Torcs

Nalaz koji se obrađuje je slučajno otkriven prilikom zemljanih radova na krčenju starog voćnjaka u zaseoku Vrelo, kod sela Čitluka, opština Sokobanja, jugoistočna Srbija, centralni Balkan. Zapravo, tokom 2017. godine Zavičajnom muzeju u Aleksincu, a kasnije i Narodnom muzeju u Beogradu bio je ponuđen na otkup skupni nalaz bronzanog nakita, koji tom prilikom tehnički iscrtani i fotografisani, dok je mesto otkrića obiđeno od strane stručnih lica i evidentirano GPS uređajem. Skupni nalaz bronzanog nakita otkriven je kao celina na svega 10-20 cm dubine. Predmeti nisu bili smešteni u posudi niti su na lokaciji uočeni ulomci grnčarije. Prema rečima pronalazača na mestu nalaza kao i na okolnim parcelama pronalažene su prilikom poljoljprivrednih radova jako istrulele kosti za koje bi se moglo pretpostaviti da su antropološki ostaci, što nalaz kontekstualizuje kao grobni prilog.
Skupni nalaz iz Vrela sačinjavaju isključivo predmeti od bronze, među kojima se nalaze: tri torkvesa tordiranog tela sa nanizanim privescima, četiri narukvice od spiralno uvijene i tordirane žice, dve punolivene narukvice ukrašene kratkim, horizontalnim, plastičnim rebrima i jedna fibula većih dimenzija (136 h 79 mm). Prema analogijama iz hronološki jasno definisanih konteksta sa teritorija Srbije, srednje i jugoistočne Evrope utvrđeno je da nalazi pripadaju periodu ranog gvozdenog doba. Nalazi bi se preciznije mogli smestiti u okvire Ha B2-B3 faze, koja se u domaćoj terminologiji često povezuje sa Kalakača horizontom, odnosno vremenskim periodom između 10. i 8. veka pre nove ere. Takva hronolgija otkrivenih predmeta, kao i velika mogućnost da je u pitanju grobni nalaz, upućuje na vezu sa od ranije poznatom nekropolom na kućnom placu Milovanovića, koja je otkrivena na suprotnom kraju sela na oko 3,5 km udaljenosti ka severoistoku od analiziranog nalazišta u Vrelu.