Fatih Hakan Kaya

European travellers writing about İzmir and environs in the XVIII-XIX. centuries have called the hot spring we know today as Halkapınar the “Diana Baths”. They have not specified what kind of building complex was found around the Halkapınar pond. Corinthian capitals kept inside the gardens of Halkapınar IZSU facilities today are also but a small part of the building materials here. These capitals, which enable us to date the building complex to an extent, are important in the sense that they bring together the testimony of the ancient age with that of XVIII-XIX. centuries. This paper discusses the dating of Halkapınar  Corinthian capitals as well as the identity of the building complex found in this hot spring in the light of both ancient and XVTII-XIX. century sources.

MÖ I. yüzyıldan itibaren imparatorluk kimliği kazanmaya başlayan Roma, hemen hemen tüm Akdeniz coğrafyasının mutlak hâkimi haline gelmişti. Gerek Roma’da gerek merkezden yönetilen eyaletlerde İmparatorluk, ihtişamını düzenli şehirler ve bu şehirlerde girişilen imar faaliyetleri ile göstermekteydi. Akdeniz’de yaşanmaya başlanan Roma Barışı ile gelişen ticaret sonucunda kalabalıklaşan kentlerde kamu-sal alanların yeniden düzenlenmesi, hatta imar edilmesi ihtiyacı doğmuştur. Bu ya-şanan hızlı gelişim sonucunda Helenistik dönemden beri taş bezemeciliğinde öne çıkan kentler, yeni imar edilen Roma kentlerinde mimari bezeme biçemleri ile yeni akımlar yaratmışlardır. Ephesos, Pergamon ve Aphrodisias gerek hammaddeye olan yakınlığı gerek plastik işçiliğindeki gelenekleri nedeniyle tüm Anadolu, hatta Akde-niz coğrafyasında hâkim akımlar haline gelmiştir. MS II. yüzyılın ikinci yarısından itibaren mimari plastik ve bezeme biçemini etkisi altına almaya başlayan Aphrodi-sias Okulu’nun yaratılarını, Roma, Yunanistan, Suriye-Filistin ve Kuzey Afrika’nın yeniden imar edilen kentlerinde görmek mümkündür. Aphrodisias Bezeme Oku-lu’nun özgün biçemini yansıtan eserlerin yanı sıra Anadolu dışında üretilen eserler-de yerel biçemlere, hatta unsurlara yer verdiği örneklere de rastlamak mümkündür. Yazılı kaynaklara göre Roma İmparatorluğu tekelinde olan taş ocaklarından mimari elemanlar yarı işlenmiş olarak sevk edilmekteydi. Olasılıkla sevk edilen bu başlıkla-ra taş ustaları da eşlik etmekteydi. Farklı lisanların konuşulduğu ve birden çok ırkın bir arada yaşadığı Roma kentlerinde, bu taş “ticareti” sanatsal etkileşim ile birlikte kültürel etkileşimi de beraberinde getirmekteydi.

Rome, which acquired the identity of an empire from the first century BCE, had become the absolute ruler of almost all of the Mediterranean. In both Rome and the provinces governed by the center, the Empire showed its grandeur through well-ordered cities and building activities in these cities. The need for reorganization and even reconstruction of public spaces emerged in the cities which got crowded as a result of the growing trade following the Roman Peace in the Mediterranean. As a result of this rapid development, the cities which were prominent in stone ornamentation during the Hellenistic period created new trends with their architectural ornamentation styles in the newly built Roman cities. Ephesos, Pergamon and Aphrodisias became dominant schools in Asia Minor and even throughout the Mediterranean due to their proximity to raw materials and their long tradition of working stone. It is possible to see the works of Aphrodisias School, which started to influence the architectural ornamentation style with the second half of the 2nd century onwards, in the newly built cities in Rome, Greece, Syria-Palestine and North Africa. In addition to the works that reflect the original style of Aphrodisias Ornamentation School, it is possible to see examples that include local styles and even elements in the works produced outside of Asia Minor. According to the written sources, the architectural elements of the stone quarries which were monopolized by the Roman Empire were shipped in semi-finished form. They were probably accompanied by stonemasons. In the Roman cities where different languages were spoken and multiple races lived together, this stone “trade” brought cultural interaction together with artistic interaction.