Academia.edu no longer supports Internet Explorer.
To browse Academia.edu and the wider internet faster and more securely, please take a few seconds to upgrade your browser.
Tarihte önemli kültür merkezlerinden biri olan Kazan’da birçok ilim adamı, yazar, şair ve düşünce adamı yetişmiştir. Fikir adamlarından, müctehit, âlim, yazar Musa Carullah Bigiyef Rusya Müslümanları içerisinden çıkmış önemli bir şahsiyettir. Musa Carullah, 1875’te Rostov-na-Donu şehrinde doğmuştur. Babasını 6 yaşlarında iken kaybeden Carullah ilk eğitimini annesi Fatma Hanım’dan almış ve daha sonra ağabeyi Muhammed Zahir Bigi’nin de okumakta olduğu Kazan’daki Gölboyu medresesinde tahsil görmüştür. Annesi küçük Musa’ya eski usülle yazılmış kitaplardan ders vererek gerekli ilk bilgileri verdikten sonra, onbir yaşındayken onu Rostov’daki Real Devlet Lisesi (Rus Teknik Lisesi)’ne yazdırır. Ancak gönlünde onun büyük bir İslam âlimi olması yattığı için, on üç yaşında iken buradan alarak Kazan’daki Gölboyu Medresesine, ağabeyi Zahir’in yanına gönderir. Ancak çocuk bu medrese hayatına uyum sağlayamaz. Kısa bir müddet burda kaldıktan sonra tekrar Rostov’a dönerek yarım kalmış lise tahsilini tamamlamıştır.
2018 •
2018 •
Bekir Sıdkı Çobanzade'nin şiirlerinde Kıpçak Türkçesinin ses ve şekil bilgisi özelliklerinin incelenmesi.
2019 •
The verb, which is the most important element of the sentence, contains important syntactic and semantic categories such as time, aspect, tense and person. One of the categories among these, the aspect, has two different dimensions. The first dimension, which is known as the lexical aspect, is directly related to the internal temporal meaning of the verb. Second dimension, which is known as the grammatical aspect, makes one time period more obvious related with the lexical aspect. In the linguistics literature, both dimensions of the aspect were reviewed and discussed from many different perspectives. The first important work on the classification of verbs in Turkish according to grammatical and lexical aspects was done by Lars Johanson. Then Johanson's model was adapted to Turkish and Turkic languages by his students and various researchers and important results were obtained. The aim of this study is to analyze the two-dimensional geometrical lexical aspect model developed by W. Croft and try to adapt this model to Turkish verb system. Croft adds new classes to the defined verb classes in linguistics literature and makes them more understandable by using a time vs. quality based two dimensional geometrical representation. The adaptation of such a different aspectual model to Turkish and further discussions about that will give the researchers an opportunity to reevaluate Turkish verbal semantics from a different perspective and will carry Turkish aspect studies to a more advanced level.
Öz Bu bildiride Eski Türk Yazıtları döneminde yazılmış olan Tonyukuk, Kül Tegin ve Bilge Kağan yazıtlarında yer alan fiillerden Kırım Türkçesine ulaşanlar tespit edilmiştir. Söz konusu Eski Türkçe fiillerin ses, yapı bilgisi ve anlam yönünden günümüz Kırım Türkçesindeki mirasçıları ile arasında olan benzerlik ve ayrılıkları da anlam bilim rehberliğinde art zamanlı tarihî ayrımsal-karşılaştırmalı dil bilim yöntemine göre incelenip belirlenmiştir. Bu çalışmada gerektiğinde incelenen şekillerin köken bilgisi açıklamalarına da yer verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Eski Türkçe, Kırım Türkçesi, Köken Bilgisi, Orhun Yazıtları, Dilbilim. Abstract In this study, the old Turkish verbs having reached to today's Crimean Turkish have been identified. In terms of phonology, morphology and meaning, the old Turkish verbs have been compared to today's Crimean Turkish according to the comparative method. Some etymological explanations have also been taken place when they are in need. Giriş Araştırmamızın konusu Eski Türkçe döneminde Orhun Yazıtlarında yer almış fiillerden günümüz Kırım Türkçesine ulaşanların tespit edilmesidir. Söz konusu fiillerin bir kısmı ses ve anlam özelliklerini koruyup günümüz Kırım Türkçesine ulaşmıştır. Bu fiillerden bir kısmının da ses ve anlam özellikleri günümüz Kırım Türkçesinde değişmiştir. Diğer çağdaş Türk şive ve lehçelerinde de olduğu gibi Orhun Yazıtlarında yer almış Eski Türkçe fiillerden bir kısmı da günümüz Kırım Türkçesinde kullanılmamaktadır. Fiiller kelime türleri arasında önemli bir yer tutar. Nitekim araştırıcı K. Eraslan da fiillerin Türk dilinin en önemli kelime türünü oluşturduğunu, Türk dilinin yapısını ve farklılığını belirten temel unsur olduğunu söyler. Ayrıca adı geçen araştırıcı, başka dillerden ödünçleme yoluyla alınabilen isim, sıfat ve edat gibi kelimelere mukabil fiiller de şahıs zamirleri gibi ödünç alınamaz görüşünü belirtmiştir (Eraslan 2012: 310). Bu yüzden bir dilin söz varlığı tespit edilirken ya da o dilin eski dönemdeki söz varlığını ne ölçüde koruduğu araştırılırken fiiller çok önemli bir kaynaktır. Orhun Yazıtlarında yer almış Eski Türkçe fiiller günümüz Kırım Türkçesinin Eski Türkçe özelliklerini ne kadar koruduğu konusunda önemli bir kaynak ve ölçüttür. Hemen aşağıda günümüz " Kırım Türkçesinde ses ve anlam özelliklerini koruyanlar " başlığı altında Orhun Yazıtlarında yer almış Eski Türkçe fiiller önce yer alırken söz konusu fiillerden ses ve anlam özelliklerini koruyup Kırım Türkçesine ulaşmış Eski Türkçe fiiller de hemen ardından iki nokta üst üste işaretinden sonra gelmektedir. Günümüz Kırım Türkçesinde ses ve şekil gelişimine uğramış halde yer alan Eski Türkçe fiiller de yine bir önceki cümlede gösterilen yöntemle verilmiştir: Orhun Yazıtlarında yer almış fiillerden ses ve yapı özellikleri değişip günümüz Kırım Türkçesine ulaşmış fiiller, Eski Türkçe fiillerin hemen ardından iki nokta üst üste işaretinden sonra gelmektedir. Çalışmamızda günümüz Kırım Türkçesinde anlamı değişen Eski Türkçe fiiller verildikten sonra Orhun Türkçesi döneminde yer almış günümüz Kırım Türkçesinde tespit edilememiş Eski Türkçe fiiller verilmiştir. 1. Günümüz Kırım Türkçesinde Ses ve Anlam Özelliklerini Koruyanlar aç-'açmak' : aç-(KRL, JİP) aġrı-ağrımak, hasta olmak : aġır-'ağrımak' : aġrı-(KRL), ağır-(KRL, JİP) aḳıt-'akıtmak, göndermek' : aḳıt-(KRL, JİP) al-almak, yenmek, işgal etmek, dinlenmek, dikkate almak : al-(KRL, JİP) aş-'aşmak, geçmek' : aş-(KRL) aş-'yükselmek, yukarıya çıkmak' : aş-(KRL) aşan-'yemek yemek, yemek yenilmek' : aşan-(KRL) ay(ı)t-'demek, söylemek' : ayt-(KRL, JİP) • Yrd. Doç. Dr., Sinop Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, ertanbesli@hotmail.com.tr
Öz Kırım yarımadası ve kuzeyindeki, tarihte Deşt-i Kıpçak adıyla bilinen araziler, farklı dönemlerde çok sayıda ve farklı Türk kavimlerinin göç dalgalarını kabul etmişti. Buraya gelen bütün Türk halkları, kavim ve boylar, tarihte, özellikle dil tarihinde, kendi izlerini bırakmışlar. Dillerin karışıp ve çaprazlanması, dünya dillerinin oluşumunda olağan bir süreçtir. Kırım Tatar dili, birçok Türk lehçesinden ve başka komşu dillerden etkilenmiştir. Makalede Altın Ordu resmi dilinin, Osmanlıcanın ve Kuman veya Kıpçak denilen Kırım'daki yerel halkın dilinin son derece aktif şekilde etkileşime girdiği bir dönemde, Kırım Tatar edebi dilinin oluşum sorunsalını ele alıyor. Çalışmada kullanılan örnek malzemede Kuman dili, modern Kırım Tatar dilinin temelini oluşturmakla beraber, Altın Ordu'nun 'Türki'si ve özellikle Osmanlıcanın belirgin izleri görünmektedir. Dil materyali olarak Kırım Hanı Bora Gazi Giray'ın yarlığı (mektubu) alınmıştır. Yarlık ayrıca da çağdaş Türkçe 'ye çevrilmiştir. Abstract TRADITIONS OF LITERARY LANGUAGE OF THE CRIMEAN TURKS: ON POEMS AND LETTERS OF BORA GAZİ GİRAY The Crimean peninsula and the lands known as " Desht-i Kipchak " has accepted the many waves of immigration of different Turkic tribes in different periods. All the Turkic peoples, folks and tribes who came here have left their mark in history, especially in the history of language. Mixing and crossing languages is a normal process in the formation of world languages. The Crimean Tatar language has been influenced by many Turkish dialects and other neighboring languages. Article deals with the formation problematique of Crimean Tatar literary language in a period when the official language of the Golden Horde has a highly active interaction with Ottoman Turkish and the dialects of local people in Crimea (called as Kuman or Kipchak). In the sample used in the study, Kuman language appears to be the basis of modern Crimean Tatar language and it has also certain traces from Ardahan Üniversitesi İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi, olegrustemov@ardahan.edu.tr
Bu makalede Kıpçak grubu Türk lehçelerinden biri olan Karay Türkçesi'nin batı grubunu oluşturan Trakay ve Haliç-Lutsk ağızları üzerine durulmuştur. Eski Türkçe unsurları bulundurma ve özellikle Haliç ağzında karşılaşılan Oğuz Türkçesi özellikler bakımından Karay Türkçesi, Türk lehçeleri arasında önemli bir yere sahiptir. İki ağız arasındaki fonetik karşılaştırmaya değinilerek incelenen metinlerde karşılaşılabilecek imlaların özellikleri transkripsiyon sistemiyle verilmiştir. Bu sistemin karşılaştırabilmesi için Trakay ve Haliç ağızları ile ilgili " Karay Avazı " dergisinde bulunan iki şiir örneği ve transkriptleri ile Türkiye Türkçesi'ne aktarması yapılmıştır.
Loading Preview
Sorry, preview is currently unavailable. You can download the paper by clicking the button above.
The Lower Volga Archaeological Bulletin / Нижневолжский археологический вестник
Серегин Н. Н., Матренин С. С. Алтай в предтюркское время: исторические судьбы носителей дялянской традиции обрядовой практикиAltai in the Pre-Turkic Period: Historical Fate of the Nomads of the Dyalyan Tradition of Ritual PracticeEnglish Translation by Google Translate from: Reise in die Geschichte Baltistans, Band 3, Andiast 2011, pp.674-700 and Band 4, Andiast 2012, pp. 39-138
Important Historic Places in Northern and Eastern Part of the Kingdom of Khaplu (Baltistan): The Hushe Valley and the Saltoro Valley2012 •
Albania’s Foreign Policy: An Outlook for the Future
Albania and Kosovo: Past and Future2020 •
Journal of Dental Research
A Model for the Study of Development Processes in Dental Research1976 •
European Geriatric Medicine
Unmet needs, health policies, and actions during the COVID-19 pandemic: a report from six European countries2020 •
Gazi Journal of Engineering Sciences
AISI 4140 Islah Çeliğinin Delinmesinde Yarık Talaş Açısının Etkisinin Deneysel ve Teorik Araştırılması2006 •
HAL (Le Centre pour la Communication Scientifique Directe)
Towards a Science of the Musical2019 •
2023 •
Bulletin of Materials Science
Processing-structure-property relations of chemically bonded phosphate ceramic composites2011 •