ılısu Barajı

ÖZET
Çağdaş toplumun gereksinimlerinin karşılanması için geliştirilen kamu yatırımları (yol, baraj v.b.) çok katmanlı ve çeşitli kültürel miras alanlarımızın korunmasında zorlayıcı şartlar yaratmaktadır. Türkiye’de de baraj, hidroelektrik santralleri, karayolları ve boru hatları gibi önemli ulusal çıkarların bulunduğu kamu yatırım programları bölgenin kalkınması açısından büyük önem taşımakla birlikte, bulunduğu bölgenin kültürel mirasının korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması sorumluluğunu getirmektedir. Ilısu Barajı ve etki alanında Hasankeyf’in kültürel mirasın kurtarılması bu duruma en güncel örnektir. Proje kapsamında su altında kalacak kültür varlıklarının koruma kuramları çerçevesinde koruma yöntemlerinin belirlenmesi ve uygulanması ile kültürel sürekliliğin sağlanabilmesine yönelik çalışmalar, baraj inşaatı ile eş zamanlı yürütülmektedir. Baraj su seviyesi altında kalacak kültür varlıklarının taşınması ise projenin en özel kısmını oluşturmaktadır. Bu çerçevede ülkemizde ilklik değeri bulunan Zeynel Bey Türbesi’nin bütüncül bir şekilde yeni Hasankeyf ilçesi Arkeopark alanına taşınması dünya literatüründe de özellikli bir deneyim olarak yerini almıştır.

Baraj yapımları gibi büyük imar-inşa faaliyetleri, alanda kalan kültürel mirasın korunmasını her zaman olumsuz yönde etkilemektedir. Bu durumdaki tarihi ve kültürel mirasın yerinde saklanması/korunması/kurtarılması, olumsuz etkilerin azaltılması için korumaya yönelik çeşitli müdahalelerin yapılmasını zorunlu kılmaktadır. Ilısu Barajı ve Hidroelektrik Santralı (HEPP) Projesi’nin rezervuar alanında kalacak olan Hasankeyf’te, sürdürülen kurtarma kazılarında, 2008-2010 yılları arasındaki kazı çalışmaları ile ortaya çıkarılan Mardinike Külliyesi kalıntılarında yapılan çalışmalar da bu tür sorun ve çözüm çabalarına örnek oluşturmaktadır. Bu makalede, su altında koruma projesi kapsamında Mardinike Külliyesi kalıntıları üzerinde gerçekleştirilen çalışmalar, yapı malzemelerinin incelenmesi, kalıntılarda korunma sorunlarının tespit edilmesi ve su altında korunabilmesi için uygulanan restorasyon ve korumaya ilişkin müdahaleler detaylı olarak ele alınmıştır. Çalışmamız, ileriki süreçlerde, benz...

Baraj yapımları gibi büyük imar-inşa faaliyetleri, alanda kalan kültürel mirasın korunmasını her zaman olumsuz yönde etkilemektedir. Bu durumdaki tarihi ve kültürel mirasın yerinde saklanması/korunması/kurtarılması, olumsuz etkilerin azaltılması için korumaya yönelik çeşitli müdahalelerin yapılmasını zorunlu kılmaktadır. Ilısu Barajı ve Hidroelektrik Santralı (HEPP) Projesi’nin rezervuar alanında kalacak olan Hasankeyf’te, sürdürülen kurtarma kazılarında, 2008-2010 yılları arasındaki kazı çalışmaları ile ortaya çıkarılan Mardinike Külliyesi kalıntılarında yapılan çalışmalar da bu tür sorun ve çözüm çabalarına örnek oluşturmaktadır. Bu makalede, su altında koruma projesi kapsamında Mardinike Külliyesi kalıntıları üzerinde gerçekleştirilen çalışmalar,  yapı malzemelerinin incelenmesi, kalıntılarda korunma sorunlarının tespit edilmesi ve su altında korunabilmesi için uygulanan restorasyon ve korumaya ilişkin müdahaleler detaylı olarak ele alınmıştır. Çalışmamız, ileriki süreçlerde, benzer biçimde yok olma tehdidi altında kalan tarihi ve kültürel mirasın kurtarılması çalışmalarına katkı sunma amacı taşımaktadır; ayrıca barajın ekonomik ömrünün sona ermesinden sonra Mardinike Külliyesi kalıntılarının geri kazanılmasına yönelik çaba gösterecek gelecekteki araştırmacılar tarafından yapılacak bilimsel araştırmalar için de kaynak teşkil edecektir.

Baraj yapimlari gibi buyuk imar-insa faaliyetleri, alanda kalan kulturel mirasin korunmasini her zaman olumsuz yonde etkilemektedir. Bu durumdaki tarihi ve kulturel mirasin yerinde saklanmasi/korunmasi/kurtarilmasi, olumsuz etkilerin azaltilmasi icin korumaya yonelik cesitli mudahalelerin yapilmasini zorunlu kilmaktadir. Ilisu Baraji ve Hidroelektrik Santrali (HEPP) Projesi’nin rezervuar alaninda kalacak olan Hasankeyf’te, surdurulen kurtarma kazilarinda, 2008-2010 yillari arasindaki kazi calismalari ile ortaya cikarilan Mardinike Kulliyesi kalintilarinda yapilan calismalar da bu tur sorun ve cozum cabalarina ornek olusturmaktadir. Bu makalede, su altinda koruma projesi kapsaminda Mardinike Kulliyesi kalintilari uzerinde gerceklestirilen calismalar,  yapi malzemelerinin incelenmesi, kalintilarda korunma sorunlarinin tespit edilmesi ve su altinda korunabilmesi icin uygulanan restorasyon ve korumaya iliskin mudahaleler detayli olarak ele alinmistir. Calismamiz, ileriki sureclerde, ben...

Karavelyan is located in the Upper Tigris valley. The site is ca. 150 km to the north of the modern Turkish-Syrian border and on the right bank of the Tigris River. The site is within the flooding zone of the Ilısu Dam to be constructed on the Tigris River. The excavations started in 2009 and were completed in 2012. The site consists of two individual settlements situated 200 m apart. The eastern one, known as Hınçıka, was an Assyrian settlement. Karavelyan, to the west, is a mono-period site only inhabited during the Early Halafian. The archaeological deposit at Karavelyan are approximately one metre deep and contain two building levels. The architecture is very poorly preserved. The topmost level 1 yielded rectangular buildings of pisé walls without foundation while the second layer contained rectangular architecture with the second foundations. In this article, for the first time, Karavelyan is extensively introduced into the world of science. ILISU POJESİ KARAVELYAN KAZILARI Anahtar Kelimeler: Halaf • Geç Neolitik • Çanak-çömlek • Ilısu Projesi Özet: Karavelyan Yukarı Dicle Vadisi'nde yer almaktadır. Yerleşim Dicle'nin sağ kıyısında ve modern Türkiye-Suriye sınırından yaklaşık 150 km kuzeyindedir. Yerleşim Dicle nehri üzerine inşa edilen Ilısu Barajı dolum alanı içinde kalmaktadır. Kazılar 2009 yılında başlamış ve 2012 yılında tamamlanmıştır. Yerleşim 200 m uzaklıkta iki höyükten oluşmaktadır. Bunlardan doğudaki Hınçıka bir Assur yerleşimidir. Batıdaki Kara-velyan ise sadece Erken Halaf süresince iskan edilmiştir. Karavelyan'daki arkeolojik dolgu yaklaşık bir metre derinlikte ve iki yapı katından oluşmaktadır. Mimari oldukça kötü korunmuştur. Üstteki 1. Yapı Katı temel-siz pisé duvarları olan dörtgen binalardan oluşurken 2. Yapı Katı dörtgen planlı mimarisi ikinci bir temele sahiptir. Bu makalede Karavelyan ilk kez kapsamlı olarak bilim dünyasına ana hatlarıyla tanıtılmaktadır.