανίων Βαςικι επιδίωξθ τθσ παροφςασ μελζτθσ είναι θ παρουςίαςθ του Wind Rose, ενόσ εργαλείου για τθν αξιολόγθςθ τθσ ποιότθτασ τθσ προςχολικισ τάξθσ. Το εργαλείο αυτό δθμιουργικθκε ςτο πλαίςιο υλοποίθςθσ του ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ Erasmus+, ΚΑ2 με τίτλο «Quality -3C?», εταίροσ του οποίου ιταν θ Διεφκυνςθ Ρρωτοβάκμιασ Εκπαίδευςθσ Χανίων. Επίςθσ παρουςιάηεται μια πρϊτθ απόπειρα πιλοτικισ εφαρμογισ του εργαλείου ςτθν προςχολικι κοινότθτα με ςκοπό τθ διερεφνθςθ των απόψεων γονζων και εκπαιδευτικϊν για το εάν και κατά πόςο ςυγκεκριμζνοι δείκτεσ που ςχετίηονται με τισ Δομζσ, τισ Διαδικαςίεσ και τα Μακθςιακά αποτελζςματα, ςυμβάλλουν ςτθ δθμιουργία και τθ διατιρθςθ ενόσ ποιοτικοφ προςχολικοφ περιβάλλοντοσ. Τα αποτελζςματα τθσ πιλοτικισ εφαρμογισ επιβεβαιϊνουν τα μζχρι τϊρα κεωρθτικά και ερευνθτικά δεδομζνα, ςφμφωνα με τα οποία οι ςυγκεκριμζνοι δείκτεσ ςχετίηονται με τθν ποιότθτα τθσ προςχολικισ τάξθσ. Στθ βάςθ αυτϊν ευελπιςτοφμε να αρχίςει ζνασ διάλογοσ με ςτόχο τόςο τθ βελτίωςθ του ίδιου του εργαλείου όςο και τθν αξιοποίθςθ του ςτθν εκπαιδευτικι πράξθ. 115 Θ ενίςχυςθ τθσ κατανόθςθσ τθσ δομισ των αφθγθματικϊν κειμζνων από παιδιά προςχολικισ θλικίασ Βρετουδάκθ Ελζνθ Med, PhD ςτισ Επιςτιμεσ τθσ Αγωγισ. ΣΕΕ ΡΕ60 ΡΕΚΕΣ Κ΢ΘΤΘΣ Τάφα Ευφθμία Ομότιμθ Κακθγιτρια Ρανεπιςτθμίου Κριτθσ Οι αφθγθματικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν ςθμαντικό προαπαιτοφμενο ςτον γραμματιςμό των παιδιϊν διαδραματίηοντασ κρίςιμο ρόλο ςτθν αναγνωςτικι τουσ κατανόθςθ και τθν ικανότθτα γραφισ αφθγθματικϊν κειμζνων. Σκοπόσ τθσ παροφςασ εργαςίασ ιταν να εξετάςει τθν επίδραςθ ενόσ προγράμματοσ παρζμβαςθσ ςτθν ενίςχυςθ τθσ κατανόθςθσ του δομικοφ πλαιςίου των ιςτοριϊν ςε παιδιά προςχολικισ θλικίασ με ςτόχο τθν παραγωγι φανταςτικϊν ιςτοριϊν. Το δείγμα τθσ μελζτθσ αποτζλεςαν 58 παιδιά θλικίασ 4-6 ετϊν, τα οποία φοιτοφςαν ςε 4 τάξεισ νθπιαγωγείων του νομοφ Χανίων και Θρακλείου Κριτθσ. Το ζνα νθπιαγωγείο εξ αυτϊν ιταν ςε αςτικι περιοχι, το δεφτερο ςε περιαςτικι και τα άλλα δφο ςε αγροτικι περιοχι. Το ςφνολο των παιδιϊν εκπαιδεφτθκε ςτθν αναδιιγθςθ και τθν παραγωγι φανταςτικϊν ιςτοριϊν μζςα από ζνα πολυεπίπεδο πρόγραμμα παρζμβαςθσ. Το πρόγραμμα εφαρμόςτθκε μία φορά τθν εβδομάδα για 10 εβδομάδεσ. Σε όλα τα παιδιά διαβάςτθκαν 10 βιβλία με αφθγθματικά κείμενα. Σε κάκε ςυνεδρία, μετά τθν ανάγνωςθ του βιβλίου, εφαρμόςτθκε μια ςτρατθγικι πζντε επιπζδων (δθμιουργία προγενζςτερθσ γνϊςθσ, ςυηιτθςθ, μοντελοποίθςθ, αναδιιγθςθ και παραγωγι ιςτοριϊν). Τα αποτελζςματα ζδειξαν ότι θ ςτρατθγικι που εφαρμόςτθκε ςτο πρόγραμμα παρζμβαςθσ βελτίωςε ςθμαντικά τθν ικανότθτα των παιδιϊν να κατανοοφν τα δομικά ςτοιχεία των ιςτοριϊν και να παράγουν πιο μακροςκελισ, κατανοθτζσ και οργανωμζνεσ φανταςτικζσ ιςτορίεσ. Ραράλλθλα, παρατθρικθκαν διαφοροποιιςεισ ςτισ επιδόςεισ των παιδιϊν ανάλογα με το φφλο, τθν θλικία και τθν περιοχι που είχε ζδρα το κάκε νθπιαγωγείο. Με τθ ςυνεργαςία των νθπιαγωγϊν: Αγγζλθ Ακθνάσ, Αλεξίου Ραναγιϊτασ (M.Εd), Διαμαντάκθ Ευαγγελίασ (M.Εd). 116 Αυτοαξιολόγθςθ εκπαιδευτικοφ μζςω ετεροαξιολόγθςθσ των μακθτϊν του Καδιανάκθ Μαρία Συντονίςτρια Εκπαιδευτικοφ Ζργου, ΡΕ.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Θ αξιολόγθςθ του εκπαιδευτικοφ είναι διαδικαςία δφςκολθ, πολφπλευρθ και πολφπλοκθ, εφόςον επθρεάηεται από πολλοφσ παράγοντεσ οι οποίοι δεν μποροφν οφτε να αγνοθκοφν οφτε και να απομονωκοφν, ϊςτε να διερευνθκεί ςυςτθματικά θ επίδραςι τουσ ςτθ διαδικαςία τθσ διδαςκαλίασ και τθσ αξιολόγθςθσ. Θ δυςκολία εφαρμογισ ςυςτθματικισ αξιολογικισ διαδικαςίασ του εκπαιδευτικοφ ζχει αποδοκεί ςε ποικίλουσ παράγοντεσ. Ζνασ από αυτοφσ είναι θ ζλλειψθ πρωτοβουλίασ από τθν πλευρά των εκπαιδευτικϊν για εναλλακτικζσ μορφζσ αξιολόγθςθσ με διαδικαςίεσ «από κάτω προσ τα πάνω». Συνικωσ οι εκπαιδευτικοί δθλϊνουν ότι αξιολογοφνται άτυπα ςε κακθμερινι βάςθ από τουσ μακθτζσ τουσ. Σκοπόσ τθσ παροφςασ ζρευνασ είναι θ διερεφνθςθ των απόψεων μακθτϊν πρωτοςχολικισ θλικίασ για τθ δαςκάλα τουσ. Με μζςο ςυλλογισ δεδομζνων τθν θμιδομθμζνθ ςυνζντευξθ, μακθτζσ Βϋ δθμοτικοφ διατυπϊνουν αξιολογικζσ κρίςεισ για τθν εκπαιδευτικό τθσ τάξθσ. Τολμοφν να πουν τι τουσ ενοχλεί, τι τουσ ςτεναχωρεί, τι επικυμοφν, ποια παράπονα ζχουν και κυρίωσ τι μπορεί να αλλάξει για να γίνει καλφτερθ. Διαφαίνεται ότι οι μακθτζσ ςυμμετζχουν ενεργά ςτθ διαδικαςία αξιολόγθςθσ τθσ εκπαιδευτικοφ, ζχουν κριτικι ικανότθτα και αναπτφςςουν αυτονομία. 117 Οι εκπαιδευτικοί και ο ρόλοσ των επιμορφϊςεων για τθν αντιμετϊπιςθ του ςχολικοφ εκφοβιςμοφ ςτθ Δευτεροβάκμια Επαγγελματικι Εκπαίδευςθ Μαρκολζφασ Νικόλαοσ Med ςτθν εκπαίδευςθ ενθλίκων, Msc ςτθν ςυμβουλευτικι και τον επαγγελματικό προςανατολιςμό, εκπαιδευτικόσ ΡΕ82. Θ παροφςα μελζτθ ζχει ωσ κζμα τθν αξιολόγθςθ των προγραμμάτων επιμόρφωςθσ κατά του ςχολικοφ εκφοβιςμοφ που παρακολοφκθςαν εκπαιδευτικοί Δθμόςιασ Δευτεροβάκμιασ Επαγγελματικισ Εκπαίδευςθσ. Το ςυγκεκριμζνο κζμα επιλζχκθκε επειδι ο ςχολικόσ εκφοβιςμόσ αποτελεί ζνα ςοβαρό πρόβλθμα που απαντάται ςτα ςχολεία τθσ χϊρασ μασ, με τραγικζσ ςυνζπειεσ για όλουσ τουσ εμπλεκόμενουσ. Επιπλζον, είναι ζνα ηιτθμα το οποίο απαςχολεί ςυςτθματικά τθν κοινι γνϊμθ, χωρίσ όμωσ να ζχουν βρεκεί αποτελεςματικζσ πρακτικζσ. Κεντρικόσ ςκοπόσ τθσ ζρευνασ είναι θ αποτφπωςθ των απόψεων των εκπαιδευτικϊν ςχετικά με τθ χρθςιμότθτα των επιμορφϊςεων κατά του ςχολικοφ εκφοβιςμοφ. Για να επιτευχκοφν πλθρζςτερα και ςε βάκοσ οι ςτόχοι τθσ ζρευνασ καταλλθλότερθ προςζγγιςθ κρίκθκε θ ποιοτικι. Ο πλθκυςμόσ-ςτόχοσ τθσ ζρευνασ είναι εκπαιδευτικοί Δθμόςιασ Επαγγελματικισ Εκπαίδευςθσ. Το δείγμα τθσ ζρευνασ αποτελείται από 11 εκπαιδευτικοφσ και θ ςυλλογι των πλθροφοριϊν ζγινε με τθ χριςθ θμιδομθμζνθσ ςυνζντευξθσ, πρόςωπο με πρόςωπο. Ζνασ από τουσ περιοριςμοφσ τθσ ζρευνασ υπιρξε θ δυςκολία εφρεςθσ μεγάλου αρικμοφ ςυμμετεχόντων. Θ δειγματολθψία είναι βολικι, προκειμζνου να επιλεγοφν ςυμμετζχοντεσ που να είναι πρόκυμοι και διακζςιμοι. Επιπλζον, το γεγονόσ ότι θ παροφςα μελζτθ είναι μια ποιοτικι ζρευνα δεν τθσ δίνει τθ δυνατότθτα να είναι αντιπροςωπευτικι, αφοφ ςτόχοσ τθσ δεν είναι θ γενίκευςθ των αποτελεςμάτων ςε ζναν πλθκυςμό, αλλά το πϊσ να διερευνθκεί ζνα κεντρικό φαινόμενο ςε βάκοσ. Τα αποτελζςματα δείχνουν ότι θ οργάνωςθ των επιμορφϊςεων ςε γενικζσ γραμμζσ δεν ικανοποίθςε τουσ εκπαιδευτικοφσ, θ χρθςιμότθτά τουσ δεν είναι δεδομζνθ και δεν εξαςφαλίηουν πάντα τον ζλεγχο των περιςτατικϊν εκφοβιςμοφ ςτο ςχολείο, οφτε τθν μείωςι τουσ. Οριςμζνεσ βαςικζσ προτάςεισ που μποροφν να προκφψουν από τα ςυμπεράςματα τθσ ζρευνάσ είναι θ ςυςτθματικι/επαρκισ διερεφνθςθ των εκπαιδευτικϊν αναγκϊν και θ εμπλοκι των ίδιων των εκπαιδευτικϊν ςτθ διαμόρφωςθ προγραμμάτων επιμόρφωςισ τουσ. Τζλοσ, θ επιλογι επιμορφωτϊν/επιμορφωτριϊν που να ζχουν ςχετικι εμπειρία ςτθν αντιμετϊπιςθ αντίςτοιχων ηθτθμάτων. 118 Ζρευνα για τθν εφαρμογι τθσ εξ αποςτάςεωσ εκπαίδευςθσ κατά τθν περίοδο (Μαρτίου-Ιουνίου 2020) ςτθ Δευτεροβάκμια ΕκπαίδευςθΣυμπεράςματα και προτάςεισ για μια Κοινότθτα Συνεργαςίασ και Επαγγελματικισ Ανάπτυξθσ των Εκπαιδευτικϊν ΢αμουτςάκθ Ιωάννα Συντονίςτρια Εκπαιδευτικοφ Ζργου Φιλολόγων του ΡΕ.ΚΕ.Σ. Κριτθσ Σκοπόσ τθσ ςυγκεκριμζνθσ εργαςίασ είναι θ αποτίμθςθ και αξιοποίθςθ τθσ πρόςφατθσ εμπειρίασ από τθν εφαρμογι τθσ εξ αποςτάςεωσ Εκπαίδευςθσ ςτθ Δευτεροβάκμια Εκπαίδευςθ, κατά τθν περίοδο (Μαρτίου-Λουνίου 2020), ςτο πλαίςιο αναςτολισ λειτουργίασ των ςχολείων, μζςω ςχετικισ ζρευνασ. Για τθν πραγματοποίθςι τθσ, αξιοποιικθκε το ψθφιακό ερωτθματολόγιο ωσ βαςικό εργαλείο διερεφνθςθσ των εξεταηόμενων κεμάτων και ςυλλογισ των απαντιςεων, το οποίο ςυμπλθρϊκθκε, ανωνφμωσ, από εκπαιδευτικοφσ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ και, ςυγκεκριμζνα, Φιλολόγουσ. Ακολοφκθςε ςυλλογι των απαντιςεων, καταγραφι, επεξεργαςία, εξαγωγι ςυμπεραςμάτων και τελικι αποτίμθςθ. Θ ερευνθτικι διαδικαςία βαςίςτθκε ςε ςυνδυαςμό ερευνθτικϊν μοντζλων (ποιοτικισ και ποςοτικισ ζρευνασ). Αξιοποιικθκε, κατά το δυνατόν, θ δυναμικι τθσ ομάδασ και ςτο ψθφιακό περιβάλλον, θ βιωματικι εμπειρία εκπαιδευτικϊν, μακθτϊν/μακθτριϊν και τθσ ςυγγραφζωσ, ςτο πλαίςιο τθσ επιμόρφωςθσ- εκπαίδευςθσ Ενθλίκων- Εκπαιδευτικϊν και τθσ αντίςτοιχθσ ςυνεργαςίασ. Μζςα από τθν όλθ διαδικαςία, προζκυψαν πολφτιμα ςυμπεράςματα τόςο για τθν ίδια τθν εφαρμογι τθσ εξ αποςτάςεωσ Εκπαίδευςθσ ςτθν Κριτθ, για τισ δυςκολίεσ που ανζκυψαν, για τθ ςτάςθ μακθτϊν και εκπαιδευτικϊν απζναντι ςτισ νζεσ τεχνολογίεσ, όςο και για τθν επαγγελματικι και ατομικι ανάπτυξθ των τελευταίων, ςτο πλαίςιο μιασ Κοινότθτασ Μάκθςθσ και Συνεργαςίασ. Ενιςχφκθκε, επίςθσ, θ ςθμαςία τθσ ενεργοποίθςθσ τθσ ψυχισ του παιδιοφ, αλλά και κάκε εκπαιδευομζνου, ωσ απαραίτθτθσ προχπόκεςθσ για τθν ομαλι, αςφαλι και εκοφςια ςυμμετοχι του ςτθ μακθςιακι διαδικαςία. 119 Ζτοσ Ερωτόκριτου Ερωτόκριτοσ: μια περιιγθςθ ςτον ιςτορικό και πολιτιςμικό "τόπο" Γιαννακοδιμου Άννα Με ςτόχο τον εμπλουτιςμό του μακιματοσ τθσ μουςικισ με διακεματικι, βιωματικι προςζγγιςθ μεταξφ των τριϊν κατευκφνςεων Γυμναςίου και Λυκείου (εικαςτικά, κζατρο, χορόσ) και με αφορμι το ζτοσ ElGreco, προζκυψε μια ςθμαντικι ανακάλυψθ. Θ ζρευνα, ωσ δεφτεροσ ςτόχοσ μζςω ςυνεργαςίασ μακθτϊν και εκπαιδευτικϊν, οδιγθςε ςτθν υλοποίθςθ διαςχολικοφ πολιτιςτικοφ προγράμματοσ ςε δυο φάςεισ, με τίτλο: "Ηωγραφιςτι ς' όλο το νου, ζχω τθ ςτόρθςίν ςου: θ Αναγεννθςιακι Κριτθ του Greco και του Β. Κορνάρου - αναηθτϊντασ τα ίχνθ των δυο δθμιουργϊν". Κατά τθν δεφτερθ φάςθ, πραγματοποιικθκε τριιμερθ επίςκεψθ ςτθν Κριτθ ςε αναηιτθςθ τόπων καταγωγισ και ζμπνευςθσ των δυο δθμιουργϊν, με κεντρικό άξονα τθν μουςικι και ηωγραφικι ςτο ζργο του Β. Κορνάρου. Θ ςυνάντθςθ με μακθτζσ του μουςικοφ ςχολείου Θρακλείου ανζδειξε τρόπουσ (κεατρικισ) ζκφραςθσ, διάδραςθσ κι επικοινωνίασ μζςα από κρθτικι παραδοςιακι μουςικι και χορό Κρθτϊν και "Ακθναίων". Το υλικό του προγράμματοσ ςυγκεντρϊκθκε κι αποτυπϊκθκε με τθ χριςθ ΤΡΕ ςε μορφι παρουςίαςθσ ppt. Θ δράςθ είχε πολφ κετικι επίδραςθ ςε όλουσ τουσ ςυμμετζχοντεσ, ενϊ ενίςχυςε τθν πολυςιμαντθ διαχρονικότθτα του Ερωτόκριτου ςτθν εποχι μασ, εντόσ και εκτόσ Κριτθσ. 120 Ο Ερωτόκριτοσ του Β. Κορνάρου ωσ αιςκθτικι εμπειρία Μεταςχθματίηουςασ Μάκθςθσ ςτθν Εκπαίδευςθ Ενθλίκων. Επιμορφωτικό πρόγραμμα ανίχνευςθσ πολιτιςμικϊν κωδίκων και μεταςχθματιςμοφ φιλολογικϊν και διδακτικϊν ςτερεοτφπων Καλοκφρθ Βαςιλεία Δρ Νεοελλθνικισ Φιλολογίασ, ΜΔΕ ςτισ Σπουδζσ ςτθν Εκπαίδευςθ, Συντονίςτρια Εκπαιδευτικοφ Ζργου ΡΕ02 Θ εργαςία αφορά ςτο πεδίο τθσ Εκπαίδευςθσ Ενθλίκων και ειδικότερα ςτθν προβλθματικι τθσ αποδόμθςθσ ςτερεοτφπων των ενιλικων εκπαιδευομζνων διαμζςου τθσ αιςκθτικισ εμπειρίασ, με αξιοποίθςθ του λογοτεχνικοφ ζργου του Β. Κορνάρου Ερωτόκριτοσ, ςτο πλαίςιο ενόσ επιμορφωτικοφ προγράμματοσ που απευκφνεται ςε εκπαιδευτικοφσ Φιλολόγουσ, με αφορμι το ζτοσ-αφιζρωμα ςτο ζργο αυτό. Θ πρόταςι μασ ζχει ςκοπό να αναδείξει πϊσ μζςα από ζνα επιμορφωτικό πρόγραμμα μποροφν να ςυνδυαςτοφν επιςτθμολογικά κεωρθτικζσ αρχζσ και μεκοδολογία τθσ Εκπαίδευςθσ Ενθλίκων («Κεωρία του Μεταςχθματιςμοφ» του J. Mezirow και μζκοδοσ του Α. Κόκκου «Mεταςχθματίηουςα μάκθςθ μζςα από τθν αιςκθτικι εμπειρία») και τθσ ερμθνευτικισ ανάλυςθσ τθσ Λογοτεχνίασ (ςφνδεςθ λογοτεχνίασ και πολιτιςμοφ, ςφμφωνα με Ε.Γ. Καψωμζνο), με ςτόχουσ τθν ανακεϊρθςθ ςτερεοτυπικϊν πεποικιςεων των επιμορφουμζνων για ηθτιματα φιλολογικισ και διδακτικισ προςζγγιςθσ του Ερωτόκριτου και τθν περαιτζρω ανανζωςθ τθσ διδαςκαλίασ του ςτο Γυμνάςιο και το Λφκειο. Θ πρωτοτυπία του προτεινόμενου προγράμματοσ ζγκειται ςτθ διττι αξιοποίθςθ του Ερωτόκριτου, ωσ γνωςτικό αντικείμενο και ωσ μζςο μεταςχθματιςμοφ φιλολογικϊν και διδακτικϊν ςτερεοτφπων. Στθν εργαςία παρουςιάηεται θ δομι και το περιεχόμενο του επιμορφωτικοφ προγράμματοσ, που ςχεδιάηεται ζτςι, ϊςτε οι επιμορφοφμενοι φιλόλογοι να μποροφν, υπερβαίνοντασ ςτερεότυπα δαςκαλοκεντρικισ διδαςκαλίασ, να υποςτθρίηουν μακθςιακζσ διαδικαςίεσ ανακαλυπτικισ μάκθςθσ, προκειμζνου οι μακθτζσ να ανακαλφψουν τουσ πολιτιςμικοφσ κϊδικεσ του Ερωτόκριτου και τθ ςφνδεςι του με το νεοελλθνικό πολιτιςμικό πρότυπο, προάγοντασ τθν πολιτιςμικι αυτογνωςία, ςε καιροφσ ςφγχυςθσ και ςυνδρόμων παγκοςμιοποίθςθσ. Αντίςτοιχα, οι επιμορφοφμενοι φιλόλογοι αναμζνεται να υπερβοφν ςτερεοτυπικι κεϊρθςθ του Ερωτόκριτου, ςαν παρωχθμζνου λογοτεχνικοφ ζργου, αδιάφορου ουςιαςτικά για τον ςφγχρονο αναγνϊςτθ, κακϊσ και «φιλολογικά ςτερεότυπα» μελετϊν που ερμινευαν το ζργο ςαν «μίμθςθ μεςαιωνικϊν, ιπποτικϊν μυκιςτοριϊν» και αναηθτοφςαν το «ξζνο λογοτεχνικό πρότυπό του», χωρίσ να αναγνωρίηουν τθ ςφνδεςθ με τον ελλθνικό παραδοςιακό πολιτιςμό, τισ ςχζςεισ αρμονίασ «ατόμου-φφςθσ-κοινωνίασκουλτοφρασ», που εκφράηονται διαμζςου του ζργου, και ςυνακόλουκα τθ δυνατότθτά του να ςυμβάλει γόνιμα ςτθ αναηιτθςθ ενόσ ςφγχρονου ανκρωποκεντρικοφ και ανκρωπιςτικοφ πολιτιςμικοφ προτφπου. 121 Μια κεατρικι προςζγγιςθ του Ερωτόκριτου Ραπαδθμθτροποφλου Μαρία Εκπαιδευτικόσ ΡΕ 70, 57ο Δθμοτικό Σχολείο Θρακλείου Στθ διάρκεια του ςχολικοφ ζτουσ 2018-2019 το τμιμα Ε3 του 28ου/57ου Δθμοτικϊν Σχολείων Θρακλείου απζδωςε κεατρικά 2.500 ςτίχουσ από τον Ερωτόκριτο του Βιτςζντηου Κορνάρου. Θ ιδζα τθσ κεατρικισ προςζγγιςθσ από τθν τάξθ μου του ςυγκεκριμζνου ζργου τθσ Αναγζννθςθσ, είχε βαςικό ςκοπό να φζρει ςε επαφι τουσ μακθτζσ με το κορυφαίο αυτό αφθγθματικό ποίθμα τθσ κρθτικισ λογοτεχνίασ. Ξεκινιςαμε ςτθν αρχι με τθν εμπειρία ανάγνωςθσ του κειμζνου. Ακολοφκθςε θ εξοικείωςθ με τθ γλϊςςα, τον ρυκμό και τθ μουςικότθτα του ςτίχου, ο οποίοσ αξιοποιικθκε χωρίσ παρεμβάςεισ επί ςκθνισ. Ριςτεφω ότι αφενόσ θ ηωντάνια και γνθςιότθτα τθσ κρθτικισ διαλζκτου, αφετζρου τα ςτοιχεία από τον κόςμο του παραμυκιοφ ενκουςίαςαν τα παιδιά ςτθν προοπτικι να ανζβει κεατρικά ζνα «απαιτθτικό» κείμενο όπωσ ο Ερωτόκριτοσ. Επιπλζον, θ αναπαράςταςθ τθσ περιπζτειασ του Ερωτόκριτου και τθσ Αρετοφςασ, ελκφει τθν ψυχοςφνκεςθ παιδιϊν που διανφουν το προεφθβικό ςτάδιο τθσ ηωισ τουσ. Ωσ προσ τθ διανομι των ρόλων, όλα τα κορίτςια ενςαρκϊνουν τθν Αρετοφςα και όλα τα αγόρια τον ρόλο του Ερωτόκριτου, εναλλάςςοντασ τθν παρουςία τουσ επί ςκθνισ. Ζτςι κατακτιζται ζνασ ςθμαντικόσ παιδαγωγικόσ ςτόχοσ: Τα παιδιά ςυμμετζχουν ςε μια κεατρικι ομάδα, επιλζγοντασ αυτά τα ίδια τον ρόλο που κα υποδυκοφν και όχι αυτόν που τουσ επιβάλλεται. Στθν όλθ προςπάκεια ςτάκθκαν πολφτιμοι ςυμπαραςτάτεσ οι γονείσ τθσ τάξθσ. Μάλιςτα είχαμε τθν τφχθ να πλαιςιϊςει μουςικά τθν παράςταςθ με το μαντολίνο του ο Γιϊργθσ Βρζντηοσ, ο οποίοσ είναι και γονζασ μακιτριασ του τμιματοσ, ςε ςυνεργαςία με καταξιωμζνουσ καλλιτζχνεσ τθσ κρθτικισ μουςικισ. Θ παράςταςθ διάρκειασ δφο ωρϊν ανζβθκε με επιτυχία κατά ςειρά: α) ςτον Κεατρικό Στακμό Θρακλείου ςτα πλαίςια του φεςτιβάλ κεατρικισ ζκφραςθσ του Συλλόγου Νίκοσ Καηαντηάκθσ, β) ςτθ κεατρικι ςκθνι του ςχολείου μασ, γ) τον Σεπτζμβριο, ςτο κθποκζατρο «Μάνοσ Χατηιδάκισ» και δ) ςτισ 15 Δεκεμβρίου ςτο Αςτυνομικό Μζγαρο Θρακλείου. 122 Ερωτόκριτοσ ςτθν Ρροςχολικι Εκπαίδευςθ Στουμπίδθ Άννα Νθπιαγωγόσ, ΡΕ60 Ρερδικάκθ Μαρία Νθπιαγωγόσ, ΡΕ60 Στο πλαίςιο του εορταςμοφ του κεματικοφ ζτουσ «Ερωτόκριτοσ» 2019-2020, οι μακθτζσ του Νθπιαγωγείου μασ υλοποίθςαν ζνα ςχζδιο εργαςίασ με τίτλο: Ερωτόκριτοσ. Ο ςκοπόσ του προγράμματοσ ιταν να εξοικειωκοφν τα παιδιά με το ομϊνυμο ζργο και να το διατθριςουν ωσ ηωντανό ςτοιχείο τθσ πολιτιςμικισ μασ κλθρονομιάσ. Για το ςχεδιαςμό και τθν υλοποίθςθ του παραπάνω προγράμματοσ λάβαμε υπόψθ τισ ςφγχρονεσ παιδαγωγικζσ κεωρίεσ (κεωρία πολλαπλισ νοθμοςφνθσ, κονςτρουκτιβιςμοφ και κοινωνικοφ κονςτρουκτιβιςμοφ) τισ κεματικζσ ενότθτεσ του ΑΡΣ και του ΔΕΡΡΣ και τισ ανάγκεσ τθσ νθπιακισ θλικίασ. Μεκοδολογία: Διακεματικι προςζγγιςθ, ομαδοςυνεργατικι, βιωματικι, διερευνθτικι διαδικαςία μάκθςθσ, διάλογοσ, εργαςίεσ πεδίου. Ο ρόλοσ του εκπαιδευτικοφ: Υποςτθρικτικόσ, ςυνεργατικόσ, ενκαρρυντικόσ και ιςότιμο μζλοσ τθσ ομάδασ. Αφόρμθςθ: Θ ηωγραφιά ενόσ παιδιοφ ςτισ ελεφκερεσ δραςτθριότθτεσ. Διάρκεια: 5 μινεσ - ςυμμετζχουν 41 παιδιά (2 τμιματα). Αξιολόγθςθ: Εφαρμόςτθκε θ διαδικαςία τθσ ςυςτθμικισ αξιολόγθςθσ κακ’ όλθ τθ διάρκεια του προγράμματοσ (προκαταρκτικι, διαμορφωτικι και τελικι αξιολόγθςθ). Ρροζκταςθ: Ζκκεςθ των παραγόμενων ζργων των παιδιϊν (καταςκευζσ, κολλάη, μακζτεσ κτλ.) και τελικι γιορτι. Στόχοι: Ωσ προσ το Γνωςτικό Αντικείμενο: Τα παιδιά ζρχονται ςε επαφι με το ζργο του Β. Κορνάρου (πρόςωπα, υπόκεςθ, τόποσ), μακαίνουν βιογραφικά ςτοιχεία για τον ποιθτι, τθν εποχι που ζηθςε (Ενετοκρατία) και τθν πόλθ καταγωγισ του (Σθτεία), ζρχονται ςε επαφι με το Κρθτικό ιδίωμα και τισ μαντινάδεσ και εκφράηονται μζςα από πίνακεσ ηωγραφικισ. Ωσ προσ τθ Μακθςιακι διαδικαςία: Τα παιδιά ςυνεργάηονται, ενιςχφουν τθν αυτοεκτίμθςθ, αυτοπεποίκθςθ, κριτικι και δθμιουργικι τουσ ςκζψθ και διαμορφϊνουν νζεσ ςτάςεισ και αξίεσ Ωσ προσ τισ ΤΡΕ: Οι ΤΡΕ αξιοποιοφνται ωσ γνωςτικό εργαλείο ςτθ διερευνθτικι και ανακαλυπτικι μακθςιακι κατάςταςθ, χρθςιμοποιοφνται διάφορα προγράμματα, π.χ. πρόγραμμα δορυφορικισ περιιγθςθσ τθσ γθσ (google earth), λογιςμικά γενικισ χριςθσ όπωσ word, παρουςίαςθσ (ppt), εννοιολογικισ χαρτογράφθςθσ (Kidspiration) κλπ. 123 ΡΕ΢ΙΛΘΨΕΙΣ ΑΝΑ΢ΤΘΜΕΝΩΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΩΝ 124 Ρολιτικζσ για τθν εκπαίδευςθ, προγράμματα ςπουδϊν Ο χορόσ ςτθν Ρρωτοβάκμια Εκπαίδευςθ από το 1977 ζωσ ςιμερα, όπωσ αποτυπϊνεται ςτα Αναλυτικά και Ωρολόγια προγράμματα Τηαμπουράκθ Εμμανουζλα Εκπαιδευτικόσ Φυςικισ Αγωγισ (ΡΕ 11) Msc Σχολισ Κοινωνικϊν Επιςτθμϊν ΕΑΡ Ρερίλθψθ Ο χορόσ, αποτελεί μία από τισ δραςτθριότθτεσ με τισ οποίεσ ο άνκρωποσ εκφράηεται κι επικοινωνεί χρθςιμοποιϊντασ ωσ μζςον το ανκρϊπινο ςϊμα ενϊ ταυτόχρονα ςυμβάλλει ςτθν πολφπλευρθ ανάπτυξθ των παιδιϊν καλλιεργϊντασ πλικοσ δεξιοτιτων. Πντασ άρρθκτα ςυνδεδεμζνοσ με το κοινωνικό-ιςτορικό και το πολιτιςμικό περιβάλλον ςε μία δυναμικι ςχζςθ αλλθλεπίδραςθσ, εμπεριζχει ςτοιχεία πολιτιςμοφ, μθνυμάτων κι αξιϊν. Ραράλλθλα, αποτελεί γζφυρα επικοινωνίασ του παρελκόντοσ με το παρόν, του ατόμου με το ςφνολο, του τοπικοφ με το παγκόςμιο αναδεικνφοντασ τθν αξία του ωσ ζνα εκπαιδευτικό μζςο που μπορεί να ςυνειςφζρει πολφπλευρα ςτθν εκπαιδευτικι διαδικαςία. Θ αναρτθμζνθ ανακοίνωςθ παρουςιάηει ςυνοπτικά τα επίςθμα ζγγραφα τθσ Ρολιτείασ (Φ.Ε.Κ.) που ορίηουν τα Αναλυτικά κι Ωρολόγια προγράμματα τθσ Ρρωτοβάκμιασ Εκπαίδευςθσ από το 1977 ζωσ ςιμερα και αναφζρονται ςτο μάκθμα τθσ Φυςικισ Αγωγισ και κατ’ επζκταςθ ςτο διδακτικό αντικείμενο του χοροφ. Με τθν καταγραφι των βαςικϊν ςθμείων των Φ.Ε.Κ. ςε ζναν εφχρθςτο πίνακα, αποτυπϊνεται θ πορεία τθσ διδακτικισ ενότθτασ του χοροφ. 125 Scrum ςτθν εκπαίδευςθ: Eduscrum ςτο ςχολείο Τρικάλθσ Κϊςτασ Εκπαιδευτικόσ ΡΕ86 Θ ζρευνα αυτι διερευνά τα αποτελζςματα τθσ εφαρμογισ τθσ μεκόδου Eduscrum ςτισ τρεισ τάξεισ Γυμναςίου, ςτα μακθματικά, πλθροφορικι, μουςικι, κζατρο, οργάνωςθ ζργου και νεανικι επιχειρθματικότθτα. Ρροθγοφμενθ εφαρμογι ςτθν Ολλανδία απζδειξε ότι υπάρχει οριςμζνο πλαίςιο εφαρμογισ ςτθν εκπαίδευςθ. Θ πρϊτθ εφαρμογι τθσ ςτα ελλθνικά δεδομζνα, αποκάλυψε το κενό ςτθν οργάνωςθ των μακθτϊν όταν πρόκειται να ςυνεργαςτοφν ομαδικά. Θ ςθμαςία τθσ μελζτθσ είναι ςθμαντικι, διότι θ εφαρμογι τθσ μεκόδου είχε πολφ κετικά αποτελζςματα και θ υλοποίθςθ τθσ μικρά, αλλά όχι ανυπζρβλθτα εμπόδια. Ζγινε ζρευνα ςε διαφορετικζσ θλικιακά τάξεισ, εκπαιδεφοντασ μακθτζσ ςε διαφορετικά αντικείμενα, ϊςτε να δοκιμαςτεί θ μζκοδοσ με μικρζσ διαφοροποιιςεισ. Χρθςιμοποιικθκε: ποιοτικι ανάλυςθ εξαγόμενων εργαςιϊν (wiki), ποςοτικι ςτατιςτικι ανάλυςθ προόδου ςε δφο ομάδεσ τμθμάτων κάκε φορά (με μικρζσ διαφοροποιιςεισ διδαςκαλίασ pre-post), ποιοτικά ςυναιςκθματικι αποτίμθςθ των ατόμων ςε ομαδικι ςυνεργαςία (παραγωγι πολιτιςμικοφ ζργου), ιδζεσ και καλζσ πρακτικζσ από άλλουσ εκπαιδευτικοφσ ανεςτραμμζνθσ τάξθσ (Flipgrid). Επιβεβαιϊνουμε ότι οι μακθτζσ διςτακτικά ςτθν αρχι, με όλεσ τισ αμφιςβθτιςεισ για το νζο τρόπο εργαςίασ, μακαίνουν να ςυνεργάηονται και να αυτοοργανϊνονται για τθ διεκπεραίωςθ οποιαςδιποτε φφςθσ ομαδικοφ ζργου. Ρροτείνουμε τθν αξιοποίθςθ τθσ μεκόδου και πλαιςίου, αρχικά για τθν ενδυνάμωςθ των ςχζςεων ςτθν ομάδα, τθν εμπιςτοςφνθ ςτθ νζα γνϊςθ, ςτθν ατομικι ανάλθψθ ευκφνθσ και ολοκλιρωςθ εργαςιϊν! Θ μελλοντικι ζρευνα πρζπει να επικεντρωκεί ςτο “άνοιγμα” τθσ ομάδασ ςτθ δθμοκρατικι οργάνωςι τθσ, ςτθν ανάλθψθ “πρωτοβουλιϊν” και διεξαγωγι ομαδικϊν παρουςιάςεων από μακθτζσ. Τα ευριματα προςφζρουν λφςεισ ςτθν ςυνεργαςία οποιαςδιποτε ομάδασ, ιςότιμα ι με διακριτοφσ ρόλουσ και ευκφνεσ. Ρρζπει να ξαναςκεφτοφμε τον εκελοντιςμό, τθ νεανικι επιχειρθματικότθτα, τθν εκπαιδευτικι καινοτομία, εφαρμοςμζνεσ από το ςϊμα του ςχολείου: εκπαιδευτικοφσ και μακθτζσ. Ραρά τθν ζλλειψθ γνϊςθσ πλαιςίου για εφαρμογι του scrum ςτθν εκπαίδευςθ, απεδείχκθ ότι οι μακθτζσ μακαίνουν καλφτερα όταν αυτοοργανϊνονται, αναλαμβάνουν πρωτοβουλίεσ, ςυμμετζχουν ςτο ςχεδιαςμό τθσ διδαςκαλίασ. Θ εδραίωςθ τθσ αυτοπεποίκθςθσ και θ εμπιςτοςφνθ ςτον ςυνεργάτθ, είναι το ηθτοφμενο για το νζο πολίτθ του κόςμου. 126 Τζχνθ, πολιτιςμόσ και εκπαίδευςθ AdaptiveArts – Ρροςαρμοςτικά μονοπάτια μάκθςθσ Τρικάλθσ Κϊςτασ Εκπαιδευτικόσ ΡΕ86 Θ εργαςία αυτι ζχει ςκοπό να επιςθμάνει τθν ανάγκθ αποκάλυψθσ και καταγραφισ τθσ προςωπικότθτασ (persona) του εκπαιδευόμενου. Με τθν αξιοποίθςθ αυτισ τθσ γνϊςθσ, μποροφμε να αποκτιςουμε παραμετροποιιςιμα ςυςτιματα θλεκτρονικισ μάκθςθσ, τα οποία κα προςφζρουν προςαρμοηόμενθ πλθροφορία ςτον άνκρωπο. Οι εκπαιδευτικοί προςαρμοςτικϊν τεχνϊν φζρνουν ςτθ ηωι των μακθτϊν, μουςικι, χορό, κζατρο, ηωγραφικι, μζςω εκπαιδευτικϊν εμπειριϊν. Εκτεταμζνεσ προθγοφμενεσ εργαςίεσ ςχετικά με τθν προςαρμοςτικι διδαςκαλία, απζδειξαν ότι τα περιςςότερα περιβάλλοντα μάκθςθσ (τυπικά, εικονικά), απαιτοφν από το μακθτι να προςαρμοςτεί ςε κάκε “νζα μζκοδο” και πλαίςιο. Θ ςυμβολι τθσ μελζτθσ είναι ότι μζςω των τεχνϊν, το άτομο ευκολότερα απελευκερϊνεται, φανερϊνει το μακθςιακό του ςτυλ και τθ ςτάςθ του απζναντι ςε κάκε νζα μακθςιακι πρόκλθςθ. Θ αλλθλεπίδραςθ των μακθτϊν κακίςταται πρωταρχικισ ςθμαςίασ για τθν καλλιζργεια εμπιςτοςφνθσ ςτθν καινοφρια πλθροφορία. Επιπλζον, θ μακθςιακι αυτοπεποίκθςθ κατάκτθςθσ ςτόχων μπορεί να αλλάξει το πλαίςιο τθσ εκπαιδευτικισ διαδικαςίασ. Ρριν 5 ζτθ, ζγινε επαγωγικι ζρευνα διδάςκοντασ μουςικι ςε μικρζσ ομάδεσ μακθτϊν Γυμναςίου, ςτισ οποίεσ κάκε μακθτισ γινόταν εκπαιδευτισ (tutor) μεταδίδοντασ μια καινοφρια γνϊςθ ςτο διπλανό του (peertutoring). Ραρά τθ διαφοροποίθςθ λόγω θλικίασ, ταμπεραμζντου, γνωςιακοφ υπόβακρου, υπιρχε πάντοτε ενδυνάμωςθ τθσ ομάδασ, καλλιζργεια κλίματοσ αλλθλοβοικειασ, αυτοεκτίμθςθσ και προςφοράσ. Με τθν αξιοποίθςθ των μακθτϊν ωσ μζντορεσ ςτθ γνϊςθ για κάκε τι νεότερο, παρατθρικθκαν και ςυλλζχκθκαν άμεςα αποτελζςματα (προςλαμβανόμενθ πλθροφορία, επίτευξθ ςτόχου, ατομικοί δείκτεσ περιγραφικισ αξιολόγθςθσ, οριηόντιεσ δεξιότθτεσ). Στο τζλοσ ηθτικθκε από τα παιδιά να διδάξουν ςτθν τάξθ μία «δικι τουσ δεξιότθτα» και να τθν αναπτφξουν ςτθν ομάδα. Θ αυτοεκτίμθςθ, θ ταχφτθτα προόδου, θ ςυμμετοχικότθτα ςτθν παραγόμενθ γνϊςθ ι ζργο, μποροφν να καταγραφοφν ςε αλγορίκμουσ, οι οποίοι καταςκευάηουν προςωπικά μονοπάτια e-learning για κάκε χαρακτιρα (μακιτυπο). Τα δεδομζνα αυτά μποροφν να αποκθκεφονται ςε ψθφιακά ςυςτιματα θλεκτρονικισ εκπαίδευςθσ, τα οποία κα χαρτογραφοφν το επίπεδο τθσ αποκτοφμενθσ γνϊςθσ, κακϊσ ςυνδζονται και επικοινωνοφν μεταξφ τουσ (xAPI). 127 Εκπαιδευτικζσ ζρευνεσ Διαχρονικόσ ζλεγχοσ μεταβλθτότθτασ τθσ εκφραςτικότθτασ εμπλεκομζνων ςτθν ςχολικι ηωι Δθμουλάσ Κωνςταντίνοσ, Διαχειριςτισ Οργανιςμοφ Ψυχοβιοαναλυτικισ Μόρφωςθσ «ἐκ τῶν ὑςτζρων» Δθμουλάσ Ευριπίδθσ Αν. Διαχειριςτισ Οργανιςμοφ Ψυχοβιοαναλυτικισ Μόρφωςθσ «ἐκ τῶν ὑςτζρων» Βουρδουμπά - Ορφανουδάκθ Αργυρϊ επιςτθμονικι ςυνεργάτισ Οργανιςμοφ Ψυχοβιοαναλυτικισ Μόρφωςθσ «ἐκ τῶν ὑςτζρων» Με ςκοπό να μελετθκεί, διαχρονικά, θ μεταβλθτότθτα τθσ ςυναιςκθματικισ ζκφραςθσ, ςτο πρόςωπο των εμπλεκομζνων ςτθν εκπαιδευτικι διαδικαςία, ςε αντιπροςωπευτικό δείγμα 144 (6, 9 και 11 ετϊν, ιςάρικμων αγοριϊν και κοριτςιϊν, ςε κάκε ομάδα) παιδιϊν και 88 (44 ανδρϊν, 44 γυναικϊν) ενθλίκων, μαγνθτοςκοπικθκε θ διαδικαςία ζκφραςθσ τθσ ςυγκίνθςθσ, που κα επροκαλείτο από τθν ακρόαςθ μουςικϊν κομματιϊν ικανϊν να διεγείρουν ςυγκινιςεισ, τθσ επιλογισ του υποκειμζνου, ίδιων τθν κάκε φορά, που κα χρειαηόταν, και θ, από ζνα ςθμείο και μετά, τεχνθτι (με ειςαγωγι αθδιαςτικισ νοθτικισ εικόνασ) εμπλοκι τθσ ανζλιξθσ τθσ προβλεπόμενθσ να βγει ςτθν ζκφραςθ ςυγκίνθςθσ. Στο τζλοσ κάκε φάςθσ, το υποκείμενο κατζγραφε (1 ζωσ 7), με τθν μεγαλφτερθ δυνατι ακρίβεια, ό,τι αιςκάνκθκε, κατά τθν διάρκειά τθσ. Τθν βιντεοταινία είδαν, χωρίσ ιχο, προσ αποφυγι παρζλκυςισ των, 4 κριτζσ (δφο άντρεσ και δφο γυναίκεσ), οι οποίοι αποτφπωςαν τθν ςυναιςκθματικι ζκφραςθ των υποκειμζνων, ςε κάκε φάςθ, ςτθν ίδια βακμολογικι κλίμακα. Βρζκθκε, με κριτιριο το πάνω από το επίπεδο ςθμαντικότθτασ 0,05 (τα ςτατιςτικά tests, που χρθςιμοποιικθκαν, ιταν τα Wilcoxon και Whitney Mann tests), αφξθςθ τθσ εκφραςτικισ δυνατότθτασ κυρίωσ των παιδιϊν 9 ετϊν. Τα μικρότερα παιδιά δυςκολεφονται να εκφραςτοφν, λόγω τθσ μθ ειςζτι νευρομυικισ ωρίμανςθσ του προςϊπου των. Τα μεγαλφτερα παιδιά αποφεφγουν τθν ςυγκινθςιακι ζκφραςι τουσ, για ψυχοκοινωνικοφσ, κφρια, λόγουσ. Φαίνεται, ότι θ θλικία, ςε ςυνδυαςμό με το κοινωνικοπολιτιςμικό πλαίςιο, ςτο οποίο κινοφμαςτε, αυξάνει τθν δυνατότθτα για ζκφραςθ και ποικιλία ςτθν ζκφραςθ. Ρράγματι, ςτουσ ενιλικεσ, βρζκθκε φοβερά μεγάλθ ευμεταβλθτότθτα, ςτθν ζκφραςθ των ςυναιςκθμάτων, κυρίωσ των γυναικϊν, ανάλογα με τθν ιςχφ του βιϊματοσ και των παρεμβαλλόμενων κοινωνικϊν παραγόντων, αρξάμενου του αρχικοφ ςυναιςκθματικοφ βιϊματοσ. Συμπεράςματα, τα μάλιςτα χριςιμα, για τον δάςκαλο, όποιασ ειδικότθτασ και βακμίδασ, για τθν καλφτερθ δυνατι διαχείριςθ των προβλθμάτων τθσ τάξθσ του, αλλά και ςτθν επαφι του με όποιον εμπλζκεται ςτθν ςχολικι ηωι. 128 Ζλεγχοσ επικετικότθτασ, κατά φφλο και θλικία, ςτο ςχολείο Δθμουλάσ Κωνςταντίνοσ, Διαχειριςτισ Οργανιςμοφ Ψυχοβιοαναλυτικισ Μόρφωςθσ «ἐκ τῶν ὑςτζρων» Δθμουλάσ Ευριπίδθσ Αν. Διαχειριςτισ Οργανιςμοφ Ψυχοβιοαναλυτικισ Μόρφωςθσ «ἐκ τῶν ὑςτζρων» Βουρδουμπά - Ορφανουδάκθ Αργυρϊ επιςτθμονικι ςυνεργάτισ Οργανιςμοφ Ψυχοβιοαναλυτικισ Μόρφωςθσ «ἐκ τῶν ὑςτζρων» Ζχοντασ ςκοπό να δοφμε ερευνθτικά ποιο από τα δφο φφλα, τα αγόρια ι τα κορίτςια είναι πιο επικετικά, ςε ζνα ευρφτερο πρόγραμμα κεωρθτικισ μελζτθσ για τθν αποδοχι του άλλου και τθν αποφυγι τθσ αντικοινωνικότθτασ, και ςτο ςχολείο, παρατθρικθκε (ζρευνα πεδίου) και καταγράφθκε θ ςυμπεριφορά των παιδιϊν (αγόρια, κορίτςια, 12-18 ετϊν) του (πολυπλθκοφσ) ςχολικοφ ςυγκροτιματοσ 1ου Γυμναςίου / Λυκείου Λάριςασ, ςτισ ϊρεσ διαλείμματοσ, για περίπου ζνα χρόνο (2012-2013). Θ φυςικι παρατιρθςθ, ωσ το μόνο είδοσ ζρευνασ που κα μποροφςε να γίνει ςτθν προκειμζνθ περίπτωςθ, ζγινε ςτισ ϊρεσ λειτουργίασ του εκεί ςτεγαηόμενου Γραφείου Σχολικϊν Συμβοφλων Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ Λάριςασ και θ επεξεργαςία των αποτελεςμάτων από υποομάδα (Ζλλθ Κ. Βζλλιου, Κεοδϊρα Ευ. Ραπαδθμθτρίου, Δθμιτριοσ Γ. Λιόβασ, Χ. Ρολφηοσ) τθσ ευρφτερθσ διεπιςτθμονικισ Ομάδασ Εργαςίασ Ψυχοβιοαναλυτικισ Ζρευνασ του Μορφωτικοφ Οργανιςμοφ Ψυχοβιοανάλυςθσ «εκ των υςτζρων». Επιλζχκθκε θ ςυγχρονικι μζκοδοσ των επάλλθλων ομάδων, ςφμφωνα με τθν οποία επιλζγονται και παρατθροφνται ςυγχρόνωσ πολλζσ ομάδεσ ατόμων, εν προκειμζνω όλεσ οι τάξεισ ταυτόχρονα, βγάηοντασ ςυμπεράςματα ςυγκρίνοντασ τισ τάξεισ (άρα και τισ θλικίεσ) μεταξφ των. Ζγιναν ςυγκρίςεισ μεταξφ φφλων και θλικιϊν. Με βάςθ ψυχολογικι κλίμακα εκτίμθςθσ διακρίναμε *ζμμεςοσ τρόποσ χειριςμοφ τθσ μεταβλθτισ τθσ επικετικότθτασ, κατά τθν εμφάνιςι τθσ (χρόνοσ και είδοσ τθσ ζκφανςισ τθσ)+ τα παιδιά ανάλογα με τον βακμό που ςυγκζντρωςαν ςτθν κλίμακα αυτι, ςυςχετίηοντασ τον χρόνο με το είδοσ ζκφανςισ τθσ. Το ερϊτθμα ιταν αν υπάρχει ςχζςθ μεταξφ χρόνου και τρόπου εμφάνιςθσ τθσ επικετικότθτασ, ςε ζνα ομαδοποιθτικό πλαίςιο. Από τθν ανάλυςθ παραγόντων, ευρζκθκε ότι τα αγόρια ιςαν επικετικά χωρίσ αναςτολζσ, αμζςωσ, ευκζωσ, τα δε κορίτςια με αναςτολζσ, αργότερα, πλαγίωσ. Φαίνεται ζτςι ότι θ ςυμπεριφορά μασ αρχίηει πάντα ωσ ενάντια ςυμπεριφορά, τθν οποία οι γυναίκεσ ίςωσ γριγορα, αποκάμοντασ ςτθν εκδιλωςι τθσ, απωκοφν, για όταν δοκεί θ κατάλλθλθ ευκαιρία, εμφανίηοντασ αγαπθτικι ςυμπεριφορά, που δεν είναι παρά αναςτολι τθσ επικετικότθτασ, μζχρισ αυτι εκβραςτεί αγριότερθ, ςυμπζραςμα χριςιμο ςτα περί αποδοχισ του άλλου, ςτο ςχολείο. 129 Ζτοσ Ερωτόκριτου Ερωτόκριτοσ και Αρετοφςα Ρερβολαράκθ Χρυςάνκθ Δαςκάλα/ Διευκφντρια 43ου Δθμοτικοφ Σχολείου Θρακλείου Ρρόκειται για ζνα project με το γνωςτό ζργο του «Ερωτόκριτου» του Β. Κορνάρου, του οποίου θ επεξεργαςία ζγινε ςτθν τάξθ, ςτο μάκθμα τθσ Ευζλικτθσ Ηϊνθσ, για ζνα τετράμθνο περίπου. Λόγω του μικροφ τθσ θλικίασ των μακθτϊν (Βϋ τάξθ δθμοτικοφ) θ επεξεργαςία του κζματοσ ςτθρίχτθκε κατά κφριο λόγο ςτισ τζχνεσ (ηωγραφικι, μουςικι, κζατρο) και λιγότερο ςτθ γλωςςικι ι άλλθ επεξεργαςία. Θ αρχι ζγινε με το ζργο ςυνολικά (υπόκεςθ, ιρωεσ, λεξιλόγιο κλπ.), κατόπιν ςκθνι ςκθνι ομαδοςυνεργατικά (ςφνολο ζξι ςκθνζσ), για να ολοκλθρωκεί το ζργο με κεατρικι απόδοςθ των ςκθνϊν επενδυμζνθ με μουςικά κομμάτια που ζμακαν τα παιδιά ςτθν πορεία. Επίςθσ, ζνα βιβλιαράκι ιταν το τελικό προϊόν για κάκε μακθτι/τριασ με τισ εργαςίεσ του κακ’ όλθ τθ διάρκεια τθσ εναςχόλθςισ του με το ζργο του Β. Κορνάρου (ηωγραφιζσ, τραγοφδια, κείμενα κ.ά.). 130 ΡΕ΢ΙΛΘΨΕΙΣ Ε΢ΓΑΣΤΘ΢ΙΩΝ 131 Θεωρία και πράξθ ςτθ διδαςκαλία και τθ μάκθςθ Στρατθγικζσ μάκθςθσ μζςα από τεχνικζσ του Νευρογλωςςικοφ Ρρογραμματιςμοφ Βιτϊρου Μαρία Κακθγιτρια Γαλλικϊν μζλοσ Ε.Ε.Ρ. Φιλοςοφικισ Σχολισ Ρανεπιςτθμίου Κριτθσ Phd ςτθ Γαλλικι Λογοτεχνία, TOP Practitioner Ρερίλθψθ Στισ τάξεισ μασ, όλοι ςυναντάμε μακθτζσ και μακιτριεσ που αντιμετωπίηουν δυςκολίεσ, που ζχουν μζτριεσ επιδόςεισ ι που ζχουν εξαιρετικά αποτελζςματα ςε ό,τι προςπακιςουν. Οι τεχνικζσ του Νευρογλωςςικοφ Ρρογραμματιςμοφ (NLP) ςτοχεφουν ςτθν ανάπτυξθ των απαραίτθτων δεξιοτιτων οι οποίεσ επιτρζπουν ςτο ςφνολο των μακθτϊν να ςυμμετάςχουν ενεργά ςτθ μάκθςι τουσ, να μθν απογοθτεφονται από δυςκολίεσ και να μθν αντιμετωπίηουν το ενδεχόμενο ςχολικισ αποτυχίασ. Ο Νευρογλωςςικόσ Ρρογραμματιςμόσ δθμιοφργθςε εργαλεία παρατιρθςθσ τα οποία επιτρζπουν τθν λεπτομερι ανάλυςθ των διαφόρων πνευματικϊν διεργαςιϊν που πραγματοποιοφμε κατά τθ διαδικαςία τθσ μάκθςθσ. Το πρϊτο ςτάδιο αυτισ τθσ διαδικαςίασ το οποίο περιλάμβανε τθν παρατιρθςθ και τθν αποκωδικοποίθςθ των πνευματικϊν διεργαςιϊν των μακθτϊν με άριςτεσ επιδόςεισ απζδειξε ότι αυτοί οι μακθτζσ μακαίνουν με ευκολία γιατί ακολουκοφν πάντοτε τισ ίδιεσ διεργαςίεσ και με τθν ίδια ςειρά. Θ ςυγκζντρωςθ των αποτελεςμάτων αυτισ τθσ παρατιρθςθσ και θ δθμιουργία μιασ ςυγκεκριμζνθσ τεχνικισ προκειμζνου να μεταδοκεί αυτι τθ γνϊςθ ςτουσ μακθτζσ που αντιμετωπίηουν δυςκολίεσ αποτζλεςε το δεφτερο ςτάδιο. Το τρίτο ςτάδιο περιλαμβάνει τθ χρθςιμοποίθςθ αυτϊν των πρακτικϊν από λογοκεραπευτζσ αλλά και από επιμορφωμζνουσ εκπαιδευτικοφσ ςε ςχολεία όλων των βακμίδων. Το ςυγκεκριμζνο εργαςτιριο απευκφνεται ςε εκπαιδευτικοφσ ξζνων γλωςςϊν αλλά και ςε εκπαιδευτικοφσ γενικισ παιδείασ που επικυμοφν να γνωρίςουν βαςικζσ αρχζσ του Νευρογλωςςικοφ προγραμματιςμοφ και να εντάξουν ςτθ διδαςκαλία τουσ τεχνικζσ που αφοροφν ςτθν ανάπτυξθ μιασ ςθμαντικισ για τθ μάκθςθ ικανότθτασ, αυτι τθσ απομνθμόνευςθσ. 132 Θ ζννοια τθσ Ηϊνθσ Επικείμενθσ Ανάπτυξθσ ςτθν ταινία «ο Κφκλοσ των Χαμζνων Ροιθτϊν» Ρουλλά Ελζνθ Συντονίςτρια Εκ/κου Ζργου ΡΕ06 Ρότε ο εκπαιδευτικόσ γίνεται μφςτθσ που απελευκερϊνει τον εγκλωβιςμζνο ποιθτι μζςα από τον τρομαγμζνο με πολφ χαμθλι αυτοεκτίμθςθ μακθτι του ςε μια τελετουργία μζκεξθσ ςτο ναό τθσ Ροίθςθσ; Ρϊσ τον ειςάγει και τον υποςτθρίηει μζςα ςτθν “Ηϊνθ τθσ Επικείμενθσ Ανάπτυξισ” του; Ρϊσ χρθςιμοποιεί τον προφορικό λόγο ςε αυτι τθν μεταςχθματιςτικι διδακτικι προςζγγιςθ; Τα ερωτιματα αυτά κα απαντθκοφν ςτθν εργαςία αυτι μζςα από επιλεγμζνεσ ςκθνζσ από τθν ταινία «ο Κφκλοσ των Χαμζνων Ροιθτϊν» με αναφορζσ ςε κεωρίεσ μάκθςθσ των Vygotsky, Mercer, Halliday, MacLure, Freire κ.α. Κα εξετάςουμε τθν δφναμθ του προφορικοφ λόγου ςτθν διδακτικι πράξθ για τθν ανάπτυξθ του μακθτι/τριασ ςε γνωςτικό και πνευματικό επίπεδο. Επιπλζον, κα εξετάςουμε πϊσ ο/θ εκπαιδευτικόσ μπορεί να δθμιουργεί ζνα μακθςιακό περιβάλλον μζςα ςτο οποίο ο/ μακθτισ/τρια οδθγείται ςτον δυνθτικό εαυτό του/τθσ και αναπτφςςεται ςε άτομο που μπορεί να επθρεάςει τθν πολιτιςτικι εξζλιξθ τθσ κοινωνίασ. 133 Ενταξιακι εκπαίδευςθ Αντιμετωπίηοντασ τα ςτερεότυπα ςτθν ςχολικι τάξθ Καλζμθσ Κωνςταντίνοσ Phd ςτθν Εκπαίδευςθ, ΜΑ ςτθν Αξιολόγθςθ Εκπαιδευτικοφ Ζργου, ΜeD ςτθν Διοίκθςθ τθσ Εκπαίδευςθσ, MSc ςτθν Διαπολιτιςμικι Εκπαίδευςθ και Διδαςκαλία, Συντονιςτισ Εκπαίδευςθσ Ρροςφφγων, Επιμορφωτισ Συμβουλίου τθσ Ευρϊπθσ Θ εποχι μασ χαρακτθρίηεται από ςυνεχείσ και μαηικζσ μετακινιςεισ πλθκυςμϊν. Λδιαίτερα θ Ελλάδα, ζχει καταςτεί χϊρα υποδοχισ προςφφγων από πολλά και διαφορετικά μζρθ του κόςμου. Οι άνκρωποι αυτοί, προερχόμενοι από πολλζσ και διαφορετικζσ μεταξφ τουσ κουλτοφρεσ γίνονται ςυχνά ςτόχοι ζκφραςθσ φαινομζνων ρατςιςμοφ και επικετικισ ςυμπεριφοράσ. Σκοπόσ αλλά και βαςικόσ ςτόχοσ του εργαςτθρίου μασ είναι θ βιωματικι προςζγγιςθ και κατανόθςθ αρχικά του φαινομζνου των ςτερεοτφπων, θ αναηιτθςθ, μζςα από τθν διάδραςθ των ςυμμετεχόντων, ενεργειϊν περιοριςμοφ των εκφράςεϊν του. Στοχεφει ςτθν ενίςχυςθ τθσ ανκεκτικότθτασ των παιδιϊν, όπωσ και ςτθν ομαλι και ιςότιμθ ανάπτυξθ των βαςικϊν και κοινωνικϊν τουσ δεξιοτιτων που αποτελοφν άλλωςτε και προτεραιότθτα για όλουσ μασ. Οι εκπαιδευτικοί βρίςκονται ςτθ μοναδικι κζςθ να μποροφν να διαδραματίςουν ζναν κομβικό ρόλο ςτθ δθμιουργία ενόσ αρμονικοφ περιβάλλοντοσ φροντίδασ και ενδιαφζροντοσ, όπου κάκε παιδί αιςκάνεται αςφαλζσ και ενκαρρφνεται να ςυμμετζχει, να μακαίνει και να εκφράηει τισ απόψεισ του. Οι εκπαιδευτικοί, ςτο πλαίςιο αυτό, χρειάηεται να είναι εξοπλιςμζνοι με τα κατάλλθλα εργαλεία, ϊςτε να ςυμβάλλουν ςτθν ανάπτυξθ μιασ φιλόξενθσ, ςυμπεριλθπτικισ κουλτοφρασ που βοθκάει όλα τα παιδιά να μακαίνουν. Αυτι θ πάγια ανάγκθ γίνεται ακόμθ πιο επιτακτικι ςτο βακμό που οριςμζνα παιδιά φτάνουν ςτισ τάξεισ φζροντασ μαηί τουσ επϊδυνεσ εμπειρίεσ, άγχοσ και τραφμα, που κα χρειαςτεί να διαχειριςτοφν. Ο εκπαιδευτικόσ τθσ τάξθσ αποτελεί ςτα μάτια των παιδιϊν αυτϊν, το πρόςωπο εκείνο που αποτελεί και ςθματοδοτεί το πρότυπο ςτθ νζα τουσ κοινωνικι πραγματικότθτα ςυμβάλλοντασ αποτελεςματικά ςτθν ψυχοκοινωνικι τουσ ζνταξθ. Το εργαςτιριό μασ κα ολοκλθρωκεί τόςο με τθν αξιολόγθςι του από τουσ παρευριςκόμενουσ και ςυμμετζχοντεσ, όςο και από τισ ιδζεσ και προτάςεισ που κα ακουςτοφν ςτθν ολομζλεια. 134 Εκπαίδευςθ για τθν αειφορία, καινοτόμα προγράμματα, ςχολικζσ δραςτθριότθτεσ Ιχνθλατϊντασ τα βιματα των εκπαιδευτικϊν ςτθν πορεία προσ τθν Αειφορία Φιλιππάκθ Αμαλία Συντονίςτρια Εκπαίδευςθσ για τθν Αειφορία, Ρ.Ε.Κ.Ε.Σ. Κριτθσ Μζςα από τα εκπαιδευτικά βιωματικά εργαςτιρια που υλοποίθςα ςτθν διάρκεια τθσ κθτείασ μου ωσ Συντονίςτριασ Εκπαίδευςθσ για τθν Αειφορία διαπίςτωςα πωσ πολλοί εκπαιδευτικοί, ενϊ οραματίηονται ζνα ςχολείο που κα ακολουκεί μια πορεία προσ τθσ Εκπαίδευςθ για τθν Αειφορία, ςτθν πράξθ ζχουν μια κολι εικόνα για τθν ζννοια τθσ Αειφορίασ. Συχνά τα βιματα τουσ είναι κάπωσ μετζωρα αναηθτϊντασ τισ διδακτικζσ εκείνεσ προςεγγίςεισ που κα οδθγιςουν το ςχολείο τουσ ςτο μεταςχθματιςμό του ςε ζνα «Αειφόρο Σχολείο». Ρολλοί εκπαιδευτικοί δθλϊνουν απογοθτευμζνοι από τθν εκπαιδευτικι πραγματικότθτα που βιϊνουν, θ οποία τουσ αποκαρρφνει ςτθν προςπάκεια τουσ να εμπνευςτοφν μία πορεία προσ τθν Αειφορία εφαρμόηοντασ πρακτικζσ εκπαιδευτικϊν δράςεων με πνεφμα ςυλλογικότθτασ, ςυνεργαςίασ και ερευνθτικισ προςζγγιςθσ με ςτόχο τθν αλλαγι τθσ ςχολικισ κουλτοφρασ. Σκοπόσ του παρόντοσ εργαςτθρίου είναι οι ςυμμετζχοντεσ εκπαιδευτικοί όλων των ειδικοτιτων να προβλθματιςτοφν, να αναςτοχαςτοφν ςχετικά με το ρόλο που καλοφνται να διαδραματίςουν ςτθ «ςχολικι κοινότθτα» ςτθ διαμόρφωςθ μιασ ςυλλογικισ κουλτοφρασ ςε μια κοινι πορεία προσ τθν Αειφορία. Οι βιωματικζσ δράςεισ είναι ςχεδιαςμζνεσ με ςτόχο τον εμπλουτιςμό εμπειριϊν και προβλθματιςμϊν μζςα από τον ςυμμετοχικό αναςτοχαςμό. 135 Δομζσ και κεςμοί εκπαίδευςθσ Βιωματικό εργαςτιριο για τθν κλιματικι αλλαγι Δερμιτηάκθ Ειρινθ Υπεφκυνθ 2ου ΕΚΦΕ Θρακλείου - Φυςικόσ - 2ο ΕΚΦΕ Θρακλείου Μελιδωνζασ Γιϊργοσ Εκπαιδευτικόσ ΡΕ04.02 Γκινοφδθ Ακθνά Phd ςτθ Φυςικι, Msc ςτισ Επιςτιμεσ Αγωγισ, Εκπαιδευτικόσ ΡΕ04.01 Σκοπόσ του εργαςτθρίου είναι θ πραγματοποίθςθ πειραματικϊν δραςτθριοτιτων για τθ μελζτθ φαινομζνων που ςχετίηονται με τθν κλιματικι αλλαγι παράλλθλα με τθν χριςθ απλϊν κεωρθτικϊν μοντζλων. Οι πειραματικζσ δραςτθριότθτεσ αφοροφν: τθν τιξθ των πολικϊν πάγων, το φαινόμενο του κερμοκθπίου, τα ωκεάνια ρεφματα και τθν οξίνιςθ των καλαςςϊν. Με βιωματικό τρόπο και μζςα από τθν ενεργό ςυμμετοχι τουσ, οι εκπαιδευτικοί κα προςεγγίςουν φυςικζσ αλλθλεπιδράςεισ, χθμικζσ διεργαςίεσ αλλά και τισ ςυνζπειεσ τουσ ςτα οικοςυςτιματα. Θ ςφνδεςθ κεωρίασ και πράξθσ, μζςω τθσ ενεργθτικισ μάκθςθσ, ςυντελεί ςτθν κατανόθςθ αυτϊν των φαινομζνων και αναδεικνφει αφενόσ τθ ςπουδαιότθτα των επιπτϊςεων του περιβαλλοντικοφ αυτοφ κζματοσ και αφετζρου τθν αναγκαιότθτα εκπαίδευςθσ για τθν κλιματικι αλλαγι και δθμιουργίασ περιβαλλοντικισ ςυνείδθςθσ. Το εργαςτιριο απευκφνεται ςε εκπαιδευτικοφσ Ρρωτοβάκμιασ και Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ, κυρίωσ του κλάδου ΡΕ04. 136 Τζχνθ, πολιτιςμόσ και εκπαίδευςθ Τζχνθ, Σθμειωτικι και Ρολιτιςμικι Ανκρωπολογία. Θεωρθτικζσ και Διδακτικζσ Ρροςεγγίςεισ για τα Φιλολογικά Μακιματα και τα Θρθςκευτικά ςτο Σφγχρονο Σχολείο. Το παράδειγμα των Ελλθνορωμαϊκϊν Χρόνων Ορφανίδθσ Γεϊργιοσ Θ ερμθνευτικι προςζγγιςθ των Ελλθνορωμαϊκϊν Χρόνων αποτελεί μία πραγματικά δφςκολθ διαδικαςία για τουσ ςχετικοφσ μελετθτζσ, κακϊσ θ πολυεπίπεδθ εξζλιξθ των επιμζρουσ παραγόντων διαμόρφωςισ τουσ επιδροφν ποικιλοτρόπωσ ςτισ ανκρϊπινεσ κοινωνίεσ υπό το πρίςμα των αναμορφωμζνων πολιτικϊν μορφθμάτων (π.χ. κρίςθ τθσ πόλεωσ-κράτουσ, ανάδυςθ βαςιλείασ) και κρθςκευτικϊν πρακτικϊν (π.χ. κεοποίθςθ θγεμόνων, άνκθςθ λατρείασ ανατολικϊν κεοτιτων, ϊςμωςθ κρθςκευτικϊν ςτοιχείων, ενοκεϊςμόσ/κακενοκεϊςμόσ). Εν τοφτοισ, μία ςθμειωτικά καταςκευαςμζνθ μελζτθ του ςυγκεκριμζνου πολιτιςμικοφ γίγνεςκαι από τθν πλευρά του/τθσ εκπαιδευτικοφ (Φιλολόγου, Κεολόγου), δφναται να διαφωτίςει ει δυνατόν περιςςότερο τισ όποιεσ πτυχζσ του δθμόςιου και ιδιωτικοφ κρθςκευτικοφ βίου, προςφζροντασ ςτον/ςτθν μακθτι/μακιτρια τθσ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ τθν ευκαιρία τθσ ςυγκριτικισ και κριτικισ αποτίμθςθσ των γενομζνων ςτουσ κόλπουσ τθσ αρχαίασ κρθςκευτικισ παράδοςθσ, ζχοντασ κάκε φορά διαφορετικό ςθμείο εκκίνθςθσ-ερζκιςμα βάςει οργάνωςθσ του Νζου Ρρογράμματοσ Σπουδϊν τόςο για τα Φιλολογικά Μακιματα (π.χ. Λςτορία, Αρχαία Ελλθνικά από Μετάφραςθ), όςο και για το Μάκθμα των Κρθςκευτικϊν. Αςφαλϊσ, θ εν λόγω προςπάκεια μετάγγιςθσ ςχετικϊν γνϊςεων και εργαλείων κριτικισ ανάγνωςθσ προσ το μακθτικό κοινό υποβοθκείται από τθν αξιοποίθςθ-εφαρμογι νζων ςτρατθγικϊν και τεχνικϊν διδαςκαλίασ. 137 Ζτοσ Ερωτόκριτου Αρετοφςα – Ερωτόκριτοσ ςτον 21ο αιϊνα: Ροια μορφι οικογενειακισ οργάνωςθσ κα επζλεγαν ςιμερα; Aλατηόγλου Μαρία Ψυχολόγοσ - ψυχοκεραπεφτρια, Mph ςτθ Δθμόςια Υγεία Οι ςυμμετζχοντεσ ςτο βιωματικό εργαςτιριο κα ζχουν τθν ευκαιρία να αλλθλεπιδράςουν με ρόλουσ, ςτάςεισ, ςυμπεριφορζσ και ςυναιςκιματα που αναδφονται κατά τθν περίοδο των οικογενειακϊν ςυνκζςεων. Με αφορμι το ζργο του Βιτςζντηου Κορνάρου, κα αναηθτιςουν δυνατότθτεσ ςυνφπαρξθσ και οικογενειακισ οργάνωςθσ ςτθ ςφγχρονθ κοινωνία και κα αναρωτθκοφν για τουσ πικανοφσ δρόμουσ που κα επζλεγαν να ακολουκιςουν ςιμερα, θ ερωτευμζνθ Αρετοφςα και ο ερωτευμζνοσ Ερωτόκριτοσ. Οι ςυμμετζχοντεσ ςτο εργαςτιριο, ωσ ςφγχρονοι ιρωεσ του Βιτςζντηου Κορνάρου, κα αναρωτθκοφν για τουσ παράγοντεσ που πικανόν ςυμβάλλουν ςτθ διαμόρφωςθ ςυναιςκθματικοφ χϊρου και ςτθ διαμόρφωςθ οικογενειακισ ταυτότθτασ. Με αφορμι μία ιςτορία από το παρελκόν, κα δθμιουργιςουμε ζνα πεδίο προβολισ, όπου κα αναδυκεί θ ςθμερινι Αρετοφςα και ο ςθμερινόσ Ερωτόκριτοσ. Τι μορφι οικογενειακισ οργάνωςθσ κα επζλεγαν ςιμερα θ Αρετοφςα κα οι Ερωτόκριτοσ; Το εργαςτιριο ζχει κεωρθτικό πλαίςιο τθ ςυςτθμικι και ψυχαναλυτικι ςκζψθ και κεωρία. Θ μεκοδολογία που χρθςιμοποιείται είναι θ αφθγθματικι, θ δραματοποίθςθ, το παίξιμο ρόλων και το γλυπτό. Οι εκπαιδευτικοί που ςυμμετζχουν ςτο εργαςτιριο μποροφν, με τθ ςυνεργαςία ειδικϊν από τθν κοινότθτα του ςχολείου ι από τθν ευρφτερθ κοινωνία, να δουλζψουν με τουσ μακθτζσ τουσ αντίςτοιχα κείμενα μακθμάτων (π.χ. Ερωφίλθ, κ.ά.) και να δουν προεκτάςεισ ςτισ μορφζσ οργάνωςθσ τθσ οικογζνειασ ςτθ ςθμερινι κοινωνία. 138 139 140