Jovana Pavićević

Intertekstualna analiza predstavlja, prema mišljenju britanskog pozorišnog kritičara Aleksa Sirza, jednu od četiri strategije čitanja drame Žudnja. Ovaj rad izdvaja Fasbinderovu dramu Pre raja ( Pre-Paradise Sorry Now), Krimpovu dramu Nasrtaji na njen život i Eliotovu poemu Pusta zemlja kao tri dela koja su uticala ne samo na sadržaj već i na formu koju će Kejnova
usvojiti za Žudnju. U ovom tekstu Sara Kejn, kao i Fasbinder, prelazi sa likova na njihove odnose, ali, nalik Krimpu, prednost daje glasovima četiri lica, obeleženim samo abecednim slovima (A, B, C, M). U igri protivrečnih glasova – kratkih, eliptičnih, emotivno obojenih i naizgled nepovezanih iskaza – kontakti sa Eliotovom poemom teže se uočavaju jer autorka preuzete delove vešto integriše u sopstveni tekst, a često ih i preobražava bez ikakve signalizacije da je u pitanju citat. Ta intertekstualna veza se može dodatno pomeriti ili čak izgubiti prilikom prevođenja Žudnje na srpski jezik što je u radu predočeno analizom jednog Eliotovog stiha u prevodu Jovana Hristića i Ivana V. Lalića. Pored motiva pustoši, Žudnja se oslanja i na Eliotovu tehniku spajanja prethodno pokidanog i razdvajanja onoga što je tek spojeno, a kao celina izrasta kroz ritmičku organizaciju
materijala – fragmenata, skupina replika, mikrostruktura – u
toku samog izvođenja.

Rad se bavi razmatranjem iskustva i strategija čitanja kroz primenu dihotomije upotreba/tumačenje Umberta Eka. Ekova dihotomija pogodna je za motiv da se ovim naučnim radom ukaže na to da poimanje biblioterapije kao prakse korišćenja književnih tekstova prema zadatoj putanji i jasnim ciljevima duguje proizvoljnim čitanjima ogleda „Književna klinika“ (“A Literary Clinic”, 1916) Samjuela Makorda Krodersa (Samuel McChord Crothers). Tekstualna uputstva data u vidu signala ironije i metakomentara očekuju vrstu saradnje kojom bi se pronašli i razmotrili konfliktni odnosi između tekstualnih konstrukcija, čime bi se izbeglo nasumično biranje rešenja ili izdvajanje definicija kao i svođenje ogleda na rezultat „naučnog“ istraživanja.

Jackie Kay’s first novel, Trumpet, centres around Joss Moody, a Black jazz
trumpeter, whose life is intensely scrutinized once the reporting of his death reveals he was born a woman. What makes this novel a fruitful site of investigation into how identities and identifications forming a sense of self (gender, sexuality, and race) are imagined, perceived, acquired, expressed, challenged, dissolved, and performed is the fact that Joss’s identity is filtered through multiple perspectives. His wife Millie and adopted son Colman initiate a memory discourse to discover ways to exist after Joss’s death (Lumsden, 2000, as cited in Hartner, 2015, p. 52). As they attempt to reconstruct Joss as a husband, lover, father, and famous trumpeter, they ‘de and re-construct themselves’ (Lumsden, 2000, as cited in Hartner, 2015, p. 52), questioning the relationship between home, gender, and sexuality in the process. Trumpet adapts, challenges, and reshapes the conventions of homemaking. It shows that the concept of home expands to encompass everything from a physical place, a site of hybridization and improvisation, to a point from which to reexamine,
negotiate and critique feelings, practices, and states of being generally
associated with traditional narratives of home.

Rad se tiče ispitivanja veze i poroznosti između tragičnog i komičnog, određivanja uloge komedije kao društveno angažovane forme i komičnog kao dominantne odlike pozorišta u doba tranzicije, i to na primeru predstava koje su prikazane u kragujevačkom Knjaževsko-srpskom teatru u okviru ovogodišnjeg JoakimFesta, festivala najboljih pozorišnih predstava po tekstovima domaćih autora.

According to Aleks Sierz (2001: 118), Sarah Kane’s Crave needs four different reading strat- egies to fully uncover its meanings. This paper takes one of those strategies – an intertextual reading – to examine the play’s echoes of R. W. Fassbinder, Martin Crimp, and T. S. Eliot. Fassbinder’s play Pre-Paradise Sorry Now, Crimp’s play Attempts on Her Life, and Eliot’s poem The Waste Land enable Sarah Kane to combine materials – forms, sources, messages, sounds, dialogues and solos – into a complex dramatic structure that unsettles the plot-and-character conventions of realism. De-individualized characters, marked only by the letters A, B, C, and M, reveal the presence of Pre-Paradise Sorry Now and Attempts on Her Life – they allow Kane to use fragmentary lines of action to explore how power is organized and shared within a social group. The analysis shows that Eliot’s narrative poem The Waste Land is the principal influence that ‘guides Crave in both form and content’ (Saunders 2002: ...

Rad ima za cilj da izloži ključne pojmove i teze kojima su dve formalističke metode u prvoj polovini 20. veka podstakle „unutrašnje” proučavanje književnosti i na tome zasnovale odbranu poezije. Ruski formalizam se izdvaja kao škola koja, na osnovu eseja „Umetnost kao postupak” Viktora Šklovskog, postavlja postupak (oneobičavanja) za središnji koncept izučavanja književnosti, a „zvukogovor”, alogični jezik ruskih futurista, kao osnovu za analizu svojevrsnosti poetskog izraza. Ideje ruske formalističke škole se, preko Romana Jakobsona, šire prvo na Istočnu Evropu, a potom i Sjedinjene Američke Države gde će se ne samo pod njihovim uticajem već i uticajem zapaženih ideja T. S. Eliota i A. A. Ričardsa o poetskom jeziku i komunikaciji razviti nova kritička misao. Naziv „nova kritika”, koji se pokretu dodeljuje po istoimenoj knjizi Dž. K. Rensoma, trebalo je da ukaže na to da je reč o novim tendencijama u kritici i različitim kritičkim pristupima, a ne o teorijskom jedinstvu ili jednoobraznom toku mišljenja o književnosti. Kao što će radovi ključnih predstavnika ovog pristupa pokazati, nova kritika se usredsređuje na izučavanje funkcije poezije i kritičara, i prirode pesničke imaginacije, pesničkog jezika kao i saznanja koje poezija izražava. U te svrhe razvija i poseban metod pažljivog čitanja teksta, a za autonomne odlike poetskog izraza izdvaja specifičnost postupka kojim se preobražava iskustvo, metaforu i paradoks. Posebna terminologija koju su razvili ruski formalisti
i novi kritičari, kao i njihova primena kompleksnog, ironičnog i intelektualnog jezika
u proučavanju književnosti, ukazali su na specifične probleme nauke o književnosti, ali
i omogućili „odbranu pomoću poezije”, to jest svojevrsno nadgrađivanje, oplemenjivanje, menjanje vanknjiževne stvarnosti.

The paper takes several texts (Berkoff’s Greek, Bond’s trilogy, The War Plays, Rosenthal’s L.O.W. in Gaia, Kushner’s Angels in America, Butterworth’s The Night Heron, Ridley’s Mercury Fur and Eclipse, Washburn’s Mr. Burns, and Churchill’s Escaped Alone), written for Anglo-American theatre between 1980 and 2020 to analyse how the rhetoric of decadence and renovation changes with the turn of the millennium.

Rad se tiče ispitivanja mogućnosti konstituisanja identiteta putem različitih modela ljubavi u strogo kontrolisanim institucionalnim okvirima. Drama Očišćeni predstavlja simulaciju haotičnog emocionalnog stanja zaljubljenog subjekta koji se obraća Drugom, zahteva prisustvo voljenog objekta, koji je, iz perspektive zaljubljenog, nečujan, neuhvatljiv i uvek odsutan.

Rad se se bavi analizom drame Psihoza 4.48 britanskog dramskog pisca Sare Kejn. Osnovni cilj rada je da ukaže na mogućnost tumačenja nezavisno od biografskih podataka autora i time ispita način konstituisanja subjekta i  odnos zdravlja i bolesti/ludila.

Istraživanja vizantijskog pozorišta se često zasnivaju na pretpostavkama da Istočno rimsko carstvo, kao oličenje sukoba kulturnog nasleđa i vere, nije poklanjalo veliku pažnju dramskom stvaralaštvu, i stoga se određeni tekstovi uglavnom ubrajaju  u „religijski teatar“ kao sastavni deo liturgije, a ne kao prava scenska umetnost. Polazeći od rezultata istraživanja Venecije Kotas objavljenih u knjizi Pozorište u Vizantiji (1931) rad ima za cilj da ispita poreklo drame u ritualu, igri i paganskim svetkovinama, zatim prilagođavanje tragičkog pesništva potrebama hrišćanske drame i njenom kasnijem uticaju na razvoj dramske umetnosti.

Cilj ovog rada je da preispita doprinos Brehtovog postupka začudnosti u oblikovanju savremenog scenskog izraza i da ponudi tumačenja termina začudnost u kontekstu ruske formalističke škole i drugih tradicija kao mogućih uzora u formulisanju Brehtove dramaturgije.

The paper takes theatre as its optic to help expand and illuminate extant perceptions about corpses, burials, and cemeteries. The first part of the paper is dedicated to the methods of and purposes for burying the corpse in the context of theories expounded by Sigmund Freud, Bronislaw Malinowski, and Julia Kristeva. Throughout the paper, cemeteries are regarded not only as formal and religious places where the remains of the dead are interred but also as sites of action and observation – the sites where the veiling and unveiling of the remains take place. The arguments are further examined through the work of French playwright Jean Genet, especially in the light of his play The Screens and his essay ‘That strange word…’, which can be regarded either as Genet’s site-specific plan for staging The Screens or as his reflection on the significance of theatre in general.

Rad ima za cilj da ispita prisustvo i moguće transformacije tragičnog ritma radnje – kao imitacije kretanja ka samospoznaji u klasičnoj interpretaciji Frensisa Fergasona – u novoj britanskoj drami (in-yer-face senzibilitet). Ispitivanje pojma tragičnog ritma radnje koji, u Fergasonovoj teoriji, čini oblik drame kao celine i pronalazi se u klasičnoj drami, za razliku od modernog pozorišta u kome se ogleda jednostrana perspektiva, iziskuje uvođenje i razmatranje koncepta „aristotolevska“ i „nearistotelovska“ drama. Kao polaznu tačku razlikovanja ova dva koncepta možemo uzeti Brehtovu teoriju drame i njegov postupak otuđenja, začudnosti ili oneobičavanja (Verfremdung ili V-efekt), a zatim ga proširiti shvatanjem Slobodana Selenića (koje iznosi u studiji Angažman u dramskoj formi) da je u osnovi razlika uzmeđu „sistema kao obrasca i sistema kao uzora i živog primera“ odakle proizlazi i njegova podela na naturalističku i konstruktivističku formu drame koja je ključna za razmatranje „jednostranih perspektiva“ takozvane nearistotelovske ili postmoderne drame.
Ključne reči: angažman, aristotelizam, konstruktivistička forma, nova britanska drama, ritam

https://drive.google.com/file/d/0Bx6PfhyqzA4Pbzl3UEcwM2tkcjQ/view
Rad ima za cilj da na primeru dramskih i pozorišnih praksi, počev od Morisa Meterlinka, preko Ibzena, Strindberga, Beketa, Pintera, do savremenih britanskih autora, utvrdi na koji način su se dramski pisci i pozorišni reditelji služili tišinom i kakva je njena uloga u procesu razumevanja dramskog i scenskog teksta.
Ključne reči: tišina, pauza, otkucaj, statičnost, „drugi dijalog“, izvođenje

Summary / The paper seeks to explore the value of silence in theatre and the language of silence, pause and “second degree dialogue” in the works of Maeterlinck, Ibsen, Strindberg, Beckett, Pinter, Caryl Churchill and Sarah Kane.
Key words: silence, pause, beat, stasis, “dialogue of the second degree”, performance

Rad se bavi analizom drame Anđeli u Americi (Milenijum se približava i Perestrojka) američkog dramskog pisca Tonija Kušnera. Analiza se zasniva na Kušnerovoj tezi da preispitivanje ega predstavlja jedan od načina da se preispita individualizam u američkom društvu. S obzirom
na to da se Kušner, kako bi ilustrovao ovu tezu, poziva na Brehtove takozvane „poučne komade”, preispitivanje ega možemo shvatiti kao proces individuacije. Uzimajući u obzir Jungov pojam individiuacije i Kembelov monomit, rad ima za cilj da opiše putovanje likova i na osnovu toga predstavi Kušnerovo viđenje američkog društva na pragu novog milenijuma.
Ključne reči: Anđeli u Americi, ego, individuacija, senka, monomit, fantazija
The paper deals with the analysis of Angels in America (Millennium Approaches and Perestroika) by Tony Kushner. The analysis is based on Kushner’s thesis that painful dismantling of the individual ego, that is the process of individuation and self-realization, is one of the ways to question the American myth of the Individual. The paper draws on Jung’s concept of individuation and Campbell’s monomyth to describe the journey of Roy Cohn, Joe Pitt, and Prior Walter and through their journey to present Kushner’s vision of the American society on the threshold of the third millennium.
Key words: Angels in America, ego, individuation, shadow, monomyth, fantasy

Apstrakt: Antonen Arto (1896-1948) se smatra jednim od najuticajnijih pozorišnih stvaralaca u 20. veku iako se njegova teorija uzima za nekoherentno i teško razumljivo štivo. Rad ima za cilj da prikaže Artoov nacrt pozorišta surovosti i načine na koje je ta ideja uticala na kasnije pozorišne stvaraoce, tačnije na Pitera Bruka, Ježija Grotovskog i Euđenija Barbu.
Ključne reči: Arto, pozorište surovosti, Grotovski, Euđenio Barba, Piter Bruk, po-svećeni teatar