Erhan Sen

Nitel arastirma yontemlerinden dokuman incelemesi yonteminin kullanildigi bucalisma bes bolumden olusmaktadir. Bu calismanin amaci cocuk edebiyatinda kurmacagercekligine somutluk kazandiran yapiyi betimlemektir.Cocuk edebiyati yapitlarinin kurgulanmasi oncelikle yetiskin yazar ya da cizerineylemine dayanir. Gercekligin alimlanma bicimi, cocuk ve yetiskin arasinda farklilikgosterdiginden cocuklara seslenen kurmaca evren indirgenmis bir gerceklik modelinedayanir. Baska bir deyisle cocuk okurun anlamlandirmakta gucluk cekebilecegi durumlar,olaylar ya da dusunceler bu evrenin disinda tutulur, onun gelisim ozelliklerine uygunolmayan kurgulama yontem ve araclarindan indirgenerek yararlanilir. Bu acidan ozelliklecocuk edebiyatinda kurgunun gorme bicimi parcalidir.Izlerkitlesi cocuk okur olan kurgusal yapitlar etik bir sorumluluga ve duyarligagereksinim duyar. Bu acidan cocuk edebiyatinda kurmaca gerceklik her seyden onceetik bir kozmostur. Etige benzer bir isleyise sahiptir. Kurmacayi gorunur kilan tumkatmanlarin da —cocugun iyiligi icin— etik evrensel degerlere dayanmasi gerekir.Cocuk edebiyatinda kurmaca gercekligi yapilandiran yazinsal katman cocukokurun yas duzeyi, ilgi ve gereksinimlerine uygun bir cesitlilik gostermelidir. Bukatmanda oncelikle cocuk okurun gereksinim duydugu devinimi ortaya cikaran bir yolizlenmelidir. Cocuk okurun parcali, canli, devingen, karnavalistik ve kimi kurgularda dagrotesk gorme bicimi yakalanmalidir. Boylece kurgunun gorme bicimi daha inandiricive daha estetik bir duzleme yerlestirilebilir.Gercek dunyada genellikle yetiskin otoritesindeki cocuk okur, kurmaca evrenaraciligiyla kendine guvenli ve ozgur bir devinim alani bulur. Ozellikle karnavalistik cocukkarakterler, cocuk okur icin birer esduyumsal ozdesim imgelerine donusurler. Yetiskindenetiminden siyrilan bu tur karakterlerin gucu ellerine almalari cocuk okur icin bir umutvkaynagi olur. Bu nedenle kurgusal cocuk edebiyati yapitlarinda cocuk karakterlere gucverilmeli ve bireyin toplumsal kurumlar uzerindeki donusturucu gucu sezinletilmelidir.Hem sempatiye hem de esduyumsal sureclere dayanan kurgulama edimi cocukedebiyati acisindan sevgi temeline dayanmali, umudu diri tutmali ve evrensel etikdegerlere gore bicimlendirilmelidir.AbstractThis study, which was carried out by the document analysis in the qualitativeresearch, consists of five parts. The aim of this study is to describe what makes thefictional reality in the children’s literature to be real/concrete.The fictionalizing period of children's literature works are primarily based on theperformance of the adult writer and illustrator. As the comprehending form of reality aredifferentiated between the children and adults, the fictional cosmos addressing to thechildren presents a reduced/reified reality model.Situations, events, or thoughts, which could be difficult to make clearer sense bythe child reader are kept away from this cosmos and the methods and tools offictionalizing that are inappropriate for their developmental characteristics arebenefitted reducing in the fictional works addressing the children. From this point ofview, the style of handling fiction especially in children's literature is fragmented.The works addressing to the child reader are on an ethical responsibility andsensitivity. For this reason, the fictional reality in the children’s literature are above allan ethical cosmos. It has practically a similar function to ethics. All layers which makethe fiction visible are expected to base on an ethical code of universal sensitivity—especially for the well-being of the child.The literary layer should vary in accordance with the child's age level, interestsand needs. In this layer, a path should be followed to reveal the movement that childreader needs. The lively, dynamic, carnivalesque, and even grotesque in some fictionsways of seeing of child reader should be emphasized. Thus, the ways of seeing thefiction could be more persuasive/convincing and more aesthetic.In the real world, child reader usually under adult authority finds himself a safeand free experimental area of development through fictional cosmos. In particular,viicarnivalesque child characters become empathic identification images for child reader.The fact that these types of characters getting rid of the adult control in turn take thecontrol is a source of hope for child readers. For this reason, child characters in fictionalchildren's literature works should be empowered and should be sensed them thetransformative power of the individual on social institutions.The fictional performance consisting of both sympathies and empathic processesshould be based on love in terms of children's literature, kept the hope alive and shapedaccording to universal ethical codes.

Bu çalışmanın amacı “Kuş Olsam Evime Uçsam” adlı çocuk edebiyatı yapıtını göç olgusu açısından çözümlemektir. Çalışmada verilerin toplanması için doküman analizi yönteminden, verilerin çözümlenmesi için de içerik analizinden yararlanılmıştır. İncelenen yapıt göçe neden olan olay ve durumlar, göçün ortaya çıkardığı temel sorunlar, göçün ortaya çıkardığı duygu durumları ve göç etmek zorunda kalan karakterlerin arzu ve istekleri bakımından ayrıntılı bir biçimde çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda söz konusu yapıtta, göç olgusuyla ilgili çeşitli olay ve durumların (şiddete uğrama, çeteler, psikolojik travmalar vb.), temel sorunların (işsizlik, psikolojik travma, barınma vb.), duygu durumlarının (korku, özlem, umut, kaygı, merak vb.), göç eden karakterlerin beklenti ve isteklerinin (hayatta kalma isteği, ev, eğitim alabilme, öz yurdundan ayrılmama, öz yurduna dönme vb.) kurguya yansıdığı görülmüştür. Bu yönlerden incelenen yapıtın göçü deneyimleyen bireylerin dünyasını ayrıntılı bir şeki...

Literature, particularly children’s literature, is closely associated with the stimulation of hope directed to a better future and life. Seeking mean of life makes continuity around this stimulation. From the point of children’s literature, hope has lexical and objective referent. Because children grown up day by day. So they need helpings of other person or different material to know and preparing to real life. In this situation, children’s literature and writers have some ethical responsibility: give hope to children and making happy them. But in this area success is connected with the level of children’s growing, ages and experiences. For this reason, the examples of hope shared with children have to be founded on these aspects and involve in outer world’s scape. The four children’s literary works belong to different language and culture has been studied from the “anxiety, comfort, love and intersubjective” points that related to the hope. In the assessment of the works written i...

Özet: Dil ve edebiyat eğitiminde okuma becerisine ilişkin alanyazınında birçok yöntem ve strateji önerilmektedir. Son dönemlerde önerilen bu yöntemlerden biri de yakın okumadır.  Bu yönteme ilişkin olarak Türkçe ders kitaplarında ve Türkçe Dersi Öğretim Programında (2018) kuramsal ve pratik yönden bir eksiklik olduğu söylenebilir. Bu yönteme herhangi bir gönderme yapılmamıştır. Yakın okuma öğrencinin eleştirel düşünme, güç bir metni akademik yönden irdeleme, ayrıntıları sorgulama gibi birçok yönden yetkinleşmesine hizmet eden bir yöntemdir. Bu nedenle Türkçe eğitiminde öğretmen ve öğrenciler yakın okumaya ilişkin bilinçlendirilmeli ve bu yöntemin içselleştirilmesi için fırsatlar yaratılmalıdır. Nitel ve betimsel bir yaklaşımla tasarlanan bu çalışmanın temel amacı Türkçe eğitiminde yakın okuma yönteminden nasıl yararlanılacağını bir etkinlik taslağıyla somutlaştırmaktır. Yakın okumanın etkin kullanımı için öncelikle anlaşılması güç metinler belirlenmeli ve bunlar üzerine yakın okumal...

Bu araştırmanın amacı ortaokul öğrencilerinin yazdığı öyküleyici metinleri eğitsel iletiler açısından incelemektir. Bu çalışmada verilerin toplanması için doküman incelemesi yönteminden, verilerin çözümlenmesi için de içerik analizinden yararlanılmıştır. Çalışmaya Siirt ili Merkez 80.Yıl Ortaokulunda öğrenim gören 125 ortaokul öğrencisi katılmıştır. Bu öğrencilerin ürettiği 125 öyküleyici metin de çalışmanın veri kaynağını oluşturmaktadır. Çalışmada ortaokul öğrencilerinin yazdığı öykülerin çözümlenmesi için farklı bir araştırmacı tarafından hazırlanmış bir kod listesinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda ortaokul öğrencilerinin oluşturduğu öyküleyici metinlerde toplamda 358 eğitsel ileti belirlenmiştir. Ortaokul öğrencilerinin yazdığı öyküleyici metinlerde en fazla psikolojik iletilere (f: 277) yer verildiği görülmektedir. Bunu da sıklık düzeyi açısından sırasıyla sosyolojik iletiler (f: 61), ekonomik iletiler (f: 15) ve etik iletiler (f: 5) izlemektedir. Bu bulguların birçok çalışmanın sonuçlarıyla örtüştüğü tespit edilmiştir. Bunun dışında ortaokul öğrencilerinin yazdığı öyküleyici metinlerdeki eğitsel iletilerin Türkçe Dersi Öğretim Programında (2019) dikkat çekilen kök değerleri içerdiği ve “Değerlerimiz” temasıyla da uyumlu olduğu görülmüştür.

This paper focused on teachers' personal stories to determine the pedagogical function and impact of children’s literature. This study employed a life-story interview approach within a qualitative narrative inquiry methodology. The sample consisted of ten teachers from different branches. Participants were recruited using purposive sampling. Data were collected through interviews and analyzed using thematic and narrative structure approaches. The narrative structure consisted of three components: problem, activities, and denouement. Participants’ life stories were thematically analyzed. The results show that teachers’ observations and efforts help students recognize their problems. Teachers who associate their own stories with children’s books lead to positive outcomes for themselves and their students. This experience helps students become aware of themselves and their problems and surrounding while helping teachers transform themselves individually and professionally. Therefor...

It is important to supply students with skills about text type and structure in educational environments. To have such skills gives the student many advantages in the process of comprehending, and evaluating any text. This study aims to bring out the opinions of Turkish language teachers and elementary school teachers about teaching text type and structure. In this study, a descriptive research design was employed and the participants consisted of 55 Turkish language teachers and elementary school teachers. Content analysis was utilized for data analysis. In this study, to check reliability and validity, the statements of participants were transfered directly, participant confirmation and the percent of agreement (approximately % 0, 81) between two researchers were used. It was found that Turkish language teachers and elementary school teachers generally adopted a different teaching approach, and used the text-based, production and conversion, information transfer, and audience-centred activities. The participants stated that there are different problems in Turkish textbooks concerning the teaching. It is suggested that studies should be carried out to solve the problems that teachers have stated in the teaching of text type and structure.

Fictional characters give literary works a sense of reality. The actions of fictional characters play a crucial role in children's personality development. Young readers who lack critical reading skills are more likely to incorporate fictional characters into their lives because they have a hard time telling reality from fiction. Therefore, we should determine how children perceive fictional characters and teach them that they are imaginary figures. In this way, we can help them approach those characters' actions from an external and critical perspective. This study adopted a qualitative research design (case study) to investigate secondary school students' perceptions of fictional characters. The sample consisted of 45 secondary school students (28 female and 17 male). Data were collected through interviews and document review techniques. Data were analyzed using content analysis. Results showed that participants were more likely to be interested in and identify with ch...

All schools in Turkey have switched to distance learning since the onset of the pandemic. This paper investigated Turkish teachers’ attitudes towards distance learning based on different variables. This study adopted a mixed research design employing both quantitative and qualitative data collection methods. The sample consisted of 292 Turkish teachers. The qualitative stage involved 292 Turkish teachers, while the qualitative stage involved ten Turkish teachers. Data were collected using a demographic characteristics questionnaire and the Distance Learning Attitude Scale (DLAS) developed by Ağır (2007). Frequency, percentage, arithmetic mean, and standard deviation were used for analysis. A t-test was used to determine whether participants’ attitudes towards distance learning differed by “gender” and “degree.” An ANOVA was used to determine whether participants’ attitudes towards distance learning differed by “work experience” and “knowledge and experience in distance learning.” Th...

All schools in Turkey have switched to distance learning since the onset of the pandemic. This paper investigated Turkish teachers' attitudes towards distance learning based on different variables. This study adopted a mixed research design employing both quantitative and qualitative data collection methods. The sample consisted of 292 Turkish teachers. The qualitative stage involved 292 Turkish teachers, while the qualitative stage involved ten Turkish teachers. Data were collected using a demographic characteristics questionnaire and the Distance Learning Attitude Scale (DLAS) developed by Ağır (2007). Frequency, percentage, arithmetic mean, and standard deviation were used for analysis. A t-test was used to determine whether participants' attitudes towards distance learning differed by "gender" and "degree." An ANOVA was used to determine whether participants' attitudes towards distance learning differed by "work experience" and "knowledge and experience in distance learning." The Mann-Whitney U test was used to determine whether participants' attitudes towards distance learning differed by "school type." A Scheffe's Test was used to make posthoc comparisons to determine the source of significant differences. Qualitative data were collected through focus group interviews using a semi-structured interview form (n=10). The qualitative data were analyzed using content analysis. The results showed that participants had positive attitudes towards some aspects of distance learning, whereas they had negative attitudes towards others. Their DLAS scores significantly differed by "school type," "work experience," and "knowledge and experience in distance learning" but not by "gender" and "degree."

Fictional characters give literary works a sense of reality. The actions of fictional characters play a crucial role in children's personality development. Young readers who lack critical reading skills are more likely to incorporate fictional characters into their lives because they have a hard time telling reality from fiction. Therefore, we should determine how children perceive fictional characters and teach them that they are imaginary figures. In this way, we can help them approach those characters' actions from an external and critical perspective. This study adopted a qualitative research design (case study) to investigate secondary school students' perceptions of fictional characters. The sample consisted of 45 secondary school students (28 female and 17 male). Data were collected through interviews and document review techniques. Data were analyzed using content analysis. Results showed that participants were more likely to be interested in and identify with characters with appealing personality traits. They had four types of approaches to fictional characters: (1) Wanting to change the storyline depending on what the fictional character goes through, (2) being influenced by them, (3) seeing them as role models, or (4) ignoring them. They wanted to change the storyline, especially when the villain got what he wanted or when the hero or the victim was unhappy, suggesting that they mostly took the protagonist's side (the good guy). While most participants attributed an ontological meaning to anthropomorphic characters, the symbolic meaning became of secondary importance. They were more interested in and identified more with characters with good living conditions and no death experiences.

This paper focused on teachers' personal stories to determine the pedagogical function and impact of children’s literature. This study employed a life-story interview approach within a qualitative narrative inquiry methodology. The sample consisted of ten teachers from different branches. Participants were recruited using purposive sampling. Data were collected through interviews and analyzed using thematic and narrative structure approaches. The narrative structure consisted of three components: problem, activities, and denouement. Participants’ life stories were thematically analyzed. The results show that teachers’ observations and efforts help students recognize their problems. Teachers who associate their own stories with children’s books lead to positive outcomes for themselves and their students. This experience helps students become aware of themselves and their problems and surrounding while helping teachers transform themselves individually and professionally. Therefore, children’s books are pedagogically crucial for both students and teachers. This result shows that we should first raise educators’ awareness of the pedagogical meaning and value of children’s literature. Future narrative inquiries should focus on students’ stories to determine the impact of children’s literature on children.

It is important to supply students with skills about text type and structure in educational environments. To have such skills gives the student many advantages in the process of comprehending, and evaluating any text. This study aims to bring out the opinions of Turkish language teachers and elementary school teachers about teaching text type and structure. In this study, a descriptive research design was employed and the participants consisted of 55 Turkish language teachers and elementary school teachers. Content analysis was utilized for data analysis. In this study, to check reliability and validity, the statements of participants were transfered directly, participant confirmation and the percent of agreement (approximately % 0, 81) between two researchers were used. It was found that Turkish language teachers and elementary school teachers generally adopted a different teaching approach, and used the text-based, production and conversion, information transfer, and audiencecentred activities. The participants stated that there are different problems in Turkish textbooks concerning the teaching. It is suggested that studies should be carried out to solve the problems that teachers have stated in the teaching of text type and structure.

In this study, the concept of carnivalism of Mikhail Bakhtin (1895-1975), one of the contemporary literary theorists, was explained, and its reflections on children's literature and its pedagogical function were discussed. Children's literature is primarily a literary production form based on adult performance. The child is only the consumer of the text. Hence, it can be mentioned that the adult perspective is dominant in children's literature. However, some texts written with a carnivalistic perspective demolish this authority, equip the children with a power that transcends the society or the adult hegemony. Through the carnivalesque characters, the child perceives that the individual can sometimes be stronger than social norms, have foresight about how ideological devices will shape the individual, acquires a culture of criticism, and acquires awareness of the norms imposed by the sociocultural mechanism. Another important purpose of the carnivalism in children's literature is that it serves to treat the phenomenon of violence with a method suitable for children.

The point of view preferred by the author in the construction of fictional texts directs the way the
reader comprehends the text. In this study, which is structured with a qualitative and descriptive pattern, 30
fictional texts in secondary school Turkish textbooks were examined in terms of focalization and narrator.
According to the data obtained, the narrators are often situated outside and observe the events from the
outside in the fictional texts examined. In general terms, it has been seen that subjective and objective
focalization forms are used together and multiple focuses are not included in any fictional text. While the
objective focalization form (n: 30) is preferred in all texts, the subjective focalization (n: 16) has less
distribution level. It can be said that the frequency level of the texts in which three different focusing modes
(internal, external and dual focusing) (n: 3) are used together is low. In the fictional texts examined, it was
determined that the narrator was mostly placed outside and the adult voice dominated in the fiction. This
causes the characters to be recognized not through their inner worlds, but in an outside voice. In general, the
ascendency of the adult voice in the texts places the adult narrator in a privileged position in the fictional
world. Particularly the third-person narrator, the narrator’s voice being an adult, the narrator’s external
positioning is the basic indicators of this. From this point of sight, it can be said that a distance has been
established between the narrator and the child reader/student in the fictional texts. With a general evaluation,
it can be stated that in the fictional texts in secondary school Turkish textbooks, the way of seeing adults
dominates, the child's perspective is not sufficiently represented, and an authoritative distance is created
between the child reader and the narrator. Apart from this study, various literary works or texts addressing
children can be examined in terms of focalization, point of view, and narrator.
Structured Abstract: Point of view, in other words, focalization, is an important element that guides writing

This study aims to develop a rubric that enables the evaluation of the fictional texts produced by middle school students with a holistic view, accurately and objectively, and to perform the validity and reliability studies of the developed rubrics. For this aim, firstly the relevant body of literature was reviewed and an item pool was created. Then, these items were represented to the opinions of four domain experts to ensure the validity of the rubric. In line with the feedback from the domain experts, the items were given their final form. Therefore, the rubric has a structure consisting of 25 items and enabling performance evaluation in 4-point likert scale. Then, in a secondary school in the city center of Van, fictional texts were written, without topic limitation, in a total of 40 students studying at different grade levels. These fictional texts were given points by two different Turkish teachers using rubric developed. To look at the consistency between the scores of Turkish language teachers, Krippendorff's Alpha Coefficient and Pearson Moments Multiplication Correlation Coefficient were used. As a result of the analysis, Krippendorff's Alpha Coefficient was 0,92 and Pearson Moments Multiplication Correlation Coefficient was 0,94. Consequently, it was concluded that the rubric developed within the scope of this study is a valid and reliable measurement tool that can be used in the evaluation of fictional texts written by middle school students. This rubric, which has been tested as a result of various procedures as a valid and reliable measurement tool, can be used by Turkish language teachers in evaluating the fictional texts produced by middle school students. Turkish language teachers, with the help of this rubric, can evaluate the fictional texts written by students correctly and objectively and find the opportunity to score easily. Structured Abstract: The main materials in the teaching of language and literature are linguistic texts. When looking at the general characteristics, the texts have different organizations and functions. It is important to * Bu çalışmanın verileri, 2018-2019 eğitim-öğretim yılında toplanmış ve çalışma 2019 yılı aralık ayında tamamlanarak yayın aşamasına 18 Şubat 2020 tarihinde gönderilmiştir.

One of the strategies to understand text recently proposed in language and literature education is close reading. Regarding this strategy, it can be said that there is a theoretical and practical deficiency in Turkish textbooks and Turkish Language Teaching Program (2018). Close reading is a strategy that helps the student become competent in many ways such as critical thinking, examining a difficult text from an academic point of view, and questioning details. Therefore, in Turkish education, teachers and students should be made aware of close reading and opportunities should be created for the internalization of this strategy. The main purpose of this study, which is designed with the descriptive survey model, is to concretize how to use the close reading strategy in Turkish education with an activity draft. For this purpose, a close reading-based activity was prepared about the story called "İhtiyar Çilingir" which is above the level of 8th grade students and needed a guide. The sample activity aimed to improve the student's summarizing skills. A variety of activity drafts, structured by close reading and with different goals (such as understanding the track, understanding the narrative components) can be prepared. Then, these activities can be implemented in the classroom and the effectiveness of the close reading strategy can be evaluated from different perspectives.

Türk masalları üzerine önemli çalışmalar gerçekleştiren Pertev Naili Boratav‟ın derleyip yayımladığı 48 masalı grotesk ögeler açısından incelemeyi amaçlayan bu çalışmada veri toplama yöntemi olarak doküman incelemesi kullanılmıştır. İçerik analizi yöntemiyle de veriler çözümlenmiştir. Elde edilen bulgulara göre şiddet eylemlerinden öldürme dağılım açısından ilk sırada yer alırken bıçaklanma/hançerlenme/şişlenme ve karın yırtma ise en alt düzeydedir. Çözümlenen masallarda 4 farklı olağandışı varlıkla (dev, canavar, ejderha, bitişik varlıklar) karşılaşılmıştır. Ayrıca sadece 3 grotesk mekân (mağara, orman ve vahşi doğa) belirlenmiştir. Grotesk figürlerden kötülük yapan bir hayvan ilk sırada yer alırken farklı sıklık düzeyiyle kocakarı, kötülük peşindeki erkek ve cadı belirlenen diğer grotesk figürlerdir. Sonuç olarak çalışma kapsamında çözümlenen masallardaki grotesk ögelerin Türk masal özelliklerine göre şekillendiği ve Türk masallarının genel özelliklerinden kopuş yaşanmadan grotesk ögelerin içeriğe yansıdığı görülmektedir. Bunun dışında masallardaki grotesk ögelerin çocuğun kimlik edinimi sürecinde ve eğitim ortamlarında yararlanılabilecek nitelik ve işlev taşıdığı söylenebilir.

In this study, activities and questions connected to text type and structure in Turkish textbooks of secondary schools were examined. In this descriptive qualitative study, content analysis method is used to examine the data. It was found that activities and questions in the secondary school 5th-8th-grade Turkish textbooks that are published and approved by the Ministry of National Education in the 2018-2019 academic year were not balanced or systematic in terms of numerical and class levels. It is determined that students are intensively introduced with informational text types. In terms of frequency, it was determined that narrative texts were second, poetry was third. It is observed that the structure of informational texts is not adequately focused in terms of structural components. The elements of the narrative texts have been taken more places in terms of frequency. In this respect, it is difficult to mention a parallel between the types of texts discussed and the structural or types of components that are taken into consideration. Hence, it can be said that activities related to the structure of informational texts in textbooks remain superficial.

This research is a qualitative and descriptive study aiming to determine the grotesque elements in 26 fairy tales compiled and published by Hungarian Turkologist Ignacz Kunos, one of the pioneers of Turkish folk literature studies. In this research, document analysis was used for data collection and content analysis was used for data analysis. There were no grotesque elements in the 2 fairy tales (M1, M21) examined in the study. In 24 fairy tales, different grotesque elements have been identified, although they show different distribution. 15 different grotesque actions (n: 39) were determined in the tales examined. All of the grotesque actions, except “taking on a different body” (n: 9), are violent. However, in the fairy tales that Kunos compiled and published, none of the grotesque elements such as alcohol trap, monster, gin, madness, insanity, fleshing, skewering were encountered. 2 grotesque beings [giant (n: 10), dragon (n: 4)]; 4 grotesque spaces [graveyard (n: 3), cave (n: 2), wild nature (n: 2) and forest (n: 1)]; 6 grotesque objects [sword (n: 5), dagger (n: 4), knife (n: 3), axe (n: 1), knob (n: 1), a poisonous object (n: 1)] and 4 grotesque figures [crone (n: 7), witch (n: 4), a male intending to evil (n: 4), an animal intending to evil (n: 3)] were identified. It can be said that the fairy tales that Kunos compiled and published in terms of the violent act contain elements that may create fear for the child. In some fairy tales, the intensity of violence may be objectionable to the child reader. Therefore, the data of these studies can be used in the selection of tales to be taught to the child. The grotesque elements in these fairy tales can play a functional role to overcome the child's fears. Fairy tales with grotesque elements can be brought together with children and discussed with them and the symbolic meanings of such elements can be emphasized. Turkish tales compiled and published by different researchers in later periods can be examined in terms of grotesque elements and their educational functions.

Erhan ŞEN 2 ÖZ Deneyimleri açısından yetişkinden farklı olan çocuk, yaşamı anlamlandırmak ve belleğindeki sorulara yanıt bulmak için sürekli bir arayış içindedir. Çocuğun bilişsel olduğu kadar duygusal açıdan da desteklenmesi gerekir. Bu açıdan özellikle çocukluk döneminde edebiyat önemli bir işlev taşıyabilir. Çünkü o kaynağını yaşamdan alır. Bu nedenle çocuk okur yaşamla ilgili tüm olguları (ölüm, boşanma, aşk, acı…) yazınsal yapıtlarda görebilir. Dünyanın indirgenmiş bir biçimini sunarak çocuğun yaşam ve insan gerçekliğini bir bütün olarak kavramasına yardım eder. Ölüm, insanın dolayısıyla çocuğun anlamlandırmakta ve kabullenmekte zorlandığı yaşam gerçekliklerindendir. Kendi yakınlarını kaybeden ya da çevresinde yaşamını yitiren kişiler gören/duyan çocuk sarsılır. Çocuğun duygusal yönden sağaltımında yetişkinlerin yardımlarının yanında çocuk kitaplarına da önemli sorumluluklar düşer. Ancak bunda önemli olan çocuğa yönelik eserlerde ölümün çocuk ve yaşam gerçekliğine uygun bir biçimde ele alınmasıdır. Ayrıca duyarlı bir yapıya sahip ölüm olgusunun çocuk gerçekliğine ve edebiyatına uygunluğunun bilimsel çalışmalarla incelenmesi gerekir. Çalışmamızda çağdaş çocuk edebiyatı yazarlarından Sevim Ak'ın çocuk romanlarında işlenen ölüm olgusu betimlenmeye çalışılmıştır. Doküman çözümlemesi yöntemi ile yazarın 8 çocuk romanı incelenmiştir. Ak'ın çocuk romanlarında merkeze oturtulmayan ölüm izleğinin çocuğu yaşam gerçekliğiyle karşılaştıran ve karamsarlığa düşürmeyen bir biçimde işlendiği söylenebilir. Anahtar Sözcükler: Sevim Ak, çocuk edebiyatı, yaşam gerçekliği, ölüm olgusu. ABSTRACT Child, who has less experience than adults, is in a continuously searching to understand and find answers to questions that are in his/her mind. So children must support emotionally as cognitively. Therefore, especially literature can carry an important function in the term of childhood. Because literature takes its source from life. So, child reader can see all case of life in the literary works (death, divorce, love, pain…). Literature helps to them comprehend reality of life and human offering a reduced form of the world Death is a difficult case of reality life in point of understanding and accepting it for children as adults. So they need to be supported by adults. They are shaken when see or hear that someone who close person to them had lost her/his life. From this perspective, apart from the support of adults, children's books have an important mission. Their efficiencies depend on how death have been handled in these fictional works. In this study 8 children's novels that belong to Sevim Ak, who is a writer of contemporary Turkish children's literature, were examined. Document analysis method was used in this study. According to findings of this study, the theme of death is not centrical subject in her novels. But writer's novel can use to help children about the case of death. So we can say that handling the case of death is suitable to children in these novels. Giriş Çocukların mükemmel yargıları ve bu yargıları bildirmek için geniş düzeyde deneyimleri yoktur. Bu bakımdan edebiyat, çocuğun gelişiminde önemli bir rol üstlenir. Onları kuşatan dünyayı anlamlandırmalarına aracılık eder (Gamble & Yates 2002, s. 56; Sawyer 2012, s. 3). Kaynağını yaşamın gerçekliğinden alan edebiyat, çocuk okura yaşamın güzel yönlerini gösterirken acı yanlarını da göz ardı etmemelidir. Yaşamda yer alan tüm gerçeklikler çocuğun gelişimsel özellikleri ve çocuk edebiyatının ilkeleri göz önünde bulundurularak işlenebilir. Benimsenmesi, anlaşılması güç olay ya da olgular edebiyatın olanaklarıyla çocuğun dünyasına sunularak gerçek yaşam için ön deneyimler yaratılabilir. İnsan gelişiminin son evresi olan ölüm, doğanın kaçınılmaz bir olgusudur. Aynı zamanda insan yaşamını anlamlandıran yönlerden biridir.

“Cesur Çocuklara Korku Hikâyeleri" adlı üç resimli çocuk kitabından oluşan serideki öykülerde yer alan grotesk ögelerin nasıl bir dağılım sergilediğini tespit etmeyi amaçlayan bu çalışma, nitel desende yapılandırılmıştır. Verilerin toplanması için doküman analizi, çözümlemesinde ise betimsel analiz kullanılmıştır. Elde edilen
bulgulara göre seride grotesk ögelerden olağanüstü varlıklar (canavar, dev, hayalet vampir...) en yoğun dağılıma sahiptir. Olağanüstü varlıklar arasında dağılım açısından “canavar” ilk sırada yer almaktadır. Peri, tabela yiyen, harita yutan, pusula kemirgeni ve ekmek yağmalayıcıları da en alt düzeyde yer almaktadır. Grotesk görünümlü eylemler
arasında “yemek/mideye indirmek”, grotesk görünümlü mekânlar arasında “orman” grotesk görünümlü nesneler arasında “kılıç” ve grotesk görünümlü figürler arasında da “kötülük peşindeki hayvan” birinci sırada yer almaktadır. Sonuç olarak Cesur Çocuklara
Korku Hikâyeleri adlı seride çoğunluğu korku imgesi olarak varlık gösteren grotesk ögelerin genelde "olağanüstü varlıklar" yoluyla yapılandırıldığı söylenebilir. Ayrıca seride grotesk ögelerin kanlı sahneler, cinsellik, argo ifadeler, belirsizlikle bitme ve süreklilik arz eden karamsar atmosfer gibi çocuğun duygusal dünyasını örseleyebilecek
unsurlardan uzak sunulması yönüyle incelenen serisinin, çocuğun kişilik ve kimlik edinimi sürecinde yararlanılabilecek niteliğe sahip olduğu söylenebilir.

Distopik yapıtlar, okurları dünyanın geleceğine ilişkin kötü senaryolarla buluşturarak
onları uyaran yazınsal ürünlerdir. Bu senaryolar teknolojik gelişmeler, salgın hastalıklar, çevre
kirliliği, denetimci ve baskıcı yönetimler, klonlama, yapay zekâ, iklim değişiklikleridir. Okura
distopik evren sunulurak çeşitli kurumlar sorgulanır, belli problemlere dikkat çekilir. Bireysel,
toplumsal, psikolojik, ekonomik, biyolojik, ahlakî, politik, dijital sonuçlar iletilir. Okurdan yeni
bakış açıları edinmesi, bilinç geliştirmesi ve duyarlı olması beklenir. Nitel araştırma deseninin
kullanıldığı bu çalışmada doküman analizinden, verilerin çözümlenmesi için betimsel analizden
yararlanılmıştır. Çalışmada inceleme nesnesi olarak Dilge Güney’in “1 GB Adalet” adlı
distopik yapıtı incelenmiş ve çözümlenmiştir. Yapıtın distopik anlatıların tipik özelliklerini
sergilediği görülmüştür. İnceleme sonucunda yapıtın distopik boyutu, eleştirilen
kurumlar(adalet, medya, aile, reklamcılık sektörü ve sosyal medya), dikkat çekilen
sorunlar(gelir adaletsizliği, çocuk hakları, bilinçsiz sosyal medya tüketiciliği, iletişimsizlik ve
kabul görme) ele alınmıştır. Bu açıdan özellikle yapıtın güncelliği, okurda farkındalık
yaratması, bilinç oluşturması, duyarlık geliştirmesinden hareketle okurlara salık verilecek
nitelikte olduğu söylenebilir.

Kurmaca edebiyat yapıtlarında olay örgüsünü yapılandıran temel öge çatışmalardır. Gerçek yaşamda olduğu gibi kurgusal yapıtlardaki karakterler çeşitli engellerle, güçlüklerle karşılaşmaktadır. Karakterlerin üstesinden gelmeye çabaladığı, güçlüklere boyun eğdiği ya da
bunları yendiği olgu ve durumlar çatışmaları doğurmaktadır. Çatışmalar okurun dikkatini çekerek merak duygusunu ve gerilimi canlı tutmaktadır. Özellikle çocuk okurun gelişimsel özellikleri hesaba katıldığında çatışmalar onun yazınsal yapıtı baştan sona okumasına sağlayan
temel bileşenlerdendir. Olaya dayalı yazınsal yapıtlarda çatışmalar “teknoloji-doğa çatışması, kişi-kişi çatışması, kişi-doğa çatışması, kişi-toplum çatışması ve kişinin kendisiyle çatışması” olmak üzere beş başlık altında değerlendirilmektedir. Bu araştırmada 7-12 yaş düzeyindeki
çocuklara seslenen korku türündeki “Cesur Çocuklara Korku Hikâyeleri” adlı resimli kitap üçlemesi çatışmalar açısından incelenmektedir. Nitel araştırma deseniyle yapılandırılan bu araştırmada verilerin toplanması için doküman incelemesinden, verilerin çözümlenmesi için de içerik analizinden yararlanılmıştır. Bulguların daha somut aktarılması, veri kaybının önlenmesi için günümüz araştırmacılarının yoğunlukla kullandığı nitel araştırma yazılımlarından MAXQDA 2022 kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre karakterlerin çoğunlukla dışsal çatışmalarla karşılaştıkları, içsel çatışmaların ise minimum düzeyde kaldığı görülmüştür.

Çocuk edebiyatı yapıtlarında işlenen duygu durumları çocuğun duyularını devindirerek onun duygu evrenini zenginleştirir. Çocuk okur, okuduğu kitapların anlamsal dünyasında çeşitli duygu katmanlarıyla karşılaştığında duygu durumlarını sezmeye, anlamaya ve böylelikle kendi duygularını da fark etmeye başlar. Bu araştırmanın amacı çağdaş çocuk edebiyatımızın önemli yazarlarından Sevim Ak’ın “Vanilya Kokulu Mektuplar” adlı çocuk romanını (8 yaş ve üzeri) duygular açısından çözümlemektir. Verilerin toplanması için doküman analizine, verilerin çözümlenmesi için de içerik analizine başvurulmuştur. Çalışmada elde edilen bulguların daha görünür ve somut kılınması, veri kaybının minimum düzeye indirgenmesi için nitel
araştırmalarda kullanılan analiz yazılımlarından MAXQDA 2022 kullanılmıştır. Çalışma kapsamında incelenen çocuk romanında toplamda 387 olmak üzere 25 farklı duygu belirlenmiştir. Sevinç, sevgi ve şaşkınlık duygularının yoğun bir dağılıma sahip olduğu görülmüştür. Yapıttaki duygular bütünsel bir bakış açısıyla irdelendiğinde öncelikle sevinç,
sevgi ve şaşkınlık duygularının metin boyunca baskın olduğu; üzüntü, huzursuzluk gibi olumsuz duyguların kurgunun başlarında yoğunluk gösterdiği, sonlara doğru ise azaldığı görülmüştür. İncelenen yapıttaki duyguların kesişimi değerlendirildiğinde tespit edilen 25 duygudan 7'sinin (suçluluk duygusu, aşağılık duygusu, tereddüt, düş kırıklığı, pişmanlık,
kızgınlık, isteksizlik) diğer duygularla herhangi bir kesişim sergilemediği, diğer duyguların ise (18 duygu) birbiriyle en az bir defa kesiştiği bulgulanmıştır. Sonuç olarak yapıtın girişinde olumsuz duygular işlense bile metnin olumlu duygularla sonlandırıldığı, bu yönden çocuk okurun olumsuz duygu durumlarıyla baş başa bırakılmadığı görülmüştür.

Dil ve edebiyat öğretimi öğrencinin hem düşünce hem de duygu dünyasını zenginleştirmeyi hedeflemektedir. Tematik anlayışla yapılandırılan Türkçe Dersi Öğretim Programı (2018) bu amaçla ders kitaplarına alınabilecek “Duygular” temasına ve duygularla ilişkili çeşitli konulara (beğenme, heyecan, kaygı, duygu yönetimi gibi) yer vermektedir. Bu çalışmanın amacı da ortaokul 7. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki duygular temasına alınmış metinleri işledikleri duygular açısından çözümlemektir. Verilerin toplanması için doküman analizine, verilerin çözümlenmesi için de içerik analizine başvurulmuştur. Ayrıca bulguların somutlaştırılması ve görselleştirilmesi, veri kaybının minimum düzeye indirgenmesi için nitel çalışmalarda kullanılan analiz yazılımlarından MAXQDA 2022’den yararlanılmıştır. Araştırmanın inceleme nesnelerini 2022-2023 eğitim öğretim yılında ortaokul 7. sınıflar için hazırlanmış ve duygular
temasına yer veren iki Türkçe ders kitabı (MEB Yayınları ve Özgün Yayıncılık) oluşturmaktadır. Elde edilen bulgulara göre ortaokul 7. sınıf Türkçe ders kitaplarında “sevinç/neşe” (f: 14; %12,7) duygusu sıklık açısından ilk sırada yer alırken, “sevgi” (f: 12; %10,9), “üzüntü/keder” (f: 12; 10,9) duygularının da yoğun bir dağılım gösterdiği belirlenmiştir. Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yayımlanan ders kitabında olumsuz duygular
[üzüntü/keder (f: 11), özlem (f: 7), sitem (f: 5)]; Özgün Yayıncılık tarafından hazırlanan ders kitabında ise olumlu duygular [sevgi (f: 8), sevinç/neşe (f: 7), mutluluk (f: 4)] daha yoğun bir dağılım sergilemiştir. Sonuç olarak Özgün Yayıncılık tarafından hazırlanan ders kitabındaki duygular temasına ait metinlerin daha iyimser duygular içerdiği söylenebilir.

Günümüzde çocuklara seslenen kitaplarda biçimsel ve türsel çeşitlilikten söz edilebilir. Çocuk okurun önünde fantastikten bilimkurguya, dedektif ve polisiyeden korku türüne kadar geniş bir yelpaze vardır. Bu türlerden korku edebiyatı çeşitli gerekçelerle (çocuğu duygusal yönden örseleyeceği, duyarsızlaştıracağı, ürküteceği gibi) okunacak kitaplar arasında sakıncalılar listesinde yer almaktadır. Bu çalışmanın amacı da 7-12 yaş grubuna seslenen Cesur Çocuklara Korku Hikâyeleri (Büyülü Orman) (2015) başlıklı korku türündeki resimli kitabı (8 öykü) “korku” teması çerçevesinde çözümlemektir. Çalışmada veri toplama yöntemi olarak doküman incelemesine, verilerin çözümlenmesi için de içerik analizine başvurulmuştur. Ayrıca veri analizinde nitel araştırmalarda kullanılan yazılımlardan MAXQDA 2022’den yararlanılmıştır. Çalışmanın problem tümcesi “Büyülü Orman” başlıklı korku türündeki resimli çocuk kitabı
korku teması çerçevesinde nasıl bir özellik sergilemektedir?” biçiminde tanımlanabilir. Elde edilen bulgulara göre çocuk karakterlerde uluma (f: 2), hırlama (f: 1), homurtu (f: 2), gıcırtı (f: 1) seslerinin, olağan dışı figürlerin [cadı (f: 7), yaratık (f: 3), kurt adam (f: 2), karaltı (f: 1), büyücü (f: 1)] korkuya neden olduğu belirlenmiştir. Bunun yanı sıra söz konusu yapıtta çocuk karakterlerin korkuyu ortaya çıkaran durumlar karşısında çoğunlukla “kaçma” (f: 7) eylemini tercih ettikleri, korkuyu doğuran ögeler (tekin olmayan orman, tuhaf bir hayvan) karşısında ise unutma (f: 1) ve dudak bükme (f: 1) davranışlarını sergiledikleri görülmüştür. Yapıtın seslendiği yaş düzeyinin (7-12 yaş) duygusal gelişimi hesaba katıldığında korku temasının hedef kitlenin gelişimsel özelliklerine uygun kurgulandığı söylenebilir.

Distopik metinler, dünyaya ya da mevcut koşullara eleştirel bir perspektiften bakarak okurda çeşitli konulara (otoriter yönetimler, kötü amaçla kullanılan teknolojik çalışmalar, canlı kopyalama gibi) ilişkin olarak bir farkındalık yaratmayı hedefler. Ütopik anlatıların tersine daha kötücül bir dünyanın işlendiği bu metinlerde gelecekte küresel anlamda karşılaşılabilecek olası sorunlara dikkat çekilir. Bu tür metinlerde cehennemvari bir dünya kurgulansa bile çocuk/genç okur karamsar bir dünyayla baş başa bırakılmaz bunun yerine hedef kitlede bir öz bilinç oluşturulmak hedeflenir. Dünyanın ya da yaşamın ters yüz edilmiş bir boyutta ya da farklı yaşam formlarında sunulması da okurun insan, çeşitli yaşam formlarını farklı açılardan görmesine aracılık eder. Böylece okur, küresel sorun ve olgulara dönük bir farkındalık edinerek çeşitli çözümler geliştirmek için fırsatlar yakalar. Nitel araştırma deseninde yapılandırılan bu çalışmada verilerin toplanması için doküman analizinden, verilerin çözümlenmesi için betimsel analizden yararlanılmıştır. Çalışmada inceleme nesnesi olarak Luigi Ballerini’nin “Adı Sıfır” başlıklı distopik metni çözümlenmiştir. İnceleme sonucunda söz konusu yapıtın sahip olduğu pedagojik boyut ortaya koyulmuştur. Elde edilen verilere göre bu yapıt hedef kitlede (15 yaş ve yukarısı) günümüzdeki çeşitli problemlere (ekolojik çürüme, dijital bağımlılık, bilimin kötücül amaçlara alet edilmesi, politik baskı, bilincin denetim altına alınması…) ve beden, aile, eğitim, özne/birey gibi fenomenlerin anlamına odaklandığı görülmektedir. Bu yönüyle söz konusu yapıtın eğitim öğretim ortamlarında yararlanılabilecek yazınsal bir nitelik ve pedagojik boyut taşıdığı söylenebilir.

Okuma kültürü; bir bireyin, kendine
özgü bağları olan bireylerin oluşturduğu
toplumsal grupların ve de bu iki ögenin
oluşturacağı geniş anlamdaki toplumsal
bütünlüğün ve böylece okuma eylemiyle
kurulacak olan bağın niteliği ile yakından
ilgilidir. Bir toplumun geleceğini kuracak
bilgi ve deneyim birikimi o toplumun için
vazgeçilmez bir öneme sahiptir.

Çocukların okuma kültürü edinmesinde erken döneme seslenen çocuk edebiyatı yapıtlarının etkisi yadsınamaz. Gelişim özelliklerine uygun biçimde üretilen kitaplar çocuğun bilişsel, duyuşsal, toplumsal ve ahlaksal yönlerden yetkinleşmesine hizmet eder. Ancak seçilen kitabın pedagojik açıdan işlevini yerine getirmesi için tüm boyutlarıyla nitelikli bir yapıya sahip olması gerekmektedir. Bu kitabın amacı da önceden akademik bir bakış açısıyla sınanmış ve değerlendirilmiş resimli kitaplara ilişkin olarak anne babalara, eğitimcilere, kısacası tüm ilgililere bir öneri sunabilmektir.
Elinizdeki kitap iki bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde aşırı kavramsallaştırma ya da terimlere başvurmadan erken çocukluk dönemine seslenen kitaplara ilişkin genel bir çerçeve çizilmiştir. İkinci bölümde ise okulöncesi dönemindeki çocuklara seslenebilecek on beş (15) resimli çocuk kitabı “kitap bilgileri, dış yapı (boyut, kapak, cilt ve kâğıt, sayfa düzeni, harfler), iç yapı (konu, izlek ve ileti, karakter, dil ve anlatım, çevre), eğitsel özellikler ve genel değerlendirme” başlıkları altında değerlendirilmiştir.
Kitabın öncelikle okulöncesi çocuklarımızın daha nitelikli kitaplarla buluşmasına aracı olması temennisiyle tüm ilgililere şimdiden iyi okumalar diliyorum.

Bu çalışmanın amacı ortaokul Türkçe Ders Kitaplarında yer alan grafik, tablo ve çizelgelerle yapılandırılmış etkinlikleri sınıf düzeyi, metin türü, öğrenme alanı ve Türkçe Dersi Öğretim Programındaki kazanım ve açıklamalara göre dağılımını incelemektir. Araştırmanın veri kaynağını 2018-2019 eğitim-öğretim yılında Milli Eğitim Bakanlığı tarafından onaylanan ve yayımlanan ortaokul 5-8. sınıf Türkçe ders kitapları (6 kitap) oluşturmaktadır. Verilerin toplanması için doküman incelemesi yönteminden, verilerin çözümlenmesinde ise içerik analizinden yararlanılmıştır. İncelenen ortaokul Türkçe ders kitaplarında grafik, tablo ve çizelgelerle yapılandırılmış toplam 58 etkinlikle karşılaşılmıştır. Analiz sonucunda; bu etkinliklerin genelde sınıf düzeylerine paralel bir artışa sahip olduğu, bu ögelerle yapılandırılmış etkinliklere en fazla bilgilendirici metinlerde yer verildiği, çoğunlukla yazma becerisine odaklanıldığı ve öğrenciden bu ögelerdeki bilgileri yorumlaması istendiği görülmüştür. Özellikle etkinliklerde çizelgelere yeterince yer verilmemesi Türkçe Dersi Öğretim Programının (2018) amaç ve kazanımlarıyla çelişik bir durum ortaya çıkarmaktadır.