LÜTFİ ŞEYBAN

Sakarya ili kültürel belleğinin temsilcileri ve taşıyıcıları olarak görülen mezar taşları hem nitelik hem de nicelik açısından oldukça önemli verileri barındırmaktadır. Sakarya sınırları içerisinde 15. yüzyıldan 20. yüzyıla değin farklı tür ve tiplerde teşhir edilen mezar taşları, öncelikle yerel tarihi ve sonra da Türkiye tarihini aydınlatacak belgeler olarak görülmelidir. Nitekim Sakarya mezar taşlarından elde ettiğimiz veriler; buranın kültürlerin birleşim noktası olduğunu kanıtlar niteliktedir. Sakarya’da çalışılmış mevcut 1210 mezar taşı, tarihi ve sanatsal muhtevasıyla adeta açık hava müzesini anımsatmaktadırlar. Sakarya sınırları içerisinde yer alan Adapazarı, Erenler, Arifiye, Serdivan, Taraklı, Geyve, Sapanca, Pamukova, Kaynarca, Ferizli, Söğütlü, Karasu, Kocaali, Akyazı, Hendek, Karapürçek olmak üzere toplamda 16 ilçe araştırma kapsamında incelenmiştir. Mezkûr mezar taşlarında “üslup analizlerinin yapılması, tipolojilerinin çıkartılması, nitel ve nicel olarak değerlendiril...

Bu çalışma, Romanya'nın Dobruca Bölgesi Mankalya şehrinde bulunan Esma Sultan Camii haziresinde bulunan mezar taşı kitabelerinin çözümlemesini içermektedir. XVI. Yüzyıl Osmanlı eseri olan cami, 2008 yılında restore edilmiş ve bu esnada hazirenin düzenlemesi ve mezar taşı kitabelerinin çözümlemesi tarafımızdan gerçekleştirilmiştir. Bölgenin bir Türk yurdu olduğunu belgelemesi bakımından bu mezar taşlarının önemi büyüktür. Bu sebeple korunması ve yeni nesillere tanıtılması gerekmektedir. Mankalya (Romence Mangalia), Romanya'nın Dobruca bölgesinin Karadeniz kıyısında yer alan bir liman şehridir. Şehirde önemli miktarda Türk ve Tatar azınlık mevcuttur. XVI. yüzyılda yapılan Esmâ Sultan Camii, Romanya'daki en eski Osmanlı camisidir. Bugün câminin kitâbesi kayıp durumdadır. Bahçesine son yıllarda asılmış olduğu anlaşılan tabelada "Esmahan Sultan" şeklinde yazılan isim, Osmanlı arşiv belgelerinde Esmâ Sultan şeklinde kayıtlıdır. Esma Sultan, İkinci Sultan Selim'in...

Her bir mezarlikta daginik ve bakimsiz vaziyette bulunan Osmanli mezartaslari, birer ecdat yadigâri olarak manevi degere sahip olmalari yaninda, tarih ve kultur mirasimizin da birer parcasidirlar. Dikildikleri donemin toplumsal ve kulturel hayatini da kismen yansitirlar. Bu calismada konu, Altinova mezarliklarinda bulunan butun Osmanli mezartaslarinin tespit edilmesi, bilimsel bir envanter calismasiyla kayda gecirilip kataloglanarak arsivlenmesi, mulâjlarinin alinarak kopyalanmasi ve kitâbe cozumlemelerinin yapilarak kitap seklinde yayimlanmasidir. Altinova yoresinin tarihiyle ilgili calismalar onemlidir. Cunku, Osmanlilar'in devlet olma yolunda attiklari ilk adim olan Koyunhisar (Bafeus) Savasinin Altinova'nin Hersek Koyu'nde cereyan etmis olmasi, bu bolgenin yerel tarih calismalarini degerli kilan unsurlarin basinda gelmektedir. Ilcede bulunan Osmanli donemi mezartaslari da yorenin yerel tarihine isik tutacak nitelikte tarihi belgelerdir. Mezartaslarinin durumuna gelin...

The resources containing information about the Islamic scholars including their identity, personal traits, educational background, and educational institutions where they were raised, their own masters and scholars and their disciples are labelled as tabakât or a'lâm books. The records of scholars in Andalusian tabakât books furnish us with detailed information as to the concept of learning and education prevalent in Spain under the influence of Andalusian or Islamic culture in addition to providing invaluable information about the political, social, economic, and especially cultural life at that period. The rich Islamic lifestyle prevalent in the Islamic Spain with all its components is known to have acquired remarkable characteristics thanks to the effect and contribution of cultural components of Iberian Peninsula. The scholars played a great role in the formation of such a diversified and rich social environment in all respects as they did in all other aspects of Andalusian culture.

Hicri VII./Miladi XIII. Asır ortalarında İslam ülkesinin batı sınırında yemek pişirme sanatıyla ilgili iki kitap ortaya çıkmıştır.1 Her iki kitapta da Mağrib (Kuzey Afrika) ve İberya Yarımadası (Endülüs) Müslümanları orta tabakasından şehir halkının yemek hazırlama usullerini gösteren yüzlerce tarif sunarlar.

Burada sunduğumuz iki şiir vardır. Birincisi Endülüs’ün güzelliklerini tasvir ederken, diğeri Endülüslülerin içine düştükleri felâketi gözler önüne sermektedir. Tarihin medeniyet zirvesinden ya da tarihin Everest’inden yine tarihin felâket vadisine yuvarlanan Endülüs Milletinin, dillere destan medeniyeti yaşadıktan sonra fanatik Hıristiyan İspanyol cânîlerinin elinde ne hallere düştüklerini görmek.. Bu şiirler, göz kamaştırıcı bir medeniyetin ve yürekleri dağlayan tarihî bir dramının sesidir.

Dalları batıda, kökleri Doğu'da, Medine'de, Şam'da. Zeytinin yeşili ve barışın beyazıyla; İspanya'sı, Portekiz'i ve Fransa'sıyla rengârenk açan narin bir narçiçeği. Muhteşem Ulucami'nin Kurtuba'sı, Emevî halifelerinin parlayan yıldızı. Medeniyet uğrunda şakırdayan Emevî, el-Mansur ve Mağribî kılıcının gölgesinde, yüzbinlerce kitabın aydınlattığı, binlerce âlimin ürettiği bir medeniyet. Merkezinde insan olan, su ile hayat bulan, aşk ile yoğrulan, ilimle kavrulan... Taş ile ahşabı zarif ve mütevazı bir sanata dönüştüren.. Mis kokusuyla insanın ciğerine dolan ve sekiz asırlık ömrünün sonunda "Ve la Galibe illallah" diye diye, ebedi üstünlüğün yalnızca Allah'a mahsus olduğunu haykırarak, misyonunu şerefle tamamlamış bir mümin olarak dünyaya veda eden bir medeniyet... Beş yüz küsur yıldır ise, profan Batı bilimi altında ezilen ve tozlu kitapların arasında unutulup kuruyan bir narçiçeği, Endülüs.

Reconquista, ‘yeniden fethetme’ anlamında İspanyolca bir kelimedir. Kavram olarak, Müslümanların İspanya’yı 711 yılında fethetmelerinden sonra, mağlup Vizigot ordusundan artakalan bir grup asker tarafından, Kuzey  İspanya’daki Asturias (Aştûrîş) bölgesinde bulunan Kantabria (Cantabria) dağlarında, bu dağlardaki Covadonga mağarasında başlatılan ve İspanya’yı Müslümanlardan geri almayı hedefleyen hareketin adıdır (La Reconquista, The Reconquest of Spain, Hareketü’l-İstirdâd el-İsbâniyye). Buna “Hıristiyan İspanya Devletinin doğuşu ve gelişimi tarihi” de denebilir.

Endülüs’ün düşüş tarihi olan 1492 yılında Osmanlı topraklarına kabul edilen Endülüslü göçmenler sadece Yahudilerden ibaret değildir. Aynı yıl ve sonraki yıllarda da Osmanlı ülkesine (Kuzey Afrika, İstanbul, Balkanlar ve Anadolu) Müdeccen göçü devam etmiştir.
İslam Dünyası ile Hıristiyan Avrupa arasında tampon görevi gören Endülüs’ün düşmesiyle birlikte, Kuzey Afrika’dan başlayarak bütün İslam Dünyası Hıristiyan tehdidi ve işgaline maruz kalmaya başlamıştır.

Dünya medeniyet tarihi mirası içinde, özellikle bugün insanlığın toplumsal sorunlarına çözüm sunma noktasında bizce en dikkate değer ve en göz alıcı şekilde kendini gösteren hazine, ideal medeniyetin numunesi addedilen Endülüs tecrübesidir. Çünkü Endülüslüler Müslümanı, Hıristiyanı, Yahudisi ve 7 farklı ırktan insanıyla, kendi çağlarında dünya ile yarışarak kültürel gelişimlerini en üst seviyelere taşımayı başarmışlardır. Bu başarının sırlarını araştırmak ve öğrenmek ise, bugün dünyayı yönetme iddiasındaki kültürlerin ortak uğraşlarından biridir.

Endülüs dünyaya nizam veren İslam çağlarının medeni bakımdan zirvesini teşkil etmektedir. Daha da önemlisi bu zirve, İslâmiyet’ten ya da Müslüman çağlarından sonra dünyaya egemen kılınan Batı uygarlığının merkezinde yani Avrupa’da konumlanmış durumdadır. Tarihi bir gerçektir ki, toplumsal ve kültürel etkileşimler komşu milletler arasında daha yoğun yaşanmıştır. Kültürel bakımdan dünyanın merkezi addedilen Akdeniz Dünyasının hâkimi yaklaşık 10-12 asır boyunca İslâmî evrensel düzen idi. Oluşturduğu ve yaşattığı yaşama alanı vasıtasıyla bu İslâmî evrensel medeniyetin, en fazla etkilediği yer Avrupa kültürel coğrafyası olmuştur. Bunun yüzlerce bilimsel delilleri arasında Avrupa dillerine geçen kavramlardır. Gerçekte bu kavramlar insanın değerini ve günlük hayatın kalitesini artıran bilimsel, teknik ve kültürel değerler ve aletlerdi.

Kitabı hazırlamaya başlarken önce mevcut yayınları değerlendirip ona göre farklı bir içerik belirlemeye çalıştım. Bu meyanda mevcutlardan farklı olarak Endülüs’ü veya Endülüslüleri diğerlerinden ayırt eden ve onları çağlar üstü niteliğe büründüren nitelikleri öne çıkarıcı özellikte bir plan ve içerik hazırlamaya gayret ettim.

Endülüs’ün doğusunda Akdeniz’de yer alan el-Cezâiru’ş-Şarkıyye (Balear Adaları) içindeki Menûrka (Menorca) adası, Ebû Osman’ın valilik yaptığı yerdir. Onun zamanında Endülüs Muvahhidler’e bağlı bir eyâlet konumundadır ve tahtta Abdullah b. el-Mansûr el-Âdil (1224-1228) oturmaktadır. Ebû Osman, 1233 yılında adalar içinde hacim bakımından Meyûrka’nın ardından ikinci sırada yer alan Menûrka adasının vâliliği konumuna yükselmiş ve Kral I. Jaime Meyûrka’yı aldığında onunla anlaşma yolunu seçmiş ve yarım asır kadar yerinde bırakılmıştır. Kendisi şâir ve âlim bir kişiliğe sahip olarak Mağrib, Endülüs ve Hıristiyan ülkelerden âlim, tüccar pek çok insanı Menûrka’ya çekmiştir. Devrinde adada güvenlik, adalet ve refah düzeyi oldukça yükselmiş olduğundan kendisi tebeası tarafından “er-Reîs” lakabıyla anılır olmuştur. 680/1281 Tarihinde vefat etmiştir.
al-Cezâiru'ş-Şarkiyye (the Balearic Islands) is located in the east of al-Andalus.  Menûrka (Menorca) island is the place where Abu Osman's governor. In his time, Andalusia is a province of Muvahhids and Abdullah b. al-Mansur al-Âdil (1224-1228) sits on the throne. Abu Osman, became governor of the Menûrka island. When king Jaime occupied the Mallorca island, Abu Osman have chosen to deal with the king and was left in his place a half centuries. He was a poet and scholar. He were taking a lot of scholars and merchants to Menorca from Maghreb, al-Andalus and Christian countries. In his time security, justice and the welfare level was very elevated in the island. Therefore people gave him er-Reis nickname. He is died in 680/1281.

In this paper, Russian aspect on Chanakkale (Dardanelles) War and the estimation of reasons of this expedition from the point of view of Russia is discovered. To give complete picture, the condition of Russian Army before the war is described.
Therefore, the Channels lay in the aria of Russian strategic interests and history of thus interests is mentioned. The importance of Cannels for Russia and development of diplomatic negotiations about this question is considered.
Reaction of Russia on Allies actions in Chanakkale and participation of Russian Fleet from the Black Sea side also approves and memories of officers about it are learned.
Finely, influence of failure of the Chanakkale Expedition on further events in Russia is discovered.

Mansûr, zekâsı, kabiliyeti ve azmi sayesinde iktidar merdivenlerini bir bir tırmanarak sonunda devlet yönetimine tek başına sahip olmayı başarmıştır. Dirayetli ve iyi bir yönetici kişiliği ile düzenli ve adaletli bir yönetim anlayışı sergileyerek Endülüs Emevî Devleti'ni zamanın en güçlü, en müreffeh ve en medeni ülkesi haline getirmeyi başardığı görülmektedir.

İslâm’ın altın çağı olarak adlandırılan 8.-10. yüzyıllarda medenî dünyanın çoğu bölgelerinde bir ‘pax-Islamica’ (dünya İslam barışı) kurulmuştur. Bilimsel, felsefî, edebî ve sanatsal çalışmalar insanlık tarihinde benzeri pek az görülen bir yükseliş göstermiştir.
Her alanda çağdaşlarına karşı üstünlüğe sahip bulunan Endülüs İslam kültürü, İber Yarımadası’nda yaşayan Avrupa’nın yerlisi toplulukları ve onların tarihî uzantısı olan Franklar ile diğer Avrupa halklarını kendisine hayran bırakmıştır.
Endülüs İslam medeniyeti dünyasında üretilen her değerin Avrupa çevrelerinde etkilerini açıkça yansıtan kelime ve kavramların sayısı binlerle ifade edilmektedir.