Balat

Öz Soylulaştırma (gentrification), İngiliz sosyolog Ruth Glass'ın 20. yüzyılın ikinci yarısında Londra'nın merkezinde yeni bir olgu olarak sosyal adalet ve sınıf vurgusu yaptığı, bir yer değiştirme sürecini tanımlamaktadır. 1980'li ve 1990'lı yıllardan itibaren soylulaştırma süreci, küresel ölçekte yaygınlaşarak Batı Avrupa kentlerinden Amerika'ya, Mumbai'den İstanbul'a kadar birçok farklı kentte görülerek yayılım göstermiştir. Bu çalışma da İstanbul'un Balat Mahallesi'nde Mart 2013-Aralık 2016 yılları arasında yürütülen saha araştırması ve görüşmelere dayanarak, kentsel bir süreç olan soylulaştırmanın gündelik hayattaki görünümlerine odaklanmaktadır. Bu bağlamda, 1990'lı yılların sonlarından itibaren kademeli olarak ilerleyen Balat'taki soylulaştırma süreci, gündelik hayat perspektifinden olgusal yönleriyle incelenmektedir. Makalede öncelikle Soylulaştırma ve Aktörleri, Araştırma Yönteminin Tanımlanması, Günümüzdeki Balat Mahallesi, Balat'ın Mekânsal Özellikleri ve Sosyo-Demografik Yapısı başlıkları çerçevesinde ilgili bilgiler aktarılmaktadır. Devamında ise Balat'ın mekânsal ve sosyal değişimi Balat ve Soylulaştırma: Kademeli Değişim başlığında oluşturulan kronolojik bir dizi halinde ele alınmaktadır. Çalışmanın ilerleyen bölümlerinde ise kronolojik dizinin son bölümünü oluşturan Değişen Mekânlar, İnsanlar ve İlişkiler başlığında saha araştırmasının verileri; eskiler ve yeniler, yer değiştirme, fiyat değişimi ve sokak kullanımı olguları bağlamında incelenmektedir.
Abstract Gentrification describes a displacement process by which the British sociologist Ruth Glass em- phasized social justice and class as a new phenomenon in the center of London in the second half of the 20th century. With the 1980 and 90s, the process of gentrification has become widespread on a global scale, spreading over to many cities from Western European cities to America and, even further, from Mumbai to Istanbul. This research focuses on the views of gentrification in daily life which is an urban process. The data gathered through fieldwork and face to face interviews that have been conducted in Balat between the March 2013 and December 2016 is going to be the scientific basis for this research paper. In this framework, the gentrification period of Balat which begun at the late 1990's and has been continuing gradually was examined from daily life perspectives with factual aspects. Accord- ing to the determined framework, thepaper is organized into three parts. First part introduces the concept and discusses the relevant issues namely “Gentrification and its Actors”, “Defination of Research Method”, “Nowadays in Balat”,“Spatial Features and Socio-Demographic Pattern of Balat”. Second part focuses on spatial features and social change of Balat in a chronological way with the title of “Balat and Gentrification: Gradual Change”. Following the chronology, the last part "Changing Spaces, People and Relations is going to explore and analyze the data gathered from fieldwork in the context of old and new comer, replacement, price variation and street usage. 
Keywords: Istanbul, Balat, gentrification, gradual change, daily life.

Özet: Bu tez çalışması; 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren kentsel alanlarda gözlemlenen mekânsal ve sosyal değişimleri açıklamaya çalışan soylulaştırma (gentrification) sürecini, Balat Mahallesi odağında nitel araştırma yöntemi ile elde edilen verilere dayanarak gündelik hayat perspektifinden analiz etmektedir. Geleneksel ve yaygın anlamı ile soylulaştırma; çoğunlukla kent merkezlerinde yer alan, tarihi ve estetik değeri olan konut alanlarının bulunduğu bölgelerde sosyal sınıfın, mekânsal ve mülkiyet yapılarının değişmesi ile gerçekleşen bir yer değiştirme sürecidir. Araştırmanın verileri ise İstanbul'un Fatih ilçesine bağlı Balat Mahallesi'nde Mart 2013-Aralık 2016 yılları arasında yürütülen alan araştırmasına ve görüşmelere dayanmaktadır. Toplumsal ve ekonomik yönleri ile kentsel bir süreç olan soylulaştırmayı saha verilerine dayanarak analiz eden bu çalışmanın araştırma sorusu ise "Balat'ın gündelik hayatına yansıyan soylulaştırma sürecinin sosyal ve mekânsal etkileri nelerdir?" şeklindedir. Tez çalışması üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde çalışmanın kavramsal çerçevesini ve araştırma yöntemini oluşturan soylulaştırma, gündelik hayat ve etnografi kavramlarına dair ilgili literatürden derlenen bilgilere yer verilmiştir. İkinci bölümde İstanbul'da 1980'li yıllardan günümüze kadar gerçekleşen mekânsal ve sosyal değişimlerin dinamikleri ile kentin farklı semtlerinde gelişen soylulaştırma örnekleri hakkındaki bilgiler yer almaktadır. Üçüncü bölümde saha verileri odağında; 1990'lı yılların sonlarından itibaren inişli çıkışlı bir şekilde soylulaştırma sürecini deneyimleyen Balat'ın değişimi, öncelikle kronolojik olarak kademeli bir şekilde tasnif edilmiştir. Akabinde Balat'taki soylulaştırma deneyimi, gündelik hayat perspektifinden, sürecin olgusal yönlerini gösteren eskiler ve yeniler, yer değiştirme, fiyat değişimi, sokak kullanımı, yeni ticari aktiviteler, nostalji, çatışma ve uyum çerçevesinde incelenmiştir. Çalışmanın son analiz başlığında ise yeni ve eski mahalle sakinlerinin gözünden on yıl sonra Balat'ın nasıl bir yer olacağı yönündeki değerlendirmeler yer almaktadır. Anahtar sözcükler: Balat, soylulaştırma, gündelik hayat, mekânsal ve sosyal değişim, yeni orta sınıf.

The defeat of  Anatolian Seljuk Sultanate Army at Kösedag War in 1243,not only caused that Seljuk Sultanate entered into the domination of Mongols, but also caused many Turkmen crowded together from east and middle parts of Anatolia to West borderline. After the habitation of Turkmen to borderlines that Seljuks called : ‘Uc’, and start holy war called : ‘Gaza’, the region called Karia at Byzantine Period, renamed as Hand Of Menteshe and became a home for one of the most important border beylik. Many legacies and monuments in historical and cultural way that belong to this beylik in Mugla, has reached the present day.       
When we review the period generally, notice that the Byzantine written documents are unique sources regarding the establishment period of beyliks. The reason is the struggle between Byzantine and Border Beyliks. Other important sources are itineraries and written documents belong to İtalian States which deal with sea trade. When these sources are examined, the false facts or secret informations could be reached regarding commercial, military, political and cultural properties of Beyliks Period. In this article; data regarding the cultural values, political events and settlement activites in Menteseoglu Sucadeddin Orhan Bey period, is aimed to review in detailed way.

Özet Bu makalede soylulaştırma (gentrification) sürecinin kültürel aktörleri olarak kabul edilen yeni orta sınıfın (YOS) sürece etkisi ve bu etki bağlamında ortaya çıkan ilişki üzerine bir tartışma amaçlanmıştır. Tartışmanın temel dayanağını; YOS'ın soylulaştırma sürecine etkileri ve kafeler üzerinden YOS'ın mekânsal kurguları ve özelliklerinin neler olduğu oluşturmaktadır. YOS ve soylulaştırma arasındaki ilişki, Balat kafeleri ekseninde ele alınmıştır. Çalışma metodolojik olarak 2013-2015 yıllarını kapsayan ve katılımcı gözleme dayanan saha notları ile yarı yapılandırılmış mülakatları kapsamaktadır. Teori ve saha eksenli kurgulanan tartışmanın özgünlüğü; soylulaştırma sürecinin gündelik hayatın bir parçası olan kafeler ve YOS üzerinden ele alınmış olmasıdır. Mevcut veriler ışığında çalışmada şu üç nokta tespit edilmiştir: İlki sahada farklı şekillerde kurgulanan nostalji vurgusu; kafe dekorasyonlarındaki retro ve vintage tercihi, ekonomi politik ve kültürel politik söylem olarak nostaljinin yükseltilmesi ikinci olarak komşuluk ilişkisinde rahatsız etmeme ve kendi gibilerle vakit geçirme ilkelerine dayanan ayrım ve son olarak da kafelerin açıldığı yerler de dahil olmak üzere soylulaştırma sürecinin belirli sokak ve caddelerle sınırlı kalması diğer bir ifade ile spesifik soylulaştırma olgusudur.
Abstract In thhs arttcle, t s ntended to open up a ddscussson on nfluence of the new middle class, who s accepted as actor of gentrification process, on t, and the relatton emerged wwthhn thhs context of the nfluence. Influence of the new mmddle class over gentrrffcatton and ascrrbbng ts spattal setup and features through coffee shops form the very basss of the ddscussson. The relatton between the new mmddle class and gentrffcatton s addressed on the basss of coffee shops n Balat. The study, methodologgcally, covers ffeld notes and semm-structured ntervvews whhch are based on parttccpant observatton between 2013-2015. Genuunnty of the ddscussson, structured on both theorettcal and ffeld research basss,

Şeyhli ve Peçin'i ziyaret etmiştir. Bu ziyareti esnasında Menteşe kitabelerini bizzat yerinde incelemiştir. Aldığı notları Arapça, Farsça ve Osmanlı Türkçesi ile kendi Defter'ine kaydetmiştir. Merhum Yinanç, bilindiği gibi, bu Defterler'e sadece Menteşe kitabelerini değil, bununla beraber hemen hemen tüm Anadolu İslami kitabelerini kaydetmiştir. Bu defterler henüz yayımlanmamıştır. Eğer bu defterler bir bütün halinde yayımlanırsa, Anadolu'nun Türk-İslam tarihi üzerine yeni bilgiler elde edilebilir. Bir örnek teşkil etmesi açısından, biz, Peçin ve Milas'ta keşfettiği ve bizatihi okuduğu kitabeleri yayınlıyoruz. Kuşkusuz bu notlar, hem Anadolu hem de Menteşeoğulları tarihi açısından değerlidir. Bu inceleme ziyareti esnasında Yinanç, Menteşe oğulları ile ilgili iki önemli keşifte bulunmuştur. Bunlardan birincisi, Milas Selahaddin Camii kitabesinde okunamayan ismi, Selahaddin Akçin olarak okumasıdır. Bu zat, Menteşeoğlu Orhan Bey'in saltanatı devrinde Milas naibi olarak görev yapmıştır. İkincisi de, Peçin'de bulunan Menteşeoğlu Ahmed Gazi Bey'in mezar kitabesinde geçen ve bu hanedana ismini veren Menteşe Bey'in babasının ismini, Beğ-Karı olarak okumasıdır. Bu okuyuş yeni ve doğrudur. Zira bu kitabeler üzerinde çalışmış olan başka akademisyenler, bu ismi, farklı şekillerde, Kara, Kuru, Kuri, Kır Bey ve Baykara şeklinde okumuşlardır. Mevcut birkaç delil dikkate alınırsa, Beğ-Karı okuyuşunun daha kabul edilebilir olduğu anlaşılmaktadır.

Doğal alanlar ve biyoçeşitliliğin sürdürülebilirliğine etki eden en güçlü faktör kentleşmedir. İnsan habitatlarının; yoğun kaynak tüketimi, büyük atık madde üretimi, doğal yaşam alanlarının özelliklerini değiştirmekte,hava kirliği,toprak kirliliği, su kirliliği, yeşil alanların ve canlı türlerinin azalmasına ve ekosistemin bozulmasına neden olmaktadır.
  Öte yandan kentte yaşayanlar açısından; eşitsiz gelişme, ekonomik ve sosyal farklılaşmaların büyümesi, ketsel yoksulluk, çatışma ve belirsizlik, kentsel güvenlik gibi sorunlar ortaya çıkmaktadır.
Herkes için sürdürülebilir kentler ve yerleşimlere ilişkin kito bildirgesi(Habitat III) ikinci ve üçüncü maddesinde bu konuya atıfta bulunarak şöyle demektedir;
  2050 yılına gelindiğinde, kentsel nüfusun, kentleşmeyi 21.yüzyılın en dönüştürücü eğilimlerinden biri haline getirerek, yaklaşık iki katına çıkacağı beklenmektedir.Çevresel ve insani etkilerin yanı sıra nüfus,ekonomik faliyetler, sosyal ve kültürel etkileşimler giderek kentlerde yoğunlaşmakta ve bu durum diğerlerinin yanı sıra konut, altyapı, temel hizmetler, gıda güvenliği, sağlık, eğitim, uygun iişler, güvenlik ve doğal kaynaklar bakımından büyük sürdürülebilirlik meydan okumalarına neden olmaktadır.
  1976 yılında Vancouver’da (Kanada) ve 1996 İstanbul’da(Türkiye) gerçekleşen Birleşmiş Milletler İnsan Yerleşimleri Konferansı ve 2000 yılında kabul edilen Binyıl Kalkınma hedefleri’nden buyana gecekondu ve kaçak yapılarda yaşayanlar dahil milyonlarca kent sakininin yaşam kalitesinden iyileşmeler olduğunu gördük.Bununla birlikte sosyal ve ekonomik dışlanma çoğu kez kentlerin ve insan yerleşimlerinin inkâr edilemez bir gerçekliği olarak mekansal ayrışma, dünya genelinde sürdürülebilir kalkınmanın önündeki en ciddi engeller arasındadır. (Habitat III)
  TÜİK’in 30567 sayılı Şubat 2018 Nüfus Projeksiyonları Raporu’nda, 2040 yılı Türkiye nüfusu 100 milyonu aşacağını ve 2023 yılı İstanbul nüfusu da 16,3 milyona ulaşacağını öngörmektedir. Bu verilere bakarak gelecek on yıllar içinde İstanbul  kent nüfusunda yaşanacak hızlı değişimler çevre üzerindeki yapılaşma baskısını artıracak, kentin fauna ve florasında önemli tahribatlara sebep olacaktır.
Bu bağlamda İstanbul’un önemli ekolojik ve tarihi bölgelerinden HALİÇ yukarıda bahsettiğimiz tehlikelerin basıncı altındadır.

Kuzey Ormanlarından başlayıp Haliç’e uzanan tatlı su akıntıları, Alibeyköy ve Kağıthane deresi, bu iki derenin kıyılarında bulunan doğal habitat ve Haliç’in iki yanında yer alan yeşil alanlar çalışmanın üst ölçeğini oluşturmaktadır. Tüm bu havzayı bütün olarak ele aldığımızda;
Kentler doğadan izole edilmiş yaşam ortamları olarak algılanmamalıdır.Sürdürülebilir yaşam için kentler doğallaştırılmalıdır.Kentlerde doğal bitki örtüsüne yer verilmeli ve kent koşullarına uyum sağlamış doğal HABİTAT lar oluşturulmalı, varolan potansiyelleri korunup güçlendirilmelidir.Kentin bütününe yönelik geliştirilen kavramlar bağlamında Haliç kıyısında yer alan Balat ve çevresi Tez çalışma alanı olarak ele alınmıştır.

“Love is magical and mysterious. When you’re in love, you never think of leaving. But if one day you have to, you always long for the day you'll come back and be reunited with your beloved.”
Istanbul...  A city that withholds the modernity of today’s life, together with the mystical past of its great history. A city that has been a refuge during centuries for people from all sorts of cultures and religions. Both eastern and western with different religions and cultures, Istanbul is a chaotic and mysterious city full of surprises.
Istanbul mon amour consists of 2 episodes. The documentary presents the 24 hour-alive city through Istanbulites, its historical buildings, the beliefs and cultures as well as the daily life of the people.

Emine Çaykara, an archaelogist, writer and journalist who was born and raised in this city, tells us about her mystical city and its unfolded stories by plunging into the streets and mingling with the crowds.

The documentary, which begins on the Galata Bridge overlooking the Topkapı Palace and the Old Istanbul at the dawn of day,  explains how different religions and various cultures have been blended into one another in this city. People who live in Istanbul share their feelings about the city and tell us what it means to love Istanbul and be addicted to it.
Who is the Saint Patron of Istanbul? Which is the biggest church in Istanbul? Why did Fatih have to conquer Constantinople? Where is the tomb of Constantine the Great?  What is the life within the city walls of Istanbul like today? Why do Armenians know Muslim prayers? Why do people who have visited Istanbul once always want to come back to it? Why do Muslims light a candle in churches? Why do the Jews always hold their religious ceremonies in their oldest synagogue in Balat? All these mysterious questions and other facts of the unknown İstanbul will be revealed in Istanbul mon amour.

Mahalleye dair gündelik veya akademik konuşmalarda yoğun olarak üzerinde duru-lan, geleneksel mahallenin yok olduğudur. Bu konuşmalarda çoğu zaman, mazide kalan ve idealize edilmiş bir mahalle ortamına ithaf edilen değerler, semboller ve ritüeller hatırlatılır. Bu hatırlatma sürecinde geçmişten seçilen mahallî nitelikler, mekânsal özgünlükler, ahlaki ve kültürel değerler, sosyal ve ekonomik semboller, toplumsal gerçekliğin bileşenleri olarak mahalle ile özdeşleştirilir. Özdeşleştirilen tüm süreçler, bugünden bakıldığında mahalleyi geçmişe ait ve nostaljik değere sa-hip aranılan şey mertebesine çıkarır. Dolayısıyla günümüzün toplumsal belleğinde de (geleneksel) mahalle imgesi canlılığını korumaya devam etmektedir. Yok olduğu veya çözüldüğü yönünde taraflarca uzlaşı sağlanan geleneksel ma-halle imgesi bir kenara bırakıldığında, zihinlerde oluşan ilk soru: Bugüne özgü bir mahalleden söz etmenin mümkün olup olmadığı ve bugünün mahallesinde kuru-cu-ortak öğenin ne olduğudur. Bu bağlamda, Doç. Dr. İmre Özbek Eren'in geçtiği-miz yıl yayımlanan Mahalle: Yeni Bir Paradigma Mümkün mü? adlı kitabı da bugünün-ve yarının-mahalleleri hakkında düşünme ve tartışma biçimlerine mütevazı bir giriş imkânı sağlıyor. Mimari tasarım, toplumsal bellek ve kültür-mekân-toplum etkileşimi gibi kentsel alanın kuramsal ve pratik konuları hakkında çalışmaları bu-lunan yazarın bu kitabı, üç bölümden ve 2013 yılında İstanbul'daki altı mahalleye (Arnavutköy, Balat, Rasimpaşa-Yeldeğirmeni, Bahçelievler-Çengelköy, 19 Mayıs, Fikirtepe) ilişkin yürütülen bir araştırma projesinin alan çalışmalarının yer aldığı eklerden oluşuyor. Bu projenin amacı da günümüzde mahallenin ne olduğu sorusu-nun cevabını bazı mahallelerin fiziksel ve sosyal kesitlerine dayandırma çabasıdır. Yüksek Lisans Mezunu, Marmara Üniversitesi. sfyaltntas@gmail.com

In Master thesis I was researching social and spatial development of Balat district in Istanbul and the role of cultural heritage in this area, which helped me prepare two residential villas with park design restoration project in Balat district.

Villas are protected with conservation laws and located on neighbouring parcels, owned by the same owner, that is why I wanted to spatially connect them as much as possible. Villa A is a well preserved 19th century building with rich ornaments. In it I placed boutique hotel and multipurpose gallery, and prepared building restoration project. On the contrary, villa B is in ruin state, but with existing photographic material about its existence, therefore I prepared building reconstruction project with library for children and tearoom programme. I connected both buildings with park and tearoom that in my opinion encourage interactions between different users, particularly between local inhabitants and visitors.

I wanted to present my findings and work that originate from ideas of the project UNESCO organisation started in year 2004 in Balat district, and contribute to further renovation and development of the district.

Balat a Galata: la Vida Djudia de los Anyos 1950 es un esforso enjuntos de Roz Kohen i Betti Özyel. Las dos se engrandesyeron en Estambol oyendo a los grandes en sus kazas avlar en Djudeo-Espanyol. Eskriven sovre la epoka pasada de la vida Djudia de los anyos 1950 en los vizindados ande los Djudios bivian: Balat i Galata.

Tanto el Djudeo-Espanyol i su traduksyon al Inglez de las konsejas son adjustadas para dokumentar i preserver una de las linguas Djudias ke surbivyo en la diaspora por kinyentos anyos.

Balat to Galata – Jewish lives of the 1950’s is a joint effort by Roz Kohen and Betti Özyel. Both authors grew up in İstanbul listening to the adults at their homes speak in Judeo-Spanish. They write about a bygone era of Jewish lives of the 1950s in neighborhoods where Jews lived: Balat and Galata. Both Judeo-Spanish and its English translation of the stories are included to record and preserve one of the Jewish languages that survived in the diaspora for five hundred years.