Πολιτική φιλοσοφία

Η «Αντιγόνη» του Σοφοκλή διδαγμένη το 442 π.Χ. μέσα σε μια περίοδο απογείωσης της αθηναϊκής δημοκρατίας, με μεγάλες ελπίδες και μεγαλεπήβολες φιλοδοξίες για το μέλλον της πόλης, αποτελεί ένα έργο με βαθιά πολιτικά μηνύματα, διατυπωμένα από έναν τραγικό, που πέρα από το πολιτικό του αισθητήριο είχε σίγουρα αναπνεύσει αρκετό αέρα ελευθερίας, για να προβεί στη σύλληψη και στην έκφρασή τους. Εφάμιλλης πνευματικής και πολιτικής ποιότητας και το ακροατήριο εισέπραξε την πολυτιμότητα του έργου και τίμησε τον δημιουργό του με τη θέση του στρατηγού. Ο Σοφοκλής ως ελληνοταμίας-πρόεδρος του συμμαχικού θησαυροφυλακίου το 443-442 π.Χ. σε μια περίοδο που διευθετείται εκ νέου η φορολογία εισέπραττε πέρα από το τεράστιο βάρος της ευθύνης και πολλά από τα πολιτικά μηνύματα της εποχής προτού συγγράψει την «Αντιγόνη» 1. Έζησε εκείνη την ένταση των δυνάμεων που συνδιαμόρφωσαν μια περίοδο κατά την οποία εδραιωνόταν η αθηναϊκή συμμαχία, ολοκληρωνόταν ο Παρθενώνας και άρχιζε η σοφιστική. Επινοεί, λοιπόν, μια υπόθεση που θα τον βοηθήσει να εκφράσει τις ηθικοκοινωνικές και βαθύτερα πολιτικές του ανησυχίες: η Αντιγόνη τελεί την απαγορευμένη από τον Κρέοντα ταφή του αδερφού της, που επιτέθηκε ενάντια στον αδερφό του και στην πόλη του παρέα με εχθρούς, επειδή του στέρησαν την εξουσία. Μέσα από την αναγωγή του ηθικού θέματος (θάβω τον αδερφό) σε πολιτικό (αψηφώ τον τύραννο) ο δραματουργός παριστάνει επί σκηνής έναν πολυεπίπεδο διάλογο που βρίθει από πολιτικούς όρους (πόλις, πολίτης, δήμος, έκπολις, άπολις, τυραννίς) και θέτει σε επαναπροσδιορισμό παλιές αξίες. Ασκεί κριτική σε πρόσωπα και καταστάσεις, διατυπώνει διαχρονικά πολιτικά μηνύματα, επισείει τον κίνδυνο της τυραννίας (έστω και ενδεδυμένης με δημοκρατικό μανδύα), διυλίζει τα νέα δεδομένα που διαχέονται στην κοινωνία με το κίνημα των σοφιστών, προβληματίζει σχετικά με τη δυναμική του γραπτού και του άγραφου νόμου, επιχειρεί να ηθικοποιήσει την πολιτική της εποχής του. Με λίγα λόγια, ασκεί πολιτική μέσα από τον εύσχημο τρόπο της τραγωδίας, πλαισιωμένης από τη γιορτινή ατμόσφαιρα των Μεγάλων Διονυσίων. Προσεγγίζοντας το κείμενο μέσα από την ίδια οπτική ο Καστοριάδης χαρακτήρισε την «Αντιγόνη» ως την τραγωδία με το μεγαλύτερο πολιτικό βάθος στο πλαίσιο που σχετίζεται όσο καμιά άλλη με την ουσία της πόλης και του δικαίου που την περιβάλλει 2. Το πολιτικό υπόβαθρο πίσω από τον έμμετρο λόγο Είναι ανάγκη να διασαφηνίσουμε από την αρχή ότι ο δραματικός χρόνος του έργου (σαφώς διαφοροποιημένος από τον ιστορικό, το 442 π.Χ.) τοποθετείται στην εποχή της βασιλείας, στο τέλος της ιστορίας του οίκου των Λαβδακιδών, που ολοκληρώνεται με τη διαμάχη για το πτώμα του Πολυνείκη. Η τυραννίδα είναι η πιο προοδευτική μορφή του καθεστώτος για την εποχή που τοποθετείται η δράση, καθώς εκφράζει τα συμφέροντα της εμπορικής – βιοτεχνικής (σημερινής αστικής) τάξης ενάντια στους γαιοκτήμονες – αριστοκράτες, προστατεύει τα γράμματα και τις τέχνες και προωθεί τη διονυσιακή λατρεία, που ήταν λατρεία λαϊκή, από την οποία μάλιστα προήλθε και το αρχαίο δράμα 3. Η ρητορική ερώτηση που απευθύνει ο Κρέοντας «οὐ

Η πολυδιάστατη κρίση που ξεκίνησε το 2009 και συνεχίστηκε στις εκλογές του 2012, οδήγησε στην καταγγελία των «παλαιο-κομματικών» πρακτικών και στην έκφραση ενός νέου κοινωνικού αιτήματος που είχε να κάνει με τη μεταρρύθμιση του κράτους και των εναλλασσόμενων κυβερνητικών σχηματισμών. Παρ’ ότι το αίτημα της φιλελεύθερης μεταρρύθμισης, σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο, ήταν αρκούντως επίκαιρο και αναγνωρισμένο από μια σημαντική μερίδα πολιτών, εν τούτοις τα νέα κόμματα που συστήθηκαν υιοθετώντας αυτή την ατζέντα απέτυχαν να το εκφράσουν πειστικά, δεν κατάφεραν να εισέλθουν στη Βουλή το 2012 και τελικά θόλωσαν τα νερά αναφορικά με το περιεχόμενο της πολιτικής θεωρίας του φιλελευθερισμού. Το παρόν κείμενο έχει σκοπό να απαντήσει στα αίτια αυτής της αποτυχίας με την εικασία ότι είναι οξύμωρο να υπάρχουν πολιτικές ιδέες που αποδέχεται μεγάλο μέρος της κοινωνίας χωρίς να κάνει αποδεκτούς τους κομιστές αυτών.

Σχολιασμός και μετάφραση του άρθρου "We Are Not Born as Egoists" της οικονομολόγου, ιστορικού και διδάκτορα πολιτικών επιστημών Friederike Habermann.
Μέρος του δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Ιδεογραφία» του Εναλλακτικού Πολιτιστικού Εργαστηρίου της Κέρκυρας τον Ιανουάριο του 2014 (https://www.docdroid.net/zDzYSSx/frinterike-xamperman-den-ghenniomaste-eghoistes-pdf#page=6). Το άρθρο της Friederike Habermann δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο wealthofthecommons.org (http://wealthofthecommons.org/essay/we-are-not-born-egoists).

Τι να κάνω; Με τη φράση “όλα είναι μέσα” να επενδύει το πολιτικό φαντασιακό, ποιά είναι η δυνατότητα δράσης του τέρατος; Τι είναι τέρας απέναντι σε ένα ταξινομητικό σχήμα εξουσίας που διατείνεται πως είναι καθολικό; Αν το τέρας είναι το αταξινόμητο ον που εμφανίζεται εντός του σχήματος, τότε δεν αμφισβητείται αυτομάτως η καθολικότητά του; Πώς προκύπτει η ζωντανή περίσσεια που λαμβάνει τη μορφή όντων; Πώς λαμβάνει χώρα αυτή η ζωή που υπερβαίνει το ατομικό βιολογικό σώμα;
Ξεκινώντας από μία παραγωγική θεώρηση της εξουσίας, και ενημερώνοντας τα σχήματα των μηχανισμών και τεχνολογιών γύρω από αυτό που ο Φουκώ περιέγραψε σαν πειθαρχίες, θα προτείνουμε τη μετατόπιση από αυτές στους ταξινομητικούς μηχανισμούς. Πρόκειται για τις διαδικασίες κατάταξης και αξιολόγησης πακέτων σχέσεων, που αποβλέπουν στον πολλαπλασιασμό του απλού αθροίσματος των δυνάμεών τους.
Μία ακόμα παρατήρηση που θα αναπτυχθεί είναι πως, παρά την επιθυμία των μηχανισμών για καθολικότητα, προκύπτει πάντα μία περίσσεια. Στην περίπτωση της ταξινόμησης της ζωής, αυτή η περίσσεια είναι διπλή· από τη μία περίσσεια σαν αδυναμία του μηχανισμού και από την άλλη περίσσεια σα γνώρισμά της ζωής που δεν μπορεί να συλληφθεί εξ' ολοκλήρου.
Συνοψίζοντας, μέσα από μία σειρά σημειώσεων που θα χαρτογραφήσουν τον μηχανισμό, θα προσπαθήσουμε να παρατηρήσουμε ρήγματα. Το βλέμμα μας θα στραφεί στους χώρους όπου ζει εκείνο το υλικό που δεν ταξινομείται και στον ανασυνδυασμό του σχηματίζει όντα. Τα όντα αυτά όταν γίνουν αντιληπτά από το μηχανισμό θα τα αποκαλούμε τέρατα. Αν αυτά δεν θέλουν να γίνουν καύσιμο γι' αυτόν, πρέπει να δράσουν.

Ευρωπαϊκές Πολιτικές Ιδεολογίες τον Εικοστό Αιώνα: Η εξέλιξη της δημοκρατίας καλύπτει μία μακρόχρονη πορεία και ταυτόχρονα η θεωρία της και τα ιδανικά που πρεσβεύει αποτέλεσαν και εξακολουθούν να αποτελούν πεδίο συγκρούσεων αλλά και συμπόρευσης. Η άμεση δημοκρατία αποτέλεσε φαινόμενο του αρχαίου κόσμου που ανέδειξε τη σπουδαιότητα της πολιτικής συμμετοχής. Η μεγαλύτερη ριζοσπαστική όμως καινοτομία ήταν ότι επινόησε την έννοια του ενεργού πολίτη ο οποίος συμμετείχε σε μία διαδικασία αυτοκυβέρνησης με απώτερο σκοπό την επίτευξη του γενικού καλού. Η νέα αυτή μορφή διακυβέρνησης αποτέλεσε το πρόγονο των σύγχρονων δημοκρατικών συστημάτων.

Το πλήρης κείμενο της διδακτορικής μου διατριβής πάνω στο έργο του Λουί Αλτουσέρ, πίσω στο μακρινό 1999. Αναλυτική παρουσίαση και συζήτηση αρκετών πτυχών στο φόντο της ανοιχτών ερωτημάτων μιας μαρξιστικής πρακτικής της φιλοσοφίας. Προφανώς και πολλά πράγματα πλέον θα τα έγραφα αρκετά διαφορετικά...

Το παρόν αρχείο αποτελεί την διπλωματική μου εργασία, την οποία κατέθεσα και υποστήριξα για την απόκτηση του Μετατπυχιακού μου Τίτλου από την Νομική Σχολή Αθηνών, με κατεύθυνση την Φιλοσοφία του Δικαίου.

Στην παρούσα εργασία επιχείρησα να προσεγγίσω αναστοχαστικά το κληρονομικό δικαίωμα. Με τον όρο κληρονομικό δικαίωμα αναφέρομαι τόσο στο δικαίωμα του διαθέτη να ορίσει κληρονόμους στην περιουσία που είχε κατά τον χρόνο του θανάτου του, όσο και στο δικαίωμα των κληρονόμων -ιδίως των συγγενών- να διαδεχθούν τον νεκρό στην περιουσία του. Με αυτό δεν εννοώ κάτι διαφορετικό από τα ζητήματα μη διανεμητικής και διανεμητικής δικαιοσύνης που ανακύπτουν από την αναγνώριση ενός τέτοιου δικαιώματος.
Ξεκίνησα με την προσέγγιση και την κριτική αποτίμηση των παραδεδομένων αρχών του κληρονομικού δικαίου, όπως αυτές μπορούν να ανεβρεθούν στον ελληνικό αστικό κώδικα και στην σχετική βιβλιογραφία. Προχώρησα σε μία εξέταση της βασικής παραδοχής επί της οποίας βασίζεται το κληρονομικό δικαίωμα από την πλευρά του διαθέτη, ότι δηλαδή το δικαίωμα του να ορίζει την τύχη της περιουσίας που είχε ως πρόσωπο – εν ζωή- μετά τον θάνατο του εμπεριέχεται αναγκαστικά στο δικαίωμα της ατομικής ιδιοκτησίας, πράγμα το οποίο επιχειρηματολόγησα πώς υπάρχουν λόγοι, ώστε να μην θεωρηθεί ορθό και αληθές. Στο σημείο αυτό επιχείρησα να καταδείξω ότι υιοθετώντας ακόμα και τις πλέον ελευθεριακές (libertarian) παραδοχές, υποστηρικτικές της ιδιοκτησίας, ο μη σεβασμός στην βούληση του νεκρού δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι του παραβιάζει το δικαίωμα στην ιδιοκτησία, γιατί κάτι τέτοιο δεν μπορεί να στοιχειοθετηθεί συνεπώς με βάση τις παραδοχές των θεωριών αυτών. Όσον αφορά στα δικαιώματα των εν ζωή συγγενών του νεκρού – διαθέτη να τον διαδεχθούν στην περιουσία του, πιστεύω ότι η τουλάχιστον σε επίπεδο ελληνικού δικαίου και βιβλιογραφίας θεμελίωση στην προστασία της οικογένειας στερείται επιχειρηματολογικής και κανονιστικής πυκνότητας. Όσον αφορά τον επιζώντα σύζυγο το ίδιο το δίκαιο με την παρούσα μορφή του έχει δώσει μία εξαιρετικά επιτυχή λύση, η οποία αντλεί από αρχές μη διανεμητικής δικαιοσύνης: Ο επιζών σύζυγος καλείται αρχικώς ως δανειστής της κληρονομίας με την αξίωση της συμμετοχής στα αποκτήματα. Αυτή η αξίωση από κοινού με μία ευρύτερη αξίωση διατροφής η οποία μπορεί να θεωρηθεί καλά θεμελιωμένη στο πλαίσιο των οικογενειακού δικαίου σχέσεων θεωρώ ότι είναι η αρτιότερη θεμελίωση τόσο για τον επιζώντα σύζυγο, όσο και για τα τέκνα του αποθανόντος ενός δικαιώματός τους επί της περιουσίας.

Η ορθή επομένως προσέγγιση από άποψη των αρχών μη διανεμητικής δικαιοσύνης, όσον αφορά το δικαίωμα των συγγενών στην σχολάζουσα περιουσία είναι αυτή της αντιμετώπισής τους ως δανειστών και μάλιστα ως προνομιούχων σε σύγκριση με τους υπόλοιπους πιθανούς δανειστές. Η δε εκ του νόμου εξ αδιαθέτου- διαδοχή – η οποία μεν βασίζεται στην εικαζόμενη βούληση του διαθέτη- αλλά ακόμα πιο ξεκάθαρα η αναγκαστική διαδοχή – η οποία έρχεται σε ευθεία αντίθεση με την διατυπωμένη βούληση του διαθέτη- θέτουν νομίζω σοβαρά ζητήματα ασυνέπειας με την υποτιθέμενη αυτονόητη αναγνώριση του δικαιώματος του νεκρού να ορίζει την τύχη της περιουσίας του ως θεμελιωτικού λόγου της αναγνώρισης του κληρονομικού δικαιώματος. Η υπάρχουσα ήδη νομοθεσία παραβιάζει την ίδια την θεμελιακή της παραδοχή, το δικαίωμα δηλαδή του αποθανόντος στην περιουσία του. Η δε δικαιολόγηση αυτής με την αναγνώριση τάχα ως αντικρουόμενων μεγεθών του δικαιώματος της ιδιοκτησίας του διαθέτη και της προστασία της οικογένειας (υποθέτω ως συνταγματικού σκοπού της πολιτείας) είναι εξαιρετικά αδύναμη, καθώς πέραν των άλλων περιορίζει ένα δικαίωμα χάριν ενός κατεξοχήν ηθικολογικού σκοπού του κράτους. Σε αυτό το σημείο επαναδιατυπώνω την θέση που υποστήριξα για την αναγνώριση των συγγενών ως δανειστών του αποθανόντος -των τέκνων ως δικαιούμενων διατροφής και του επιζώντος συζύγου ως δικαιούμενου της επιστροφής της επαύξησης της περιουσίας του αποθανόντος μέσω της αξίωσης της συμμετοχής στα αποκτήματα- προκειμένου να θεμελιώσω νομίζω αρτιότερα και σύμφωνα με τις αρχές μη διανεμητικής δικαιοσύνης το δικαίωμα των μελών της οικογένειας στην απόλαυση μέρους της περιουσίας του αποθανόντος, τα οποία τους ανήκουν όχι για λόγος κληρονομικού δικαίου – δηλαδή όχι επειδή ο διαθέτης και ήδη νεκρός ήθελε και μπορούσε να τους τα μεταβιβάσει. Αλλά σίγουρα ούτε επειδή το κράτος προστατεύει την οικογένεια.

Στην συνέχεια και ιδίως στην προσέγγιση του κληρονομικού δικαιώματος από άποψη διανεμητικής δικαιοσύνης ξεκινήσαμε εξετάζοντας την δυνατότητα και το δικαιολογημένο της επιβολής ενός φόρου κληρονομίας. Εξέτασα δύο θεωρίες διανεμητικής δικαιοσύνης, αυτή του Rawls και αυτή του Νόζικ, ενώ παρουσίασα το δικαιολογημένο αυτής υπό το αυστηρότερο δυνατό επιχείρημα περί της φορολογίας ως κατά τι αναγκαστικής εργασίας, όπως αυτό αποτυπώθηκε από τον RobertNozick. Η επιβολή του φόρου κληρονομίας, καθώς δεν προσβάλλει το δικαίωμα το διαθέτη – αφού αυτός είναι πλέον μη πρόσωπο ως νεκρός- στην ιδιοκτησία του είναι δικαιολογημένη. Ο φόρος επιβάλλεται στον κληρονόμο, ο οποίος καθίσταται με την αποδοχή της κληρονομίας πλουσιότερος από μεταβίβαση σε αυτόν πλούτου για τον οποίο δεν έχει εργαστεί και ως εκ τούτου είναι νομίζω δικαιολογημένος, ακόμα και ενός φόρου στην πλήρη αξία της κληρονομούμενης περιουσίας. Επιπλέον, για πρακτικούς κυρίως λόγους αξίζει να αναφερθεί το ζήτημα του δικαιολογημένου ή μη ενός φόρου δωρεάς. Ανακύπτει ισχυρό ένα επιχείρημα περί του λυσιτελούς της επιβολής ενός υψηλού φόρου κληρονομίας, δεδομένου ότι εξακολουθεί να υπάρχει πάντα η οδός της εν ζωή δωρεάς, μέσω της οποίας ο μελλοντικός κληρονόμος μπορεί να λάβει νωρίτερα την περιουσία απαλλαγμένη από την υποχρέωση καταβολής του ας υποθέσουμε ιδιαίτερα υψηλού φόρου κληρονομίας. Σε αυτό το σημείο αναγνωρίζω ότι οι λόγοι που δικαιολογούν και θεμελιώνουν έναν φόρο κληρονομίας δεν μπορούν να συντρέχουν και για την επιβολή ενός φόρου δωρεάς. Το δικαίωμα της ιδιοκτησίας δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι τίθεται με περιορισμούς ως προς τις επιλογές εξουσίασης επί του αντικειμένου της, επομένως ένας φόρος δωρεάς, ο οποίος θα επιβάλλεται στον μεταβιβάζοντα την περιουσία είναι πράγματι αδικαιολόγητος. Παρ’ όλα αυτά, επιχειρηματολογώ υπέρ του δικαιολογημένου επιβολής φόρου δωρεάς στον αποκτώντα, ο οποίος καθίσταται πλουσιότερος. Σε κάθε περίπτωση όμως, πιστεύω ότι ακόμα και με τις πρακτικές δυσχέρειες περί λυσιτέλειας ο υψηλός φόρος κληρονομίας είναι και πρακτικά σκόπιμος -γιατί δεν είναι απαραίτητο ότι μεταβιβάζεται πλήρης η περιουσία με εν ζωή δωρεές- αλλά και ηθικά επιβεβλημένος για λόγους διανεμητικής δικαιοσύνης

Βιβλίο καθηγητή. Περιλαμβάνονται:
• συνοπτικές αναφορές στη φιλοσοφική διδασκαλία των συγγραφέων που ανθολογούνται στον Φάκελο Υλικού, πρωτίστως του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, αλλά και του Επίκουρου, των Στωικών και άλλων
• ένταξη του αποσπάσματος στα ευρύτερα συμφραζόμενα του  φιλοσοφικού έργου στο οποίο ανήκει
• διδακτικά βήματα που δίνουν ιδέες για μια οργανωμένη πορεία διδασκαλίας μέσα στην τάξη
• ερμηνευτικά σχόλια, ειδικά και γενικά, που διευκρινίζουν τους τεχνικούς όρους που χρησιμοποιεί ο εκάστοτε φιλόσοφος και συμβάλλουν στην εμβάθυνση στις φιλοσοφικές του θέσεις
• γλωσσικά-ερμηνευτικά σχόλια που συνδέουν τη φιλοσοφική διδασκαλία, το περιεχόμενο του λόγου, με τις γλωσσικές επιλογές (λεκτικές, συντακτικές και υφολογικές) του συγγραφέα
• επιλεγμένα παραθέματα προερχόμενα από δόκιμες μελέτες και ακριβώς επικεντρωμένα στο υπό μελέτη θέμα
• ερμηνευτική ανάλυση ορισμένων από τα Παράλληλα Κείμενα και σύνδεσή τους με τα αντίστοιχα Κείμενα Αναφοράς
• προτεινόμενα Παράλληλα Κείμενα (πέραν αυτών που περιλαμβάνει ο Φάκελος Υλικού), συνοδευμένα από ενδεικτικές ερωτήσεις.

Οι αρχαίοι Αθηναίοι πρώτοι συστηματοποίησαν και καθιέρωσαν τους Νόμους των νόμων, τους κανόνες δηλαδή εκείνους που είναι απαραίτητο να διέπουν την θέσπιση, το περιεχόμενο και την ισχύ των νόμων μίας δίκαιης και ορθής πολιτικής κοινωνίας. Στο παρακάτω κείμενο δημοσιεύεται ένα εκτενές απόσπασμα από το Γ' Μέρος του βιβλίου το "Το Κοινό Συμφέρον και πώς εξασφαλίζεται" στο οποίο περιγράφονται οι 5 από τους 11 Νόμους περί νόμων της Αθηναϊκής πολιτείας.

Ο παρών Τόμος των Πρακτικών του 2ου Πανελληνίου Συνεδρίου Πολιτικής Φιλοσοφίας, υπό τον εμβληματικό του τίτλο «τί δεῖ κύριον εἶναι τῆς Πόλεως;» (Ἀριστοτέλους, Πολιτικὰ 3.1281a11), που δίνει και το ανάλογο στίγμα, τη διήκουσα έννοια που συνδέει το σύνολο των εικοσιδύο (22) επιστημονικών συμβολών, παραδίδεται στην ακαδημαϊκή κοινότητα και το ευρύτερο κοινό, δύο χρόνια μετά την πραγματοποίηση του αντίστοιχου Συνεδρίου (18-20 Νοεμβρίου 2016) υπό την Αιγίδα της «Αὐτοῦ Θειοτάτης Παναγιότητος, τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου». Οι τίτλοι των έξι (6) επιμέρους Μερών του, α) Ποιοτικά Χαρακτηριστικά της Δημοκρατίας, β) Κλασική, Νεότερη και Σύγχρονη Πολιτική Θεωρία - Η «Σκιά» του Αριστοτέλη, γ) Πολιτική Φιλοσοφία και Θεολογία, δ) Πολιτική Φιλοσοφία, Τέχνη και Διδακτική, ε) Διεθνείς Σχέσεις, στ) Ελληνικό Κράτος: Σύνταγμα, Πολιτική και Κόμματα, αντανακλούν σε ανάλογη θεματολογία, που εν πρώτοις φαίνεται σχετικά ανομοιογενής. Σε εποχή που ούτως ή άλλως θεωρείται ήδη αυτονόητη η διαθεματικότητα και διεπιστημονικότητα, το ετερογενές των επιστημονικών ειδικεύσεων που συγκεντρώνονται στον Τόμο αίρεται από την ίδια τη φύση της Φιλοσοφίας. Εάν η Φιλοσοφία, επί του πεδίου εν προκειμένω της πολιτικής, οριστεί ως η «σκέψη πάνω στην ίδια τη σκέψη», ως μεταεπιστήμη ευρισκόμενη «πάνω ή κάτω» από τις επιστήμες και όχι «δίπλα» σ’ αυτές, δεν μπορεί να περιοριστεί σε κανένα επιμέρους επιστημονικό πεδίο, παρά να το συμπεριλάβει στο εσωτερικό της. Είναι το «γένος» που καταλαμβάνει κάθε «εἶδος» ενοποιώντας τη γνώση, δίχως βέβαια να προκαλείται σύγχυση στα διακριτά πάντοτε όρια και τις προϋποθέσεις μεταξύ των Επιστημών. Πέραν αυτού, οι Εισηγητές συνδέονται κατά το «ὁμονοεῖν», μια κοινή νοοτροπία με δύο ταυτόσημες όψεις: α) «ἕλληνες ὄντες κατὰ τὴν παίδευσιν», τη μητρική τους, πάνω απ’ όλα, ελληνική γλώσσα, β) εμφορούνται από το δημοκρατικό και ανθρωπιστικό ιδεώδες, όπου και τελικά αναζητείται το «κύριον τῆς πόλεως».

Ο Παναγιώτης Κονδύλης διαλέχτηκε άμεσα με το έργο του Carl Schmitt. Αν και έλεγε πως δεν έμαθε τίποτα το καινούριο από τον Γερμανό πολιτειολόγο, που να μην το ήξερε ήδη από τον Θουκυδίδη, τον Μακιαβέλι ή τον Μαξ Βέμπερ, εντούτοις συνέβαλλε στη διάδοση του έργου του, κάνοντας τις επιμέλειες σε εκδόσεις του. Σ΄αυτό το κείμενο, οι σκέψεις των δύο πολιτικών φιλοσόφων τίθενται σε κριτικό διάλογο, κυρίως γύρω από τα ζητήματα της "Έννοιας του Πολιτικού", της "Πολιτικής Θεολογίας" και τις σμιτιανές έννοιες του "Κυριαρχου" και της "Απόφασης".

Hobbes’s political philosophy starts from a number of premises that are supposed to be self-evident, supplemented by various observations from experience. These statements are examined critically and in their interrelatedness in order to find out to what extent Hobbes provides a convincing system of thought. The importance of the basis of man’s actions, his self-interest, is inquired, since it serves as the basis of his practical philosophy. After this, Hobbes’s views on ‘moral’ notions are expounded. As it turns out, Hobbes maintains a number of concepts that have such a connotation, but interprets these in a specific way. The article is concluded with a modest systematic reconstruction of Hobbes’s main thoughts in practical philosophy.

Η μελέτη αυτή ερευνά τον πολιτικό λόγο των αρχαίων Ελλήνων· με
άλλα λόγια, έχει ως αφετηριακό γνωστικό της αντικείμενο τον αρχαι-
οελληνικό λόγο για την πόλη, τον πολίτη και το πολίτευμα, για την
πολιτική, τον πολιτικό και το πολιτικό. Πρωτογενές υλικό αναφοράς
της είναι τα πολλά σωζόμενα κείμενα των αρχαίων Ελλήνων συγγρα-
φέων, ποιητών και πεζογράφων, στα οποία εντοπίζεται η ανάπτυξη
του πολιτικού τους στοχασμού. Στα κείμενα αυτά προβάλλουν άμεσα
ή έμμεσα ποικίλες πτυχές του πολιτικού φαινομένου.

Η ιστορία και η φιλοσοφία της επιστήμης χαρακτηρίζονται τόσο από λόγο όσο και από αντίλογο: στη θέση ότι υπάρχουν διαχρονικά κριτήρια/αξίες που διέπουν την επιστημονική δραστηριότητα, αντιπαρατίθεται η αντίθετη θέση, η οποία υποστηρίζει τη συγχρονική, τοπική και υποκειμενική έκφανση αυτών των κριτηρίων. Στην ορθολογικότητα της επιστημονικής σκέψης που δικαιώνει τη συνεχή διεύρυνση της εξηγηματικής ισχύος της επιστήμης, την επιστημονική εξέλιξη δηλαδή, αντιπαρατίθεται το μη ορθολογικό και ενδεχομενικό στοιχείο που υποστηρίζει την ασυνέχεια της επιστημονικής εξέλιξης.

Η μελέτη αυτή στοχεύει στην ανάλυση της κριτικής που άσκησε ο Πλάτωνας στη δημοκρατία με τον τρόπο που ο ίδιος την αντιλαμβανόταν και σύμφωνα με τον τρόπο που έζησε μέσα σε αυτήν. Για να γίνουν σαφείς και βαθύτερα κατανοητές οι απόψεις του μεγάλου φιλοσόφου σχετικά με το δημοκρατικό πολίτευμα, κρίνεται σκόπιμο να ρίξουμε φως σε διαφορές πτυχές του ζητήματος. Μεγίστης σημασίας αποτελεί η αριστοκρατική καταγωγή του Πλάτωνα και η εκπαίδευση που έλαβε, όπως και οι προσωπικές εμπειρίες που βίωσε κατά τη διάρκεια τη αθηναϊκής δημοκρατίας.
Στο έργο του Πολιτεία ή Περί δικαίου, εκτός από άλλα καίρια ζητήματα που πραγματεύεται, γίνεται εκτενής αναφορά στις φαύλες πολιτείες. Στον εκφυλισμό και κατόπιν στην εξελικτική διαδικασία μετάβασης από την ιδεώδη πολιτεία στα διεφθαρμένα πολιτεύματα. Με τον όρο πολιτεία υποδηλώνεται εδώ η έννοια του πολιτεύματος. Ο Πλάτων θεωρούσε πως κατά την εποχή του δεν υπήρχε ένα ορθό πολίτευμα και όλα όσα ήταν σε ισχύ, ενείχαν, άλλα λιγότερο, άλλα περισσότερο στοιχεία διαφθοράς.
Επινόησε για το σκοπό αυτό, προς αντιδιαστολή, την ιδεατή πολιτεία, την Καλλίπολη, όπου η άρχουσα τάξη αποτελείται από φιλοσόφους. Η πόλη αυτή διαπνέεται από δικαιοσύνη που απορρέει από μια φυσική ιεραρχία. Όλοι οι πολίτες ζουν με τις αρχές τις αδελφοσύνης και της σύμπνοιας προς το κοινό καλό και την ευδαιμονία της πόλης. Η Καλλίπολη, το ιδεατό αυτό μόρφωμα, βρίσκεται πολύ μακριά από την ισχύουσα πραγματικότητα, αν και ο Πλάτων αποπειράθηκε, τουλάχιστον ως ένα βαθμό να το θέσει σε εφαρμογή.

The status of ‘international law’ is examined critically. In the first section, the basis of (national) legislation is described. This consists of an inquiry into a credible meaning of ‘natural law’. It is focused on the question whether universal principles exist and, if so, of what kind. Section 2 deals with the issue of enforcement. National legislation invariably realizes this, but this is not obvious at the international level. Section 3 deals with human rights. It is discussed whether their presence points to the existence of ‘international law’. To this end, a possible reason for these rights to have developed is expounded.

Η Αμερικανίδα φιλόσοφος Τζούντιθ Μπάτλερ (Judith Butler) έχει συνδέσει κατά κύριο λόγο το όνομά της με την αποδόμηση του βιολογικού φύλου και την επιτελεστική κατασκευή της έμφυλης ταυτότητας. Τα βιβλία της Αναταραχή φύλου (Gender Trouble, 1990) και Σώματα με σημασία (Bodies that Matter, 1993) έμελλε να ασκήσουν καθοριστική επίδραση στη φεμινιστική σκέψη και πολιτική. Σε μεταγενέστερα κείμενά της όπως η Ευάλωτη ζωή (Precarious Life, 2004) και τα Πλαίσια πολέμου (Frames of War, 2009) η Μπάτλερ στρέφεται προς την ανθρώπινη τρωτότητα και την επισφάλεια, εστιάζοντας στον πολιτικά επιβαλλόμενο άνισο επιμερισμών τους μεταξύ διαφορετικών πληθυσμών. Η ισότιμη προστασία όλων των ζωών ανεξαιρέτως διέρχεται, για την Μπάτλερ, από τον πολιτικό αγώνα ενάντια σε εκείνα τα κανονιστικά πλαίσια που εκλαμβάνουν κάποιες ζωές ως σημαντικές και τις προστατεύουν ως τέτοιες, ενώ κάποιες άλλες δεν τις θεωρούν καν ζωές, οδηγώντας τες κατ’ αυτόν τον τρόπο στην επισφάλεια ή ακόμη και στην εκμηδένιση. Η προστασία της ζωής προϋποθέτει την ανάγκη αναγνώρισης των σχέσεων αλληλεξάρτησης που υφίστανται μεταξύ των ανθρώπων, καθώς και της ύπαρξης μιας ορισμένης ηθικής ευθύνης, η οποία απορρέει από αυτή την αλληλεξάρτηση, αλλά και την κοινή επισφάλεια και τρωτότητα που διακρίνει όλα τα ανθρώπινα σώματα ανεξαιρέτως.
Η σύζευξη πολιτικής και ηθικής (υπό τη μορφή της ηθικής ευθύνης), η οποία είναι παρούσα στο σχετικά πρόσφατο έργο της Μπάτλερ, την τοποθετεί μαζί με στοχαστές όπως ο Εμμανουέλ Λεβινάς (Emmanuel Lévinas), ο Ζακ Ντερριντά (Jacques Derrida) και ο Σάιμον Κρίτσλεϋ (Simon Critchley), όπου για τον τελευταίο, «[α]ν η ηθική χωρίς την πολιτική είναι κενή, τότε η πολιτική χωρίς την ηθική είναι τυφλή». Σε αντίθεση όμως με τους παραπάνω στοχαστές, για τους οποίους η ηθική ευθύνη είναι αθεμελίωτη, «άναρχη» (χωρίς αρχή), όπως δηλώνει ο Λεβινάς, η Μπάτλερ συνάγει την ηθική ευθύνη από την «οντολογική κατάσταση της ανθρώπινης αλληλεξάρτησης και τα παρεπόμενά της που είναι η τρωτότητα και η επισφάλεια». Η συναγωγή μιας έννοιας ηθικής ευθύνης από την αναπόδραστη σχεσιακότητα της ύπαρξής μας στο πλέον πρωταρχικό της επίπεδο ως απόλυτη αλληλεξάρτηση του ενός από τον άλλο είναι κάτι που μοιράζεται η Μπάτλερ με δύο ακόμη στοχαστές, τον Αλασντέρ Μακιντάιρ (Alasdair MacIntyre) και τον Ρόμπερτ Γκούντιν (Robert E. Goodin).

Η επιστήμη των Διεθνών Σχέσεων (ΔΣ) συμπληρώνει φέτος 100 χρόνια από την συγκρότησή της ως αυτοτελούς ακαδημαϊκού κλάδου. Κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, οι ΔΣ αναπτύχθηκαν με τρόπο που προσομοιάζει στην ανάπτυξη παρόμοιων επιστημονικών κλάδων όπως η ιστορία, η κοινωνιολογία, και η πολιτική επιστήμη. Εντούτοις, οι ΔΣ υπήρξαν από τις τελευταίες επιστήμες που αυτονομήθηκαν και οργανώθηκαν σε αυτοτελή επιστημονικά πεδία (αν και στις ΗΠΑ οι ΔΣ ταξινομούνται ως υποκλάδος των Πολιτικών Επιστημών). Αυτή η ‘καθυστέρηση’ ενδεχομένως να εξηγεί και τον διανοητικό επαρχιωτισμό και μημιτισμό που χαρακτήρισε, και πιθανόν συνεχίζει να χαρακτηρίζει, την εξέλιξη της ως επιστήμης. Στο κείμενο αυτό, θα επιχειρήσουμε μια σύντομη κριτική αποτίμηση της ύστερης, μεταθετικιστικής φάσης της ανάπτυξης των ΔΣ ως επιστημονικού κλάδου κατά την οποία ως κύρια χαρακτηριστικά αναδεικνύονται μια αυξημένη διάθεση κριτικής ενδοσκόπησης και αναστοχασμού που αγγίζει τα ίδια τα θεμέλια και την ιστορία του κλάδου, καθώς και η βαθμιαία εμπέδωση ενός πλουραλιστικού προσανατολισμού στις μεθοδολογικές προσεγγίσεις, τις ερευνητικές θεματικές, και τη γεωγραφική εμβέλεια του ακαδημαϊκού αντικειμένου των ΔΣ. Αφού εξετάσουμε τα βασικά χαρακτηριστικά αυτής της πλουραλιστικής τάσης και τα όριά της, θα κλείσουμε με μια σύντομη αποτίμηση των μελλοντικών της προοπτικών.

Aπό το οπισθόφυλλο του βιβλίου:
    Συνδέεται άραγε ο µαρξισµός µε την ψυχολογία;
    Έχει νόηµα σήµερα ένα βιβλίο για τη σοβιετική ψυχολογία;
    Από πού προέκυψε και πώς συνδέεται µε τη σοσιαλιστική οικοδόµηση, ποια είναι τα κεκτηµένα, τα όρια και οι ανεπάρκειές της;
    Έκλεισε άραγε τον κύκλο της ή µήπως επιτεύγµατά της µπορούν να αποτελέσουν γόνιµη βάση σύγχρονων προσεγγίσεων µε προοπτική;
    Με ποιον τρόπο σχετίζεται η σοβιετική ψυχολογία µε το εγχείρηµα της Λογικής της Ιστορίας;
    Πώς το µεθοδολογικό και θεωρητικό κεκτηµένο της τελευταίας µπορεί να συµβάλει στην υπέρβαση των ανεπαρκειών της σοβιετικής ψυχολογίας, για την περαιτέρω ανάπτυξη της σύγχρονης επιστήµης;
    Ποια είναι η σχέση µεταξύ φύσης και κοινωνίας, βιολογικού και κοινωνικού στον άνθρωπο;
    Πώς διαµορφώνεται, δοµείται και αναπτύσσεται η προσωπικότητα και πώς συνδέονται οι κοινωνικές νοµοτέλειες µε την ψυχολογία;
    Μπορεί άραγε η σύγχρονη κεφαλαιοκρατική καθηµερινότητα, µε βάση τα κυρίαρχα ρεύµατα στη φιλοσοφία και την ψυχολογία, να ανοίξει δρόµους µε προοπτικές, να δώσει νόηµα στη ζωή;
    Είναι άραγε αναγκαία και εφικτή η υπέρβαση των αδιεξόδων της σύγχρονης κεφαλαιοκρατικής κοινωνίας;
Το παρόν βιβλίο είναι ένα πρωτότυπο εγχείρηµα απάντησης σε αυτά τα κοµβικά ερωτήµατα. Στόχος του είναι να καταδείξει ότι ο αναστοχασµός των επιτευγµάτων και των περιορισµών της σοβιετικής ψυχολογίας, καθώς και η προσπάθεια υπέρβασης των ανεπαρκειών της, στη βάση του θεωρητικού και µεθοδολογικού κεκτηµένου της Λογικής της Ιστορίας, αποτελούν αναγκαίους όρους για τη χάραξη ενός φάσµατος ερευνητικών προγραµµάτων ανάπτυξης της ψυχολογικής επιστήµης, της παιδαγωγίας και συνολικότερα της έρευνας, στην κατεύθυνση της επιστηµονικής θεµελίωσης της προοπτικής του κοινωνικού µετασχηµατισµού, για την επίτευξη της ολόπλευρης ανάπτυξης της προσωπικότητας ως όρο της ανάπτυξης της ενοποιηµένης ανθρωπότητας.

Περιεχόμενα  http://www.toposbooks.gr/contents/photos/files/SOVIETIKI%20PSICHOLOGIA_PERIECH.pdf

Εισαγωγή και Αντί Επιλόγου http://www.toposbooks.gr/contents/photos/files/SOVIETIKI%20PSICHOLOGIA_KEF.pdf

Ο Μαρξ εγκαινίασε ένα νέο τρόπο αντίληψης της ιστορίας ο οποίος στη συνέχεια αποτέλεσε αντικείμενο όχι μόνο συστηματικής κριτικής αλλά και εκτενέστερης ανάλυσης και επεξεργασίας. Επηρεασμένος τόσο από το έργο του Καντ όσο και από την εγελιανή φιλοσοφία, ο Μαρξ εστίασε στην ανάλυση της κοινωνικής διάστασης της ανέλιξης του καπιταλισμού και στις αρνητικές επιπτώσεις που επέφερε στο βιοτικό επίπεδο των ανθρώπων.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Εισαγωγικά.
Για το Νέο Στάδιο της κεφαλαιοκρατίας και τις αλλαγές στη σύνθεση της εργατικής τάξης.
Για τη σημερινή δομική κρίση της κεφαλαιοκρατίας.
Για τα στάδια της επιστημονικής-τεχνολογικής επανάστασης, την κεφαλαιοκρατική τους χρήση και τις αλλαγές που επέρχονται στην εργατική τάξη.
Για τον χαρακτήρα της σημερινής εποχής και τις προοπτικές του επαναστατικού εργατικού κινήματος σε παγκόσμια και τοπική κλίμακα σε συνάρτηση με τον “ασθενή κρίκο”.
Επαναστατική συνείδηση και συγκρότηση κοινωνικοπολιτικού υποκειμένου.
Το πολιτικό εποικοδόμημα και η επαναστατική δραστηριότητα ως πραγματικότητα της ανθρώπινης κοινωνίας. Για την αντιστοιχία-αναντιστοιχία υποκειμένου, υλικών και οργανωτικών μέσων μετασχηματιστικής επενέργειας στην κοινωνία.
Προβληματική συγκυρία, δημιουργικότητα και επαναστατική πολιτική.
Κρίση, αναντιστοιχία του κινήματος και “κρίση πολιτικής εκπροσώπησης”. Ποια αριστερά;
Αριστερά της κρίσης και της ήττας, κενό επαναστατικού κοινωνικοπολιτικού υποκειμένου και προοπτικές.
Αναφορά σε κάποια αποπροσανατολιστικά ιδεολογήματα με καταστροφικές επιπτώσεις.
Αντί επιλόγου. Αντιφάσεις μιας κυβέρνησης με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ. Ορισμένα συμπεράσματα.
Βιβλιογραφία.

Πολιτικές και φιλοσοφικές προεκτάσεις στο «Κιβώτιο» του Άρη Αλεξάνδρου» Εισαγωγή : Ο εικοστός αιώνας υπήρξε μια περίοδος σημαντικών αλλαγών στον τρόπο που η πολιτική και η φιλοσοφία προσπαθούν να ορίσουν την «Τέχνη». Μια περίοδος όπου τα όρια της τέχνης διευρύνθηκαν, φτάνοντας σε σημεία ασάφειας, με αποτέλεσμα τον επαναπροσδιορισμό των παραδοσιακών σχέσεων που οριοθετούσαν την τέχνη και την εξασθένιση του ρόλου της αισθητικής με την προγενέστερη σημασιοδότηση. Όσες και αν ήταν όμως οι αλλαγές και όσο ρηξικέλευθα και αν ήταν τα νέα ρεύματα και οι μεθοδολογίες που υιοθέτησε η τέχνη, δεν έπαψε να εγκιβωτίζει φιλοσοφικές και πολιτικές παραμέτρους. Και αυτός ο εγκιβωτισμός, ίσως να ενσαρκώνει το τελευταίο σύνορο της απελευθερωμένης τέχνης, τη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στο τι εντάσσεται και ανήκει και τι όχι. Για να αποδειχθεί αυτή η πολλαπλή υπόσταση της τέχνης θα χρησιμοποιηθεί μια από τις παραδοσιακές μορφές της τέχνης, η λογοτεχνία. Για την ακρίβεια το έργο «Tο Κιβώτιο» του Άρη Αλεξάνδρου, το οποίο, ενώ φαινομενικά δείχνει να είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα για τον τελευταίο εμφύλιο πόλεμο που ταλάνισε την Ελλάδα, στην πράξη συνομιλεί με την δίκη του Κάφκα, τον υπαρξισμό, αλλά και με μια μορφή μαρξισμού που πνέει τα λοίσθια. Επίκεντρο του κειμένου αποτελεί ο συμβολισμός του άδειου «Κιβωτίου» του οποίου κανείς δεν γνωρίζει το περιεχόμενο. Το άδειο κιβώτιο περικλείει συμβολικά την νοηματοδότηση των πραγμάτων, πλησιάζοντας ιδεολογικά σε ένα «υγιή» και εναργή νιχιλισμό. Το κιβώτιο ως αφηρημένη οντότητα συνταυτίζει κατά μια έννοια την θετικότητα της τάσης του "y.o.l.o." 1 με την 1 Y.O.L.O: συντομογραφία για την αγγλική φράση "you only live once". Πρόκειται για ένα ακρωνύμιο του 21 ου αιώνα και αποτελεί μια έκκληση να ζήσει κανείς η ζωή στο μέγιστο βαθμό, ακόμα και να συμπεριλάβει συμπεριφορά που φέρει εγγενές κίνδυνο.

Το άρθρο περιγράφει δειγματοληπτικά αντιπροσωπευτικά ρεύματα και εκπροσώπους της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας από τους προσωκρατικούς μέχρι τα ρεύματα της ελληνιστικής φιλοσοφίας. Ο ετερογενής χώρος των αρχαίων Ελλήνων στοχαστών συγκλίνει στην αποστασιοποίηση από παραδοσιακές ερμηνείες του κόσμου, στην καλλιέργεια του λογιστικού και στην τοποθέτηση της αλήθειας ως υπέρτατης αξίας, ανεξάρτητα από το αν ο άνθρωπος μπορεί ή όχι να την προσεγγίσει.

Παραπομπή:
Η χρησιμότητα της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας στην κοινωνικοπολιτική σκέψη. 2016. Στα Σύμμεικτα πολιτικού στοχασμού, Πρακτικά του 1ου Πανελληνίου Συνεδρίου Πολιτικής Φιλοσοφίας του Συλλόγου Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας «σὺν Ἀθηνᾷ», (επιμ.) Μαρίνα Γρηγοροπούλου & Κωνσταντίνος Γεωργιάδης, Philosophia Ancilla Concilium I, 1-24, Ηλεκτρονικές εκδόσεις Σαΐτα.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Έχει νόημα η μελέτη της Λογικής της Ιστορίας στην εποχή μας;
Η λογική πίσω από την ωρίμανση των όρων της επανάστασης στην ιστορία
Η ανάγκη διάκρισης Πρώιμων και Ύστερων σοσιαλιστικών επαναστάσεων
Για το υποκείμενο των Πρώιμων σοσιαλιστικών επαναστάσεων
Η Οκτωβριανή Επανάσταση και η ανεπίλυτη βασική αντίφαση του σοσιαλισμού
Για τις ύστερες σοσιαλιστικές επαναστάσεις και το Υποκείμενο τους
Για το Νέο Στάδιο της κεφαλαιοκρατίας
Για τη σημερινή δομική κρίση της κεφαλαιοκρατίας
Για τα στάδια της επιστημονικής-τεχνολογικής επανάστασης και την κεφαλαιοκρατική τους χρήση
Ο ενδιάμεσος χαρακτήρας της σημερινής εποχής και οι προοπτικές
Για τη θρησκευτικού τύπου μεταφυσική διάσταση του ουτοπικού αρνητισμού
Επαναστατική συνείδηση και συγκρότηση κοινωνικοπολιτικού υποκειμένου
Η επαναστατική δραστηριότητα ως πραγματικότητα της ανθρώπινης κοινωνίας. Για την αντιστοιχία-αναντιστοιχία υποκειμένου, υλικών και οργανωτικών μέσων μετασχηματιστικής επενέργειας στην κοινωνία

Κατά την Αρχαιότητα, ο Αριστοτέλης είχε τονίσει ότι «ο άνθρωπος είναι από τη φύση του ζώο πολιτικό» (Πολιτικά, Α΄, 1253a). Η πολιτική είναι μια κοινωνική δραστηριότητα πολύ σημαντική και ταυτόχρονα καθοριστική για την ευημερία ενός κράτους, γι' αυτό το λόγο η ταξινόμηση των ποικίλων μορφών κυβέρνησης αποτέλεσε ανέκαθεν αντικείμενο της πολιτικής ανάλυσης. Ο Αριστοτέλης, κατά τον 4ο π.Χ. αιώνα, επιχειρώντας την πρώτη περιγραφή των καθεστώτων της εποχής προέβη στον προσδιορισμό των ορθών πολιτευμάτων, ώστε να καταστούν φανερές και οι παρεκτροπές αυτών. Χρησιμοποίησε λοιπόν τους όρους βασιλεία, αριστοκρατία και πολιτεία, «των μνημονευθέντων δε ανωτέρω πολιτευμάτων είναι παρεκτροπαί της μεν βασιλείας η τυραννίς, της δε αριστοκρατίας η ολιγαρχία και τέλος της πολιτείας η δημοκρατία» (Πολιτικά, Γ΄ 1279b, μτφ., Β. Μοσκόβης). Από τον 18ο αιώνα και μετά, οι κυβερνήσεις ταξινομούνταν κυρίως ως μοναρχίες ή δημοκρατίες, ή ως απολυταρχικά ή συνταγματικά καθεστώτα. Κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα, αυτές οι διακρίσεις εξευγενίστηκαν ακόμη περισσότερο. Ας επικεντρωθούμε όμως στην «δημοκρατία» που τόσο πολύ έχει συζητηθεί η έννοιά της, επί των ημερών μας. Το Δημοκρατικό Πολίτευμα αποτελεί το σημείο αναφοράς για την καλυτέρευση μιας χώρας και ταυτόχρονα το σημείο εκκίνησης για τον εκπολιτισμό της. Η Δημοκρατία είναι η γνώση του υπηρέτη για το έθνος, εφόσον ίδιοι οι πολίτες επιλέγουν τους εκπροσώπους τους για να κάνουν έργο και εκείνοι οφείλουν να υπηρετούν την θέλησή τους ως «υπηρέτες» και «υπάλληλοι» του κράτους και όχι ως άρχοντες. Ο Αριστοτέλης τονίζει «ότι βάθρο της δημοκρατικής πολιτείας είναι η ελευθερία…, γιατί σε αυτό αποσκοπεί, λέγουν, κάθε δημοκρατία. Ένα στοιχείο της ελευθερίας είναι το άρχεσθαι και άρχειν εκ περιτροπής, καθώς το δημοκρατικό δίκαιον επιβάλλει την κατ' αριθμόν ισότητα και όχι την κατ' αξίαν. Εφόσον δε αυτό είναι το δίκαιον, έπεται κατ' ανάγκην ότι κυρίαρχο είναι το πλήθος, άρα, ό,τι, κατά πλειοψηφία νομισθεί, αυτό είναι ύψιστος σκοπός και αυτό είναι το δίκαιον, γιατί πρέπει, λέγουν, να έχει το ίσον καθένας των πολιτών… Ένα, λοιπόν, γνώρισμα της ελευθερίας είναι αυτό, και το θέτουν οι δημοκρατικοί όλοι ως ακρογωνιαίο λίθο της πολιτείας. Ένα δε άλλο, να ζει ο καθείς όπως θέλει, γιατί, λέγουν, αυτό είναι της ελευθερίας έργο, αφού το να ζει όχι όπως θέλει είναι του ευρισκομένου σε κατάσταση δουλείας… Και

Η μελέτη, που εντάσσεται στο πεδίο της πολιτικής κυρίως και συνταγματικής θεωρίας, υπερασπίζεται την έννοια της επονομαζόμενης «πραγματικής», «ουσιαστικής» ή «διαφοροποιητικής» ισότητας αναφορικά με την κατανομή συγκεκριμένων κοινωνικών αγαθών, η οποία αποσκοπεί στο αποτέλεσμα και  αντιδιαστέλλεται προς την «τυπική», «νομική» ή «αριθμητική» ισότητα, επειδή η τελευταία αναπαράγει και παγιώνει τις δομικές ανισότητες. Προς την κατεύθυνση αυτή προβάλλεται η ανάγκη θετικών δράσεων του κράτους υπέρ όσων ξεκινούν από υπολειπόμενη αφετηριακή θέση για τη διεκδίκηση περιζήτητων αγαθών.
Οι θετικές διακρίσεις αποτελούν ειδικότερη έκφανση της αναλογικής ισότητας που εξαρτά την κατανομή των αγαθών ή βαρών από συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και στηρίζονται στο αξίωμα “όμοια μεταχείριση των όμοιων και ανόμοια των ανόμοιων”, ενώ η ιδιαιτερότητά τους έγκειται στο ότι εξαρτούν την (προτεραιότητα στην) απόλαυση αγαθών από αρνητικά χαρακτηριστικά. Βασίζονται φιλοσοφικά στη διαισθητική παραδοχή ότι, αν και όλες οι βελτιώσεις στην κατάσταση των ανθρώπων έχουν κάποια αξία, οι βελτιώσεις στη ζωή αυτών που βρίσκονται στη χειρότερη κατάσταση έχουν μεγαλύτερο ηθικό βάρος από τις βελτιώσεις στη ζωή όσων βρίσκονται σε καλύτερη μοίρα.
Στο κύριο μέρος της μελέτης αυτής εξετάζονται κάποια ειδικότερα θέματα μιας πολιτικής θετικών δράσεων με άξονα την πραγματική ή ουσιαστική ισότητα· το ενδιαφέρον εστιάζεται σε δύο μορφές θετικών μέτρων (positive measures): τις θετικές ή αντίστροφες διακρίσεις (positive discrimination) ή θετικές δράσεις (positive / affirmative action) εν στενή εννοία, οι οποίες λειτουργούν κυρίως επανορθωτικά και την επιλεκτικότητα στις κοινωνικές παροχές (selectivity / targeting), που εμφανίζει κυρίως προληπτική λειτουργία, επενδύει δηλαδή στο μέλλον παρότι προφανώς στηρίζεται και αυτή σε υφιστάμενες ανισότητες.
Κεντρική θέση της μελέτης αποτελεί η πεποίθηση ότι οι θετικές δράσεις αποτελούν μία έκφανση της έννοιας της ισότητας και όχι το αντίθετό της. Κατ’ αυτή την έννοια, δεν έρχονται σε αντίθεση με την αξιοκρατία και την ισότητα των ευκαιριών, αλλά καθιστούν και τις δύο αρχές ουσιαστικές, καθώς η αξία δεν μπορεί να αποτυπωθεί αντικειμενικά όταν δεν υφίσταται ισότητα ευκαιριών και η τελευταία υποσκάπτεται δραματικά από τις κοινωνικές, οικονομικές και εν γένει δομικές ανισότητες.
Στη συνέχεια εξετάζονται κριτικά τα επιχειρήματα κατά των θετικών δράσεων από διαφορετικές οπτικές γωνίες της πολιτικής θεωρίας με επιχειρήματα που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν αντιδραστικά, συντηρητικά και ‘φιλελευθερίζοντα’, ενώ σε μεγαλύτερη έκταση εκτίθενται τα επιχειρήματα υπέρ των θετικών δράσεων από την οπτική γωνία ενός εξισωτικού φιλελευθερισμού.
Το κυριότερο επιχείρημα είναι εκείνο της επανορθωτικής δικαιοσύνης, δεδομένου ότι τα άτομα που πρόκειται να ευνοηθούν από τις θετικές δράσεις ανήκουν σε κοινωνικές ομάδες που στο παρελθόν βρίσκονταν ή συνεχίζουν να βρίσκονται σε μειονεκτικότερη κοινωνική θέση και υφίστανται έμμεσες αρνητικές διακρίσεις, λόγω ακριβώς εκείνου του χαρακτηριστικού τους που τα νομιμοποιεί για την απόλαυση των θετικών διακρίσεων. Ένα δεύτερο επιχείρημα είναι η διαφορετικότητα. Σύμφωνα με αυτό, οι θετικές δράσεις επιτρέπουν σε άτομα που δεν ανήκουν στο κυρίαρχο πρότυπο να διεισδύσουν στον επαγγελματικό, κοινωνικό και πολιτικό χώρο και να προσθέσουν τις δικές τους ευαισθησίες, αξίες και στόχους, κάνοντας έτσι το σύστημα πιο ποικιλόμορφο.
Στο επόμενο κεφάλαιο σχετικά με τις επιλεκτικές κοινωνικές παροχές, επισημαίνεται καταρχάς ότι η ίδια η ιδέα των κοινωνικών δικαιωμάτων που προϋποθέτουν θετική παρέμβαση του κράτους και της εφαρμογής της κοινωνικής αρχής απορρέει από την παραδοχή ότι δεν μπορεί να υπάρξει ούτε πραγματική ελευθερία ούτε ισότητα και δημοκρατία αν δεν εξασφαλιστούν οι βασικές ανάγκες των πολιτών. Η λογική είναι ότι οι δημόσιες δαπάνες πρέπει να υπηρετούν τόσο την αποτελεσματικότητα όσο και την ισότητα, παρεμβαίνοντας και επιδιορθώνοντας τα στρεβλά αποτελέσματα της λειτουργίας της ελεύθερης αγοράς. Η μελέτη επικεντρώνεται στην πρόταση για στοχευμένες παροχές υπέρ των πιο αδύναμων κοινωνικά στρωμάτων και κατηγοριών πληθυσμού. Η μελέτη αν και επισημαίνει δυσκολίες στην εφαρμογή της επιλεκτικότητας, δεν εστιάζει στις τεχνικές λεπτομέρειες -που συχνά είναι οι καθοριστικές για την επιτυχία και τελικά τη χρησιμότητα προγραμμάτων επιλεκτικών κοινωνικών παροχών-  αλλά περιορίζεται στο πεδίο της πολιτικής και συνταγματικής θεωρίας και τοποθετεί τις επιλεγμένες κοινωνικές παροχές στο γενικότερο ζήτημα της πρόσληψης της ισότητας με μια πιο ουσιαστική, ‘πραγματική’ εκδοχή της, η οποία διαφοροποιείται ποιοτικά, και όχι μόνον ποσοτικά, από την τυπική / νομική εκδοχή της ισότητας, που καταλήγει να ευνοεί τους ανήκοντες στο κυρίαρχο πρότυπο. Στο πλαίσιο αυτό εξετάζονται επιχειρήματα υπέρ και κατά των επιλεκτικών παροχών.  Τέλος, εκτίθενται σε αδρές γραμμές κάποια παραδείγματα βασικών κοινωνικών αγαθών για τα οποία ενδείκνυται η εφαρμογή της αρχής της ισότητας ως θετικών δράσεων υπέρ των μειονεκτούντων, όπως η κοινωνική ευημερία, η εκπαίδευση, η υγεία και η εργασία.

Μετάφραση της ιστορικής έρευνας από τα ιταλικά στα ελληνικά, που δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο 2014, από το επιστημονικό περιοδικό "Studi sull'Oriente Cristiano" με τίτλο "La chiesa bizantina Porta Panagià e la santa casa di Loreto. Il ruolo della famiglia bizantina degli Angelo Ducas Comneno di Tessaglia e di Epiro". 
Πρόκειται για μία δημοσίευση ιστορικού-επιστημονικού χαρακτήρα, που ανήκει στην κατηγορία Α των επιστημονικών περιοδικών, εκτιμώμενη απο την ANVUR (Agenzia Nazionale di Valutazione del Sistema Universitario e della Ricerca) Μετάφραση: Εθνική Υπηρεσία του Πανεπιστημιακού Συστήματος και της Έρευνας.

Στο κείμενο διαπραγματευόμαστε δύο κεντρικά θέματα της κονδυλικής σκέψης: τον μαρξισμό και το εθνικό ζήτημα. Αναπτύσσονται έτσι οι σκέψεις του Κονδύλη γύρω από την εξέλιξη του μαρξισμού και των σοσιαλιστικών χωρών, αλλά και η υπέρβασή τους,μαζί με το ξεπέρασμα της αστικής εποχής μέσα στην εποχή μαζικής δημοκρατίας και της πλανητικής πολιτικής. Σε αυτο το ιστορικό πλαίσιο εκδιπλώνεται το εθνικό ζήτημα τόσο σε θεωρητικό επίπεδο όσο και σε ιστορικό, αλλά και στη συγκεκριμενοποίησή του σε ότι αφορά το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ελλάδας.

Με τα κείμενα αυτά συμμετείχα κατά κάποιον τρόπο ως πολίτης στις συζητήσεις και αντιπαραθέσεις του  καλοκαιριού του 2015.
Έχουν γραφεί στις ημερομηνίες που το καθένα από αυτά φέρει. Λίγες σημειώσεις ή σχόλια  έχουν προστεθεί αργότερα, τα οποία όμως δεν αλλάζουν τίποτε από την ουσία των κειμένων. Οι γραφές αυτές ήταν  οι δικές μου θέσεις, προβλέψεις και απόψεις για τα τότε τεκταινόμενα. Νομίζω όμως ότι τόσο τα γεγονότα της χρονιάς εκείνης όσο και τα κείμενα αυτά διατηρούν την διαχρονική τους αξία. Το σημάδι του 2015  θα είναι βαρύ στην σύγχρονη ιστορία μας.

O Carl Schmitt, με το έργο του 1932, η "Έννοια του Πολιτικού", προσδιόριζε το "πολιτικό" ως τη διάκριση Φίλου και Εχθρού, σε μια κρίσιμη κατάσταση υψηλής έντασης της δημόσιας αντιπαράθεσης, όπου αναδύεται ο Κυρίαρχος, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην "Εχθρότητα".Τριάντα χρόνια μετά (1962), με τη "Θεωρία του Αντάρτη",  εισάγει την έννοια του "Ενδιαφερόμενου Τρίτου", εστιάζοντας πλέον στον πολιτικό φίλο. Το 1932 η Γερμανία και το κράτος της, ισχυροποιείται ξανά μετά την ήττα του Α΄παγκοσμίου Πολέμου και ετοιμάζεται για την συνέχισή του. Τριάντα χρόνια μετά, η Γερμανία είναι πάλι ηττημένη, και η εδραίωση του φιλελευθερισμού και του κομμουνισμού στα πλαίσια του Ψυχρού Πολέμου, δημιουργούν ένα εντελώς διαφορετικό περιβάλλον για τον Γερμανό πολιτειολόγο. Πλέον, δεν φτιάχνει μια άμεση θεωρία του κράτους, αλλά μια έμμεση, αφού το αντάρτικο χρειάζεται τη νομιμοποίηση και την αναγνώριση ενός πολιτικού φίλου, ενός ενδιαφερόμενου τρίτου κράτους. Το κράτος θα βρίσκεται πάντα στο επίκεντρο της σμιτιανής σκέψης. Ο Schmitt έλεγε, παραφράζοντας τον Descartes, "Σκέφτομαι άρα έχω εχθρούς. Έχω εχθρούς άρα είμαι ο εαυτός μου". Προς το τέλος της ζωής του, αναγνώρισε ότι ο εχθρός του είναι ο εαυτός του ή ο αδερφός του. Αλλά, ο εχθρός στο έργο του είναι πάντα εκεί, αλλάζοντας απλά πρόσωπα. Αν και φάνηκε μια τάση αναθεώρησης της "Έννοιας του Πολιτικού", μια συμπλήρωση της εχθρότητας με τον δημόσιο φίλο, η προσπάθεια συνολικά παρέμεινε ημιτελής. Η θεμελίωση του "Πολιτικού" στη φιλία, χρειάζεται άλλη αφετηρία σκέψης, από τη σμιτιανή, για να μπορέσει να καρπίσει...

Ο Μπαρούχ Σπινόζα και ο Χρήστος Γιανναράς, εκκινούν τη θεμελίωση της σκέψης τους, από την "Οντολογία της Σχέσης", της κίνησης και του γίγνεσθαι. Το "κακό" αναδύεται για τους δύο στοχαστές, μέσα στις ανθρώπινες σχέσεις, ως εκείνο το αποτέλεσμα που προσβάλλει την ανθρώπινη ύπαρξη και τη δυναμική ενεργητικότητα της ζωής της. Το κακό δεν έχει οντική υπόσταση καθ΄εαυτό, αλλά αποκτά υπαρκτική υπόσταση με βάση το τι σημαίνει για τον άνθρωπο και τον κόσμο, καθώς εξελίσσονται οι κοινωνικές σχέσεις μέσα στο χώρο και τον χρόνο. Και οι δύο, αποσυνδέουν το αίνιγμα του κακού και την εμπειρία του καλού, από ηθικές a priori αρχές και αξίες, και τα συνδέουν με εμπειρικές πραγματικότητες ως αποτέλεσμα των κοινωνικών σχέσεων και των έτερων τρόπων ζωής των ανθρώπων. Το καλό και το κακό, κατανοούνται ως βιωμένες μαρτυρίες σχέσεων και τρόπων ζωής, που μας γνωστοποιούνται ως Ήθος, και όχι ως μια δέσμια σε τυπική και κανονιστική Ηθική.