Poezja

Fragment:
„Kiedy następuje przebudzenie osoba odkrywa znaczenie rzeczywistości transcendentalnej miłości, przyjaźni, szczęścia, życzliwości, godności, radości. Wartości te, których wcześniej nie znała, okazują się prawdami podstawowymi, uzasadniającymi istotę życia, prawdami nigdy nie zmieniającymi się jakościowo bez względu na warunki, czas i miejsce, prawdami, które należy ochronić, szerzyć, a przede wszystkim realizować.”  W tej realizacji celów, kreowaniu i uaktywnianiu swojej woli w imię wolności, miłości, oraz w obdarzaniu swoją prawdą innych, nie możemy zapominać z jakich pokładów energii wypłynęło z nas szczęście „spełniania się”. Jak mawiał Einstein: „Kto chce znaleźć w życiu szczęście, powinien związać się z jakimś celem, a nie z ludźmi czy rzeczami.”
...
„Czy znajdą się na tym świecie narzędzia, by rozpruć mój skafander? Linia metra bez końcowej stacji? Dość mocna waluta, by odkupić moją wolność?”  A ja odnajdę w jego oczach pragnienie przebudzenia silniejsze niż zwątpienie, odpowiem: Trzeba szukać gdzie indziej. W drogę.

Poszukiwanie debiutu Ireny Tuwim nie należy do rzeczy łatwych. Jej pierwsze utwory, pisane w wieku młodzieńczym publikowane były na łamach prasy łódzkiej, często pod pseudonimami, nadanymi przez jej brata, Juliana, który w tajemnicy przed siostrą zanosił jej wiersze do zaprzyjaźnionych redakcji. W świetle dzisiejszej wiedzy za najwcześniej opublikowane wiersze poetki należy uznać utwory "Przy kominku" oraz "Szczęście" zamieszczone w pierwszej połowie 1914 r. na łamach jednodniówki literackiej "Życie Łódzkie" pod red. A. Nullusa, współtworzonej przez J. Tuwima. Wspomniane wiersze zostały podpisane pseudonimem "Ira Blan-ka". Ponadto wierze zostały opatrzone przypisem, z którego wynikało, że ich autor-ka miała 15 lat a wiersze zostały opublikowane bez jej wiedzy. Słowa kluczowe Irena Tuwim, literatura łódzka w XX wieku W numerze 8/2019 "Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze" ukazał się artykuł autorstwa prof. dr hab. Katarzyny Kuczyńskiej-Koschany "Panienka, Godzina Polski, 1916: Irena Tuwim's Literary Debut," poświęcony młodzieńczej twórczości młodszej siostry Juliana Tuwima. Do lektury Czytanie Literatury Łódzkie Studia Literaturoznawcze 9/2020

Każdy rodzaj słowa drukowanego
wywiera na czytelniku pewien
wpływ emocjonalny i wolicjonalny.
Lektura przyczynia się do
wzbogacenia życiowych
doświadczeń, wprowadza w świat
wartości, sprzyja rozwijaniu postaw
twórczych, wyzwalaniu wszelkich
form ekspresji słownej, plastycznej,
muzycznej. Kontakt z literaturą
wszechstronnie rozwija młodego
czytelnika. To niezwykle ważna myśl
dla pedagogiki wczesnej edukacji,
odrębnej subdyscypliny o wyraźnej
naukowej tożsamości, której, jak
sugeruje Dorota Klus-Stańska,
szczególnie dzisiaj potrzebne są
namysł i naukowa refleksja 1 .

This aim of this works is to interpret the oeuvre of Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki through the prism of geobiographical experience that permeates it. The analyzed material comprises poetic texts, as well as author’s notes and interviews. The works of Tkaczyszyn-Dycki are autobiographical and narrate the author’s youth in which the experience of space and place played an important role. The early period of the writer’s life was bound with Wólka Krowicka, a village in the Podkarpackie voivodeship. The experience of borderlands as the space of intersection of different languages and cultures underscores Tkaczyszyn-Dycki’s autobiography. Due to its Ukrainian roots, the author’s family was deported and symbolically ostracized by the local Polish community. The poet presents these events in his works in a two-fold manner: narrating his family history, as well as reflecting upon the role these harrowing experiences played in the formation of his identity.
Various forms of narrating experience which Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki touches upon in his poetry create the speaking subject that reveals himself as an individual concentrated on the past, melancholic and traumatized, empathetic and sensitive to the mechanisms of exclusion, but also as delighting in comic relief and irony.

Przedmiotem pracy jest wpływ żydowskiej tradycji hermeneutycznej na mechanizmy interpretacyjne tekstu biblijnego obecne w twórczości Romana Brandstaettera. We wstępie przedstawiona została geneza sztuki hermeneutycznej jako metodologii badań nad literaturą i odpowiedź na pytanie, dlaczego bliższe przyjrzenie się sposobom funkcjonowania hermeneutyki biblijnej w dorobku literackim autora pozwala zrozumieć istotę religijności jego dzieł. W kolejnych czterech częściach pracy (1. P'szat, 2. Remez, 3. Drasz i 4. Sod) przedstawiono sposoby funkcjonowania w obrębie dzieł pisarza techniki hermeneutycznej PaRDeS i to, jak Roman Brandstaetter przetwarza swoje doświadczenie odbioru na nową, własną materię literacką.

__________________________________

The article deals with the problem of the influence of Jewish hermeneutical tradition on interpretative mechanisms of the biblical text presented in Roman Brandstaetter’s works. The introductory part of the article presents the genesis of hermeneutical art as methodology in literary research and provides the answer to the question why a closer look at the functioning of biblical hermeneutics in the author’s literary output allows us to understand the essence of its religious-ness. In the four sections of the paper (1. P’szat, 2. Remez, 3. Drasz and 4. Sod) there is shown the implementation of hermeneutical technique PaRDeS within Roman Brandstaetter’s works and demonstrate the ways in which the writer con-verts his own reception experience into to his own new literary matter.

Immersed in Everyday Life. Analyses of the Borderland of Literature and Biography

A collection of articles on the practices of creation and analysis of texts on the borderland of literature and biographical writing. The authors undertook interdisciplinary research on personal documents, confronting the interpretative approaches in social sciences, philosophy and literary studies. In addition to the theoretical considerations on the textological studies of sociocultural phenomena, the volume contains analyses of the relationships between the life and works in the writings of Jerzy Pilch, Henryk Elzenberg, Stanisława Przybyszewska, Gerhart Hauptmann and Andrzej Bystroń.

Keywords: biographies, personal documents, diaries, autobiographism, autofiction, epistolography, extended reality, interpretation.

The Task. "Chaskiel" by Tadeusz Różewicz.

Monografia jednego wiersza, pisanego w latach 1954-1956, który Tadeusz Różewicz poświęcił śmierci żydowskiego dziecka. Studium źródłowe, skupiające się na kształtowaniu utworu – jego struktury, odniesień do realiów wojennych, do dziecięcych świadectw prześladowania i zagłady Żydów, do ideologii i propagandy narodowego socjalizmu, wreszcie zaś do tradycji literackiej oraz religijnej (chrześcijańskiej i żydowskiej). Książka ukazuje, jak poeta "po końcu świata" podejmuje zadanie tworzenia nowej poezji, szukając drogi do wyrażenia "rzeczy" - jak pisał Julian Przyboś - "najokropniejszej od istnienia naszej planety".

In their article, the authors refer to the works for children by Joanna Kulmowa. They analyze dozens of her poems with ornithological themes. They focus on the ways the author verbalizes and creates various components of the bird world captured in the poetry by Kulmowa: the environment in which birds live, their behaviour, appearance and relationships with people, various forms of their activity in various situations: during the flight, while looking for food, building the nest, their morning toilet and play. They draw attention to the children’s perspective of the observations made by the author, the aesthetic value and also the cognitive value of the analyzed works.
***
W swoim artykule autorki nawiązują do prac Joanny Kulmowej dla dzieci. Analizują dziesiątki jej wierszy o tematyce ornitologicznej. Skupiają się na sposobach werbalizacji i kreacji przez autora różnych elementów świata ptaków utrwalonych w poezji Kulmowej: środowisku, w którym żyją ptaki, ich zachowaniu, wyglądzie i relacjach z ludźmi, różnych formach ich aktywności w różnych sytuacjach: lot, w poszukiwaniu pożywienia, budowaniu gniazda, porannej toalecie i zabawie. Zwracają uwagę na dziecięcą perspektywę obserwacji poczynionych przez autora, na walor estetyczny, a także poznawczy analizowanych prac.

The author of the article presents an interpretation of the poem Drobne ogłoszenia by Wisława Szymborska, taking into consideration the time when the work was created (the end of Stalinism in Poland). In particular, she looks for universal and everlasting values in the text. She has drawn the interpretative conclusions basing on the analysis of the language of the work. The same principle has been applied to the proposal lesson, during which through the process of interpretation students are enabled to enrich their knowledge and skills also in the field of language and culture. Although the greatest emphasis has been placed on the student’s independ- ent exploring the timeless content and meanings of the poem Drobne ogłoszenia, what is also of great importance is the presentation of the specificity of the Stalinist period to the students.
***
Autor artykułu przedstawia interpretację wiersza "Drobne ogłoszenia" Wisławy Szymborskiej, biorąc pod uwagę czas powstania utworu (koniec stalinizmu w Polsce). W szczególności poszukuje w tekście wartości uniwersalnych i trwałych. Wnioski interpretacyjne wyciągnęła na podstawie analizy języka pracy. Ta sama zasada została zastosowana w przypadku lekcji propozycyjnej, podczas której poprzez proces tłumaczenia ustnego studenci mogą wzbogacić swoją wiedzę i umiejętności również z zakresu języka i kultury. Choć największy nacisk położono na samodzielne zgłębianie przez studenta ponadczasowej treści i znaczeń wiersza "Drobne ogłoszenia", to jednak duże znaczenie ma również przedstawienie studentom specyfiki okresu stalinowskiego.

[PL] Autor, wychodząc od hasła przewodniego niniejszego numeru „Maski”, proponuje wstępne rozeznanie wśród motywów realizowanych w najnowszej twórczości Krzysztofa Grabaża Grabowskiego, wcześniej przedstawiając stworzoną przez siebie – na potrzeby badań nad utworami autora kultowej Piły tango – periodyzację okresów artystycznej działalności samego Grabaża, jak i jego aktualnego zespołu Strachy Na Lachy. Wnioski z przedstawionego swoistego przeglądu motywów występujących w twórczości Strachów autor konfrontuje z głównymi tematami całej działalności Krzysztofa Grabowskiego wyróżnionymi przez Krzysztofa Gajdę, redaktora najnowszego wyboru wierszy byłego lidera Pidżamy Porno. Wszystko jest elementem badań literacko-muzycznych prowadzonych przez autora niniejszego tekstu m.in. nad twórczością Grabaża.

[ENG] The author, coming from under the banner of this very issue “Maska”, suggest introductory reconnaissance among motifs in most recent output of Krzysztof Grabaż Grabowski. In advance showing self-made (as a spin off from woks on Piła tango) periodization Grabaż’s and his current band artistic activity. The author confronts conclusions with main themes of the whole Krzysztof Grabowski’s artistic activity singled out by Krzysztof Gajda who is editor of latest Krzysztof Grabowski’s volume of verse. Entire article is part of research on literary-music conducted by the author on Grabaż literary production.

The article presents an example of semantic integration of two cultural texts created in the period of Młoda Polska — a lyric composition entitled Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach (A bush of wild rose in dark spruces) by Jan Kasprowicz, and the painting Promien- ny zachód słońca (A radiant sunset) by Wojciech Weiss. For this purpose, the semantic interpre- tation of the literary work and the painting has been used, and thus the most important elements of the material of both of the works and their meaning were pointed to. The proposed method of integration allowed creating a new artistic entirety and explaining the symbolic significance of both of the works.
***
675 / 5000
Wyniki tłumaczenia
W artykule przedstawiono przykład integracji semantycznej dwóch tekstów kulturowych powstałych w okresie Młodej Polski - utwór liryczny Jana Kasprowicza pt. "Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach" oraz obraz Promienny. zachód słońca - Wojciecha Weissa. W tym celu posłużono się semantyczną interpretacją dzieła literackiego i obrazu, wskazując tym samym na najważniejsze elementy materiału obu prac i ich znaczenie. Zaproponowana metoda integracji pozwoliła na stworzenie nowej artystycznej całości i wyjaśnienie symbolicznego znaczenia obu prac.

The article deals with the correspondence of arts in the poems by Wacław Oszajca. The reading of two texts: the two from the painting by Delacroix and La Cene — Salvador Dali allows determining how the poet utilizes the painting material, and discussing the role of these references. The poet does not focus his attention merely on the pictorial creations of the masters — the paintings allow him to reveal a different dimension of human existence, i.e. a religious experience.
***
Artykuł dotyczy korespondencji sztuk w wierszach Wacława Oszajcy. Lektura dwóch tekstów: dwóch z obrazu Delacroix i La Cene - Salvadora Dali pozwala określić, w jaki sposób poeta wykorzystuje materiał malarski, i omówić rolę tych odniesień. Poeta nie skupia się jedynie na malarskiej twórczości mistrzów - obrazy pozwalają mu odsłonić inny wymiar ludzkiej egzystencji, czyli przeżycie religijne.

The knight does not wear glasses but two shields which are connected by a sword across the noseknight doesn't have it, /only megalithalong the face Te knight has no mouth but a thorned twigembling during greeting when the knight gets off the dolmenforged in four corners mossy in place of the horse's mane /The knight has on his head Ocean and the English Channel/ He is combing the waves with the masts of ships which we using to sail away in opposite directions/ Knight and me.

Niniejsza książka nie wyrokuje w sposób ostateczny o ramach czasowych „nadrealizmu a la polonaise”, lecz wiedzie ku określeniu go jako metafory przemian w kulturze, literaturze i sztuce XX wieku. Pytania o zasięg wpływów nadrealizmu na poezję polską jest zarazem pytaniem o odbiorcę i kształtowanie horyzontu oczekiwań wobec nowych komunikatów artystycznych i literackich, a także inspiracją do analizy porównawczej utworów surrealistów francuskich i polskich, owocującej ukazaniem przeogromnego bogactwa wyobraźni, asocjacji, metafor i „iuxtapozycji”.

Trzymam na kolanach futrzane miauczenia / głaszczę by nie zadrasnąć puszystego powietrza / śpi w kropli mleka w mlecznym oceanie  /zatopiona Atlantyda podłogi z dywanem/ *** I zasnął już inny kot na piecu wulkanu  / na poduszce magmy/ pod kołdrą popiołu/ w zaświatach mu podadzą mleko z Pompei i Herkulanum /wybuchem zagrzane smakuje kotom / Marta Cywińska

Inspiracje Jana Lechonia nie ograniczają się jedynie do literackich. W przypadku tego twórcy mówimy o inspiracji totalnej, obejmującej warsztat pisarki oraz osobowość. Czytając zapiski poety można by uznać, że inspiracje zostały mu narzucone przez matkę, która, jak przyznawał, chciała w nim widzieć drugiego Słowackiego 1. Słowa te, a właściwie oskarżenia, powtarzał Lechoń kilkakrotnie, akcentując, iż matce wady i słabości wieszcza wydawały się piękne i chciała je widzieć w nim. Pseudonim Leszka Serafinowicza wywodzi się najprawdopodobniej ze sposobu, w jaki zwracała się do niego matka, nazywając go Lecho. Wpływ rodziców-inteligentów na Lechonia był nie do przecenienia. Kompletowali oni bogatą domową biblioteczkę, kształtowali w nim miłość do literatury i kultury oraz patriotyzm. Byli szlachetnymi i pracowitymi ludźmi. Lechoń podjął wyzwanie postawione mu przez matkę-pierwsze tomiki Na złotym polu i Po różnych ścieżkach, ukazały się, gdy miał dwanaście i trzynaście lat. Wiersze w nich pomieszczone, mimo pewnych warsztatowych niedoskonałości, uderzają wiarygodnością stanów emocjonalnych dojrzałego już, jak mogłoby się wydawać, dekadenty. Co znamienne, pierwszy zbiór dedykowany został Leopoldowi Staffowi. Zanim pojawiły się pierwsze tomy, Lechoń, będąc w wieku przedszkolnym, bawił się już w pisarza, redagując ,,Gazetę mamy i Leszka". Kilka lat później, w ,,Kurierze Warszawskim" z 1 I 1913 roku, opublikował wiersz Do przyjaciela. W tym samym roku w książce maturzystów zamieścił wiersz Hasło. Dwa lata później napisał obrazek dramatyczny w jednym akcie pt. W noc jesienną, który został wystawiony na przedstawieniu szkolnym. W teatrze w Pomarańczarni wystawiono jego nokturn dramatyczny. Juwenilia Lechonia inspirowane były m.in. poezją Adama Asnyka oraz Młodą Polską. Pojawiają się w nich wyeksploatowane modernistyczne nastroje, melancholia, introspektywna analiza oraz rekwizyty rodem ze starego romantycznego dworku. Jako 17. latek Lechoń rozpoczął studia, rok później był współredaktorem Pro arte et studio. Uważano go za wytrawnego mówcę i zatrudniano do przemawiania na wydarzeniach związanych z kulturą. Ponadto, działał w Kawiarni Pod Pikadorem oraz w grupie Skamander. 1 J. Lechoń, Dziennik, oprac. R. Loth, t. I, Warszawa 1992, s. 80. Zapis z 22 III 1951 r.

Artykuł stanowi omówienie problemów, w szczególności metodologicznych, występujących przy próbach analizy twórczości Jacka Kaczmarskiego oraz nieporozumień, jakie nagromadziły się przez lata wokół autora Autoportretu z kanalią. Autorka uwzględnia trudności związane z niejednorodną i wieloaspektową kategorią piosenki, kontekst kultury bardów, dokonuje również ogólnej charakterystyki twórczości Kaczmarskiego. Ponadto zwraca uwagę na niewłaściwe odczytanie Murów oraz uczynienie z ich autora symbolu, od którego sam pieśniarz starał się w późniejszej twórczości odżegnywać. W szkicu zostają przedstawione rozmaite ujęcia spuścizny Kaczmarskiego przez licznych badaczy, a także kwestie przemian, jakim podlegała wraz z upływem lat.

The Practice of Exclusion, the Practice of Rehabilitation. About Being Less Than and Being Open to Otherness in the Poetry of Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki

Summary The article concerns the represenation of exclusion and marginalization in the works by Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki. The poems show the interaction of autobiographical references with the author’s own reflections upon poetic artistry and the ways of representing otherness. Also Tkaczyszyn-Dycki’s close relationship with his mother becomes a constituting element which forms the myth of his poetic identity.
Keywords: poetry, exclusion, marginalization, otherness, Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki

Praca omawia źródła myśli religijno-filozoficznej Anioła Ślązaka (Jana Schefflera) na podstawie księgi I "Cherubinowego wędrowca". Koncentruje się na zbadaniu wątków neoplatońskich oraz gnostycznych zawartych w poezji śląskiego mistyka - przede wszystkim poprzez analizę fenomenologiczną w porównaniu do średniowiecznych neoplatoników chrześcijańskich takich jak Eckhart czy Tauler. Nie abstrahuje bynajmniej także od analizy historycznej.

Artykuł jest próbą wyznaczenia daty przełomowej dla poezji polskiej po roku 2000. Nowe tendencje, takie jak neolingwizm, poezja zaangażowana i poezja cybernetyczna, są tu zestawiane z dorobkiem wcześniejszych pokoleń (m. in. pokolenie bruLionu, roczniki siedemdziesiąte).

Obituary as a Component of the Elegiac Poetic Worldand as a Meta-poetic Text in the Selected Piecesby Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki

The article interprets the selected poems by Eugeniusz Tkaczyszyn-Dyc-ki which use the trope of obituary. The author points out its functions.First, the obituary introduces an elegiac tone that characterizes the poetas a melancholic subject, focused on the theme of a funeral. Second, thisform has a meta-poetic function which allows an affective andlinguisticreflection on the experience of death.

Literaturoznawstwo nie powinno odgradzać literatury od innych sztuk ani posługiwać się półśrodkami takimi, jak idea korespondencji sztuk, czy też próbować zawłaszczyć innego typu doświadczenia za pomocą pojęcia tekstu kultury. Wiele zmysłów to wiele mediów, a tekst – z jego pojęciami i znaczeniami – nie może wszechogarniać językowego doświadczenia świata. Wprawdzie pojęcia transformują nasze myślenie, ale właśnie wrażenia zmysłowe łączą te pojęcia ze światem.

Artykuł omawia odejście grupy poetyckiej i wydawniczej Rozdzielczość Chleba od tradycyjnie rozumianej poezji ku językowej sztuce multimedialnej, generatywnej i opartej na interfejsach. Tekstowe rozumienie prac tego kolektywu okazuje się niewystarczające, opiera się ono bowiem na pojedynczym medium. Tymczasem doświadczenie poezji cybernetycznej, uprawianej przez wspomnianą grupę, jest doświadczeniem wielozmysłowym. By interpretować poprawnie cyfrową literaturę eksperymentalną, badacz śledzący tego typu zjawiska musi porzucić paradygmat tekstowy i wykorzystać metodologie wypracowane w innych dziedzinach. W niniejszym artykule autor wyprowadza wnioski z trzech następujących, skonstruowanych przez siebie aksjomatów: (1) Media mają charakter zmysłowy, a multimedia dostarczają doświadczeń wielozmysłowych; (2) Język mediów (w tym multimedialny i intermedialny), język programowania i język naturalny to trzy doświadczenia językowe obecne w nowych mediach, a w szczególności w językowej sztuce nowych mediów, jaką jest literatura elektroniczna: (3) Interfejsy, operacje na danych i dane to trzy warstwy dzieła literatury elektronicznej.

une fillette aux glaçons enroulés
autour du cou d’un volcan sourd-muet
prête à caresser le thorax d’un dieu
et soudain
la lave se soulève comme le sourcil
d’un Hadès forcené car sa femme
oui sa femme l’appâte en balançoire
les seins en horloge de sable allongée
les mains en calendriers dispersées
la bouche in-folio incapable d’avouer
"PÉRSÉPHO" (fragment)

Prezentacja do wykładu "Jan Zych (1931-1995) Dwadzieścia lat pierwszych i dwadzieścia wierszy najpierwszych. Materiały do biografii", wygłoszonego na spotkaniu promującym książkę Bożeny Gruszki i Tadeusza Łopatkiewicza "Jan Zych (1931-1995). Przywracanie pamięci", Krosno 2015.
https://www.academia.edu/15773367/Jan_Zych_1931-1995_._Przywracanie_pami%C4%99ci
Prezentację książki zorganizowało Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Krośnieńskiej, 17 lutego 2016 roku.

Author of the paper is focused on experiences that happens in humananimal relationship. The main material of this research and interpretation is Michał Książek’s poetry and reportage. The object of reflection is relation between birds and human, as they are exposed to each others presence. It is incentive for Książek, who is also an ornithologist, for writing his stories and to share unique kind of Studies about birds. Connections (and also ties) are seen in way that birds and humans copy with settling down, parenting, death, etc. Poet uses bird’s signs and ways to decipher, describe and embrace space in which he lives.

Marta Cywińska - neo-surrealist poet, writing in French and translated into English and Jin Yu - artist-painter and his amazing paintings. A journey into the soul of a woman of the 21st century. From sorrow to joy. Returns and cyclical entry into suffering. A neo-surrealist from Poland and an extraordinary artist from China meet halfway. Limits, distance no longer matter.There is a volcano of artistic sensitivity and imagination.

Głos Louise Glück jest jak żaden inny. To głos wyjątkowy, głos
pochodzący z podziemia, od korzeni. Gdyby był drzewem,
byłaby to sosna nadmorska, sosna biała (Pinus strobus), tak
często pojawiająca się w jej wierszach – stara, duża, z szyszkami
wielkości dłoni, otwierającymi wiosną krynoliny łusek,
o nieokreślonym kształcie korony, rosnąca na torfowiskach
na północy Ameryki. Jej wiersze mają zaskakujące kształty
i są dość długie. Nigdy nie skończymy tam, gdzie zaczęliśmy.
„Jeśli tak trudno jest zacząć, to pomyśl co dopiero będzie
skończyć” – przyznaje w utworze Wierna i cnotliwa noc.