Éducation Interculturelle

Logiciel multimédia conçu pour l'apprentissage du FLE en autonomie. Niveau DELF B1 atteint et B2 en cours d'acquisition.
L’objectif général du logiciel multimédia est de faire produire aux apprenants, de façon collective, des récits/témoignages/carnets de voyage. Les apprenants seront amenés à découvrir d’autres cultures par le biais de témoignages d’expériences réelles vécues par des personnes étant parties vivre ailleurs, et faire découvrir leur propres cultures. Pour atteindre ce but, le travail sera organisé en plusieurs étapes pendant lesquelles les apprenants travailleront individuellement, en tandem et en équipe. Chaque équipe devra concevoir un projet  devant combiner textes, images et son. Ils seront publiés soit sur internet, soit sous forme d’une vidéo, soit en format papier.

Ce logiciel multimédia est lié à un projet TICE et FLE de l'Alliance française de La Havane (création de plusieurs logiciels multimédias). J'ai été sélectionnée par l'OMF pour présenter ce projet mais l'Alliance française m'a imposé un droit de reserve que j'ai tenu a respecter. Alors, le logiciel multimédia sera présenté en Liège 2016.

Le guide pédagogique du logiciel multimédia " Vivre à l’étranger : partagez l’expérience ! " se veut un outil d’aide pour l’enseignant de Français Langue Étrangère souhaitant utiliser le logiciel multimédia avec ses apprenants, afin d’enrichir son cours en présentiel grâce à l’utilisation des TICE.
J'ai fait une version du guide en français, anglais et espagnol. Elles sont tous les trois disponibles sur ce site.
Sur les plans méthodologique et technique, le guide pédagogique tente d’expliciter la navigation sur le multimédia et donne des pistes sur la planification des séances de travail. Sur le plan didactique, il fournit des suggestions quant à la configuration de la participation, l’insertion dans une progression pédagogique globale et de possibles élargissements (avec des propositions de sites Web balisés par étape de travail) pour la réalisation des différentes activités ainsi que de la tâche finale.

Ankaŭ vi estas Fremdulo! estas la verketo, kiu prezentas teoriajn
fundamentojn kaj historion de interkultura edukado. Krom scienceca analizo de ĉefaj nocioj kaj sociaj problemoj ligitaj kun kultura diverseco, ĝi enhavas riĉan gvidilon pri literaturo kaj interretaj paĝoj ligitaj kun ideoj de interkulturo, tolero, civitaneco kaj edukado en plurkulturaj kaj pluretnaj medioj. La internacia lingvo Esperanto estas prezentita tie ĉi kiel praktika ilo de interhoma komunikado, firme ligita kun bazoj de edukado en kondiĉoj de kultura diverseco. La libro certe interesos ne nur sciencistojn kaj instruistojn, sed ĉiujn legantojn konsciajn pri la gravega rolo de interkulturaj rilatoj en la nuntempa mondo.

Yarogwata tenonde kotɨ yande yembo’esa yamomiräta va’erä Gwarayu reko - Hagamos avanzar nuestro aprendizaje para fortalecer
nuestro ser guarayo
El presente libro, pretende contribuir a la vitalidad de la lengua y la cultura de la Nación Guaraya, con textos de diferentes tipos y extensiones, escritos como resultado de investigaciones etnográficas, observaciones y entrevistas realizadas a sabios indígenas guaraos, por maestros guarayos y otros profesionales, todos participantes del Diplomado en Lectura y Producción de Textos en Guarayos.
El Diplomado fue organizado en acuerdo entre el la Fundación PROEIB
Andes, el PROEIB Andes, el Departamento de Postgrado de la Facultad de Humanidades y Ciencias de la Educación de la Universidad Mayor de San Simón y Consejo Educativo del Pueblo Guarayo (CEPIG).
Los textos aquí recopilados son una muestra de la vitalidad de la
lengua guaraya y del gran potencial epistemológico que se encuentra en
los conocimientos y saberes que tiene el Pueblo Guarayo, tanto en su vida material como espiritual.
La vitalidad de la lengua guaraya está vinculada a dos aspectos, por
un lado, al desarrollo de la lengua en sí misma y por otro, a la posibilidad de la continuidad de la vida de los guarayos en su territorio. Hoy en día la lengua guaraya es utilizada cotidianamente por cerca a 7.000 personas de todas las edades en las poblaciones de Urubichá, Ascensión de Guarayos, San Pablo, Yotaú, Yaguarú y Salvatierra. Si bien en algunas poblaciones guarayas, últimamente se ha reducido la proporción de niños que adquiere el guarayo como primera lengua, es una decisión del Pueblo continuar utilizándola como forma de comunicación cotidiana vinculada al desarrollo de su vida en el territorio indígena guarayo...
Co-autores: Juan Urañavi, Miguel Guayarabey, Marilia Mamani, Franz  Vaca, Jobita Yraipi, María Leny Pérez, Ruthy Yarita y Rogelia Abiyuna

2004 : « Une proposition de référentiel pour les compétences culturelles », articulées sur les niveaux du CECR dans Beacco J.-C. (dir.) : Niveau B2 pour le français. Textes et références, Didier, Paris, p. 251-287.
Il a semblé nécessaire de consacrer un élément des "Niveaux pour le français" ( DNR, voir autres textes de cette section) aux dimensions culturelles-interculturelles. Celles-ci sont abordées et décrites dans leur chapitre 9. Elles se calent sur le présent document de cadrage qui cherche à la fois à spécifier les composantes de la compétences culturelle-interculturelle et à identifier des supports et des activités d'enseignement correspondants, réalisables en classe de langue/ de FLE en fonction du niveau de compétence des apprenants. Etant donné que les "Niveaux pour le français" ont été réalisés sur une période de plusieurs années, ce cadre a subi des évolutions depuis le chapitre 9 de B2 ( premier niveau à être réalisé) jusqu'au chap. 9 de B1, le dernier en date (2001).Ces chapitres sont couverts par des droits  (Editions Didier) et ne peuvent être rendus disponibles dans ce site.


Une proposition de référentiel pour les compétences culturelles dans les enseignements de langues.

Les motivations et les attentes culturelles à l'apprentissage des langues sont suffisamment connues pour qu'il ne soit pas utile d'en expliquer la permanence dans les enseignements de langues. Il est beaucoup plus délicat de traduire ces attentes en termes de finalités et d'objectifs opérationnels, qui guident le choix des supports d'enseignement, des activités ou celui de leur ordre de succession. Cette tâche est cependant celle de tout référentiel. Dans ce référentiel spécifique, on propose une description des compétences, fondées sur des connaissances et des savoir-faire, qui caractérisent les dimensions culturelles de l'agir au contact d'une société réputée différente de celle à laquelle les utilisateurs/apprenants disent appartenir. Ces compétences ne se réduisent pas à des compétences strictement langagières, car elles comportent des dimensions cognitives, psycho-sociales, affectives et identitaires. On a cependant choisi de les décrire dans ce qu'elles ont de plus proche des compétences en langue, qui sont familières aux destinataires de ce projet de référentiel Ces compétences seront ainsi spécifiées selon qu'elles relèvent : • d'un savoir-agir dans une société non connue ou peu connue • d'un savoir langagier relatif aux régulations courantes qui organisent les comportements langagiers collectifs (et non à un savoir concernant la correction formelle des énoncés) • d'un savoir langagier et psycho-social qui entre en jeu quand il s'agit de communiquer avec des membres d'un autre groupe que celui auquel on dit appartenir et qui concerne les moyens verbaux nécessaires à cette communication interculturelle • d'un savoir de nature interprétative qui a pour objet de rendre compte des comportements observés et des caractéristiques d'une société autre • des finalités éducatives auxquelles le développement de ces compétences est censé répondre.

W książce zostały przedstawione w przystępnej formie ideowe i historyczne podstawy edukacji międzykulturowej oraz wypowiedzi uczniów, rodziców i nauczycieli na co dzień uczestniczących w jej procesie w środowisku szkoły integracyjnej. Opracowanie może służyć jako minipodręcznik edukacji międzykulturowej. Ma charakter poglądowy i kronikarski, zawiera bowiem teksty będące wyrazem idei, postaw i opinii o edukacji na kulturowych pograniczach oraz okolicznościach budowania wspólnoty ponad podziałami. Pierwszą część stanowi esej popularnonaukowy, w którym zostały przedstawione podstawowe pojęcia oraz informacje historyczne dotyczące edukacji w środowiskach zróżnicowanych kulturowo. Część druga to zbiór wypowiedzi uczniów, rodziców i nauczycieli związanych ze Szkołą Podstawową nr 12 im. Franciszka Żwirki i Stanisława Wigury z Oddziałami Integracyjnymi w Bydgoszczy oraz Gimnazjum nr 37 Integracyjnym w Bydgoszczy. Zostali oni poproszeni o opowiedzenie o Inności oraz sprawach, które się z nią wiążą z ich perspektywy. Ich wypowiedzi składają się na wieloautorski opis społeczności szkoły pełnej różnic. Celem ułatwienia Czytelnikom pogłębiania wiadomości i poszukiwania lektur z dziedziny edukacji międzykulturowej, w części trzeciej został zamieszczony wykaz monografii, artykułów oraz lektur dla dzieci i młodzieży dostępnych w języku polskim. Na suplement złożyły się prace uczniów z klas szóstych i siódmych uczestniczących w konkursie plastycznym " Każdy Inny – każdy fajny ".

Z recenzji wydawniczej dr hab. Anny Szafrańskiej: "Przedłożona do recenzji książka jest bardzo cenną, wartą opublikowania i szerokiej dystrybucji pozycją. Jej atutem jest rozpatrywanie problematyki z perspektywy teoretycznej i praktycznej, przy czym dzięki przystępnemu i niezwykle dobrze trafiającemu do Czytelnika językowi (...) książka ta dostarcza również niewprawionym w czytaniu tekstów naukowych, tak potrzebnej wiedzy dotyczącej środowiska zróżnicowanego kulturowo i założeń edukacji międzykulturowej. Sadzę, że książka będzie przyjęta z dużym zainteresowaniem i życzliwością zarówno przez uczniów i ich rodziców, nauczycieli, kandydatów na nauczycieli, jak i praktyków i teoretyków zajmujących się edukacją międzykulturową. (...) Uważam jednocześnie, że publikacja jest niemal gotowym materiałem pomocniczym dla nauczycieli do realizowania zajęć w szkołach z zakresu edukacji międzykulturowej. Takie tematy, jak Swoi, Inni, Obcy, bądź też Indywidualizm czy wspólnota w szkole mogą być kanwą do realizowania całych cykli zajęć budujących poczucie własnej wartości, tożsamości, okrywania różnic, kształtowania postaw tolerancji i akceptacji. Wydaje się to być ważne zwłaszcza dziś, gdy zróżnicowanie kulturowe stało się elementem codzienności, a jednocześnie tak mocno widoczne są przejawy zachowań wskazujących na brak wiedzy i chęci poznania Innego.
P.P.Grzybowski, G.Idzikowski: Inni, Obcy - ale Swoi. O edukacji międzykulturowej i wspólnocie w szkole integracyjnej. Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2018, 170 s. ISBN 978-83-8018-206-6

2011 Texte présenté lors du Séminaire sur « Convergences curriculaires pour une éducation plurilingue et interculturelle » Strasbourg 29-30 novembre 2011 www.coe.int/lang/fr
Aujourd'hui, des dimensions culturelles doivent être comme réintégrées dans les enseignements de langues étrangères, alors que pendant longtemps l'accès aux langues (classiques et « vivantes ») a été considéré comme une forme privilégiée du développement de la personne (humanisme des oeuvres/des textes, humanisme du voyage de formation). Grâce à la multiplication des possibilités de contact, il convient de penser aujourd'hui un « humanisme de la rencontre », réelle et virtuelle. L'éducation interculturelle(désormais EI),qu'il n'est pas possible de dissocier d'une éducation plurilingue, a pour ambition de prolonger ces traditions en les adaptant au monde contemporain et au contexte de la classe. Les résultats de l'enquête menée auprès des 10 pays participant à ce séminaire montrent que l'EI est le parent pauvre : • l Autobiographie des rencontres interculturelles (encore peu diffusée) • des activités de type « éveil aux langues » sont pratiquées dans le cycle primaire mais n'apparaissent plus ensuite dans le curriculum; • l'EI est considérée comme un effet des enseignements des disciplines en langue étrangère (de type CLIL-EMILE), mais ces bénéfices sont peu caractérisés avec précision ; • une certaine sensibilisation à la diversité interne des langues est présente dans quelques programmes et peut être de nature à faire percevoir l'intérêt de l'EI (Suède, Luxembourg, enseignement de l'arabe en France) ; • l'EI est souvent interprétée en termes de « comparaison » entre sociétés mais cette mise en parallèle ne conduit pas nécessairement à des questionnements éducatifs (cf. infra). Car les enseignements de langues peuvent tendre à être limités à des objectifs fonctionnels (communiquer pour faire) et à minimiser ainsi des objectifs comme « communiquer pour apprendre » ou « communiquer pour comprendre (le monde)». Concrètement, il semble que les enseignements de langues tendent à mettre l'enseignement culturel/interculturel au service des apprentissages linguistiques. Ils privilégient volontiers : • l'enseignement lexical, se fondant sur des théories réductrices du type : une langue = une « vision du monde » = une culture ;

2013 : « Articuler les compétences langagières et les compétences culturelles/interculturelles dans l’enseignement des langues » dans Claudel, Ch., von Münchow, P., Pordeus Ribeiro, M., Pugnière-Saavedra, F. Tréguer-Felten, G. (dir.) :  Cultures, discours, langues : nouveaux abordages, Limoges, Editions Lambert-Lucas, pp. 165-186.

La problématique des relations cultures et discours/langues ne sera pas abordée ici dans ce que celles-ci ont de constitutif et d'intrinsèque, en revisitant la traditionnelle question langue-cultures. Il nous a d'ailleurs déjà été donné d'expliciter notre position sur ce point (Beacco 2000, p. 94 et suiv.). Nous l'aborderons donc non dans l'absolu, d'un point de vue philosophique ou anthropologique, qui ne peut pas être véritablement le nôtre, mais en tant que faisceau de relations à construire au service d'un projet didactique spécifique : l'enseignement des langues (étrangères) dans une perspective plurilingue et interculturelle. Cette entrée didactique est limitée aux enseignements langagiers et elle sera le cadre dans lequel on visera à tirer au clair les relations entre les enseignements de langue et leurs dimensions culturelles/interculturelles qui adviennent dans le même espace, celui de la classe. Nous examinerons plus particulièrement en quoi cette finalité éducative (développer la compétence culturelle/interculturelle) est pertinente pour les enseignements de langue et comment elle peut être spécifiée en éléments discrets de manière à la rendre opérationnelle pour des activités d'enseignement. 1. De « langue-culture » à « interculturel » La question philosophique et anthropologique des relations entre culture et langage est toujours ouverte. Elle ne saurait être abordée ici, même dans le cadre délimité ci-dessus, étant donné son ampleur, sauf pour souligner la permanence de certaines représentations sociales ordinaires. Celles-ci sont à rapporter aux thèses de B.L. Whorf (1956) selon lesquelles, dans leur version vulgarisée, la structure des langues manifeste une forme spécifique d'appréhension du monde et qu'elle informe les « idées », la « pensée » ou les « activités mentales » des locuteurs membres d'une société donnée qui ont cette langue en partage. De manière plus nuancée, C. Kramsch (1998) retient que les locuteurs ont au moins tendance à filtrer leurs expériences sociales à travers les termes disponibles dans les langues, ce qui ne constitue pas un enfermement dans langue : la communication interculturelle demeure possible, surtout que les locuteurs sont très souvent plurilingues dans les sociétés postmodernes. Dans le sillage d'A. Wierzbicka (1999), A. Pavlenko (2006) montre dans certains de ses travaux sur les locuteurs bilingues (russe et anglais) que les émotions sont conceptualisées et mises en scène discursivement de manière différenciée dans les verbalisations des locuteurs selon la langue de leur répertoire employée. Mais, à côté de ces interprétations modulées, les thèses whorfiennes continuent à circuler en didactique du français et des langues, dans leur version lourde, sous la formulation compacte « langue-culture », où elles se donnent souvent comme une évidence : « la culture est dans les mots ». Ces thèses vont dans le sens de la préoccupation des enseignants de langues relativement au vocabulaire et qu'elles alimentent ainsi une « idéologie du mot » (Beacco 2000 p. 94 et suiv.). Cette perspective lexicaliste conduit à ne pas prendre en considération le langage en tant qu'il constitue non un système mais un ensemble de pratiques de communication dans une société donnée. L'anthropologie linguistique considère les pratiques langagières comme culturelles et amène à poser la notion de genre de discours, ancrée aussi dans la linguistique, comme le lieu d'articulation le plus immédiat du langage et de la culture, ou plutôt des langues et des fonctionnements de la société dans lesquelles elles ont cours, définie (depuis D. Hymes) comme communauté de communication. Les genres de discours sont des productions langagières spécifiques à des communautés culturelles et, plus largement, à des communautés de pratiques, dont elles contribuent à définir l'identité. Celles-ci peuvent coïncider en partie avec des groupes humains définis sur la base d'une « identité nationale » ou d'appartenances

Celem refleksji będącej podstawą niniejszego artykułu jest przedstawienie okoliczności budowania wspólnoty śmiechu w klasie szkolnej. Autor zakłada, że jednym z czynników rozwiązywania konfliktów, poszukiwania płaszczyzn dialogu i osiągania kompromisu w klasie szkolnej postrzeganej jako pogranicze kulturowe jest świadome budowanie wspólnoty śmiechu. Jej liderem może być zarówno nauczyciel (mistrz), jak i jeden z uczniów pełniący wśród rówieśników funkcję błazna klasowego.
Klasa szkolna rozpatrywana jest tu jako jeden z najbardziej rozpowszechnionych typów kulturowego pogranicza. Dochodzi w niej do spotkania osób funkcjonujących na co dzień w różnych grupach wiekowych, charakteryzujących się odmiennym statusem w środowisku szkoły. W odniesieniu do niej można mówić także o kontaktach z Innością/Obcością zachodzących na zasadzie przenikania określonych wzorów kulturowych i wartości ze sfery publicznej, co następuje w czasie lekcji z przedmiotów, w których program jest wpisane zróżnicowanie kulturowe. Naturalne jest więc stykanie się w klasie (niekiedy także starcie) wzorów kulturowych wyniesionych z domu przez uczniów i/lub obecnych w kulturze masowej. Wiąże się to z konfliktami w społeczności szkolnej, przybierającymi rozmaite formy i wymagającymi od wychowawców przedsięwzięcia środków zaradczych. Wspólnotowy śmiech w klasie szkolnej – szczególnie śmiech z kimś, a nie przeciw komuś – świadczy o integracji środowiska, wzajemnym zrozumieniu i możliwości zaistnienia dialogu ponad granicami wieku i statusu. Zarówno nauczyciel-mistrz, jak i klasowy błazen mogą więc odgrywać w klasowej społeczności rolę nie do przecenienia, ponieważ budowanie – także dzięki ich działaniom – międzykulturowej wspólnoty w klasie pomaga uczniom aktywnie poznawać jej wartość, którą mogą wykorzystać w życiu pozaszkolnym.

Słowa kluczowe: śmiech, pogranicze kulturowe, edukacja międzykulturowa, nauczyciel, klasa szkolna

Abstract
The aim of these reflections is to verify the thesis concerning establishment of the community of laughter as one of the factors supporting and empowering teachers in the process of resolving conflicts, seeking dimensions of dialogue, and achieving compromise in the classroom (perceived as a cultural borderland). It is an area, people of different social statuses that function on daily basis in various age groups meet. Hence, with reference to the classroom, encountering the Other/Alien occurs on the ground permeated by given cultural patterns and values from the public sphere. Such process takes place when the class accomplishes objectives linked to the cultural diversity.
Presented arguments were formulated as a result of a profound inspection and analysis of the secondary data. Both the master-teacher and the class clown can play a key role, be of paramount importance to the class community. Establishing cross-cultural community in the classroom can help pupils to actively recognize and learn the value of such community – that could be utilized in their subsequent, after-school life.
Keywords: laughter, cultural borderland, cross-cultural education, teacher, classroom, intercultural education, multicultural education

P.P.Grzybowski (oprac.): Lektury dla dzieci do edukacji antydyskryminacyjnej, międzykulturowej i równościowej (przewodnik bibliograficzny). [w:] M.Obrycka, G.Piekarski, M.A.Sałapata (red.): Inny. Edukacja równościowa. Tworzenie przestrzeni i warunków dla Innego. Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2020, s.645-652. ISBN 978-83-8095-588-2

streszczenie: Zestawienie lektur dla dzieci do edukacji antydyskryminacyjnej, międzykulturowej i równościowej, opracowane we współpracy z nauczycielkami i nauczycielami na co dzień zajmującymi realizacją zajęć na temat Innych i Obcych, zarówno w szkołach, jak i w działalności organizacji pozarządowych.

słowa kluczowe: Inny; Obcy; dziecko; lektura; literatura dziecięca; zróżnicowanie kulturowe; wielokulturowość; międzykulturowość; edukacja międzykulturowa; edukacja równościowa; edukacja antydyskryminacyjna; pedagogika międzykulturowa

Les dernières années les classes scolaires, notamment celles des écoles urbaines, deviennent de plus en plus multiculturelles par la présence d’un assez grand nombre d’élèves de nationalités variées. De ce fait l’Education Plurilingue et Interculturelle, le nouveau paradigme de l’enseignement des langues, visant à la gestion de cette diversité donne une autre dimension à l’enseignement/apprentissage des langues. Dans ce cadre cette étude présente les résultats d’une recherche menée auprès des enseignants de trois langues étrangères (anglais, français, allemand) dans des écoles publiques grecques (enseignement primaire et secondaire) afin d’exploiter leurs pratiques pédagogiques ainsi que les facteurs qui les influencent.
Mots-clés : éducation interculturelle, classes multiculturelles, plurilinguisme

Unité 3.  Spécificités des enseignements culturels en classe.

La classe de langue se présente comme un espace de contact culturel singulier. Dans la plupart des situations d'enseignement, le culturel n'est pas physiquement présent. Il est représenté par des discours ou des images et la communication ne s'effectue pas entre des apprenants et des interlocuteurs appartenant à cette/ces autre/s société/s dont ils apprennent la langue. Les enjeux de ces relations virtuelles concernent donc au premier chef les apprenants eux-mêmes. De son côté l'enseignant n'est pas investi des mêmes fonctions que sur le versant langue de son activité : si, avec le manuel, il « incarne » la langue, il est un médiateur accompagnant le passage vers celle-ci ou un témoin averti d'une société étrangère. Il parle alors en son nom, à partir de sa propre expérience de cette culture étrangère (motivations initiales, contacts directs, lectures, relations personnelles). Cet ensemble de particularités invite à traiter l'enseignement du culturel de manière appropriée et spécifique.

The Quebec school of today is called to meet the requirements of a society moulded by its ethnocultural diversity while assuring the educational future of young people. In this context opened to plurality, the teacher has to play his « role of passeur culturel » (Zakhartchouk, 2005). The revision of training programs and the accentuation of the ethnocultural diversity of the school population from Quebec during the last years entailed the appearance of new challenges for the future teachers (Steinbach, 2012). The perspective of a collaborative learning through virtual communities of apprenticeship holds our interest, because it can turn out a fruitful line of thought to develop common notions in connection with the ethnocultural diversity. This research aims to give access to the Quebec teachers in preservice training towards more resources concerning the ethnocultural diversity from the literature, researches and efficient practices in the domain.

The present article attempts to discuss both the importance of and perspectives for the integration of intercultural education in foreign languages departments in Algerian universities. It contends that the module of 'oral comprehension and expression' constitutes an excellent way to develop students' intercultural competence. In doing so, it proposes the development of syllabi that revolve around three major axes: culture, the human as a cultural product, and critical thinking.

https://www.asjp.cerist.dz/en/article/105222?fbclid=IwAR1P9fM5la038d0ILCSWj65MYZ7-FD1xG9tpUKssI_VcPMbttxP-ZGnaVkE

P.P.Grzybowski: Lektury do edukacji międzykulturowej dla dzieci. Przewodnik bibliograficzny. [w:] E.Ogrodzka-Mazur, U.Szuścik, A.Szafrańska (red.): Edukacja małego dziecka. Tom 14. Konteksty społeczne i międzykulturowe. Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2019, s.189-203.


Ten przewodnik bibliograficzny zawiera listę współczesnych lektur dla dzieci, możliwych do wykorzystania w formalnej i nieformalnej edukacji międzykulturowej. We wstępie autor przedstawia podstawowe cechy tego rodzaju lektur oraz zasady pracy z nimi zarówno w domu, jak i w szkole.

Autor przedstawia występujące w społeczeństwie problemy zróżnicowania kulturowego, asymilacji i integracji Innych i Obcych (zwłaszcza imigrantów). Zwraca szczególną uwagę na wyzwania stojące przed systemem oświaty publicznej oraz zagadnienia edukacji obywatelskiej, w której jedną z podstawowych idei jest międzykulturowość.

Les Rencontres avec les Autres sont destinées aux enfants âgés de six à dix ans. Elles peuvent servir de petites histoires lues le soir, avant de dormir, mais aussi à l’école, en tant que support en cours ou en activités périscolaires pour les élèves de l’école primaire. Ces textes nous reflètent une image trés positive et idéalisée, féerique même, de la réalité de Camille, petite fille qui, accompagnée de ses proches, rencontre de nouvelles personnes et les découvre, à travers le dialogue avec les Autres.
Les Autres rencontrés par Camille, ce sont des personnes qui, d’une manière ou d’une autre, se distinguent de leur entourage, souvent considérées comme bizarres, atypiques et donc faisant objet des discussions, des rumeurs, des remarques blessantes et des stéréotypes récurrents qui animent les débats quotidiens dans la rue et à la télé et remplissent des pages des journaux.
Les histoires se succèdent et Camille (et le lecteur avec) rencontre des personnes handicapées, malades, de différentes confessions, des personnes qui ont un parcours et un mode de vie dissemblables de tout ce qu’elle a pu connaître jusqu’à maintenant. Camille se rend très vite compte que les gens ne se ressemblent pas tous. C’est aussi parce que ces personnes se distinguent des autres qu’elles peuvent être aimées ou pas, considérées comme des héros, des exemples à suivre ou, au contraire, comme les individus à éviter. Leur présence suscite divers sentiments, souvent contradictoires.
Chaque histoire possède de nombreuses valeurs essentielles et inestimables pour l’éducation, telles que: la tolérance et le respect de la différence, mais aussi la nécessité de connaître l'autre personne avant d'émettre une opinion sur elle ou de juger son comportement. La thématique des présents histoires pourrait aussi intéresser les enfants plus jeunes. C’est aux parents et aux enseignants de décider si les connaissances de l’enfant sont déjà suffisamment développées pour qu’il puisse comprendre les problèmes abordés.
Les Rencontres avec les Autres peuvent aussi servir de support à la réalisation du programme d’enseignement à l’école dans le domaine de l’éducation interculturelle, civique, historique et régionale.
La lecture de chaque histoire, suivie d’une discussion calme et constructive, permettra à l’enfant d’obtenir des réponses claires aux questions qui peuvent paraître parfois ambiguës et embarrassantes, même pour les adultes. Cet effort vaut vraiment la peine, car, si nous manquons l’occasion de la discussion, l’enfant pourrait apprendre quelque chose de difficile pour lui d’une manière vulgaire, superficielle ou idéologique, par des collègues plus âgés, des politiques ou encore des personnes à qui on n’aurait jamais confié l’éducation de son enfant.
Le présent livret a pour l’objectif de vous aider dans ces situations difficiles. Il fait appel aux idées de l’éducation interculturelle, à savoir la rencontre avec l’Autre et le dialogue, afin de pouvoir découvrir son monde, son expérience personnelle, les différences qui apparaissent, et essayer de les comprendre. C’est le seul moyen pour que la réticence et la peur puissent se transformer en attention et en amitié. Il faut apprendre à connaître, peu à peu, l’Autre et le comprendre pour pouvoir le découvrir et l’aimer en tant que l’être humain.

Les Rencontres avec les Autres. Petites histoires interculturelles pour enfants et adultes - fragments. Self Kindle Edition - Amazon, 2014.

La psychologie interculturelle exa- mine les processus psychologiques dans leur contexte culturel. Elle per- met de prendre du recul par rapport à une psychologie ethnocentrique, élaborée uniquement dans un contexte occidental. Le potentiel d'application dans le milieu scolaire mérite d'être déve- loppé de façon plus explicite, en pre- nant en compte d'une part le déve- loppement cognitif, d'autre part les relations intergroupes et la communi- cation interculturelle, enfin les psy- chologies sociale, scolaire et cli- nique.

Urzędnicy Rady Europy odpowiadający za sprawy związane z edukacją, powołali zespół fachowców w celu opracowania ram Europejskiej Kampanii Młodzieży przeciwko Rasizmowi, Ksenofobii, Antysemityzmowi i Nietolerancji "Każdy inny - Wszyscy równi". Program ten ma na celu zjednoczenie tych ludzi wokół idei stworzenia nowego frontu w walce z wszelkimi przejawami nietolerancji. Jednym z narzędzi wykorzystywanych w programie jest Internet, który w wielu społeczeństwach stał się jednym z najważniejszych czynników naturalnej edukacji międzykulturowej. Jego zasięg i siła oddziaływania będą systematycznie wzrastać, co wiąże się z licznymi implikacjami dla edukacji międzykulturowej.

Wolność, równość, braterstwo - to hasła uosabiające wartości ważne dla społeczeństwa, które w trakcie Rewolucji Francuskiej stworzyło zręby republiki. Współcześnie wartości te przejawiają się również w koncepcjach edukacji międzykulturowej nabierając nowych znaczeń. Jest to istotne, bowiem charakterystyczne koncepcje edukacyjne powstające w europejskim kręgu kultury francuskiej, cieszą się coraz większą popularnością nie tylko w środowiskach frankofońskich. W świecie podlegającym procesom globalizacji i fragmentaryzacji, których skutkiem jest w wielu przypadkach nieufność i konflikty poszczególnych grup kulturowych i etnicznych w ramach ich walki o dominację, ideę braterstwa stopniowo zastępuje idea uniwersalizmu - być może równie utopijna, lecz bardziej łatwiejsza do zaakceptowania. Uniwersalizm może więc być postrzegany jako jedna z podstawowych wartości leżących u podstaw współczesnych koncepcji edukacji międzykulturowej - zwłaszcza tych adresowanych do społeczeństw Europy.

Część książki współautorskiej, w której zostały przedstawione podstawowe modele zróżnicowania kulturowego oraz założenia edukacji wielokulturowej i międzykulturowej .

P.P.Grzybowski: O multikulti, edukacji i wspólnocie najprościej. Zróżnicowanie kulturowe z perspektywy pedagoga. [w:] P.P.Grzybowski, G.Idzikowski: Inni, Obcy - ale Swoi. O edukacji międzykulturowej i wspólnocie w szkole integracyjnej. Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2018, s.15-55.

P.P.Grzybowski: Inni i Obcy w bezpiecznym miejscu. Poprawność polityczna w zróżnicowanej kulturowo szkolnej przestrzeni publicznej. [w:] [w:] J.Nikitorowicz, J.Muszyńska, A Sadowski (red.): Pogranicze - Studia społeczne tom XXX. Polityka edukacyjna - tożsamość - edukacja międzykulturowa. Uniwersytet w Białymstoku, Białystok 2017, s.130-142.

Przestrzeganie reguł poprawności politycznej w szkołach znajdujących się w środowiskach zróżnicowanych kulturowo jest wyzwaniem nie tylko politycznym ale i metodycznym. Jedną z form realizacji tego zadania są tzw. bezpieczne przestrzenie (ang. safe space) będące wyodrębnionymi w szkolnej rzeczywistości pograniczami terytorialnymi, na których obowiązują zasady dialogu na zasadach poprawności politycznej. W związku z różnym rozumieniem poprawności politycznej oraz z możliwością wywierania nacisków przez przedstawicieli środowisk mniejszości na organizatorów bezpiecznych przestrzeni, mamy do czynienia z nadużyciami ich statusu. Wskutek tego idee poprawności politycznej oraz założenia komunikacji międzykulturowej bywają kwestionowane, podważane lub nadaje im się znaczenia dalekie od pierwotnych. W artykule zostały przedstawione przykłady tego zjawiska.

Abstract
Compliance with the rules of political correctness in schools located in culturally diverse environments is not only political but also methodical challenge. One form of this task is called safe spaces, which are territorial borderlands in the reality of schools which apply the principles of dialogue on the basis of political correctness. Due to the different understanding of political correctness and the possibility of lobbying by representatives of minorities on the organizers of safe space, we have to deal with the abuse of their status. As a result, the ideas of political correctness and the establishment of intercultural communication are often questioned, challenged or it has been give them a meaning far from the original. The article presents examples of this phenomenon.

The book is aimed at children between six and ten years old. They can be used as family readings in the privacy of one’s home or by the teachers as an educational aid during the lessons or after school activities for the youngest pupils of the primary school.
The texts present a positive and idealized image of reality, which is typical for fairy tales. It is seen through Camilla’s eyes, a little girl that meets new people under the protection of her loved ones (parents and grandfather) in order to discover the world through a dialogue with the Others.
The Others are the people who stand out from their environment in some regards. They are usually perceived as odd and uncharacteristic and for this reason are often the center of attention and the talk of the town. They are the subject of false and unjust opinions presented in a stereotypical way in everyday talks, TV programs, newspaper articles etc. Each child meets Others eventually. It is only natural that children are surprised and then want to ask questions about the facts they have observed.
The basic educational contents that underline each story are: tolerance, respect for otherness, and conviction that one needs get to know other people better before expressing opinions about them and judging their behavior. Through the description of consequent meetings with Others and the morals that underline them, these stories teach that even if a person seems to be odd in certain respect, we should not discriminate them, or exclude them from the circle of acquaintances, friends and relatives. One must learn the problems and needs of such a person and having that knowledge help them by giving support with one’s presence, conversation and a smile. These are the values that we all, even children, can share with another person, especially someone in need.
The subject matter of the stories may also be of interest to younger children. The decision of whether the children are mature enough to acquaint them with the problems carried out in the stories is up to the parents and teachers and should be based on an analysis.
The fundamental idea of this book is meeting with the Other, entering into a dialog with the child or children, developing knowledge about thier world, experiencing his otherness in a personalized way and understanding the reasons for being just the way he is. Only with that principle in mind, aversion and fear may be replaced with interest and friendship. Only thanks to gradual knowledge and understanding, one can discover the Other as a human being and love him as a human being.

P.P.Grzybowski: Inni i Obcy w lekturach do edukacji międzykulturowej dla dzieci. Przewodnik bibliograficzny. [w:] A.Młynarczuk-Sokołowska, K.Potoniec, K.Szostak-Król (red.): Przygody Innego. Bajki międzykulturowe na rzecz integracji dzieci cudzoziemskich. Fundacja Dialog, Fundacja Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2015, s.34-38.

Rozdział zawiera wybór lektur dla dzieci przydatnych w domu i szkole w ramach zajęć z edukacji międzykulturowej, wydanych w języku polskim i dostępnych w formie drukowanej oraz elektronicznej. Autor przedstawia też założenia metodyczne pracy z tymi lekturami.

Autor ukazuje perspektywy europejskiej szkoły w warunkach zróżnicowania kulturowego i rozwarstwienia środowiska szkolnego, postępujących między innymi pod wpływem globalizacji oraz integracji europejskiej. Wskutek tych procesów zarówno w otoczeniu szkoły, jak i w jej społeczności, coraz lepiej zauważalni stają się Inni i Obcy. Sytuacja, gdy ich rozpatrywana subiektywnie odmienność budzi kontrowersje, wiedzie do wielu problemów (np. utrudnia lub wręcz uniemożliwia realizację niektórych funkcji szkoły) i w związku z tym u osób świadomie zaangażowanych w edukację lub tylko w nią uwikłanych ze względu na przebywanie w środowisku szkolnym, wymaga kształtowania kompetencji międzykulturowej.

ang. Barbarians in the european school – educational perspective in conditions of cultural differentiation The author’s purpose is to show the perspective of european school in conditions of cultural differentiation, intensifying also under influence of globalization and european integration. As a result of these processes, both at school surroundings and in its community, the Others and Foreigns are better and better perceptible. The author presumes, that the situation, in which their subjective differentness makes controversy, leads to many problems. It makes difficult or even impossible to realize some school functions. According to this, indywiduals, who are engaged in education knowingly, or only are related to it because of being in school environment, should be trained in special competence – intercultural competence. Internal cultural differentiation of school and its environment demands preparation of students, school staff, parents and others to apply the attitude based on intercultural competence in all fields of reality. Important isn’t only the matters connected with language, national or ethnic identity. Important is the universal competence, tha way of treatment of Others\Foreigns, and also coping with my own differentness. The author gives examples of institucional enterprises, which help in shaping intercultural competence. According to him, in reference to european integration and problems of cultural differentiation of school systems, the most remarkable are international and local initiatives, receiving support from governments. This initiatives can start aftertime educational system changings.

Français

La Palestine est le centre d’un conflit depuis 62 ans qui divise de plus en plus la société palestinienne. Il apparaît nécessaire de développer une démarche interculturelle dans la formation des futurs citoyens palestiniens. Cette recherche aborde la possibilité d’intégrer, dans les cours de français au niveau scolaire, une éducation interculturelle par le biais de sa dimension religieuse, qui est l’occurrence la plus visible de diversité dans ce contexte. Le cours de français semble propice car les apprenants y font directement l’expérience de l’altérité à travers la découverte des sociétés francophones. Deux enquêtes ont été réalisées, auprès des enseignants de français et des responsables de la formation initiale afin de faire, d’une part, un état des lieux des dimensions culturelles dans l’enseignement du français et d’autre part d’évaluer le rôle que la francophonie pourrait jouer dans l’acquisition d’une compétence interculturelle.

English

Palestine has been for 62 years the centre of a conflict which is dividing more and more the Palestinian society. It seems necessary to develop an intercultural approach in the training of the future Palestinian citizens. This research tackles the possibility to integrate an intercultural education to the French language classes at a school level, through its religious dimension, which is the most visible occurrence of diversity in this context. French classes seemed an appropriate place to pursue such an approach because students are able to directly experience the feeling of ‘otherness’ when discovering Francophone societies. Two investigations have been made with the French teachers and those responsible for the initial teacher training in order to, on the one hand, make a review of the cultural dimensions in French teaching and on the other hand to assess the role francophonie could play in the acquisition of an intercultural skill.

La psychologie interculturelle exa- mine les processus psychologiques dans leur contexte culturel. Elle per- met de prendre du recul par rapport à une psychologie ethnocentrique, élaborée uniquement dans un contexte occidental. Le potentiel d'application dans le milieu scolaire mérite d'être déve- loppé de façon plus explicite, en pre- nant en compte d'une part le déve- loppement cognitif, d'autre part les relations intergroupes et la communi- cation interculturelle, enfin les psy- chologies sociale, scolaire et cli- nique.

NAVARRO, Mónica. (2016). “Le potentiel éducatif du discours oral libertaire des aînés quechuas de Ramada, Bolivie”. En Clémentine Gutron & Vincent Legrand (Dir.). Éprouver l’alterité. Les défis de l’enquête de terrain. Louvain-la-Neuve: UCL Presses universitaires de Louvain. Pp. 151-164.

P.P.Grzybowski: Barbarzyńcy, sąsiedzi, świadkowie... Przekleństwo „multikulti”, czy nadzieja na rozwój wspólnoty? [w:] K.Rejman, B.Rejman (red.): Problemy i wyzwania edukacji międzykulturowej na wspólnym obszarze pogranicza polsko-słowackiego. Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Techniczno-Ekonomicznej im. ks Bronisława Markiewicza w Jarosławiu, Jarosław 2018, s.75-82.


Autor przedstawia okoliczności zróżnicowania kulturowego we współczesnym systemie oświaty. Po scharakteryzowaniu podstawowych kategorii pojęciowych, zwraca uwagę na trudności związane z obecnością Innych i Obcych w szkołach, takie jak konflikty społeczne, stereotypy, negatywne postawy wobec odmienności i in.
W dalszej części, autor przedstawia propozycje rozwiązań, które mogą być podstawą koncepcji edukacji międzykulturowej realizowanych przez nauczycieli, organizacje pozarządowe i inne podmioty w szkołach i przestrzeni publicznej. Zwraca również uwagę na możliwość wykorzystania w pedagogice międzykulturowej i praktyce edukacyjnej takich kategorii pojęciowych jak „sąsiad” oraz „świadek”.

In his presentation the author presents the circumstances of cultural diversification in the modern educational system. After characterizing the basic conceptual categories, the author draws attention to the difficulties associated with the presence of Others and Strangers in schools such as social conflicts, ste-reotypes, negative attitudes towards differences and others.
The author presents solutions that can be the basis of the concept of intercultural education offered by teachers, NGOs and other actors in schools and public spaces. The author also draws attention to the possibility of using intercultural pedagogy and educational practice in such conceptual categories as „neighbor” and „witness”.

Cette contribution a pour objet l'analyse de l'impact d'une formation à l’éducation interculturelle, adressée aux formateurs de futurs enseignants de langues étrangères dans le milieu universitaire colombien, à l'Université d’Antioquia. Suite à une analyse de besoins dans le contexte étudié, nous formulons l'hypothèse que les diverses expériences personnelles et
professionnelles des formateurs contribuent à leur appréhension de l’interculturalité. Ainsi, nous postulons que l’adoption d’une démarche biographique dans le cadre d’une communauté de pratique, dispositif de formation adopté, peut avoir des retombées sur les représentations des
participants. Les données sont issues du travail de formation sur le terrain, auquel ont participé sept formateurs (trois d'anglais et quatre de français) et comprennent des biographies langagières et des entretiens individuels. L'analyse qualitative des données montre que la rédaction et le partage des biographies langagières a constitué un levier important permettant d'amorcer des échanges riches. Les données suggèrent que le travail biographique a encouragé le renforcement des liens entre les formateurs au sein de la communauté, ainsi qu'une réflexion approfondie sur leur rapport à la pluralité.

P.P.Grzybowski: Akademia i „reszta świata”. O wyzwaniach dla środowiska pedagogów wobec kryzysu edukacji antydyskryminacyjnej, równościowej i międzykulturowej w Polsce. [w:] M.Obrycka, G.Piekarski, M.A.Sałapata (red.): Inny. Edukacja równościowa. Tworzenie przestrzeni i warunków dla Innego. Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2020, s.22-34. ISBN 978-83-8095-588-2

streszczenie: Artykuł ten jest głosem w dyskusji na temat kondycji i perspektyw edukacji w warunkach zróżnicowania kulturowego kulturowej, realizowanej w Polsce w czasach kryzysu społeczno-kulturowego. Autor przedstawia wypowiedzi osób zainteresowanych edukacją międzykulturową, równościową, antydyskryminacyjną i pedagogiką międzykulturową. Wskazuje opracowane na podstawie dyskusji i sondażu przesłanki kryzysu współpracy między środowiskiem nauczycieli akademickich oraz nauczycieli, działaczy organizacji pozarządowych i innych liderów społecznych zajmujących się edukacją w środowiskach zróżnicowanych kulturowo. Przedstawia także propozycje działań oraz współpracy tych środowisk, dzięki którym byłoby możliwe osłabienie negatywnych przejawów kryzysu.

słowa kluczowe: Inny; Obcy; zróżnicowanie kulturowe; wielokulturowość; międzykulturowość; edukacja międzykulturowa; edukacja równościowa; edukacja antydyskryminacyjna; kryzys; pedagogika międzykulturowa

Treffen mit Anderen. Seriöse Geschichten für Kinder und Erwachsene. Self Kindle Edition - Amazon, 2012.

Die Texte, die sich in Treffen mit Anderen befinden, sind für Kinder im Alter von 6 bis 10 Jahren gedacht. Sie können den Familien zu Hause als Lesebuch oder den Lehrern als Lehrmittel im Unterricht oder bei außerschulischen Aktivitäten für Schüler dienen, die im frühen Grundschulalter sind. Es wurde ein positives, idealisiertes, und so typisch märchenhaftes Bild der Wirklichkeit von Elena, der Identifikationsfigur, in den Geschichten dargestellt. Das kleine Mädchen, das unter Betreuung von Angehörigen (der Eltern und des Großvaters) gestellt wurde, lernt neue Leute kennen, um im Dialog mit ihnen die weite Welt zu entdecken.
Diese Andere, die Elena kennenlernt, unterscheiden sind in mancher Hinsicht von den „Üblichen“. Sei werden in der Regel von ihrer Umgebung als seltsam oder ungewöhnlich angesehen und sind daher oft ein Interessensobjekt, Thema von Gerüchten oder unwahren und verletzenden Meinungen, die als Stereotyp in alltäglichen Gesprächen, Fernsehsendungen, Zeitungsartikeln, etc. wiederholt werden. Jedes Kind trifft früher oder später den Anderen. Seine natürliche Reaktion ist dann Verwunderung und Fragen nach beobachteten Tatsachen.
Die grundlegenden Erziehungsziele, die in den Geschichten enthalten sind, heißen Toleranz und Respekt vor der Unterschiedlichkeit, die auf der Überzeugung basieren, dass es notwendig ist jemanden kennenzulernen, bevor man seine Meinung über ihn äußert und seine Verhalten beurteilt. Die aufeinander folgenden Beschreibungen und in ihnen enthaltene Moral lehren, dass selbst eine offensichtlich seltsam anmutende Person nicht diskriminiert werden sollte oder aus dem Kreis der Bekannten, Freunde und Verwandten nicht ausgeschlossen werden sollte. Man muss sie gut kennenlernen, ihre Probleme und Bedürfnisse erkennen, ihr eine helfende Hand geben und mit Unterstützung, Gespräch und einem Lächeln zur Seite stehen. Anwesenheit, Gespräch und Lächeln sind eben die Werte, die alle, sogar ein Kind, mit anderen Menschen teilen können - vor allem mit Bedürftigen.
Dabei kann dieses Buch helfen. Die zugrunde liegende Idee der interkulturellen Bildung fordert dazu auf dem Anderen zu begegnen und in einen Dialog mit ihm zu treten, damit man seine Welt, seine persönliche Erfahrung kennenlernt und versteht, warum er ebenso ist. Nur auf dieser Basis können Widerwille und Angst einem Interesse und einer Freundschaft weichen. Nur durch das allmähliche Kennenlernen und Verstehen kann man den Anderen als eine Person entdecken und als einen Menschen lieben.