Burgi

Burgi
Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Herriko ikuspegia Ezka ibaitik, bere zubirekin
Bandera Armarria
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Lurraldea	Nafarroa Garaia
Merindadea	Zangoza
Eskualdea	Pirinioak
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Nafarroa
Barrutia	Agoitz
Mankomunitatea	Ezka-Zaraitzu
Izen ofiziala	Burgui / Burgi
Alkatea (2015-2023)	Elena Calvo Petrotx (Aizpea)
Posta kodea	31412
INE kodea	31059
Herritarra	burgiar
Geografia
Koordenatuak	42°44′12″N 0°59′12″W
Azalera	64,33 km²
Garaiera	584-1214 metro
Distantzia	81,1 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria	195 (2023:  −8)
88 (%45,1) (2019)  (%61) 119
Dentsitatea	0,03 bizt/km²
Zahartzea	% 5,49
Ugalkortasuna	‰ 29,41
Ekonomia
Jarduera	% 77,78 (2011)
Desberdintasuna	% 0 (2011)
Langabezia	% 2,21 (2013)
Euskara
Eremua	eremu mistoa
Euskaldunak	% 13,00 (2018: %8,74)
Datu gehigarriak
Sorrera	1846 (independentzia)
Webgunea	www.burgui.es

Burgi Euskal Herriko udalerri bat da, Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta. Zangozako merindadean eta Pirinioak eskualdean dago, Iruñea hiriburutik 81,1 kilometrora. Altuera 584 eta 1214 metro artekoa da, eta 64,33 km²-ko azalera hartzen du. 2023 urtean 195 biztanle zituen.

Lanbideen herria bezala ezagutzen dena, bere arroilaren bidez hegoalderako derrigorrezko pasabide bezala duen kokapen estrategikoak bere izaera militarra bultzatu zuen, Erdi Aroan gaztelu garrantzitsu bat egon zelarik herria eraikitzen den muinoan. Gainera, Erdi Aroko zubi ikaragarri bat dago Ezka ibaiaren gainean. Erronkaribartar herri tipikoa da, eta bere kale harriztatuen artean arkitektura oso berezia mantentzen du, lau isurkiko teilatuak eta harrizko horma lodiak dituena.

Erronkariko ibaxan kokatuta da, baina 1846tik udalerri independentea da. Bertako biztanleak burgiarrak dira.

Izena

Burgi toponimoa beste hizkuntza batzuetan ere ezagutzen da, hala nola:

• gaztelaniaz: Burgui
• nafar erromantzez edo aragoieraz: Burgui

Gainera, toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:

• Burgui (1159)
• Vurgui (1193)
• Burguy (1350)
• Burgui (1366)
• Burgui (1459)
• Burguy (1591)
• Burgui (1614)
• Burgui (1829)
• Burgi (1872)
• Burgi (1974)
• Burgi (1999)

Etimologia

Burgi izena, beharbada, "burgu" ahotsarekin lotuta egon daiteke. Jatorriari buruzko zenbait interpretazio daude, eta horietako batzuk Koldo Mitxelenak bildu ditu, nahiz eta, haren arabera, ez diren oso sendoak. Juan Gorostiagak proposatutako teoriaren arabera, bere jatorria latindar izendun pluralaren presentzian datza. Burgiberria auzoa ("burgu berria") dago Izaban, eta logikoa da bertan jatorri bera ikustea. Gainera, Alfontso Irigoienek adierazten du Burgieta eta Burgia izeneko baserriak daudela Abadiñon, Burgoa Berriatuan eta Murgia izeneko Arabako herri batean.

Toponimoaren itzulpen herrikoi batzuk ere badaude, mendi-hegalaren buru gisa. Hedatuena Burgiren izena Erronkariko ibaxako hiribilduen inizial bakoitzak osatzen duela da: B(idankoze), U(rzainki), R(onkari), G(arde), U(ztarroze), I(zaba).

Ezaugarriak

Armarria

Burgiko armarria Erronkaribarreko armarria da. Armarri honek honako blasoi hau du:

«

Armarri kuartelatua: lehen hondo urdin batez eta aurrean hiru arkudun urrezko zubi batez osatuta dago, bere gainean errege mairu baten buru moztu batekin; bigarren hondo gorri batez eta aurrean zilarrezko erbi-txakur bat eskuinera begiraz osatuta dago; hirugarren hondo gorri batez eta aurrean zilarrezko gaztelu bat; laugarren hondo urdin batez eta aurrean urrezko hiru tontorrez osatuta dago.

»

Bandera

Burgiko banderak Erronkaribarreko armarri San Andresen gurutze gorri baten gainean, hiruki berdez horiz eta urdinez inguratua. Armarria, gainean kasket bat eta bi aldeetan lanbrekinak dituela irudikatzen da, baita azpian "Erronkari" izena duela ere. Ertzak kolore bereko hiruki-zerrenda bat du orientazio bertikalean edo horizontalean, eta izkinetan zortzi puntako izar berde bat karratu hori baten gainean. Bandera hau bera da Erronkaribar osatzen duten herri guztientzat, nahiz eta udalerri bakoitza bere aldaketa txikiekin.

Geografia

Inguru naturala eta kokapena

Herria, esan bezala, Nafarroa Garaiko ipar-ekialdean dago, Ezka eta Bintze ibaiek bat egiten duten tokian. Herrira NA-137 errepidetik heltzen da. Bestalde, NA-214 eta Koronaseko mendatearen bidez Nabaskoze almiranterrirekin elkarlotzen da.

Herriaren batez besteko altuera 629 metrokoa da. Altuera hori Burgiko udaletxean neurtuta dago.

Klima

Udalerriko klima, oro har, mendiko azpimediterraneo motakoa da. Bere ezaugarri nagusiak mendilerroetako neguko elurteak eta uda idortasunaren hasiera herabea dira. Ezberdintasun klimatikoak ere izaten ditu, altitude-kotaren eta mendi-hegalen orientazioaren arabera. Urteko batez besteko tenperatura 12 eta 8 ºC artean aldatzen da, altitudearen arabera, urteko prezipitazio-indizea 1000 eta 1400 mm bitartekoa da, eta urtean 100 eta 120 egun bitartean prezipitatzen da. Ebapotranspirazio potentzialaren urteko indizea 700 eta 650 mm artekoa da.

Estazio meteorologikoak

Burgin ez dago estazio meteorologikorik. Hala ere, Urzainki pareko udalerrian, estazio bat dagoen, itsasoaren mailatik 722 metrora, Nafarroako Gobernuak 1980n jarritako estazio meteorologikoa dago.

Datu klimatikoak (Urzainki, 1980-2020)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C)	19.0	23.0	25.0	29.0	33.0	36.0	37.0	39.0	36.0	30.0	23.0	20.0	39.0
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	8.3	9.9	12.9	15.1	19.0	23.7	27.3	27.4	22.9	17.5	11.6	8.7	17.0
Batez besteko tenperatura (ºC)	4.0	4.9	7.5	9.7	13.2	17.2	19.9	19.9	16.3	12.2	7.3	4.6	11.4
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	-0.2	-0.0	2.0	4.3	7.4	10.6	12.5	12.5	9.7	6.9	3.1	0.4	5.8
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C)	-14.0	-14.0	-13.0	-4.0	-2.0	1.0	4.0	1.0	-1.0	-5.0	-10.0	-14.0	-14.0
Batez besteko prezipitazioa (mm)	128.1	114.7	106.4	127.5	107.7	74.8	51.1	52.4	80.0	132.2	154.8	129.7	1259.4
Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm)	63.0	77.5	67.0	83.0	98.0	65.0	76.0	67.5	61.0	127.5	74.0	76.5	127.5
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm)	13.9	12.9	13.1	15.2	14.8	9.5	7.0	7.1	8.9	12.8	14.6	13.5	143.2
Elur egunak (≥ 1 mm)	3.4	4.6	3.0	1.3	0.1	0.0	0.0	0.0	0.0	0.2	1.5	2.4	16.5
Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua

---

Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.

Aukeratu beheko zatian urte-tarte bat, urte horiek goian xehetasun handiagoz ikusteko.

Ikusi edo aldatu datu gordinak.

Historia

1069an Fortunio Oriolek zuen guztia eman zion San Juan de la Peña monasterioari Agüeron, Murillon, Cenarben, Artaxon, Burgin eta Abosen.

Erronkariko Mankomunitateko gainerakoekin batera bere urteroko bularra ematen zuen jaurerriko hiria, harik eta Karlos III.a Nafarroakoak errolda batean sartu zuen arte, ibaxako biztanle guztiei kaparetasun pribilegio kolektiboa ematean 1412n. Tibalt I.a Nafarroakoak 1248. urtean tokiko errota eman zien bizilagunei 50 kahitzeko urteko zerga baten truke; Joan II.ak Joan Lopitz Burgikoari eman zion 1475ean, erregearen peoien kapitaina zen Joan Nafarrari, eta honek, aldi berean, bizilagunei saldu zien 1480n.

Bere gazteluak, Erdi Aroan, funtzio nagusia izan zuen ibaxaren defentsan. Hiribilduak aspalditik zeukan, bere garrantziagatik, benetako besterentze-ahaleginik egin gabe, bere defentsa-baldintzak hobetuz baino, bere kokapen estrategikoa eta Aragoiko hurbiltasuna kezkati eta etengabe mehatxuka eskatzen baitzuten. Gazteluko alkaideen artean Gartzeitz eta Azearitz familietako zenbait kide izan ziren, leinu noblekoak, beste gaztelu batzuk ere bidali zituztenak, eta gotorlekuaren defentsa-kemena goratu zutenak, familia horiei beti eskerrona erakusteko, haien leialtasuna ongi frogatuta baitzegoen. Gazteluko alkatetza 1294an fidatu zen, Izabako eta Gazteluberriko alkateekin batera, Beltrau Jordau kapitainarekin batera. 1232an Semeno Oibarkoa jaunak gobernatu zuen, 1215ean Zaraitzun eta 1218an Zangozan kargu hori bete zuen berberak, eta 1212an Navas de Tolosako guduan izan zen.

Eliza Burdaspariko monasterioarena izan zen, eta harekin batera Leireko abadiara igaro zen, Antso V.a Ramiritzek 1085ean dohaintza egin baitzion. Orreagako Santa Mariak bost gari-kahitze hauteman zituen errotaren ordainsarien gainean, gutxienez 1351tik. Burgiko larreetan, zureak zuen eskubidea. Gaiak izan ziren Burgi eta Erronkariren artean terminoen partzuergoari buruz.

1800. urtean irin-errota bat zeukan Ezkaren gainean, eta elizako abadea Leireko monasteriokoa zen garai hartan, eta, gainera, hamaika onuradun zituen; horietako bat Granadako dukeak aurkezten zuen. 1850ean eskola zuen eta, errotaz gain, batan bat.

Burgik Napoleondar Gerren ondorioak jasan zituen. 1810eko maiatzaren 23an 350 soldaduko zutabe bat iritsi zen, Erronkaribarreko altxamendu antinapoleonikoa erreprimitzeko. Hori dela eta, Ibaxako Batzordeak hura defendatzea erabaki zuen. Indar horiek eta hauek agintzen zituen Pouxalet komandanteak berak, erronkaribartarren eskuetara, porrot egin eta amore eman ondoren, segadek eta borroka irekiak aurrera jarraitzen dute hurrengo hiru hilabeteetan, eta, horien ondoren, Suchet mariskalak 4000 soldaduko dibisio bat bidali zuen Zaragozatik, ibaxa modu eredugarrian zigortzeko, beste banaketa bat bailara berera hurbiltzen zen bitartean, beste ibilbide batean. Erronkaribartarrek Burgitik gertu dagoen Burgiko arroilan eten zuten Frantziako uholdea. Aurrera egitea ezinezkoa zenez, frantziarrak Virchen de Penya gainera igo ziren, Burgi gainera, eta erronkaribartarrak Erronkari herrira erretiratzen ari zirela ikusita, Burgi babesgabetasunera erori ziren, eta dena suntsitu zuten abuztuaren 28an. Ondoren, herria arpilatu eta erre egin zuten, eta bertan zeudenei lepoa moztu zieten errukirik gabe. Burgi osoa kiskali zen eliza bera ere zutik geratu gabe, kanpai-gorputza erori baitzitzaion.

1855eko maiatzaren 1eko desamortizazioari buruzko legea betez, 1864an bi labe, irin-errota bat eta landa-finka bat saldu ziren herri horretan.

Demografia

2023 urteko erroldaren arabera 195 biztanle zituen Burgik.

1842	1857	1860	1877	1887	1897	1900	1910	1920	1930	1940	1950	1960	1970	1981	1991	2001	2011	2021
621	752	671	735	736	771	785	836	838	806	702	630	605	394	287	258	233	238	193

Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.

Ekonomia

Erronkaribarren ekonomia mendiak eta basoek eskaintzen dituzten produktuei loturik dago (zuraren ekoizpena, artzaintza). Dagoen industria apurra jarduera horietatik eratorria da (gaztagintza, zerrategiak). Eronkaribarreko gaztak Erronkariko gazta sormarka du 1981az geroztik.

Azkenaldi honetan, turismoa ari da gero eta garrantzi handiagoa hartzen: eskiari eta mendiari lotutako turismoa. Izan ere, 2008an Larra-Belagua eski estazioa ireki zuten.

Politika

Burgiko udaletxea erdigunean dago, eta idazkaria, era berean, Bidankozeko eta Gardeko Udaletako idazkaria da. Udalbatza udalerriko alkateak eta hiru zinegotziak osatzen dute. Egungo alkatea Elena Calvo Petrotx da, Aizpea hautagai gisa aurkeztu zena.

Hauteskundeak

Udal hauteskundeak

Alderdia	Legealdiko eserlekuak, hasiera-urtearen arabera
	1979	1983	1987	1991	1995	1999	2003	2007	2011	2015	2019
Aizpea	-	-	-	-	-	-	5	1	-	5	4
Barkainea	-	-	-	-	-	-	-	4	-	-	-
Burgiko Talde Independentea	-	-	?	-	7	-	-	-	-	-	-
Sevince	-	-	?	7	-	-	-	-	-	-	-

Foru hauteskundeak

Hauek dira Nafarroako Parlamenturako hauteskundeen azken bi deialdiak:

2019ko Nafarroako Parlamenturako hauteskundeak Alderdia Bozak guztira % +/-  Euskal Herria Bildu 47 36,15 ▲ 2  Nafarroako Alderdi Sozialista 28 21,54 ▲ 1  Navarra Suma 25 19,23 -  Geroa Bai 21 16,15 ▲ 3  Ahal Dugu 6 4,62 ▼ 4  Izquierda-Ezkerra 1 0,77 ▼ 2  Solidaritate eta Autogestio Internazionalista 1 0,77 -  Vox 1 0,77 -

2015eko Nafarroako Parlamenturako hauteskundeak Alderdia Bozak guztira % +/-  Euskal Herria Bildu 45 33,33 ?  Nafar Herriaren Batasuna 28 20,74 ?  Nafarroako Alderdi Sozialista 24 17,78 ?  Geroa Bai 18 13,33 ?  Ahal Dugu 10 7,41 ?  Izquierda-Ezkerra 3 2,22 ?  Libertate Nafarra 2 1,48 ?  Nafarroako Alderdi Popularra 1 0,74 ?  Herritarrak - Herritarron Alderdia 1 0,74 ?

Udala

Udalaren egoitza eta udaletxea herrigunean dago.

Egungo banaketa

Burgiko Udala zinegotzik eta alkateak osatzen dute, demokratikoki hautatuak. Alkatea Elena Calvo Petrotx da, Aizpea zerrendakoa. Zinegotziak 3 daude:

• Idoia Glaria Ezker (Aizpea)
• Josema Redrado Prat (Aizpea)
• Ainhoa Elizalde Ojer (Aizpea)

Alkateak

1979tik, Burgik 6 alkate izan ditu:

Alkatea	Agintaldi hasiera	Agintaldi amaiera	Alderdia
?	1979	1983		?
?	1983	1987		?
?	1987	1991		?
?	1991	1995		Sevince
?	1995	1999		Burgiko Talde Independentea
?	1999	2003		kudeaketa-batzordea
Javier Aznarez Lus	2003	2007		Barkainea
Inazio Aiherra Arrarats	2007	2015		kudeaketa-batzordea
Elena Calvo Petrotx	2015	jardunean		Aizpea

Garraioa

La Tafallesa izeneko autobus konpainiak Erronkaribar eta Iruñea batzen dituen linea ustiatzen du. Lineak bi zerbitzu dauzka norabide bakoitzean, eta honako ibilbidea:

• Uztarroze - Izaba - Urzainki - Erronkari - Garde - Burgi - Esa - Xabier - Zangoza - Ledea - Irunberri - Nardoze Alduate - Ibargoiti - Elo - Noain - Cordobilla eta Iruñea

Kultura

Euskara

Ikus, gainera: «erronkariera»

Luis Luziano Bonapartek, 1869an, Erronkaribarreko herri guztiak sailkatu zituen, hegoaldeko zuberera euskalkian, hegoaldeko Pirinio ibarretik bakarra.

Koldo Zuazok, 2010ean, Erronkaribarrak atzerakada-eremuan sailkatu zen, non euskarak hain atzerakada handia izan duen, non bertako hiztunik apenas geratzen den.

Bakarrik XX. mendean zehar nagusitu zen gaztelania ibaxan. Euskara, erronkaribarrera, joan den mendearen bigarren erdialdean galdu zen. Euskaldun berriak eta kanpotik joanak dira egungo erronkaribarrerazko euskaldunak. Batez ere irakaskuntzaren bidez, ia bost biztanletik bat euskal hiztuna izatea lortu da gaur egun. Bertako euskalkia, erronkaribarrera, XX. mendearen bukaera arte erabili zuten. Fidela Bernat (1898-1991) izan zen jatorrizko azken hiztuna. Ibaxaren isolamenduak, ziurrenik, bere berezitasunak azaltzen ditu, erronkaribarrera euskalki originalena da, baina baita garbien eta kontserbadoreenetako bat ere.

Janzkera

Antonia Anaut, bere jantzi tradizionalekin

Artikulu nagusia: «Erronkaribarko janzkera»

Ohiko janzkerari dagokionez, Erronkariko ibaxak adierazpen aberatsa du, kanpoko modismoen eraginei aurre egin dien nortasun errotua transmititzen duena. Jantzi horietako batzuk egun seinalatuetan ikusten dira oraindik, jaiak, erromeriak eta beste ekitaldi batzuk direla eta. Nafarroako artxiboan dagoen 1817. urteko dokumentu baten arabera, Erronkariko ibaxako bizilagunak eta bertakoak beren jantziagatik bereizten ziren. Oihal horiek beraiek egiten zituzten beren aziendaren artilearekin, eta beren etxeetan garbitzen, iruten eta ehuntzen zituzten. Oihalezko piezak, gero, batanatuak, ehunduak eta tindatuak izaten ziren. Haiek ebaki, josi eta egiten zituzten arropak.

Almadiak

Almadiak luzera bereko hainbat egur atalez osatutako putzu bat da, elkarren artean landare-jarioen bidez lotuak (hurritz-zakurrak edo basa-zumea), puntan eta atzealdean arraunak dituena, zurezko putzua ibaiaren ibilgura zuzendu edo gidatzeko. Nafarroako Pirinioaldeko ibarretan, basoen aprobetxamendua garai gogoangarrietatik diru-iturri nagusia izan da, eta bertako ibaiak zura eraldatzeko edo erabiltzeko sal zitekeen lekuetara garraiatzeko modua. Egur hori almadietan garraiatzen zen.

Hiru Behien Zerga

Artikulu nagusia: «Hiru Behien Zerga»

Hiru Behien Zerga, 1960ko hamarkadan

Urte bakoitzeko uztailaren 13an, Erronkaribar eta Bearnoko Baretetze ibarren artean dagoen San Martingo Harria milaka urteko zeremonia baten lekuko eta protagonista da: Hiru Behien Zerga (erronkaribarreraz: Iror Beien Emontarzuna). Indarrean dagoen Europako nazioarteko trataturik zaharrena da. Ekitaldi honetan, Baretetze ibarreko bearnotarrak, ekarririk eta Frantziako banderarekin, Erronkaribarreko Izaba, Urzainki, Uztarroze eta Garde herriei, erronkaribartar jantzi tradizionala soinean, astaje, ilaje eta kemen berdineko hiru behiren urteko eta betiko zerga bana ematen diete. Horren aurretik, bi eremuetako agintariek, eskua San Martingo Harriaren gainean jarrita, konpromisoa hartu dute bakea egon dadin. Konpromiso hori Izabako alkateak esku guztien gainean jarritako "Pax avant, Pax avant, Pax avant" latinezko esaldiarekin batera zigilatu da.

Ez dakigu zeremonia honen jatorria eta zergatia. Badakigu XIV. mendean zerga horren ordainketa eten egin zela, eta horrek gatazka larria sortu zuen bi haranetako bizilagunen artean. Heriotza eta gertakari desatseginak izan ziren, eta 1375. urtean emandako epai batean amaitu zen guztia, non Baretetzeko bearnotarrak zerga ordaintzen jarraitzera kondenatzen ziren. Epai hura, zeremonia honi buruz dagoen lehen erreferentzia dokumentala izateaz gain, 1375. urtean zerga horren ordainketa oso aspaldikoa zela adierazten duen datua da.

Kausei dagokienez, historialari batzuek defendatu dute gerrako zerga baten aurrean gaudela, betiereko izaera duelako, eta ez litzatekeela inola ere larre eta iturriak erabiltzeagatiko konpentsazio bat, oker zabaldu den bezala.

Dantzak

Ttun-ttun dantza ekintza kolektibo eta sozial garrantzitsua zen ibaxan. Astearen amaieran, herria ekitaldi sozial bat egiten ari zen, batzar bat plazan. Han ateratzen ziren neska-mutilak dantzatzera. Haurrek ez zuten ekitaldi horretan parte hartzen, sheriffak plazatik uxatzen zituen. Dantzak iragana eta etorkizuna uztartzen ditu, belaunaldi berrietan tradizio soziala iraunaraziz eta arbasoek estimatzen dituzten balio handienak bertan jarriz.

Ttun-ttun dantzaren arrazoi psikologikoa hau da: kolektiboak, bere horretan, gizarte-balioak iraunarazteko komunikatzen du bere burua, familiako kideen indibidualtasuna gainditzeko sentimenduan. Dantza txirulaz eta salterioz laguntzen zen, eta "ttun-ttun" izena jasotzen zuen, damburia izenez ere ezaguna, agian egiptoar danbolinaren deribazioa, laute modukoa, gaur egun danbolinak ordezkatzen duena. Dantza biribilean dantzatzen da, erlojuaren orratzen kontrako noranzkoan. Ibaxako dantza guztiak bezala, oin puntekin dantzatzen da, duintasun zeremoniatsu eta noblearekin, baina tentasunik gabe. Garde, Izaba eta Uztarroze herriren ttun-ttun jaso da. Hiru kasuetan koreografia antzekoa da, melodiak bereiziz eta Uztarrozen kasuan dantzaren zatien ordena ezberdina.

Apretagileak

Mauleko apretagile talde bat

1860tik aurrera, Erronkaribar eta Zaraitzu ibarretako neskek Zuberoako Maulera bidaiatzen zuten abarketaren sasoia lantzeko. Lana gogorra zen. Urtez urte udazkenetik udaberrira arte lan egiten zuten, eta horregatik ziren ezagunak "enarak" bezala. Abarketaren merkatuak garai oso bat markatu zuen Maule-Lextarreko ekonomian, eta ibar horien emigrazioak biztanleria nabarmen handitu zuen. Apretagile batzuk 14 urterekin joaten ziren beren adinari buruz gezurretan lan egitera.

Maulera iristean, etxe beretan bizi ohi ziren, eta etxejabeei ordaindu egiten zieten lo egin eta jateagatik. Denek partekatzen zuten lehen platera, bigarrena neskek erosi behar zuten. Bertakoekin euskaraz komunikatzen ziren, euskalkiak nahiko antzekoak baitira. Tailerretan, bakoitzak lan bat egiten zuen. Batzuek oihala josten zuten, beste batzuek soka jartzen zuten, etab. Bizi zuenak dioenez, batzuetan besoetako minagatik ezin zuten lorik egin, egunean zehar egindako ahaleginagatik.

Gertaera bitxi eta garratzak gertatu dira abarketen inguruan. Eaurtar batek dioenez, urtebetez, nesketako batzuk Gabonak pasatzeko itzultzea erabaki zuten, baina ez ziren Jaurrietara iritsi, ezta Maulera itzuli ere. Handik irten eta ez ziren hona iritsi. Abodi mendilerroa, elur-ekaitz batekin, oztopo fisiko gaindiezina da. Udaberrian, elurra joan zenean, hilda agertu ziren denak Abodin, Paso Zabalean, eskutik helduta.

Jaiak

• Almadiaren eguna, maiatzaren 1ean
• Done Petriko xeiak, ekainaren azken asteburuan.

Ondarea

Ondasun nabarmenak

• Done Petri eliza, XVI. mendean eraikitako kristiau eliza.
• Gazteluko Andre Mariaren baseliza, XII. mendean eraikitako kristiau baseliza, erromaniko estiloan.
• Burgiko zubia, Ezka ibaiaren gaineko zubia, Erdi Aroan eraikita.
• Burgiko gaztelua, Erdi Aroko gaztelu zaharra.
• Burgiko Almadiaren Museoa, Burgiko almadiei buruzko museoa.
• Burdaspariko monasterioa, Goi Erdi Aroko monasterio zaharra.

Eremu naturalak

• Burgiko arroila, Ezka ibaiak osatutako arroila.

Hiri senidetuak

Burgi ondorengo hiriekin senidetuta dago:

• Maule-Lextarre

Irudiak

• 
  Zubia
• 
  Arroila
• 
  Ezka herrigunean
• 
  Paisaia Koronasetik
• 
  Arroila herritik

Erreferentziak

• Jose Maria Jimeno Jurio (zuzendaria), Nafarroako toponimia eta mapagintza. XXXV, Iruñea, 1996. ISBN 84-235-1505-2.

Ikus, gainera

• Pirinioak
• Zangozako merindadea
• Nafarroa Garaia

Kanpo estekak

• Burgiko Udalako webgune ofiziala

• Datuak: Q1637042
• Multimedia: Burgui-Burgi / Q1637042
• Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Burgi