Seyahat

COVID-19 pandemisi, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de hızlı ve etkili tedbirlerin alınmasını zorunlu kılmıştır. Bu doğrultuda salgın hastalıklara karşı olağanüstü hal ilan edilmesi anayasakoyucu tarafından öngörülen çözümlerin başında gelmektedir, fakat salgın hastalığın tehlikesi ne kadar büyük olursa olsun olağanüstü hal ilanı Anayasa’ya göre Cumhurbaşkanı’nın takdirindedir. OHAL döneminde salgın hastalık tehlikesine karşı çekirdek haklar hariç olmak üzere temel hak ve hürriyetler sınırlama sebebi olmaksızın sınırlanabilir. Buna karşın olağan dönemlerde temel hak ve hürriyetler yüksek bir korumaya sahiptir. Öyle ki çalışmamızın temelini teşkil eden seyahat hürriyetinin sınırlanmasını öngören sebepler arasında genel sağlık sebebi bulunmamaktadır. Bunun sonucu olarak karantina tedbirlerini düzenleyen kanun hükümlerinin anayasaya aykırılığı tartışması gündeme gelmektedir. Öte yandan pandemi koşulları meri kanunlarda düzenlenmemiş pek çok tedbirin de uygulanmasını gerektirebilir. Bu tedbirlerin büyük çoğunluğunun temel hak ve hürriyetleri sınırladığı düşünüldüğünde, tedbirlerin ancak kanunla düzenlenebileceği de görülecektir.
Pandeminin ülkemizde görüldüğü ilk günden günümüze kadar geçen yaklaşık bir buçuk senede olağanüstü hal ilan edilmediği gibi tedbirler kanunla da düzenlenmemektedir. COVID-19 tedbirleri teamül haline geldiği üzere de facto olarak “Cumhurbaşkanlığı kabinesi” şeklinde isimlendirilen toplantılarda şifahen kararlaştırılmakta, İçişleri Bakanlığı genelgeleriyle hukuk aleminde yazıyla vücut bulmakta, valilikler aracılığıyla umumi hıfzıssıhha meclisleri gündemine getirilmekte ve burada uygulama alanı bulmaktadır. Tedbirlerin hazırlanış süreci, başından sonuna değin takip edildiğinde ortada dayanağını kanundan almayan çok sayıda idari işlemin olduğu görülmektedir. Şüphesiz bu durum, temel hak ve hürriyetlerin sınırlanması rejimi ve idare hukuku bakımından incelenmeye değer bir görünüm arz etmektedir.
Çalışmamız kapsam olarak karantina ve sokağa çıkma yasağı gibi seyahat hürriyetini sınırlayan ülke içindeki COVID-19 tedbirlerini ele almaktadır. İlk bölümde, tedbirlerin hukuka uygunluğunun incelenmesinde en temelden başlanarak seyahat hürriyetinin genel sağlık sebebiyle sınırlanabilmesi problemi ve bu probleme karşı geliştirilen içkin sınırlar öğretileri tartışılacak, ikinci bölümdeyse idarenin kanuniliği ilkesi uyarınca idarenin tesis ettiği işlemler ve teşekkül ettiği birimler değerlendirilecek, üçüncü ve son bölümdeyse Umumu Hıfzıssıhha Kanunu’na göre tedbir almaya yetkili mercilerin idari özellikleri ve sorunları tespit edilecektir. Böylelikle seyahat hürriyetini sınırlayan tedbirlere bütünlüklü bir yaklaşım getirilmeye çalışılacaktır.

This data base is developed as a by-product of the author's river-research titled The Evolution of the Ottoman House . 4 parts of this independent work, which is evolving into a book , have been published as conference proceedings and articles. The study started with a research presented at the Conservation and Implementation of Wooden Structures Symposium of Istanbul Metropolitan Municipality, KUDEB (Conservation, Implementation, Supervision Bureau) and was published in Turkish and English in the proceedings book.  Although this presentation has a distinctive structure in itself, it was understood that some sections should be examined and detailed. These were the problems of how the transition from the Byzantine house to the Ottoman house was  and why the " çardak", an Iranian masonry building style, was started to be used for wooden structures by the Ottomans  . The findings and propositions of this research were published as two separate articles. During all these studies, it was seen that the limited research and publications of architectural historians could only provide healthy clues for the recent times, since the house was always overshadowed by monumental structures. On the other hand, we were experiencing that the Ottoman houses that we restored had evolved through testing/error processes that stretch back far back . Evolutionary processes, on the other hand, could only be read on a very limited number of 18th and 19th buildings that survived and were not damaged by restorations. Another important source for a full understanding of the process was the results of archaeological research. We saw that the architectural whole, which we call the Ottoman house, dates back to the Neolithic in the Eastern Balkans and Anatolia. On the other hand, it was seen that the Turks (Seljuks and Turkmens) had never used such a wooden structure system before Anatolia, that the Ottoman house (Anatolia) was local and spread to Anatolia and the Balkans, especially after its development in Constantinople . These processes would also need to be carefully studied. The research had to cover not only Ottoman lands but also pre-Eastern Roman, Byzantine and Seljuk civil architectures. Still, archeology, history, architecture and art history, and the buildings themselves were insufficient to fully read the process. For example, there were important gaps that could not be filled, such as the period when Byzantium was interrupted by the Latin Empire. The reason why the Ottomans continued the wooden building system in Constantinople despite the great fires was another paradox that we had difficulty in understanding. As you move away from the capital, there is very little documentation about the Ottoman house. We should have also investigated the emergence and spread of the Ottoman house as a concept. At this point, it was understood that travelogues and engravings could provide clues to complete the missing links. Based on this need, we started to examine the previously studied travel books. For this purpose, it turned out that travelogues should be read as much as possible and their traces should be sought in any secondary source. In some travel books, the traveler's references to previous travelers not only enabled the author to reach another first source that had not been noticed before, but also gave important clues about the changes in the structure in question over time. The process of using travelogues and engravings to write the history of the Ottoman house was presented as a paper in Sarajevo (Bosnia-Herzegovina). While it is thought that  the development of the Ottoman house ended due to the transition from wood to masonry due to fires, especially in Constantinople , 18.-19. We have come to the conclusion that the notables, who emerged as a necessity in the centuries and became stronger, extended their lives with the ayan palaces they erected or gathered using the architectonics of the Ottoman house. The presentation will be included as a chapter in the proceedings book of the symposium. The fifth and final river-studies will cover the development of the house in the Balkans and Anatolia from the Neolithic to the Middle Ages, based on archaeological research.
It has been shaped as a by-product of the database we share in this process. The database we have prepared with Excel is constantly updated, corrected and developed. In the last column, accessible primary sources are given in APA format (as far as possible). Secondary sources are given collectively in another bibliography at the end of this report. We are currently publishing the bibliographies as PDF ( Portable Document File ) while avoiding our copyrights to some extent . We archive the PDFs of the accessible first and second references as big data and index them using Adobe Acrobat program. In this way , we can easily access the information we are looking for by doing data mining .

Bu pdf kitap, bir tur rehberi gözüyle yazılan  özgün bir seyahatname denemesidir. Kitap olarak yazılsa da basılmaya uygun bir edebi özelliği olmadığını düşündüğüm için olsa gerek sadece arşiv amaçlı burada yayınlıyorum.Aralık 2019 'ın son günlerinde  tur rehberi olarak iş bulmak amaçlı gittiğim ve yaklaşık 2 ay kaldığım serhat şehir Kars'ta  kişisel gözlem ve yorumlarla geleceğe bir arşiv olur umuduyla yazılan amatör bir seyahatname denemesidir. İzmir'de doğmuş büyümüş bir tur rehberi gözünden doğudaki kadim bir kenti olumlu veya olumsuz yönleriyle tanıma ve kentin insanlarını anlama çabasıdır. Öncelikle önyargısız şekilde yalnız  ülkemin bir  güzelliğini daha  keşfetme çabasıdır. Her profesyonel  tur rehberi yapabilirse farklı Anadolu şehirlerinde yaşayarak  o kentin ruhunun derinliklerine inmeyi denemelidir.Umarım bu deneme başta turist rehberi meslektaşlarım olmak üzere  tüm okuyucular için  yararlı bir çalışma ve kaynak  olur. Keyifli okumalar diliyorum.

Geziler sırasında bir ülkede asıl dikkat edilmesi ve bilinmesi gereken alanın beşerî coğrafya ve tarih olduğunu belirtmek isterim. Ülkemizin bulunduğu coğrafyanın tarihî, kültürel ve stratejik gibi birçok açıdan önemli bir merkez olduğu herkesin malumudur. Türkiye gibi önemli bir coğrafyayı ve tarih alanını öğrenmek için onun kuzeyindeki Güney Rusya ve Kafkasya, doğusundaki İran ve Hindistan, güneyindeki Suriye, Filistin ve Mezopotamya’nın yanı sıra Balkanları ve Akdeniz ülkelerini anlamak gerektiği kanaatindeyim.

Elinizdeki bu kitapta, Türklerin ata yurdu Orta Asya’dan, Balkanlardan, Kuzey Afrika’dan, Orta Doğu’dan ve ülkemizin doğu sundan bazı ülkelere yaptığım seyahatlerdeki izlenimlerimi bulacaksınız. Bir kısmı sözlü ve yazılı basında paylaşılan bu gezi notlarımız, yeniden değerlendirilip kitap hâline getirilmiştir. Geziler gerçekleştiği tarihler esas alınarak sıralanmıştır.

Letters written during travel can also be an alternative research model for various disciplines, just like travel accounts. The German Iranologist Oskar Mann made two major expeditions to the East of the Ottoman Empire and Iran between 1901-1906 to study the Iranian languages and dialects (Persian, Kurdish, Zaza language, Gorani and other Western Iranian dialects). While his first trip through Iran in 1901 lasted two years, the second travel to the Ottoman Empire in 1906 lasted only one year. During both expeditions financed by the Königlich-Preußischen Akademie der Wissenschaften (Prussian-Kingdom Academy of Sciences), Mann regularly wrote letters about the details of the research, particularly to his family, the Iranologist Friedrich Carl Andreas, the orientalist Eduard Sachau to the Akademie der Wissenschaften. In addition to intensive philological research in the field, Mann also collected manuscripts and sent them to his sister Marthe Mann for protection. By using the philological materials he brought with him to Berlin, he was able to publish three of the four-part book series called Persische und Kurdische Forschungen until 1910. This article is based on Mann’s handwriting travel letters, which Mojteba Kolivand categorized in his archival estate and converted to printed text. Kolivand published the letters in 2014 under the title of Persische und kurdische Reiseberichte: Die Briefe des Berliner Orientalist Oskar Mann während seiner beiden Expeditionen in den Vorderen Orient 1901–1907. By classifying the letters chronologically, Kolivand divided them into two parts: Persische Reiseberichte (travel to Iran in 1901-1903) and kurdische Reiseberichte (travel to the East of the Ottoman Empire in 1906-1907) by giving numbers to them. Mann was very interested in foreign languages since his high school years. He completed his undergraduate education at the department of the oriental philology in Heidelberg and Berlin between 1886 and 1891. In addition to the university education, he took private lessons on Persian as well as on the oriental culture, geography and history from his friends Carl Friedrich Andreas and Friedrich Rosen (1856-1935). Especially, Andreas who worked as professor of west Asian philology in Göttingen from 1903 until his death influenced Mann's perception of Iranian languages and their philological categorization. Andreas had an important place in the construction of iranology as an academic discipline, which constitutes an important part of the philological tradition of German orientalism. Mann received his doctorate in Strasbourg in 1890 under the supervision of Theodor Nöldeke (1836-1930). Then, he began to work as director of the manuscripts department of the Königliche Bibliothek (Berlin Royal Library) and died in 1917. Karl Hadank (1882-1945) plays very important role to exclude Mann's works from the archive. From 1919 to 1945, Hadank was commissioned by Akademie der Wissenschaften to sort the raw materials found in Mann’s archive. He classified the notes on the Zaza language Mann collected during the Ottoman travel and conducted a study titled Mundarten der Zâzâ, hauptsächlich aus Siwerek und Kor (Zaza Dialects, Especially Siverek and Kor (Bingöl). In this book, unlike Mann’s opinion on the close relationship between Zaza and Gorani language, Hadank emphasized - the similarities- the significant linguistic differences between them. Mann’s travels constitute a process that transforms his impressions and observations in the field into academic-philological knowledge. He started his Ottoman travel by ferry from Hamburg. After a long journey, he reached Alexandria and Beirut and then from there arrived in Aleppo. He then moved with horses and servants in the direction of Birecik-Urfa-Siverek-Diyarbakır-Palu-Muş- Bitlis and Cizre. From Cizre, he sailed by raft on the Tigris along Baghdad to Khorramshahr and from there to Bushehr. Mann's first encounter with the Zaza language was in Siverek. Before coming into close contact with a Zaza-speaking community, he classified their language as a dialect of Kurdish and depicted them as Zaza Kurden (Zaza Kurds). In this study, it can be seen how Mann's views changed in philological classification of the Zaza language over time. In his philological researches in the Zaza-speaking region, he found out that this language has close relationship with ancient Median language and Pehlevic (middle Persian). He also related the Alevism of the Zazas from Dersim region during the Ottoman period to the belief of the Yarsanism (Ahle Haqq, Kaka'i). Examining Mann's Ottoman letters (1906-1907), this study, firstly discusses his first encounter with the Zaza language and secondly investigates how he classifies it among Iranian languages.

Yakın tarihten geçmişe Kastamonu şehrini gezen dolaşan ve buradaki hayat ve olup bitenler hakkında yazılar kaleme alan pek çok sayıda ilim adamı, seyyah ve devlet görevlisi olmuştur. Tabii ki sayısız denecek kadar çok sayıdaki çalışmaların hepsinden bahsetmek imkânsızdır. Bu sebeple bu konuda eser vermiş kimselerin yaptıkları yazılı çalışmaların belli başlılarına ulaşılarak konu netleştirilmeye çalışılmıştır.  Konunun kapsamını daraltmak ve netleştirmek adına Kastamonu’yu bize tanıtan ve değişik dönemlerde kitap telif etmiş Müslüman Seyyah ve coğrafyacılardan İbn Fazlullah el-Ömerî, meşhur gezgin İbn Battuta ve en son olarak tanınmış gezgin Evliya Çelebi’nin Kastamonu hakkında yazdıklarından hareketle konunun olmurgası oluşturulmuştur. Bunun yanında XIX. Yüzyılla birlikte Avrupa’dan gelip buraları gören seyyah, araştırmacı ve coğrafyacılardan Kastamonu’ya uğrayan, yolu düşen Eugene Boré, John Macdonald Kinneir, Vital Cuinet, William Ainsworth, Élisée Reclus, Andreas David Mordtmann’ın çalışmalarından dolaylı bazı aktarımlar yapılmıştır. Kastamonu ve etrafındaki şehir, kasaba ve köyleri gezen, gören ve buralarda belli bir müddet kalma imkânı bulabilmiş yerli yabancı bütün seyyahların birleştikleri ortak düşünce ve kanaatleri; öncelikle olarak Kastamonu şehri ve civarının inanılmaz tabii güzelliği, çekiciliği ve coğrafi olarak kapladığı meskûn mahallerin büyüklüğü ve hepsinden önemlisi insanların ihtiyacı olan yiyecek, içecek fiyatlarının inanılmaz ucuzluğu ve bolluğu olmuştur. Mesela İbn Battuta eserinde bu ayrıntıyı atlamadan örnekleriyle açıklar.

Joyce Roper resided for three years in the town of Nar, a settlement very close to Nevşehir. She wrote a book when she returned to London and told her book about Nar. At first she could not speak Turkish, but people of the town did well to her. She soon adapted to the speech of the towns people. Roper found the opportunity to get acquainted with an unspoiled and rich culture in this little town. She especially described religious women wearing traditional clothes. The book “The Women of Nar” consists of two parts. In the first part, the author describes the process of deciding on this journey and coming to town. In the second part, people living in the town were depicted. Local people and some tribes were introduced by giving names in this section. Especially in this section ladies were told. In the book, the clothes that wearing people, the meals, funerals, winter evenings, refreshments and wedding ceremonies were explained in a very detailed way. The work, written half a century ago, is a field research. This book can be used in academic studies of Nevşehir history. Because there is invaluable information in the book. Joyce Roper, The Women of Nar adlı eserinde üç yıl boyunca ikamet ettiği Nevşehir’in Nar Kasabası’nı konu edinmiştir. İkametinin ilk zamanlarında kasaba halkıyla iletişim kurma bakımından dil bir sorun olarak önüne çıksa da o, sıcakkanlı kasaba halkına kısa sürede uyum sağlamıştır. Roper, bu küçük beldede bozulmamış hâlde yaşayan oldukça zengin bir kültürü keşfetmiştir. Roper eserinde bilhassa geleneklerine ve dini kurallara son derece bağlı, beyaz örtüleri ve tülbent yaşmakları ile dimilerinin içinde salınan kasaba kadınlarını tasvir etmiştir. The Women of Nar adlı eser, iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde yazarın bu yolculuğa karar verme ve kasabaya gelme süreci anlatılmaktadır. İkinci bölüm ise kasaba halkına ayrılmıştır. Bu bölümde özellikle bazı kadınların isimleri zikredilerek yöre halkı ve bazı sülaleler tanıtılmaktadır. Eserde evlerin ve sokakların topografik yapısı, insanların kıyafetleri, evlerde pişirilen yemekler, cenaze törenleri, kış akşamları yapılan etkinlikler, ikramlar ve düğün merasimleri oldukça ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir. Yarım asır önce yazılmış olan söz konusu eser, bu yönleriyle bir nevi alan araştırmasıdır ve Nevşehir tarihine dair yapılacak akademik çalışmalarda kaynak olabilecek değerli bilgiler barındırmaktadır.

Orhan Gâzî’yi Sarayında Ziyaret Etmiş Bir Seyyah/Sûfî: Seyyid Kâsim El-Bağdâdî ve Seyâhat-Nâme’sinin Kuruluş Devri Osmanlı Tarihi Açısından Önemi

Özet

Edebî, coğrâfî ve sosyo-kültürel araştırmaların başlıca kaynaklarından biri olan Seyahat-nâmeler, birer görgü tanığı olan seyyahlar tarafından te’lif edildiği ve onların orijinal tespit ve izlenimlerini içerdiği için, tarihî gerçeklerin doğru
olarak belirlenmesi noktasında da birincil kaynaklar arasında önemli bir yere sahiptir. Osmanlı Devleti’nin kuruluş dönemi ve bu dönem içerisinde, özellikle devletleşme yönünde ilk ve en önemli adımların atıldığı Orhan Gâzî devri ile ilgili sınırlı
sayıdaki çağdaş kaynaklar arasında da seyahat-nâmeler, kuşkusuz bu dönemi aydınlatacak en önemli tarihî materyallerin başında gelmektedir.

Bu bildiride; çağdaş Arap coğrafyacı İbn Fazlu’llâh el-‘Ömerî’nin (ö. 749/1349) tasvir ettiği süreçten altı yıl, ünlü Tancalı seyyah İbn Battuta’nın (ö. 770/1368) seyahatinden sekiz yıl önce Orhan Gâzî’yi Bursa’daki sarayında ziyâret etmiş olan sûfî gezgin Seyyid Kâsım el-Bağdâdî’nin (ö. 750/1350) 1324 yılı Haziran-Aralık ayları arasına ilişkin gözlemleri ve bu gözlemlerin kuruluş devri Osmanlı tarihinin tartışmalı meselelerini aydınlatmadaki önemi üzerinde durulacaktır. Tarihî açıdan önemini ilk kez bu bildirimizle bilim dünyasına duyuracağımız, XIII-XIV. yüzyıl tasavvuf tarihi ve Osmanlı Devleti’nin
kuruluş tarihine ışık tutacak nitelikteki en eski seyâhat-nâme örneğini teşkil eden Bağdâdî Seyāḥat-nāme’si; Osman Gâzî’nin ölüm tarihi ve oğlu Orhan’a devretmiş olduğu siyâsî oluşumun mâhiyeti, Osmanlı bürokrasisinin ve dinî-siyâsî
statülerinin hangi tarihlerde teşekkül ettiği, Bursa’nın gerçek fetih tarihi, gâzîliğin Orhan Gâzî, Seyyid Kâsım el-Bağdâdî ve İslâm ulemâsının gözündeki değeri ve Sultan Orhan’ın Bursa’da inşâ ettirdiği Beg-sarayı’nın ayrıntılı tasvirleri… gibi bilinmeyen pek çok noktaya, bir görgü şâhidinin orijinal izlenimleri doğrultusunda ışık tutmaktadır.

A Sufic Traveler Who Visited Orhan Ghazi at his Palace: Sayyid Kasim al-Baghdadi and the Importance of His Travel Book of Terms the History of Establishment of the Ottoman Empire

Abstract

Travel books which are one of the main sources of literary, geographical and socio-cultural researches have an important place among the primary sources for determining the historical facts accurately since they are written by the itinerants who are the eyewitnesses of what is written and also they include the original findings and impressions of them.
Travel books are the most important historical materials among the limited contemporary sources that are related to establishment period of the Ottoman Empire and within this period, particularly the Orhan Ghazi period in which the most important steps for becoming a state was taken.

This notice dwells on the observations of the sufic traveler Sayyid Kasim al-Baghdadi (d. 750/1350) in 1324 between June-December who visited Orhan Ghazi at his palace in Bursa after six years from the period that the contemporaneous Arab geographer Ibn Fadl Allah al-Omari (d. 749/1349) described and before eight years from the travel of famous
itinerant Ibn Battuta (d. 770/1368) from Tanca and the importance of this observations on illuminating the controversial issues of the establishment period of the Ottoman Empire. The travel book of Baghdadi of which we will announce its historical importance to the science world by this notice for the first time represents the oldest sample of travel books and will throw light on the sufism history of XIII-XIVth centuries and the history of establishment of the Ottoman Empire. It will also illuminate many unknown points through the original impressions of an eyewitness such as the death date of Othman Ghazi and the character of the political entity that he transferred to his son Orhan, dates of formation of the Ottoman bureaucracy and the religious-political statutes, actual conquest date of Bursa, value of the ghazis in the eyes of Orhan Ghazi, Seyyid Kasim al-Baghdadi and Islamic scholar (ulema) snd detailed descriptions of the Beg Palace that Sultan Orhan have it built in Bursa.

Türk, Alman, Avusturyalı, İngiliz, İsveç, Fransız, Macar ve Avustralyalı gibi farklı
milletlere mensup seyyahlar, askeri ve siyasi görevliler, ajanlar, konsoloslar,
lületaşı ticareti yapanlar, doğa bilimciler, tarihçiler, coğrafyacılar, jeologlar,
arkeologlar ve misyonerler Eskişehir’de konaklamışlar ve seyahatnamelerinde
bu şehirden bahsetmişlerdir. Bu nedenle, son yıllarda adı turizm ile anılan
Eskişehir’in aslında Berlin-Bağdat Demiryolu’nun şehre gelişi ile turizmle
tanıştığını söylemek mümkündür. Bu çalışmanın amacı, 1892-1922 yılları
arasında Eskişehir’e gelen seyyahların notlarının incelenmesi ile şehirdeki
sosyokültürel ve sosyoekonomik yapıyı ortaya koymaktır. Bu nedenle çalışmada
Berlin-Bağdat Demiryolu’nun geliş tarihi olan 1892 ile Kurtuluş Mücadelesi
sırasında yakılıp yıkıldığı 1922 yılları arasındaki dönem ele alınmıştır.
Çalışmanın alanyazın araştırması, dokümanlar ve görsel malzemeler
kullanılarak gerçekleştirilmiştir. 1892-1922 yılları arasındaki seyahatnamelerin
incelenmesi ve araştırılması, Türkiye turizm tarihine katkı sağlaması
bakımından önem taşımaktadır.

Bu çalışma, 2020 yılında Anadolu Üniversitesi Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı’nda “Almanca Seyahatnameler (1850-1912) Temelinde Türkiye’ye Dair Bir Kültür Rotası Önerisi” başlığıyla doktora tezi olarak hazırlandı ve kabul edildi. Seyahatnameler şimdiye kadar tarihçilerin, edebiyatçıların ve yabancı dil araştırmacılarının çalışmalarına konu edildiyse de, turizm araştırmacıları tarafından geç keşfedildi. Oysa bu eserler geçmişle günümüz arasında karşılaştırma yaparak yitip giden
ya da yeni eklenen kültürel değerleri bulmak ve tarihe ışık tutmak için önemli bir kaynak grubu oluşturuyorlar.
Çalışmaya her ne kadar turizm araştırmalarına kaynak oluşturma amacıyla başladıysam da, zaman içerisinde pek çok disipline hitap edebilecek şaşırtıcı verilere ulaştım. Ele aldığım seyahatnamelerin yazarları şarkiyatçı, dilbilimci, ekonomist, doğabilimci, yayıncı, romancı ve asker gibi farklı meslek gruplarına mensup kişiler olmalarının yanı sıra eğitimli ve soylu kişilerdi. Seyahatnameler de daha ziyade rapor niteliğinde olduğundan, ekonomiden coğrafyaya, sosyal yaşamdan flora
ve faunaya, bazen de arkeolojiye ve mimariye kadar çok zengin
bir dönem panoraması ortaya koyuyordu.

Amacım, 2012 yılında İnterrail uygulaması ile 2 kişi olarak yola tren ve otobüs kullanarak yola çıktığım yurtdışı deneyimimi, yurtdışı tecrübesi olmayan veya bilgisine bilgi katmayı hedefleyen kişiler için yazdım...

Umarım keyifli bir yazı olur.Roman tadını kaçırmadan akademiye de fazla yer vermeden teknik bilgilerinde olduğu güzel bir yazı olduğunu düşünüyorum.

Yorum ve eleştirilere açığım.

Barış Can Üçbaş
barisucbas@gmail.com

Çeviren: Murat Erşen

Dünyanın üzerinde şemsiyeler ve gölgelikler oluşturan demet demet hava yolları…

Birbirine bağlı, temas halinde, ilişki içinde, ağlar yaratan tüm büyük şehirler…

Sonu gelmez trenlerle demiryolları…

Her yerde motorlar ve durmadan yinelenen bir göç halinde bir yerlere ulaştırılan, mekân değiştiren, bir yerden bir yere taşınan insanlar...

Gidişler, dönüşler, dönüşsüz gidişler…

Acayip bir hayvan görme arzusu, bulunması neredeyse olanaksız bir bitkiyi toplama isteği, mahsur edilmiş bir kelebeği seyretme özlemi, bir taş ocağındaki jeolojik bir damarı görme hevesi, bir zamanlar bir şairin dadandığı gök kubbe altında yürüme tutkusu. Biri Antarktika’nın soğuk sularını ister, diğeri Pasifik’in mercan adalarını ve sıcak sularını…

Dünya tırmanılacak volkanlar, düşünceye dalınacak kıyılar, inilecek nehirler, alınacak yollar, binilecek trenler ve uçaklarla taşar; durmadan şafaklar, seherler, tan kızıllıkları, yağmurlar ve parlak güneşler, çöller ve dağlar, ormanlar ve kırlar, şimal ışıkları ve yalancı güneşler, gökkuşakları ve kasırgalar, bulutlar sunar.

Herkes kendi içinde su, toprak ya da hava için duyduğu bir tutku keşfeder, ateş ise gezginin bizzat bedeninde dolaşır.

Yolculuğun, gezmenin ve yürümenin doğasına dair her şey…


Sayfa Sayısı : 120
İlk Baskı Yılı : 2017

Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK, yapmış olduğu yurt
gezilerinde 52 ili ziyaret etmiştir (1). Bu illerin çoğuna
birçok kez gitmiştir. Bu gezilerin tümünü ele almak ve
amaçlarını ortaya koymak çok büyük çalışmayı gerektirmektedir.
Hazırlanan il yıllıklarında bile bu gezilerin amaçları
tam olarak ortaya konulamamıştır.
Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK, ilk yıllardan itibaren
çıkmış olduğu yurt gezilerinde, öncelikle iç ve dış tehditler
karşısında Türk Milleti'nin birlik ve beraberlik içinde
yaşaması için çalışmıştır. Balkan Harpleri, Birinci Dünya
Harbi ve İstiklal Harbi'ni üst üste yaşayan Türk Milleti'nin,
ülkemiz üzerinde oynanan oyunların farkına vararak, milli
değerlerimiz etrafında birleşerek güçlü bir Türkiye'nin
inşası için çok çalışması gerekmekteydi. Bunu iyi bilen
Gazi Mustafa Kemal, her gittiği yer ve yörelerde birlik ve
beraberlik yönünde mesajlar vermiştir. Türk Milleti'ni bu
yönde aydınlatmaya çalışmıştır.
Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK'ün "Tek Bayrak, Tek
Millet, Tek Vatan, Tek Devlet" ülküsü etrafında birleşme
çağrısı, Türk Milleti üzerinde büyük ölçüde etkili olmuş ve
millet bilincini kuvvetlendirmiştir. Böylece Gazi Mustafa
Kemal; bayrak, millet, vatan ve devlet sevgisini birleştirmiştir.
Her şeyi ve her başarıyı birlik ve beraberlikte
görmüştür. Bütün konuşmalarında bunu özellikle vurgulayarak
kamuoyu oluşturmaya çalışmıştır. Bunda da büyük
ölçüde başarılı olmuştur.
ATATÜRK'ün 52 ili ziyaret ettiği yurt gezilerinde
uğradığı yerler arasında Batı Akdeniz bölgesinin üç ili olan
Isparta, Burdur ve Antalya da vardır. Daha önce kendisini
ziyarete gelen Antalya, Burdur ve Isparta heyetlerine,
şehirlerine geleceğine dair söz vermişti. İzmir'de bulunduğu
günlerde, bu üç şehrin heyetleri davet üstüne davet
yapıyorlardı. İzmir'den Isparta-Burdur yoluyla Antalya'ya
gitmeye karar verdi. Biz de bu çalışmamızda Mustafa
Kemal ATATÜRK'ün 6 - 12 Mart 1930 tarihlerinde, Teke
Yöresi, Göller Bölgesine gerçekleştirdiği Batı Akdeniz
gezisini ele aldık.

İnsan yeni yerler görme ve yeni kişiler tanıma arzusunu taşıyan bir varlıktır. Bu yeni yüzler ve mekanlar görme çabasını çoğu birey, fikir dünyasını zenginleştirmenin ve özgün bir şeyler üretme gücünü geliştirmenin anahtarı sayar. Seyahat kavramı bugünkü turizm anlayışından farklı olarak değerlendirilirse, bu seyahatlerde öğrenilenlerin kağıda dökülmesiyle oluşan seyahatnâmeler de insanların, çağın önemli uygarlıklarının önemli şehirlerine yaptıkları gezileri içermelidir. 19. ve 20. yüzyıllarda seyahatnâmelerin sayısında bir artış görülmeye başlamıştır. Ulaşımın yaygınlaşması ve kolaylaşması ile basın yayın faaliyetlerinin gelişmesi bir araya gelince gözlemlenen bu artış, hem tarihçilerin hem de edebiyatçıların bu alanda yoğunlaşmasına neden olmuştur. Özellikle yolculuğun esas alındığı seyahatnâmelerin 19. yüzyılın ortalarıyla birlikte neşredilmeye başladığı anlaşılmaktadır. 19. yüzyıl boyunca yaşanan teknolojik gelişmeler sayesinde Osmanlı topraklarında artan ulaşım ve konaklama imkânları, bazı okuryazar Osmanlıları sık sık seyahatlere çıkmaya ve bu seyahatler esnasında gördüklerini kaleme almaya yöneltmiştir. Bu çalışmada bu durumun örneklerinden biri olan Anadolu ve Rumeli’ye Bir Küçük Seyâhat Yâhud Her Yerde Terakkî başlıklı risale,
Osmanlı’da seyahatnâme kavramı ve kısaca bu kavramın geçirdiği evrelerle birlikte değerlendirilmektedir.

Alûsî, di sala 1267an diçe paytextê Dewleta Osmaniyan Stenbolê.
Geşta wî, nêzî du salan dewam kiriye. Alûsî, di der barê vê rêwîtiya xwe de
sê berhemên giranbiha nivîsandine. Alûsî, di van her sê berhemên xwe de
cî daye çavdêriyên xwe yên di ber barê bajarên wekî Mûsil, Cizîra Botan,
Mêrdîn, Amid, Xarpût, Erzirom, Sêwas, Toqat, Samsûn, Stenbol û gelek
gund, xan û cihên ku lê rawestiyaye yan jî di wan de derbas bûye. Alûsî, di
vê geşta xwe de demeke dirêj li Amidê jî maye û di der barê bajêr, rewşa bajêr
ya zanistî û hin zanyarên wê de bîranînên xwe di van berheman de parve
kirine. Wekî din wî, cî daye jînenigariya hindek kesên ku pêrgî wan hatiye û
her wiha bersiva hin pirsên ku li Amidê jê hatine kirin. Em ê di vê danezana
xwe de cî bidin xatira û bîrhatiyên Alûsî yên di der barê bajarê Amidê de û
rewşa wê ya zanistî û civakî.
Alûsî, 1267/1851 yılında Osmanlı İmparatorluğunun başkenti İstanbul’a
doğru bir seyahate çıkmıştır. Onun bu seyahati, iki yıla yakın bir
zaman sürmüştür. Alûsî, bu seyahati ile ilgili olarak değerli üç eser kaleme
almıştır. Bu üç eserinde Musul, Cizre, Mardin, Diyarbakır, Harput, Erzurum,
Tokat Samsun ve İstanbul gibi şehirlere dair izlenimlerine yer veren Alûsî,
aynı zamanda uğradığı köylere ve konakladığı yerlere dair izlenimlerini de
paylaşmıştır. Alûsî, bu seyahatinde uzun bir süre Diyarbakır’da da kalmış ve
şehrin fiziki yapısının yanı sıra ilmi ve kültürel durumu hakkında da önemli
bilgiler paylaşmıştır. Aynı zamanda karşılaştığı bazı âlimlerin biyografilerine
ve Diyarbakır’da kendisine sorulan bazı soruların cevaplarına da yer
vermiştir. Bu tebliğde Alûsî’nin Diyarbakır şehrinin kültürel ve sosyal durumlarına
dair izlenim ve anlatılarına yer verilecektir.
Alûsî went on a journey towards Istanbul, the capital of the Ottoman
Empire, in 1267/1851. His journey lasted almost two years. Alûsî wrote
three valuable works on this trip. Alûsî shared his impressions about the
cities such as Mosul, Cizre, Mardin, Diyarbakır, Harput, Erzurum, Tokat,
Samsun and İstanbul in his three works and he also shared his impressions
about the villages and accommodation he visited. Alûsî stayed in Diyarbakır
for a long time and shared important information about its scientific and
cultural status as well as the physical structure of the city. He also included
the biographies of some of the scholars he encountered and his answers to
some questions that he was asked while in Diyarbakır. In this study, Alûsî’s
impressions and narratives about the cultural and social conditions of Diyarbakır
will be covered.

Hepimiz içimizden bir sesin: “Alıp başımı gidesim var”, dediğini duymuşuzdur. Her ne kadar öyle olmadığına inansak da bazen çevremizdeki insanlar ve hatta kendimiz bizi yorarız. Bunu olumsuz algılamak gerekmiyor, çünkü her birimiz bir diğerimizden farklı olduğumuz için düşüncelerimiz ve eylemlerimiz de bundan ötürü farklılıklar gösterir. Böylece günlük hayattaki ilişkiler ve yoğunluk bizi yorar ve bedenimizi gitme arzusu kaplar. Belki de içimizdeki sesin – ruhumuzun – bize bir çağrısıdır bu. Ve etrafın sesini kısıp onu dinlemenin vakti gelmiştir.

Bu çalışmada iki seyyahın gözlemleri çerçevesinde Muş’un 19. yüzyıl tarihi değerlendirilecektir. İlki Amerikan Misyoner Horatio Southgate’tir. İkincisi ise Keldani kökenli İngiltere vatandaşı Hormuzd Rassamdır. Çalışmanın örneklemini oluşturan eserlerin önemi sırasıyla Tanzimat’ın Muş’ta uygulanmasından öncesi ve sonrasına denk gelmeleridir. Zira Southgate 1837’de, Rassam ise 1877’de Muş’a gitmiştir. Böylece iki farklı dönem üzerinden Muş’un geçirmiş olduğu değişim ve dönüşümler tespit edilerek bunların karşılaştırması yapılabilecektir. Tanzimat’ın kent kalkınmasına dair planlamasının 19. yüzyılın son çeyreğine gelindiğinde Muş’a ne ölçüde yansıdığı, toplumsal ve ekonomik şartların hangi yönde evrildiği çalışmanın cevap arayacağı sorulardandır.//In this study, the history of Muş during the 19th century will be evaluated through the observations of two travelers. The first is American Missionary Horatio Southgate and the second is Hormuzd Rassam, a British citizen of Chaldean origin. The importance of these works for this study is that they coincide respectively before and after the implementation of the Tanzimat in Muş. Because Southgate went to Muş in 1837 and Rassam in 1877. Thus, the changes and transformations Muş has undergone over two different periods will be determined and compared. To what extent the planning of the Tanzimat on urban development was reflected on Muş in the last quarter of the 19th century and in which direction the social and economic conditions evolved are among the questions that the study will seek answers.

Araştırmanın amacı, COVİD-19 ve seyahat riski algılarının seyahat davranışı üzerindeki etkisini
belirlemektir. Bu amaç kapsamında Bursa’da kolayda örnekleme yöntemine göre Mart-Mayıs 2021
tarihlerinde 346 kişiden veri toplanmıştır. Elde edilen veriler analiz edilmiş ve araştırmanın amacına
uygun olarak yorumlanmıştır. Analizler sonucunda COVİD-19 ve seyahat riski algılarının seyahat
davranışı üzerinde istatistiksel olarak anlamlı bir etkisinin olduğu ortaya konulmuştur. Bununla
birlikte değişkenlerin demografik özelliklere göre anlamlı farklılık gösterip göstermediği test edilmiş
ve istatistiksel olarak anlamlı bulunan farklılıklar raporlanmıştır.

Joyce Roper resided for three years in the town of Nar, a settlement very close to Nevşehir. She wrote a book when she returned to London and told her book about Nar. At first she could not speak Turkish, but people of the town did well to her. She soon adapted to the speech of the towns people. Roper found the opportunity to get acquainted with an unspoiled and rich culture in this little town. She especially described religious women wearing traditional clothes. The book “The Women of Nar” consists of two parts. In the first part, the author describes the process of deciding on this journey and coming to town. In the second part, people living in the town were depicted. Local people and some tribes were introduced by giving names in this section. Especially in this section ladies were told. In the book, the clothes that wearing people, the meals, funerals, winter evenings, refreshments and wedding ceremonies were explained in a very detailed way. The work, written half a century ago, is a field research. This book can be used in academic studies of Nevşehir history. Because there is invaluable information in the book.
Joyce Roper, The Women of Nar adlı eserinde üç yıl boyunca ikamet ettiği Nevşehir’in Nar Kasabası’nı konu edinmiştir. İkametinin ilk zamanlarında kasaba halkıyla iletişim kurma bakımından dil bir sorun olarak önüne çıksa da o, sıcakkanlı kasaba halkına kısa sürede uyum sağlamıştır. Roper, bu küçük beldede bozulmamış hâlde yaşayan oldukça zengin bir kültürü keşfetmiştir. Roper eserinde bilhassa geleneklerine ve dini kurallara son derece bağlı, beyaz örtüleri ve tülbent yaşmakları ile dimilerinin içinde salınan kasaba kadınlarını tasvir etmiştir.
The Women of Nar adlı eser, iki bölümden oluşmaktadır.  Birinci bölümde yazarın bu yolculuğa karar verme ve kasabaya gelme süreci anlatılmaktadır. İkinci bölüm ise kasaba halkına ayrılmıştır. Bu bölümde özellikle bazı kadınların isimleri zikredilerek yöre halkı ve bazı sülaleler tanıtılmaktadır. Eserde evlerin ve sokakların topografik yapısı, insanların kıyafetleri, evlerde pişirilen yemekler, cenaze törenleri, kış akşamları yapılan etkinlikler, ikramlar ve düğün merasimleri oldukça ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir. Yarım asır önce yazılmış olan söz konusu eser, bu yönleriyle bir nevi alan araştırmasıdır ve Nevşehir tarihine dair yapılacak akademik çalışmalarda kaynak olabilecek değerli bilgiler barındırmaktadır.