Anadolu Selçuklu mimarisi

İslâmî dönem Türk tarihinde, ilk kez, sınırları, aşağı-yukarı Çin sınırlarından
Adalar ve Marmara Denizlerine, Kafkasya’dan Mısır sınırlarına değin uzanan
ve dolayısıyla Türkistan, Hârezm, Afganistan, Iran, Azerbaycan, İrak, Arap
Yarımadası, Suriye ve Anadolu ülkeleri topraklarını içine alan evrensel büyük
bir Türk imparatorluğunu kuran Selçuklular olmuştur. Genellikle öteki Türk devletlerinde
olduğu gibi (Göktürklerde: Bumin Kağan- I s t emi Yabgu, B i l ge
Kağan - Költekin , Osmanlılarda: Orhan Gaz i - A l â e d d i n Paşa
kardeşler vs.) Selçuklu M i k â i l ’ in oğulları Tuğrul ve Çağrı Bey kardeşler
tarafından kurulan Büyük Selçuklu Devleti, ilk sultan Tuğrul Bey döneminde
Merv’de toplanan Kurultay’da tespit edilen fetih planları uyarınca, büyük çapta
gerçekleştirilen fetihler sonucunda sınırlarını, doğu, batı, güney ve kuzey yönlerinde
süratle genişletmiş ve İslâm dünyasının biricik hâkimi durumuna gelmek
suretiyle bir imparatorluğa dönüşmüştür; nitekim devrin Abbasî halifesi K a a -
im Biemrillah , sultan Tuğrul’u Doğu ’nun ve Batı ’nın (yani dünyanın) hükümdarı
olarak ilân etmiştir. Sultan Tuğrul döneminde sağlam temeller üzerine
oturtulmuş olan imparatorluk, ikinci hükümdar Büyük Sultan AlpArslan döneminde
yükseliş devrini yaşamış, batı yönünde büyük fetihler gerçekleştirilmiş,
özellikle 26 Ağustos 1071’de Malazgirt’te Bizans’a indirilen büyük tarihî darbe
sonucunda, Anadolu ’nun kapıları Türk milletine ardına kadar açılmış, dolayısıyla
bu ülkenin bir Türk yurdu haline gelmesi yolunda en büyük adım atılmıştır.

Düşünen, fikri olan, alanının ayrıntılarına saplanıp kalmayan bir ilim adamından söz ediyoruz. Yaşadığı döneme söylecek sözü olan bir bilgin Osman Turan. Bu yüzden bir gönüllü kuruluşun, Türkocağı’nın yöneticiliğini üstleniyor
ve döneminin meseleleri ile ilgili kitaplar yayınlıyor. Türkiye’de Siyasî Buhranın Kaynakları ve Türkiye’de Manevî Buhran Din ve Laiklik Osman Turan’ın, diğer ilmî eserlerinin yanına konulabilecek değerde eserler. Tarihçiliğimizin büyük ismi Osman Turan’ı yüzüncü yaşında yâd etmek istedik. Dördüncü yılımızın son sayısı o yüzden Osman Turan ve Selçuklu tarihine tahsis edildi. Gördük ki, Osman Turan derin bir iz açmış. O izden giden her yaştan değerli ilim adamlarımız, tarihçilerimiz var. Onların desteği ile Selçuklu tarihi ile ilgili metinlerin ağır bastığı bir sayı ortaya çıktı. Bu arada Osman Turan Hoca’nın hayatı ve eserleri hakkında bir makale ve Osman Turan’la ilgili çalışmaları ile tanınan Ali Birinci Hocayla yapılan geniş çerçeveli mülakata da bu sayımızda yer alıyor. Bu sayı Osman Turan’ın açtığı yoldan giden ilim adamlarımızın destekleriyle vücut buldu. Bilhassa Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü başkanı Prof. Dr. Gülay Öğün Bezer hanımefendiye değerli desteklerinden ötürü teşekkürlerimizi sunuyoruz.
Velhasıl, tarih devam ediyor, tarihçiler de! D. Mehmet DOĞAN

Geçmişten günümüze insanlar, içinde yaşadığı dünyayı şekillendirmek ve değiştirmek istemişlerdir. Bu yaklaşımın temelinde başlangıçta hayatta kalma, barınma, korunma ve çoğalma gibi ihtiyaçlar olsa da ilerleyen dönemde doğaya hâkim olma, üretme, gelişme ve güç elde etme gibi isteklerin öncekilere eklenmesiyle insan eylemleri, mekânın şekillenmesinde başat unsurlardan biri haline gelmiştir. İnsanlık mekânı, yaşadığı yerleşimleri ve onun içinde konutu şekillendirmiş; bunu yaparken de çevresel, toplumsal, kültürel, siyasi, ekonomik ve teknolojik gelişmeler bu süreçlere yön vermiştir. Anadolu coğrafyası gibi farklı medeniyetleri birbirine bağlayan bir kesişim noktasında, söz konusu süreçleri etkileyecek çok farklı unsur bir araya gelmiş, bu kadim topraklarda sürekli bir dönüşüm ve değişim yaşanmıştır. Anadolu'nun sadece farklı kültürlerin buluşma noktası olması değil, aynı zamanda farklı fiziksel, iklimsel, coğrafi koşullara sahip olması insan yerleşimlerinin dokusunu, konut şemalarını, kullanılan yapım malzemelerini çeşitlendirmiştir. Bu çalışmanın amacı, Anadolu'daki çeşitliliğin mekânsal boyutunun irdelenmesi ve tarihsel gelişim süreci içinde Anadolu'daki yerleşimlerdeki ve konut tipolojilerindeki gelişim, değişim ve farklılıkların, etkileşim halinde olunan medeniyetlerle birlikte değerlendirilmesidir. Anahtar Kelimeler: Anadolu yerleşimleri, konut tipolojisi, yapım malzemeleri, tarihsel süreç. Abstract From past to present, people have wanted to shape and change the world they live in. Although at the beginning of this approach there are needs such as survival, shelter, protection and reproduction, human actions have become one of the dominant elements in the shaping of the space, with the addition of desires such as dominating nature, producing, developing and gaining power in the later period. Anatolian geography is an intersection point connecting different civilizations, many different elements that will affect the said processes have come together here, and there has been a constant transformation and change in this ancient land. Anatolia is not only the meeting point of different cultures, but also has different physical, climatic and geographical conditions, which have diversified the pattern of human settlements, housing schemes, and construction materials used. The aim of this study is to examine the spatial dimension of the diversity in Anatolia and to evaluate the developments, changes and differences in the settlements and housing typologies in Anatolia within the historical development process together with the civilizations that interact.

In Turkish historical researches although it is mentioned that women have equal rights with men and their activities in political and even military matters in Turkish history, when it comes to the Seljuks, the presence
of women in the political and military fields was either ignored like Safariya Khatun, the wife of Sultan Alparslan, or was evaluated with negative comments as “too ambitious” like Terken Khatun, the wife of Sultan Malik Shah. So what was the real circumstances during the Seljuk period? If the answer to this question is sought only in the written sources of the Medieval period historians, we would limit our knowledge by the
comments of the historians of that period. However, in order to understand a culture, it is necessary to benefit from a wide variety
of sources, from mother tongue to idioms, tales to myths, works of art to architecture. Let's not forget that the Seljuks were not well understood also in their own time as a civilization with its own characteristics. For
example, Ibn Battuta could not make sense of the communication between men and women in Turks, and in his travel notes he was astonished and express his feelings as: "Sometimes you come across women with their men and you say,"This man must be the servant of this woman!"In this study, without denying the importance of written sources, the women who had an army in the Seljuks will be discussed with a critical
view, accompanied by the information obtained from the works of art. In this broad research topic, firstly, the phenomenon of power, which changes according to the conditions in the Seljuks, will be mentioned in the center of the “alp” concept.
Evaluations will be made about Seljuk women who ruled armies such as Altuncan Khatun, Terken Khatun, Gevher Khatun and Sultan Alparslan's wife Safariya Khatun, who took much more active role in the Battle of Manzikert than is thought.

Lisansta Arkeoloji-Sanat Tarihi Bölümü’nde okuyan Prof. Dr. Ahmet Çaycı, lisansüstü
çalışmalarında da sanat tarihi alanında çalışmalarına devam etmiştir. Halen
Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi Sanat Tarihi
Bölümü’nde çalışmalarına devam etmektedir. Doktora döneminden itibaren ikonografik
ve ikonolojik yöntemlerin İslam sanatlarındaki yansımalarını aramaya
koyulan Çaycı, yaklaşık yirmi yılın sonunda böyle bir çalışmayı yayın dünyasına
sunmaktadır.

Anadolu Selçuklu devrinde meydana getirilmiş mimari eserler arasında, medreseler önemli bir yere sahiptir. Dönemin eğitim ihtiyacını karşılayan medreseler, mimari işlevlerinin yanı sıra sanatsal anlamda da süsleme bakımından öne çıkmaktadır. Kırşehir'in en önemli yapılarından olan Cacabey Medresesi, dört eyvanlı olup kapalı avlulu, kubbesi desteklere oturan medreseler plan grubunda yer almaktadır. Medrese, taş süsleme bakımından oldukça zengin bir içeriğe sahiptir. Yapıda bitkisel ve geometrik karakterli süslemeler yoğunluk göstermekte; bazı alanlarda ise üç boyutlu küreler, mukarnas ve payanda gibi ögeler süsleme amacıyla kullanılmıştır. Yapı çağdaşları arasında daha sade ve yerinde bir süsleme içeriğine sahipken, bulunduğu bölgeyle kıyaslandığında süsleme çeşitliliği bakımından oldukça zengindir. Bu çalışma 1 , kapsam olarak Kırşehir ilinde yer alan Cacabey Medresesi ve Türbesi'nde yer alan taş süslemelerin incelenmesi ve Selçuklu-İlhanlı etkilerinin süslemelerdeki yansımaları üzerinedir.
Anahtar Kelimeler: Medrese, Kırşehir, Süsleme, Anadolu, Selçuklu, Cacabey, taş.
ABSTRACT
Madrasahs have an important place among the architectural works created in the Anatolian Seljuk period. The madrasahs, which met the educational needs of the period, stand out in terms of artistic decoration as well as their architectural functions. Cacabey Madrasah, one of the most important structures of Kırşehir, has four iwans and is in the plan group of madrasahs with closed courtyards and dome resting on supports. The madrasah, has a very rich content in terms of stone decoration. The botanical and geometrical ornaments are intense in the building; In some areas, elements such as three-dimensional spheres, stalactites and buttresses were used for decoration. While the building has a more simple and appropriate decoration content among its contemporaries, it is quite rich in terms of decoration variety compared to the region where it is located.
This study, It is about the examination of the stone ornaments in the Cacabey Madrasah and Tomb in Kırşehir and the reflections of the Seljuk-Ilkhanid influences on the decorations.
Keywords: Madrasah, Kırşehir, Ornament, Anatolian, Seljuk, Cacabey, stone

Anadolu Selçuklu Devleti'nin siyasal ve mimari alan da devamı niteliğinde sayılan, Konya Beyşehir merkezli Eşrefoğlu Beyliği'nin kısa tarihçesi ve beyliğin en önemli eseri kabul edilen Beyşehir Eşerefoğlu (Süleyman) Camii mimari ve tezyinat özellikleri.

Selçukluların Anadolu’da kurdukları teşkilat yapısı, büyük nispette Orta Asya ve Orta Doğu’da kurulan iki büyük devletin; Abbasi-Selçuklu geleneğinin bir sentezi gibi görünüyor. Şehirlerin ve taşranın idaresinde Siyasi-askeri otorite ile mali ve hukuki otoritelerin bir birine karşı bağımsızlaştırılarak, üç saç ayağı üzerine oturan bir güçler ayrılığı sistemi getirmişlerdir. Ancak şehirdeki mahalli hizmetlerin görülmesinde birinci derecede rol oynayan unsur kadılık ve iğdişlik ve ahiler gibi sivil unsurlardır. Bu sebeple Selçuklu şehirlerindeki kadıların ve sivil unsurların oynadığı misyon, detaylı bir şekilde yeniden gözden geçirilerek, kamu idaresine katkıları ortaya konmalıdır.  Devletin şehirlerdeki kurumları ise modern devlet anlayışlarından farklı bir şekilde ağırlıklı olarak güvenlik amaçlıdır. Bu yüzden siyasi-askeri otoriteye bağlı unvanlar ve görevliler güvenliği sağlamaya yöneliktir. Devletin esas rolü adeta güvenlikle sınırlanmış görünüyor. Şehirlerdeki yatırım hizmetleri ise merkezi bütçeden ziyade, kamu fonları ve vakıflar üzerinden sağlanmaktadır. Günümüze gelen sanatsal değerli olan eserlerden pek çoğu resmi vakıfların (irsadi vakf) fonlarından yapılmıştır. Mali konuda devlet büyük oranda alıcı konumundadır. Şehirlerde batılı anlamda belediye teşkilatının olmadığından bahsedilemez, bütün bunlar devletin genel kapsamı içine giren ve sivil inisiyatifin aktif olduğu bölümlerdir.

Anadolu Selçuklu devleti tarihinde, Antalya ve Alanya fetihleri önemli bir dönüm noktasıdır. Tarih boyunca birçok devlet tarafından ele geçirilmiş ve fethi için uğraşılmış bu iki şehir, hem coğrafi hem de iktisadi açıdan önemli stratejik noktaların başında yer almaktadır. Antalya’nın ismi aslen Bergama kralı II. Attalos’un adına dayanmaktadır. Antik çağlarda Attaleia adıyla anılan şehir, batı kaynaklarında Satalia, Arap ve Türk kaynaklarında ise Antaliyye, Adaiya şeklinde kaydedilmiştir. Tarih boyunca idaresi birçok devlet arasında el değiştirmiş bu iki şehir, uzun süre boyunca Doğu Roma İmparatorluğunun idaresinde kalmıştır. 9. yüzyıldan itibaren Müslüman akınlarına maruz kalan Antalya ve Alanya, ikinci haçlı seferinde de haçlı kuvvetleri açısından önemli bir üs olarak görev yapmış, Avrupalı tacirler tarafından da ticaret kolonileri kurularak önemli bir ticaret kenti haline gelmiştir. Antalya ve Alanya nihayetinde Anadolu Selçukluları tarafından fethedilerek, kalıcı olarak İslam beldesi haline getirilmiştir. Antalya ve Alanya’nın Anadolu Selçukluları tarafından fethinin sebepleri arasında, cihat ve gaza ülküsünde hareket etmekle beraber, Akdeniz ticaretine hakim olma çabası da yer almaktadır.

This paper provides an overview of mosque architecture in the period of the Golden Horde in Crimea. It aims to investigate the archeological evidence and the scarce written sources and compile them to gain a broader understanding of the architectural culture of that time. The question of influence and/or common sources of earlier or contemporary cultural fields, for example the art and architecture of Golden Horde territories outside Crimea, of Islamic Central Asia, the Seljuks in Anatolia and even the Mamluks, are taken in consideration.    The paper proposed here is a condensed overview of research based on extensive field work made through several excursions undertaken in the last twenty years. The most in-depth of them occurring in 2012. In addition to the results of these firsthand investigations, a study of inscriptions, historical sources, archival evidence, travel accounts, the published academic literature and archeological reports of the region are an essential part of the research.


Turkish Abstract
Bu yazıda Kırım’daki Altın Orda dönemine ait cami mimarisinin genel bir değerlendirmesi yapılmaktadır. Altın Orda dönemi (13ncü-15nci yüzyıllar arası) yeterince incelenmemiştir; bundan dolayı bu döneme ait inşa faaliyetleri hakkında ancak kısıtlı bilgi mevcuttur. Az
bilinen Altın Orda'nın mimari kültürünün en önemli yapıları ve yapı kalıntıları Kırım'dadır.
Bu yazı, incelenen arkeolojik bulgular ile yazılı kaynakları birleştirip, söz konusu dönemin mimari kültürünü daha iyi anlamayı hedeflemektedir. Yazıda sunulan bulgular son yirmi sene boyunca yapılan saha çalışmalarının kısa bir özetidir; en geniş arazi araştırması 2012-14 arasında gerçekleştirilmiştir. Bu birinci el bulguların yanında, tarihi kaynaklar, arşiv belgeleri, seyahatnameler, arkeolojik raporlar ile yayınlanmış geniş literatür de araştırmaya dahiledilmiştir. Daha önceki ve çağdaşı kültür ortamlarıyla olan etkileşimi ve/veya beslendikleri ortak bir geçmiş de yazıda değinilen konular arasındadır, bunların başında Kırım dışındaki Altın Orda hâkimiyeti altındaki bölgeler ve Anadolu'daki Selçuklu ve İlhanlı dönemi yapıları gelmektedir. Kırım yarımadası, İpek yolunun bir kolunda yer almasından dolayı orta çağda
önemli bir ticaret bölgesiydi. Kırım'ın bu özelliği, eskiden beri yarımadayı kültürel etkileşim, fikir alışverişi, eşya ve el sanatlarının değiş tokuşu için çok verimli bir bölge haline getirmiştir. Altın Orda ortadan kalktıktan sonra bölge Kırım Hanlığı ve Osmanlı İmparatorluğu’nun hâkimiyeti altına girmiş, daha sonra da Sovyetler Birliği, Ukrayna sınırları içinde kalmış ve en son Rusya Devleti tarafından ilhak edilmiştir; bu çalkantılı geçmiş
Kırım'ın kültürel mirasının tahrip edilmesinin en önemli sebebi olarak kabul edilebilir. Doğal afet ve zamana bağlı yıkımın yanında siyasi sebeplerden dolayı yarım adanın maddi kültürü birkaç defa kasten tahrip edildi ve sonuç olarak başka bölgelerle kıyasla günümüzde az yapı
ayakta kalabilmiştir. Özellikle Altın Orda mirası yüzyıllar içinde fazla tahribat görmüştür.Günümüzde mevcut olan mimari kalıntılar az sayıda cami ve türbelerdir. Burada
bu cami ve cami kalıntıları tanıtılacaktır: Sultan Kalavun Camii (1287), Özbek Han Camii (1314-1315), Sudak Kale Camii (13ncü-14ncü yüzyıllar), Kurşunlu Camii (14ncü-15nci yüzyıllar), Şeyhköy Darü’l-Huffâz (Tekke-Camii) (1358), Kırkyer-Salacık'taki Canibek Han Camii (1345/46-1454/55).

“Selçuklu Tarihi ve Nizâmülmülk, Nizâmülmülk’ün Fikrî Hayatı ve Dönemi, Nizâmülmülk’ün Devlet Yönetimi Anlayışı, Nizâmiye Medreseleri, Siyâsetnâme Geleneği ve Nizâmülmülk’ün Siyâsetnâmesi, Nizâmülmülk’ün Bâtınî Akımlarla Mücadelesi, Nizâmülmülk Dönemi Âlimleri ve Dönemin Bir Âlimi Olarak Gazzâlî, Nizâmülmülk Döneminde Kültür, Sanat ve Edebiyat, Nizâmülmülk Döneminde Şehircilik ve Mimârî”

Gök Medrese (Blue Madrasa) which is named after its turquoise colored tiles
has been dated at different years by the researchers because its construction
inscription has not reached today. Even though researchers has not reached at a
consensus about the structure’s construction date, they agree that the structure was
commissioned by Pervane Muiniddun Suleyman. Gök Medrese, whose adornments
have undergone serious degradations and most of the tiles has fallen and couldn’t
reach the present day, is now used as a museum. Besides the tile examples in the
building, stone embellishment examples which include carving, inlaying, colored
stone flemished cross were used as adornment techniques. The structure’s
embellishment components can be found on the portal, main iwan’s interior part,
court riwaq arches’ surface, and arch corners. These components are three types:
geometric, vegetal ornament and calligraphy. The structure has a rich embellishmentprogram and its embellishment  and stylistic features are contributory factors for
dating the structure. In this article, it was tried to make an reassessment of the
building’s construction with a new viewpoint reagarding particularly its stylistic
characteristics.

ısır'da ilk Müslüman Türk Devleti'ni kurarak, kısa süre için bu bölgede parlak bir gelişme yaratan Tolunoğulları, yerini Ku­ zey Afrikalı sülalelere bırakırken, Asya içlerinde, Karluk Türk­ leri İslâmiyeti kabul ederek X. yy. içinde parlak bir gelişmenin yolunu açıyordu. İslâmiyetten önceki Asya Türk mimarîsi hakkında bilgilerimiz kısıt­ lıdır. Daha çok yazılı kaynaklar ve bazı duvarlar resimleri, Budist ve Mani-heist tapınakların biçimleri yanında, özellikle konut mimarîsi hakkında ipuç­ ları vermektedir. Günümüze taşınır eserleriyle ulaşabilen mezar yapıları ise çoğunlukla "kurgan" biçiminde görülmekte, bazı kule mezarlar ile Külti-gin Anıtı değişik biçimleriyle dikkati çekmektedir. Uygurların özellikle Ho-ço merkezindeki kubbeli mezar yapılarının geçiş bölgelerindeki prizmatik Türk üçgenleri ise bu türün erken örnekleri arasında değerlendirilmekte­ dir. Kara Hoço Surları dışında Müslüman tüccarlar için İpek Yolu üzerinde yapıldığı ileri sürülen büyükçe kubbeli tek mekânlı mescit ise aşağıda üze­ rinde ayrıca durulacak önemli bir yapı olarak görülmektedir. Karluk boylarının Karahanlılar adı altında X. yy. sonlarında Buhara-yı almalarından sonra mimarî alanındaki gelişme yepyeni bir hızla kendini belli etmeye başlamıştır. Bu arada güneyden komşuları Gazneliler, Afganis­ tan çevresinden Horasan bölgesini zorluyordu. Maveraünnehir ve Türkme­ nistan çevreleri ile Afganistan ve Horasan çevresinin yakın kültür alışverişi 1040'dan sonra Büyük Selçukluların kuvvetli merkezî idaresi altında İran ve Horasan'da yepyeni bir mimarî sentez halinde canlı ve parlak bir dönem yaratmıştır. Bu dönemde geliştirilen prensipler, bütün doğu İslâm dünya­ sında çeşitli boyutlarda kullanılan vazgeçilmez tasarım esaslarını meydana getirmiştir. Atabekler eliyle Suriye-Irak ve oradan da Eyyûbîler aracılığı ile Mısır'a geçen bu dönemin mimarî ilkeleri, Suriye bölgesinin erken İslam mimarîsi denemeleriyle kaynaşarak yeni tasarım ve formları hazırlamıştır. Azarbeycan Atabekleri döneminde tuğla malzeme yanında taş işçiliği ve yeni boyutlar kazanan mimârî anıtlar, lOTl'den sonra Türklere açılan Anadolu-da, hem İran Büyük Selçuklu plan ve formlarını, hem de ZengÜler ve Azer­ baycan Atabekleri'nde geliştirilen biçimleri, taş malzemeyle kuvvetli bir sen­ tez halinde yoğurarak yeni denemelere başlayan başarılı bir döneme yol-açmıştır. XII. yy. Anadolu Türk Mimârîsi'nin özünü teşkil eden bu sürekli araş­ tırma ve deneme devresi, Anadolu'daki İlk Türk Devletleri'nin mimârî anıt­ larıyla değerlendirilir. XIII. yy. başlarından itibaren Anadolu Selçuklu Dev

ÖZ Düğüm motifinin çeşitli örnekleri ile eski çağlardan itibaren farklı uy-garlıklar tarafından kullanıldığı bilinmektedir.Bu araştırmada Türklerin tarih sahnesine çıktıkları dönemlerden başlayarak düğüm motiflerini nerelerde kullandıkları gözler önüne serilmekte, yaşadıkları coğrafyada ve eserlerinde şekillendiği görülen iki düğüm biçimi üzerinde durul-maktadır. Ayrıca Anadolu Selçuklu ve Beylikler devri yapılarında yer alan biri köşeli diğeri dairesel hatlara sahip olan bu motiflerin Orta Çağ Türk mimarisi içinde taşıyabilecekleri sembolik anlamlar tartışıl-maktadır. ABSTRACT The Knot Motive and Its Iconography in the Anatolian Turkish Architecture in the Middle Age It is known that various models of the knot motive have been used by different civilizations since the early ages. This research puts forward the places of usage of the knot motives by the Turks since their first appearance in the scene of history, giving the emphasis on two knot types which are seen in the geography which they live in and in their works. This paper also discusses the symbolic meanings of these motives that have one round and one angled lines observed in the structures of the period of the Anatolian Seljukids and in the structures of the period of the Principalities in the Middle Age.

It is possible to determine the period during which the Anatolian
Seljuk State was at the peak of its power by taking into account
the political, military and economic progress of the state
from its foundation to the end. This period was undoubtedly during
the reign of Sultan ‘Alā’ al-Dīn Kayqubād ibn Ghiyāth al-Dīn
Kaykhusraw (1220-1237), when considerable numbers of monumental
structures were erected to show the magnificence of
the state. One of these structures, the Kubadābād Palace, is particularly
remarkable in terms of its location and natural environment.
Since explaining only its construction characteristics might
not lead us to a satisfactory result, an interdisciplinary approach
could give us new angles on revealing the Seljukid period when
the written sources fail to give clear answers. In this regard, this
study aims to employ the methods of Historical Geography, which
considers the relationship between human and the place, in order
to explore possible interactions among natural environment and
the human-economic effects which may have played a role in the
construction of the Kubadābād Palace.

Bu araştırmada başta Beyşehir Eşrefoğlu Camii’nin bulunduğu İç Anadolu Bölgesinin 13.yy’daki tarihi sürecine değinilmiş ve ardından asıl konu olan Beyşehir Eşrefoğlu Camii mihrabındaki tüm geometrik çini düzenlemeler belirlenerek katalog halinde detaylı bir şekilde incelenmiştir.
        Beyşehir Eşrefoğlu Camii mihrabında 12 adet Geometrik çini düzenlemenin
olduğunun belirlenmesiyle beraber yakın coğrafyadaki çinili mihraplar araştırılmış ve benzer örneklerinin sadece Sırçalı Medresede olduğu görülmüştür.
        Sırçalı Medresedeki geometrik düzenlemeye sahip çiniler belirlenerek içlerinden
Beyşehir Eşrefoğlu Camii Mihrabındaki geometrik çinilere benzer özellik gösterenler özenle seçilmiş ve birbirleri arasında karşılaştırma yapılmıştır.
        Karşılaştırma sonucunda benzer özellik gösteren geometrik çiniler üç adet gruba
ayrılarak genel değerlendirme kısmında değerlendirilmiş ve bunun sonucunda iki adet çıkarım yapılmıştır. Çıkarımların detayları sonuç kısmında irdelenmiş ve ikinci çıkarım olan ‘’Geometrik çini düzenlemelerin aynı atölye tarafından farklı ustalarca yapılmış’’ olabileceği konusunda karar kılınmıştır.

A CRİTİCAL VİEW ON İBRAHİM HAKKI KONYALI’S “AKSARAY AND İTS MONUMENTS AND INSCRİPTİONS.”

İbrahim Hakkı Konyalı’s most detailed volume in “Monuments and Inscriptions” series is without doubt Aksaray (Niğde) history. The depth of this volume is due to the fact that its one of the author’s latest oeuvres. The author collected the information he needed until 1974, which in turn he availed himself to write the Aksaray History.
In his period, Aksaray was a town in Niğde province, and he visited all the villages in Aksaray and Ortaköy, and wrote about historical spots, ruins and famous neighborhoods he heard in his works, some interesting ones he even visited himself. In studies on Aksaray until today, no scholar cited any of his works about the city. The book demonstrates Konyalı as a historian, a folklore scholar, sociologist, art historian and an archivist. In such an extensive and profound volume, it is conceivable that there could be some mistakes. Those mistakes are either author’s own, or results of the editing process by the publisher. In this study errors by the author are compared with other resources and demonstrated with examples. 

Keywords: İbrahim Hakkı Konyalı, Aksaray, Ortaköy, Aksaray and its Monuments and Inscriptions.

Türklerin Anadolu’daki mimari teşekküllerini meydana getiren Selçuklular hâkim olduğu Anadolu coğrafyasının çeşitli bölgelerinde cami, mescit, medrese, şifahane, kale, kervansaray, köprü, hamam, türbe ve tarikat yapıları gibi mimari eserlerle şehirleri donatmışlardır. Bu eserler strüktürel açıdan ihtiyacı karşılamanın yanı sıra estetik açıdan çeşitli malzeme ve tekniklerle bezenmiştir. Özgün bir üslupta dönemin estetik zevkinin yansıtıldığı eserler gerek insan eliyle gerekse doğanın yıkıcı gücü ile zamanla tahrip olmuştur. Mimari eserlerin korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması için inşa edildiği dönemden günümüze kadar olan süreçte onarımlara ihtiyaç duyulmuştur. Onarımlar genel itibariyle yapısal açıdan binayı koruma için yapılsa da yapı ile bir bütün olan süslemelerin de onarıldığı görülmektedir. Bu eserlerin restorasyonları kimi zaman aslına uygun bir şekilde kimi zaman ise eski halini aratacak biçimde gerçekleştirilmiştir.
Bu çalışmada sadece belirli bir dönem ve belirli bir motif grubu çerçevesindeki mimari eserlerde yapılan restorasyonların modelsel hataları ortaya konmaya çalışılmıştır. Diğer bezeme motiflerinden farklı olarak bilhassa geometrik süslemeler doğaçlamaya veya farklı yorumlara yer vermeyecek şekilde katı kurallarla yapılmalıdır. Geometrik süslemelerde ölçü, oran, orantı, düzen, ahenk, ritim, disiplin, denge, simetri, merkezilik, sonsuzluk, soyutluk ve matematik bütünlük içerisinde verilmelidir. Bunlardan herhangi birini göz ardı ettiğinizde tasarımda bozulmalar meydana gelmektedir. Bu açıdan bakıldığında geometrik bezemelerin restorasyonu diğer bezemelere göre daha özen isteyen bir iştir. Konuyu Anadolu Selçuklu Mimarisi ve geometrik süsleme özelinde daraltmamıza rağmen yüzü aşkın Selçuklu eserinde hatalarla karşılaşmamız eserlerin onarımlarında gerekli hassasiyetin gösterilmediğini ortaya koymaktadır. Çalışmada tespit ettiğimiz eserlerin varsa eski durumlarını gösteren fotoğrafları konulmuş, modelin bütünü ortaya çıkarılarak çizimleri verilmiş ve günümüzdeki durumunun fotoğrafı ile hataların nerede ve nasıl yapıldığına dair görüş belirtilmiştir. Umarız çalışmamız bir farkındalık meydana getirir ve ileride yapılacak olan restorasyonlar uzman kişilerin kontrolünde doğru malzeme ve ekipman ile ehil kişilerin ellerine teslim edilmesine vesile olur. Süsleme restorasyonlarındaki amaç eksik kalan kısımların ne şekilde olursa olsun tamamlanmasından ziyade ilk günkü ihtişamına yaraşır bir şekilde ve doğru malzeme ile yapılması olmalıdır.

Although there is scarce knowledge regarding royal women in Anatolian Seljuks and Beylics period, their participation in public reconstruction activities can be taken as a sign of their significant role in politics. Governors who want to demonstrate their power and reputation often built buildings that vary according to the period and person. The subject of this paper is the place and identity of dynastic women in the Anatolian Seljuk State and Aydınoğlu Emirate periods. There are plenty of buildings under the patronage of those royal women which pose difference in terms of the identity and statuses of the patrons. In this context, in this paper, the buildings in question will be compared in terms of not only building inscriptions but also type, monumentality and decoration comprehensions. An analysis will be carried out on the basis of the identities of the patrons. These women patrons will be evaluated in the context of the conditions of their periods, power, and contribution to the politics. In the end the similarities and differences between the two era in terms of women patrons and the changing conditions of state and beylic will be discussed.

Anadolu Selçuklu Devleti saray hiyerarşisinde kadınların önemli bir yere sahip olduğu, her ne kadar üzerinde fazla durulmamış olsa da, imar faaliyetleri aracılığıyla anlaşılabilir. Hanedan kadınlarının (sultan eşi-annesi ve kızı) yalnız dönemin politik ilişkileri doğrultusunda siyasi evlilikleriyle dönem kaynaklarında yer bulabildikleri düşünüldüğünde, yapılarıyla dikkat çeken bani kadınların ayrıcalığı kendiliğinden ortaya çıkar. Mimarinin gücün sembolik anlatımının en önemlilerinden biri olması, sözü edilen saray kadınları arasında Raziye Devlet Hatun’u öne çıkarır. Devlet Hatun yapılarıyla bilinen en erken tarihli sultan eşi ve vakfiyesi günümüze ulaşabilen tek kadın olma özelliğine sahiptir. Bir mescit, bir minare ve bir kervansarayın hamiliğini üstlenmiş olan Devlet Hatun’un kervansarayı hala ayaktadır. Yapılarıyla belki de hanedan kadınları arasında bir mimari geleneği başlatmış olan Raziye Devlet Hatun’un kimliği ve sanat patronluğu üzerinden bazı okumalar yaparak bu kadının saray hiyerarşisindeki konumu ve belki de gücünü nasıl sergilediği çözümlenmeye çalışılacaktır.