Halk Sağlığı

ÖZET
Günümüzde sağlık hizmetlerinin yönetimi; sağlık kuruluşlarında insan kaynakları yönetimi ve finansal yönetimin yanı sıra bu kuruluşların mimarisi, laboratuvar, ameliyathane, dosyalama-arşiv, otelcilik, yeme-içme-temizlik-güvenlik, eczane hizmetlerinin yönetimi gibi geniş bir yelpazeye yayılmıştır. Sağlık kurumlarının büyüklüğü ve karmaşıklığı arttıkça bu yapıların yönetiminin daha kalifiye ve ihtisaslaşmış kişiler tarafından üstlenilmesi ihtiyacı 1900’lerin başlarından itibaren gündeme gelmeye başlamıştır. 1930’lardan sonra Amerika Birleşik Devletleri (A.B.D.) ve Avrupa’daki pek çok gelişmiş ülkelerde sağlık işletmelerinin yönetimi eğitim almış profesyonellerce icra edilmeye başlanmıştır. Ülkemizde Sağlıkta Dönüşüm Projesi (SDP) ile beraber sağlık kurumlarının yönetiminde profesyonel sağlık yöneticilerinin yer almasının benimsenmesine karşın hâlen sağlık yöneticiliği eğitimi almamış hekim ve hemşirelerin yönetimde etkinlikleri devam etmektedir.
Çalışma Diyarbakır ilinde görev yapan sağlık hizmetleri yöneticilerinin genel ve sağlık yönetimleri üzerine yönetim eğitimi alma ve eğitim ihtiyaçlarının saptanması ve belirlenen ihtiyaca yönelik öneriler geliştirmeyi amaçlayan tanımlayıcı bir çalışmadır. Toplamda 149 yönetici araştırma kapsamına alınmıştır. Veriler SPSS 18 (statistical package for social sciences) programında değerlendirilmiştir.
Yöneticilerin sadece % 22,2’ si yöneticilik üzerine bir okuldan (İşletme-Kamu Yönetimi-Sağlık Yöneticiliği-İktisat) mezun olup, % 20,1’ i yükseklisans eğitimi almıştır. Yöneticilerin % 73,2’ si yöneticiliğin öğrenilebilir bir kavram olduğunu, % 81,9’ u ise sağlık hizmetleri yöneticiliğini profesyonel bir meslek olarak gördüklerini ifade etmişlerdir. Yöneticilerin sadece % 97,3’ ü yöneticilik görevi için yönetim eğitimine ihtiyaç olduğunu ifade etmişlerdir.
Görevinizi devralacak kişilerde ne tür eğitim almalarını istersiniz sorusuna % 63,2’ si 1. sırada doktora eğitimli olmalarını belirtmişlerdir. Yöneticilerin % 72,5’ i görevlerini profesyonel sağlık yöneticilerine devretmede gönüllü olacaklarını, % 57’ si ise tıp eğitimi almış hekimlerin yönetici olmalarını kaynak israfı olarak
XX
gördüklerini ifade etmişlerdir. Her 10 yöneticiden ancak 1’ i kendilerini yönetici olarak görmekteydiler.
1- Yöneticilerin tamamına yakını sağlık hizmetleri yönetimini diğer yönetim türlerinden farklı olduğunu ve ayrıca yöneticilik görevi için de yönetim eğitimine ihtiyaç duyulduğunu, “yönetim eğitimi nasıl olmalıdır” sorusuna ise % 60’ ı görev öncesi özel eğitim derken, % 29’ u Lisans-Lisansüstü eğitim olmalı demişlerdir.
2- SB-Üniversiteler-STK ve Meslek Odaları sağlık yöneticiliği eğitimlerinin planlama ve uygulanmasında işbirliği içinde olmalıdırlar.
3- Sağlık yönetimi ve genel yönetim alanlarından Lisans/Lisansüstü/Doktora eğitim alan yönetici ve yönetici adaylarına yönetim kademelerinde yer verilmesi kurumların dönüşümü, başarısı ve dolayısı ile SDP’ nin istenen düzeylere erişmesi için büyük önem arz etmektedir.
4- Her ilde o ilin sağlık kuruluşları ile üniversiteler arasında yapılacak protokollerle mevcut sağlık yöneticilerine, multidisipliner bakış açısı ile “sağlık yöneticiliği eğitimleri” verilebilir. Bu da bize mevcut sağlık yöneticilik kalitesini arttırma noktasında ilerleme sağlatacaktır.
Anahtar Sözcükler: Sağlık Yönetimi, SDP, Sağlık Yönetimi Eğitimi, Genel Yönetim, Profesyonel Sağlık Yöneticiliği, Sağlık Bakanlığı
XXI
SUMMARY
At the present time, the management of health services, management of human resources in health facilities and financial management as well as the architecture,laboratories, operating rooms, filing,archiving, hospitality, food and beverage , cleaning and safety of these organizations and such as management of pharmacy services are spread over a wide range.Increasing enormousness and complexity of the health institutions need to be undertaken by people who are more qualified and specialized management of these structures (institutions) since beginning of 1900s began to arrive at the beginning of the agenda. After 1930 the United States and in many developed countriesin Europe began to be performed by professionalshas received management training of health business. In our country, the Health Transformation Programme (HTP), together with the adoption of the management of health institutions to take the place of professional health managers although it still appeared that physicians and nurses who are not trained on health directorate education,in management their activities are ongoing.
In this study, who served in Diyarbakir city, health services managers receive training on general management and health care management and determining their training necessity,appointing what are the trends that cause these requirements and developping recommendations for the descriptive requirementsis an descriptive study. Total of 149 managers in the study. All data has been evaluated the program SPSS 18 (statistical package for socialsiences).
Executivesof just 22.2 % from a university on the manager (Business-Government-Health Administration-Economics) has graduated, received 20.1 % of graduate(master) education.73,2's % of the executives stated leadershipis a concept of can be learned, while 81.9 % stated that they see health care management as a professional profession.
XXII
97.3 of managers stated that the needs for management training for managerial task. To the question; what type of training do you want to get the person who takes over the tasks,ranked first in the 63.2 % stated that they have recieved doctoral education.72.5 % of managers to delegate their tasks would be voluntary to professional health managers, 57 % have stated that they are seen as a waste of resources,physicians who have received medical education to became executive (manager). They see themselves as good executive,only 1 out of every 10 executives.
1- Almost all of the managers stated health services management is different from other forms of management and there is also a necessarry to the management training for managerial positions-tasks, to the question “how should be management education” %60 said special training before task, %29 said there should be undergraduate-graduate(master) education
2- The Ministry of Health, universities, non-governmental Organizations(NGOs) and professional associations should be in planning and cooperation in the implementation ofhealth management(directorate) training.
3- From health care management and general administration departmentmanagers and executive candidates who has recieved education(training) on“Undergraduate(bachelor) / Graduate(master) / Doctoral”to be given a place in management,the transformation and success of the organizations, due to the HTP it is of great importance to reach the desired level.
4- In each province, it will be held protocols between the university and health agencies of that province tothe current health managers(executives),with a multidisciplinary perspective "health management training" might be given.This will allow us to progress at the point of increasing the quality of the existing (current) health management.
Keywords: Health Management, Health Transformation Programme HTP,
Healthcare Management Education, General Management, Professional Health Administration (Directorate), The Ministry of Health

Abstract: The nuclear accident that occurred on April 26th, 1986 in Chernobyl, Ukraine is the first “major nuclear accident” of history. A badly designed and conducted safety test resulted in an explosion in the 4th reactor unit. Large quantities of radioactive material were released into the atmosphere, which spread over much of Western USSR and Europe, as well as over Balkans and Turkey.  Although the contamination was scattered irregularly due to meteorological conditions, it was significant in most of the affected countries, including Turkey, and raised concerns about the possible health problems which may be caused by radioactivity. The way the catastrophe was handled in Turkey as a disaster communications problem is worth being examined, as a case that shows what may happen in the absence of a proper communications strategy (as a part of a disaster management scheme) during a complex public health crisis. For this purpose, we surveyed old issues of two influential Turkish national newspapers, namely Hürriyet and Cumhuriyet from April 27th, 1986 to April 27th, 1987. Our research shows that Chernobyl’s nuclear fallout in Turkey was compounded by and resulted in a total public policy failure.  Turkish authorities preferred to assume the minimum responsibility possible, while usually creating confusion and disinformation when arguing about the incident. The case clearly indicated that there was a need to develop public information in the country.

İleri yaşa bağlı yaşlılarda bir takım psikolojik değişiklikler meydana gelmektedir. Bu değişiklikler bireyin günlük yaşamını, çalışma hayatını, bağımlılık durumunu ve çevresi ile iletişimini etkilemektedir. Bununla birlikte, yaşa bağlı değişikliklerinin tümüne yalnızca yaş neden olmaz. Sedanter yaşam tarzı, çevre koşulları ve stresli yaşam da yaşa bağlı değişikliklere neden olmaktadır. Yaşlılardaki patolojik değişiklikleri anlayabilmek için yaşlanmanın meydana gelen değişiklikleri öğrenmek gerekmektedir. Bu derlemenin amacı, yaşlılarda görülen psikolojik değişiklerin fark edilebilmesine ve tanımlanabilmesine katkıda bulunmaktır.

Bulaşıcı hastalıklara çözüm yolunda modern tıbbın en önemli kazanımlarından biri konumundaki aşılama uygulaması, karşıt iddiaların ve grupların hedefi haline gelmektedir. Bu çalışma, aşı karşıtı hareketi tarihsel bir perspektiften ele alırken günümüzde hareketin kazandığı ivmeyi çeşitli toplumsal gelişmeler temelinde değerlendirmektedir. Bu gelişmeler, modernizmin sağlık alanındaki yansıması olan biyomedikal sağlık modeli yerine postmodernizmin bütüncül sağlık modelinin geçmesi; neoliberal politikalar çerçevesinde sağlığın bireysel seçim vurgusu taşır hale gelmesi; ‘doğal’ olana yönelik artan ilgi; sağlık alanında geçmişte yaşanan sorunlu uygulamalar çerçevesinde ortaya çıkan şüpheci anlayış; doktor hasta ilişkisinde yaşanan değişim ve genel anlamda ‘olgular’ karşısında bireysel hikâyenin yükselişi ve bu hikâyenin ana mecrası haline gelen internet teknolojisinin gelişmesi olarak ele alınmaktadır. Ele alınan gelişmeler temelinde bu çalışmada, aşı karşıtlığının tarihsel toplumsal temelleri, Türkiye’de aşı karşıtlığı, çeşitli örnekler yoluyla hareketin web 2.0’da kendine bulduğu alan ve aşı karşıtı iddialara karşı geliştirilebilecek stratejilere ilişkin bir tartışma sürdürülmektedir.

ÖZET Sosyal hizmet birey refahını ve toplum kalkınmasını temel alan bir disiplindir. Bu bağlamda insanı ve toplumu temel alan birçok disiplin sosyal hizmet ile ilişkilidir. Halk sağlığı disiplini de bu yönüyle sosyal hizmet ile yakından ilişkilidir ve sosyal hizmet disiplini ile ortak ilgi alanlarına sahiptir. Çocuk sorunları, nüfus planlaması, yoksulluk, aile sorunları, bağımlılık sorunları, sağlık hizmetleri bu ortak ilgi alanlarından bazılarıdır. Bunun yanında her iki disiplin de sosyal refahı ve toplumsal kalkınmayı öncelemektedir. Bu bağlamdaki refah artırıcı uygulamaların temelini koruyucu-önleyici, rehabilite edici, geliştirici ve sosyal işlevselliği artırmaya yönelik çabalar oluşturmaktadır. Bu çalışma, sosyal hizmet ve halk sağlığı disiplinlerinin ortak ilgi alanlarını ortaya koyarak multidisipliner bir bakış açısı sağlamanın uygulamayı zenginleştireceğini gösterme çabası içerisindedir.

Standart (yazı dili) Türkçeden farklı olarak ağızlar; Türkçenin tarihi geçmişini, eskiye dayalı ses, şekil ve söz varlığını çoğu durumda standart Türkçeden daha iyi koruyan dil verilerini içermektedir. Bu bağlamda ağız araştırmaları Türkçenin arkaik özellikleri hakkında bilgi sahibi olmamız açısından önemli yere sahiptir. Anadolu ağızlarının bir uzantısı olan Suriye Türkmen Türkçesi Ağızları (STTA)1, coğrafi olarak Türklerin Anadolu’ya geçiş bölgelerinde (Türkiye-Suriye sınırı boyunca doğuda Irak’a kadar batıda Akdeniz’e kadar; iç kesimlerde Şam, Hama, Humus bölgeleri) konuşulmaktadır. Bölge,
Oğuz boylarının çeşitliği ile ön plana çıkmaktadır. Dolayısıyla bu çeşitlilik, Suriye Türkmenlerinin dil ve kültürlerine de yansımıştır. Dil-kültür bağlamında milletin kültürel kodlarını taşıyan dil ögelerinin önemi büyüktür. Yani dili oluşturan kelimelerde ya da kelime gruplarında o dili konuşan milletin kültürel kodları ve dünya görüşü yatmaktadır. Bu bağlamda Anadolu ağızları ve STTA’da birer hastalık adı olarak kullanılan “dumağı ve demreği” kelimelerinin arka planda taşıdığı kültür (tedavi yöntemleri, halk inanışları) ve bu kültürün günümüze ulaşmasında, söz konusu kelimelerin dil-kültür ilişkisi çerçevesin- de rolü büyüktür. Bu yazı; “dumağı ve demreği” kelimelerinin tarihi lehçelerdeki durumu, yaşadığı çağdaş lehçeler, Anadolu ağızları ile STTA’daki durumu ve bu kelimeler çerçevesinde oluşan kültürel değerler üzerinde durmayı amaçlamaktadır.

Giriş-Amaç: Okullarda ciddi boyutlara ulaşan önemli bir tehdit olarak görülen akran zorbalığı, sosyal ve ruhsal yönden depresyon, anksiyete gibi birçok soruna neden olmaktadır.Çalışmada, Eskişehir genelinde öğrenim görmekte olan lise öğrencilerinde akran zorbalığı sıklığının ve ilişkili faktörlerin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Gereç-Yöntem: Çalışma Eylül-Ekim 2019 tarihleri arasında Eskişehir il merkezi ve yarı-kırsaldaki liselerde öğrenim gören iyi,orta ve kötü sosyoekonomik durumlarına göre kümelenen 9,10,11 ve 12. sınıf öğrencilerinde gerçekleştirilen kesitsel tipte bir araştırmadır.Çalışma için gerekli etik ve idari izinler alınmıştır.Çalışmada örneklem büyüklüğü, güven aralığı %99, hata payı %3, akran zorbalığı görülme sıklığı %50 ve desen etkisi 2 alınarak 3574 olarak hesaplandı.Kura ile belirlenen dokuz okulda 4470 öğrenciden 4066'sına ulaşıldı.Anket formun birinci bölümü sosyodemografik özelliklere ilişkin 11, akran zorbalığıyla ilişkili olduğu düşünülen 10, ikinci bölümü ise Hastane Anksiyete ve Depresyon Ölçeği'ne(HADÖ) ilişkin 14 soru içermekteydi.HADÖ Zigmond ve Snaith tarafından geliştirilmiş, ergenlerde Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması Erkan tarafından yapılmıştır.HADÖ dörtlü Likert tipte olup(Çoğu zaman:0-hiçbir zaman:3) maddelerinin yedisi(tek sayılar) anksiyeteyi,diğer yedisi(çift sayılar) depresyonu ölçmektedir.Kestirim değeri anksiyete alt alanı için 10, depresyon için yedi olarak belirlenmiştir.Veriler IBM SPSS(v15.0) paket programında değerlendirildi.Verilerin değerlendirilmesinde Ki-kare analizi ve çoklu lojistik regresyon analizi kullanıldı. Bulgular: Çalışma grubununun 2240'ı(%55.1) erkek, 1826'sı(%44.9) ise kadındır. Yaşları 14-19 arasında değişmekte olup,ortalama 15.5±1.11 yıldı.Çalışmada, akran zorbalığı sıklığı ise %21.0(n=855), akran zorbalığına maruz kalanların sıklığı ise %28.4(n=1148) olarak bulundu.Öğrencilerin %46.3'ünde yüksek anksiyete, %47.1'inde ise yüksek depresyon düzeyi tespit edilmiştir.Yapılan tekli analiz sonucunda zorbalık ile ilişkili olduğu tespit edilen bazı faktörlerle(cinsiyet, yaş, sosyoekonomik düzey, okul takımı ile spor aktivitelere katılma durumu, günlük ortalama cep telefonu/bilgisayar kullanım süresi, sınıf tekrarı yapma durumu, kesici alet ile kendine zarar verme durumu, depresyon ve anksiyete) oluşturulan lojistik regresyon modeli sonucuna göre akran zorbalığı sıklığı erkeklerde kadınlara göre 1.77(%95 GA=1.46-2.16), yaş gruplandırılırken dörde ayrılmış olup(yaş grupları:14-15,16,17,18-19) 17 yaşında olanlarda 15 ve altında olanlara göre 1.56(%95 GA=1.25-1.95), okul takımı ile spor aktivitelere katılanlarda katılmayanlara göre 1.60(%95 GA=1.32-1.92), günlük ortalama cep telefonu kullanma süresi gruplandırılırken üçe ayrılmış olup(0-1, 2-3, >3 saat) 3 saat üzeri olanların 0-1 saat olanlara göre 2.13(%95 GA=1.61-2.82), kesici alet ile kendine zarar verme öyküsü olanlarda olmayanlara göre 2.68(%95 GA=2.02-3.56),anksiyetesi olanlarda olmayanlara göre 1.70(%95 GA=1.41-2.06) kat daha fazla saptandı. Sonuç ve Öneriler:Akran zorbalığı sıklığı %21 ile önemli bir sorundur.Diğer yandan öğrencilerin

Özet
2002 yılından itibaren iktidarda bulunan Adalet ve Kalkınma Partisi pek çok alanda olduğu gibi sağlık alanında da önemli adımlar atmıştır. Gerek sağlık hizmetlerinin altyapısı gerekse sağlık hizmetleri konusunda iyileştirmeler yapmak amacıyla hükümet çok sayıda çalışma yapmış, politikaları uygulamaya koymuştur.
Son birkaç yıldır hükümet tarafından başlatılan tam donanımlı şehir hastaneleri kurma projesi de hükümetin sağlık hizmetlerini iyileştirme kapsamında yürürlüğe koyduğu uygulamalardan biridir. Bu çerçevede günümüze kadar Adana, Mersin, Isparta, Yozgat, Kayseri, Elazığ, Eskişehir, Manisa ve Ankara,  illerinde şehir hastaneleri tamamlanmış ve halkın hizmetine sunulmuştur. Önümüzdeki yıllarda 20 yeni şehir hastanesi daha kurulması planlanmaktadır. Diyarbakır şehir hastanesi yapımının planlandığı şehirlerden biridir.
Şehir hastanesi uygulaması ile birlikte sağlıkta ikinci basamak olarak nitelendirilen sağlık kuruluşları kapatılacak, sadece üçüncü basamak sağlık kuruluşları varlıklarını sürdürecektir. Bu durum sağlık camiası ve bazı akademik kesimler tarafından bazı olumsuzluklara sebep olacağı gerekçesiyle eleştirilmektedir.
Bugüne kadar hizmete giren şehir hastanelerinin sağlamış olduğu farklı sağlık hizmetleri standartlarının yüksek olması bu hastanelerin kısa sürede vatandaşlarca benimsenebileceğini ortaya koymaktadır. Başka bir ifade ile şehir hastanelerinin hizmetleri sağlık hizmetlerinin memnuniyetini pozitif yönde etkileyecektir. Bununla birlikte ikinci basamak sağlık hizmetlerini sunan sağlık kuruluşlarının kapatılacak olması sağlık hizmetleri üzerinde olumsuz etkiler oluşturabilir.
Bu çalışmada Diyarbakır’da yapılması planlanan şehir hastanesinin ilimiz sağlık hizmetlerinde meydana getireceği etkiler SWOT analizi bağlamında ele alınacaktır. Bu çerçevede şehir hastanesinin güçlü ve zayıf yönleri ile sağlayacağı olası fırsatlar ve taşıdığı riskler (tehditler) incelenecektir.
Anahtar Kelimler: Şehir Hastanesi, Sağlık Hizmetleri, Ulaşılabilirlik
THE EFFECT OF POSSIBLE DIYARBAKIR CITY HOSPITAL ON HEALTH SECTOR AND SERVICES: AN EVALUATION IN THE CONTEXT OF SWOT ANALYSIS     
Abstract
The Justice and Development Party (Ak Parti in Turkish), which has been in power since 2002, has taken important steps in the field of health as well as in many other areas. In order to make improvements in both terms of health services infrastructure and health services, the government has carried out many works or studies and implemented policies.
The project of establishing full-fledged city hospitals led off by the government for the last few years is one of the practices put into action by the government within the context of improve health services. Within this framework, the city hospitals have been accomplished in Adana, Mersin, Isparta, Yozgat, Kayseri, Elazığ, Eskişehir, Manisa and Ankara provinces and have been taken into service of the public. Including next years, it has been planning to establish 20 new city hospitals more. Diyarbakır City Hospital is one of the provinces where construction was planned.
With the implementation of the city hospital, the health care institutions, which are called the second step, will be closed and only tertiary health institutions will carry on with their existence. This circumstance has been criticized by the health communities and some academic circles on the grounds that it will bring about some hitches. Diverse and the high standards of health services provided by city hospitals that have been taken into service until today indicates that these hospitals can get accrossed by citizens in a short span of time. In other saying, the services of city hospitals will positively impress the satisfaction level of health services. Therewithal, the closure of health institutions which providing secondary health services may have adverse effects on health services.
In the present study, the city hospital has been planned to be constructed in Diyarbakır the coefficients of our province on health services will be discussed in the context of SWOT analysis. In this context, with the strengths and weaknesses of the city hospital that its providing the opportunities and the risks (threats) will be examined.
Key Words: City Hospital, Health Services, Accessibility.

Amaç: Çanakkale 112 acil sağlık hizmetleri istasyonlarında çalışan personelin
afet tıbbı konusundaki bilgi düzeylerini ve başta eğitim olmak üzere bazı ilişkili etmenleri
ortaya koymaktır.
Yöntem: Kesitsel nitelikte analitik bir araştırmadır. Araştırmanın evreni
Çanakkale 112 acil sağlık hizmetleri istasyonlarında çalışan personelin tümüdür. 328
kişiden 260’ına (%79,2) ulaşılmıştır. Bağımlı değişken olan afet tıbbı bilgi düzeyi 25 soru
ile 100 puan üzerinden değerlendirilmiştir. Eğitim ile ilgili değişkenler temel bağımsız
değişkenlerdir. Bunlar; AYAY eğitimi alma durumu, UMKE Temel Eğitimi alma durumu,
mezuniyet sonrası bir kurs programına katılma durumu, diğer eğitimlere katılma
durumudur. Sosyodemografik özellikler, meslek ve afete yanıt deneyimi de diğer
bağımsız değişkenlerdir. Veriler anketle, kendi kendine doldurma yöntemiyle
toplanmıştır. SPSS 11.0 kullanılarak yapılan analizde Mann Whitney-U, Kruskal Wallis,
Kikare testi ve lineer regresyon analizi kullanılmıştır. Anlamlılık sınırı p<0.05’dir.
Bulgular: Araştırmaya katılan 260 personelin yaş ortalaması 27,6±8,5 yıldır,
%56,9’u kadındır. Genel afet tıbbı bilgi düzeyi ortanca değeri 72 puandır. Personelin afet
tıbbı bilgi düzeyi ile AYAY lisans eğitimi (p=0,000) ve diğer ilave eğitimler (p=0,001)
arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki vardır. Personelin mesleği (p=0,007) ve afet
tatbikatlarına katılmış olmasının da (p=0,022) bilgi düzeyiyle ilişkisi gösterilmiş olmasına
karşın; yaş, cinsiyet ve afet deneyiminin anlamlı bir ilişki göstermediği saptanmıştır.
Sonuç: Personelin genel afet tıbbı bilgi düzeyleri yeterli gibi görünmekle birlikte
başta eğitim olmak üzere bazı faktörlerle yakın ilişki göstermektedir. Bilgi düzeyi üzerinde
en etkili eğitim yönteminin AYAY lisans eğitimi olduğu görülmüş olmakla birlikte diğer
ilave eğitimlerin de etkili olduğu belirlenmiştir. Bunun yanı sıra personelin mesleğinin ve
afet tatbikatına katılma deneyiminin de bilgi düzeyi üzerine etkili olduğu görülmüştür. Bu
bağlamda 112 acil sağlık hizmetleri personeli afet tıbbı ile ilgili, mümkünse lisans
düzeyindeki AYAY eğitimini, değilse afet tıbbı ile ilgili diğer eğitimleri almalıdır. Aldığı
eğitimlere ilave olarak, düzenli aralıklarla yapılacak afet tatbikatları ile personelin bilgi
düzeyi desteklenmelidir.

Giriş ve Amaç: Evlilik öncesi tarama, genetik hastalıkların önlenmesi için yapılan önemli bir uygulamadır. Talasemiler, Akdeniz ve Ege bölgesinde görülen ve evlilik öncesi tarama, eğitim ve genetik danışma ile önlenebilen bir halk sağlığı sorunudur. Bu nedenle ülkemizde 1993 yılında kalıtsal kan hastalıkları ile mücadele kanunu çıkarılmış ve Sağlık Bakanlığı tarafından hemoglobinopatinin yaygın olduğu bazı illerde tanı, tedavi ve tarama proğramları başlatılmıştır. Denizli, talasemi taşıyıcılık oranı %2.6 olan, gelişmiş ve sosyo–kültürel düzeyi yüksek olan bir Ege Bölgesi şehridir. Denizli’de evlilik öncesi talasemi tarama testleri 1995 yılında başlatılmış, eğitim proğramları ile halkın bilgi düzeyi artırılmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada Denizli ilinde evlilik öncesi Talasemi merkezine başvuran çiftlerin Talasemi hakkında bilgi düzeylerinin ölçülmesi planlanmıştır.

Sonuçlar: 501 katılımcının 248 i kadın, 253 ü erkek idi. %77 si 17–28 yaş, %23 28–42 yaş arasında olup, %70 i lise veya daha az eğitim almışlardı. Çiftleri %70 i çalışıyordu. %46 oranında kayılımcı kişikırsal kesimde yaşıyordu. Çiftlerin %70 taramanın niçin yapıldığına ikişkin bilgileri vardı. %90 çift taramanın önemli olduğunu ifade etti. Talasemiyi daha önce duyanların oranı %60 olup, talasemi hakkında bilgi %70 oranında medyadan (Tv, gazete, internet) öğrenilmişti. %53 oranında çiftler, talasemi taşıyıcılığının bir hastalık olduğu ve %17 si de bulaşıcı bir hastalık olduğunu düşünüyordu. Talaseminin önlenebilir bir hastalık olduğunu düşünenlerin oranı %42 idi.

Anahtar Kelimeler: Denizli, evlilik, talasemi

Siyasetnameler temel konu olarak devlet yönetimini ele alırlar. Kutadgu Bilig’de de olduğu gibi hemen hemen her siyasetnamede; hükümdarda bulunması gereken vasıflar, devlet yönetiminin ve saltanatının şartlarının yanında; devrin zihniyeti, topluma göre en uygun ahlaki ve sosyal davranışlar ve buna nasıl ulaşılacağı da zikredilir. Bir hükümdara devlet idaresini öğreten Kutadgu Bilig, mühim bir kısmını ferdi ve sosyal davranışlar manzumesi içerisinde sayılabilecek sağlık ve sağlıkçı ile ilgili ifadelere hasreder.

Günümüz diyet uygulamalarının kişiye özgü ölçülerde yapılandırılmasına
rağmen aynı kişilerin yeme alışkanlıklarının en başından yani
çocukluklarından itibaren düzenlenememiş olması, toplum ve toplumların son yüzyıl baş belası haline gelen obezite’ nin ve nedeni olduğu pek çok hastalığın devamına dolayısı ile bireylerin hastalıklar sebebi ile ölümlerine neden olmaktadır. Ülkelerin obezite ile mücadele konusunda gerekli tedbirleri alma noktasındaki tüm politika değişikliklerine rağmen mevcut veriler ışığında yeterli geri dönüşlerin alınamadığı bilakis yükselişte olduğu izlenmektedir.
İslam medeniyeti kendi içinde yaşama dair sosyal, siyasal, iktisadi
hususlarda yenilikler getirmiş olup kendi adına yüzyıllarca uygulanagelen
beslenme kültürü ile örneklikler teşkil etmiştir. İslam da beslenme ahlakı
Kuran’ın uygulayıcısı ile hayat bulmuş tavsiyeler içermektedir. Bu
tavsiyelerde aşağıda belirteceğimiz üzere Tıbbı Nebevi adlı hadislerin
toplanması doğrultusunda inşa edilmiştir. İslam peygamberinin örnekliği dine müntesip’ ligi bulunan her Müslümanın üzerine sorumluluklar yüklemektedir.

Dünya coğrafyasıyla birlikte Osmanlı topraklarında görülen önemli salgın hastalıklardan biri de frengidir. Arkeolojik bulgularda tarihi çağlar öncesine dayanan frengi hastalığı, metinlerde 15. yüzyılın sonlarında geçmeye başlamıştır. Osmanlı metinlerinde 16. yüzyılın başında bu hastalıktan bahsedilmektedir. Frengi daha önce bilinen bir hastalık olmasına rağmen 19. yüzyıl ortalarında memleketimizde ciddi salgınlara neden olduğu kaydedilmiştir. Osmanlı Devleti diğer salgın hastalıklarla olduğu gibi frengiyle de önemli bir mücadele yürütmüştür. Frengi, İstanbul’la birlikte Kastamonu ve Bolu civarında ciddî tahribata yol açtığı kaydedilmiştir. Çalışmamızda Osmanlı son döneminde Bolu ve civarında frengi ile yapılan mücadele ortaya konacaktır.
YÖNTEM ve GEREÇLER: Çalışmamızda, Bolu’da ilki 1916’da ikincisi 1925’te neşredilen salnamelerde sair bulaşıcı hastalıklarla birlikte frengi mücadelesini ele almaktayız.
BULGULAR: Bolu sağlık idaresi, sonradan memleket hastanesine dönüşecek olan Bolu Frengi Hastanesi, seyyar frengi tabipleri, Bolu Frengi Müfetiş-i Umumisi ve ücretsiz yapılan muayeneler ile dağıtılan ilaçlar Bolu ve civarında etkin mücadelenin araçlarıdır. Özellikle muayene ve hasta sayıları konunun önemine dair verilerdir.
TARTIŞMA ve SONUÇ: Savaş ve kıtlık yılları olmasına rağmen geniş halk kitlelerini yakından ilgilendiren hastalıklarla etkin bir şekilde mücadele edildiği anlaşılmaktadır. Dönemin şartları gözönüne alındığında, verilen istatistiklerin eksik olma ihtimali söz konusu ise de mücadele araçları ve mücadelenin kararlılığını göstermesi açısından Bolu Salnamesi dikkat çekicidir.

Adalet ve Kalkınma Partisi (Ak Parti)’ nin iktidara geldiği 2002 yılından günümüze kadar yürüttüğü sağlık politikaları ve bu politikaların meydana getirdiği dönüşüm üzerinde durulacaktır. Bu çerçevede önce çalışmada kısaca ülkelerin sağlık hizmetleri düzeyini belirleyen göstergelere değinilecek, ardından Ak Parti dönemine kadar Türkiye’deki sağlık politikaları ele alınacak ve daha sonra Ak Parti dönemi detaylı bir şekilde incelenecektir.

Sağlık hizmetleri hem hitap ettiği kitlenin kırılgan yapısı hem de sınırlı kaynakları dolayısıyla hassas bir yapıya sahiptir. Sağlık hizmeti sunumunda, aslolan ihtiyaç durumunun ortaya çıkmasıdır. Sağlıkta ihtiyacı belirlemede esas referans ise hastalığın derecesidir. Bu noktadaki öncelikler ise en acil tehdidin ortadan kaldırılması ya da yaşamı o anda kurtarma ve uzatma uğraşıdır. Bu ihtiyaçların karşılanmasının ardından diğer sağlık talepleri devreye girmektedir. Sağlıkta ihtiyaçları belirleyebilmek için farklı görüşler öne sürülmüştür. Bunların başında nesnel hesaplamalar gelmektedir. Sağlıkta ihtiyaç derecesi, niteliğe göre düzeltilmiş yaşam yılları (Quality Adjusted Life Years QALY) denen hizmetten yararlanma derecesine göre ölçülmektedir. Bu yöntem, farklı tedavi ve durumların kıyaslanarak tıbbi teşhis ve tedaviden elde edilen faydaların ölçülmesi amacıyla kullanılır. QALY sistemi, hastalıkla yaşanacak sürecin hem kalitesini hem de süresini değerlendirmektedir. Özellikle hastanın tedavi sonrasında ne kadar fayda kazanacağı hesaplanarak sınırlı kaynakların daha çok fayda kazanacak olan hastaya aktarılmasını ön görür. Bu ölçüt ayrıca, yaşam süresi ve yaşam kalitesini tek bir birime indirgemenin yanında ekonomik bir değerlendirme yapabilmek için ortak bir zemin hazırlamaktadır. Görüldüğü üzere sistem, ihtiyacı fayda kapasitesine göre tanımlamakta ve buna göre ölçmektedir. Bu yönüyle sistem, ciddi şekilde eleştiri almıştır. Bu isimlerin başında da John Harris gelmektedir. Sisteme yönelik eleştirilerden hareketle, QALY sistemi tek bir birey olarak insanı diğer parametrelerden bağımsız olarak değerlendirme eğilimde olduğu ifade edilebilir. Bu da hastanın yaş ve beden durumunu, hastalığın ciddiyet derecesini dikkate almadan yürütülen bir ölçümlemedir. İhtiyacın belirlenmesinde ve belirlenen ihtiyaca göre kaynakların dağıtılmasında hastalığın seyrine ve iyileşme ihtimaline bakılarak karar verilmesi gerektiğini savunan görüşler de mevcuttur. Bu düşüncede olanlara göre, iyileşme ihtimali en yüksek olanın öncelik kazanması esasına dayanan yararlanım kapasitesi görüşü, ihtiyacı belirlemede referans alınmalıdır. Bunun yanı sıra hasta olarak bireyin topluma faydasını, sağlık sistemine katkısını, bireysel yeteneklerini ve olası tıbbî veya bilimsel katkılarını göz önünde bulundurarak ihtiyaç tanımlaması yapılmasını öngören yaklaşımlar da mevcuttur. QALY sistemi eleştirildiği gibi diğer yöntemler de eleştirilmektedir. İhtiyaçların hiyerarşik sıralaması açısından bakıldığında ortak ihtiyaç olarak tanımlanan gerçek ihtiyaçların diğer ihtiyaçlara göre tercih edileceği açıktır. Asıl tartışma gerçek ihtiyaçların çakışması durumunda tercihin ne olacağı meselesinde düğümlenmektedir.

Giriş ve Amaç: İnternetin ortaya çıkışı dünyada her türlü bilgiye sınırsız bir erişim sağlamış, bilgi paylaşımını kolaylaştırmış ve araştırmacıların olanaklarını arttırmıştır. Ancak internetin çok hızla yaygınlaşması beraberinde bazı olumsuz sonuçları da getirmiştir. Bu olumsuz sonuçlardan birisi aşırı internet kullanımıdır. Dünya üzerinde milyonlarca internet kullanan kişiden bazıları “internet bağımlısı” olarak tanımlanmaktadır. Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2012 Yılı Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanımı Araştırması sonuçlarına göre bilgisayar ve internet kullanım oranının en yüksek olduğu yaş grubu 16-24’tür. Eğitim durumuna göre en fazla internet kullanım oranı % 93,0 ile yüksekokul, fakülte ve daha üstü bireylerdedir. Bu bilgi benzer yaş gruplarında olan tıp fakültesi öğrencilerinin de aynı problemle karşılaşma risklerinin olduğunu düşündürmüştür.Bu çalışma Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi (PAÜTF) öğrencilerinde internet bağımlılığı sıklığını ve internet bağımlılığını etkileyen faktörleri saptamak amacıyla yapılmıştır.

Gereç ve Yöntem: Kesitsel tipteki bu araştırmanın evrenini …. Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde okuyan tüm öğrenciler oluşturmuştur. Örneklem seçimine gidilmeden evren üzerinde çalışılmış, araştırmaya toplam 386 (%71,5) öğrenci katılmıştır. Araştırmanın verileri Kasım 2011’de toplanmıştır. Çalışmaya katılan öğrencilere internet bağımlılığı sıklığı ve etkileyen faktörleri ortaya koymayı amaçlayan bir anket formu doldurtulmuştur. Veri toplama aracında araştırmacılar tarafından oluşturulan, 20 sorudan oluşan demografik verileri sorgulayan sorular, 4 sorudan oluşan sosyoekonomik düzeyi ölçen sorular ve 20 sorudan oluşan Young tarafından geliştirilen “İnternet Bağımlılığı Testi” ile ilgili sorular vardır. Ankette çalışmaya katılanların sosyoekonomik seviyeleri “Aile Refah Ölçeği” (ARÖ) ile saptanmıştır. Young tarafından geliştirilen İnternet Bağımlılığı Testi Bayraktar tarafından 2001 yılında Türkçe’ye uyarlanmış olup altılı likert tarzındadır. Katılımcılardan "hiçbir zaman", "nadiren", " arada sırada", "çoğunlukla", "çok sık" ve "devamlı" seçeneklerinden birini işaretlemesi istenmektedir. Bu seçeneklere sırasıyla 0, 1, 2, 3, 4 ve 5 puan verilmektedir. İnternet bağımlılığı anket soruları 3 puan kategorisine ayrılmış; 20-49 puan arası normal internet kullanımı, 50-79 puan arası riskli internet kullanımı ve 80-100 puan arası ise bağımlı internet kullanımı olarak değerlendirilmiştir. Çalışmamızda internet bağımlılığı anket soruları; 50 puan altı normal kullanıcı, 50-100 puan arası riskli-bağımlı grup olarak değerlendirilmiştir. Araştırmamızda elde edilen verilerin istatistiksel analizinde SPSS paket programı kullanılmıştır. Veriler değerlendirilirken tanımlayıcı istatistikler yapılmıştır ve ilişkiler ki-kare analizi ile incelenmiştir.

Bulgular: Çalışmaya katılanların 211(%54,7)’i kadındır. Bağımlılık endeksi puan ortalaması 22,9±15,6’dır. Katılımcılar internet kullanımı açısından 363(%94,0)’ü normal kullanıcı, 20(%5,2)’si riskli kullanıcı ve 3(%0,8)’ü bağımlı kullanıcı olarak saptanmıştır. Haftalık internet kullanım ortalaması 11,5±11,7 saattir (sınırları 0 ile 130 saat arasında). İnternette geçirilen zaman açısından bakıldığında haftada 1 saatten az zaman geçirenler %44,3(n=171); 1-2 saat arası zaman geçirenler %28,2(n=110); 2 saatten fazla zaman geçirenler ise %27,5(n=105) olarak bulunmuştur. İnternet bağımlılığı erkeklerde %7,4 iken kadınlarda %4,7 bulunmuştur (p=0,371). Ancak erkeklerin %33,7’si haftada 2 saatten fazla internette zaman geçirirken, kadınlarda bu oran %21,9’dur (p=0,017). Yaş, sınıf, sosyoekonomik faktörler ve sigara kullanımı riskli-bağımlı durumunu etkilememektedir.

Sonuç ve Öneriler: Tıp fakültesi öğrencileri arasında riskli ve bağımlı internet kullanım oranı düşüktür. . Hem bağımlılık oranları, hem internetin kullanım amaçları, hem de ilgili sosyodemografik değişkenler hakkında bilgiler elde edilerek ilgili literatüre katkı sağlanmaya çalışılmıştır. Aynı konuda benzer çalışmaların yapılması ve bu çalışmanın bulgularının planlamada kullanılması uygun olur.

Giriş ve Amaç: Ekonomik ve çevre şartlarının düzeltilmesi ve eğitim düzeyinin artması ile hepatit A enfeksiyonuna duyarlılık ileri yaşlara kaymaktadır. Fakat hastalığın ciddiyeti de yaşla birlikte artmaktadır. Tıp fakültesi öğrencilerinin tıp eğitimleri süresince hepatit A enfeksiyonu olan hastalarla karşılaşma olasılıkları olduğu gibi, hepatit A enfeksiyonu olan öğrencilerin de hastalarla teması olmaktadır. Bu nedenle hepatit A geçirmemiş veya aşılaması olmayan tıp fakültesi öğrencileri hepatit A enfeksiyonu açısından risk altındadır . Bu çalışma Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi 6. sınıf öğrencilerinin hepatit A seroprevalansını ve etkileyen faktörleri incelemek amacıyla yapılmıştır.

Gereç ve Yöntem: Kesitsel tipteki bu çalışmanın evrenini, Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi 2012-2013 öğretim yılı içerisindeki 6. sınıf öğrencileri oluşturmuştur. Örneklem seçimine gidilmeden evren üzerinde çalışılmış, ancak anket formlarının uygulandığı günlerde devamsız olan ya da anket formunu doldurmak istemeyen 4 (%8,3) öğrencinin çalışma dışında tutulması nedeniyle 44 (%91,6) öğrenci çalışma kapsamına alınmıştır. Araştırmanın verileri Ekim 2012’de toplanmıştır. Çalışmaya katılan öğrencilere hepatit A seroprevalansı ve etkileyen faktörleri ortaya koymayı amaçlayan bir anket formu doldurtulmuştur. Veri toplama aracında araştırmacılar tarafından oluşturulan, 10 sorudan oluşan demografik verileri sorgulayan sorular, 4 sorudan oluşan sosyoekonomik düzeyi ölçen sorular ve 10 sorudan oluşan hepatit A risk faktörleri ile ilgili sorular vardır. Bu çalışmada anti-HAV IgG sonuçları retrospektif olarak değerlendirilmiştir. Olguların serum örneklerinde anti HAV IgG düzeyleri Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Mikrobiyoloji Laboratuvarı’nda ELISA (Architect, i200oSR) yöntemiyle çalışılmıştır. Sonuçların yorumu üretici firmanın önerileri doğrultusunda; 1 s/co altındaki değerlere sahip numuneler negatif ve ≥ 1 s/co değerlerine sahip örnekler pozitif olarak değerlendirilmiştir. Verilerin analizi için SPSS paket programı kullanılmıştır. Veriler değerlendirilirken tanımlayıcı istatistikler, kategorik bağımsız değişkenlerin karşılaştırılması için ki-kare veya Fisher testi kullanılmıştır.

Bulgular: Çalışmaya katılan öğrencilerin yaş ortalaması 23,7±1,6 olup, % 59,1’i (n=26) kadındır. Katılımcıların %52,3’ünün (n=23) annesinin öğrenim durumu lise ve üzeri, % 61,4’ünün (n=27) babasının öğrenim durumu yüksekokuldur. Katılımcıların % 36,4’ünün (n=16) sosyoekonomik düzeyi düşük, % 45,5’inin (n=20) orta olarak bulunmuştur. Katılımcıların % 31,8’inin (n=14) 12 yaşına kadar yaşadığı evdeki kişi sayısı 5 ve üzeri olarak saptanmıştır. Katılımcıların %25’i (n=11) üniversite öğrenimi öncesi kreş ve/veya yurtta kaldığını, % 27,3’ü (n=12) çocukluk dönemindeki el yıkama alışkanlığının orta-kötü olduğunu belirtmiştir. Katılımcıların %4,5’inin (n=2) çocukluk döneminde evindeki kullandığı içme suyunun kuyu/tulumba suyu olduğu, %56,8’inin (n=25) ise şebeke suyu olduğu saptanmıştır. Katılımcıların %20,5’i (n=9) çocukluk dönemindeki evinin atık sisteminin foseptik olduğunu belirtmiştir. Serum örneklerinin sadece 12’sinde (%27,3) anti HAV IgG pozitif olarak bulunmuştur. Baba öğrenim durumu ve en uzun süre yaşanılan bölge anti HAV seropozitifliğini etkileyen bağımsız faktörler olarak belirlenmiştir.

Sonuç ve Öneriler: Çalışmamız hepatit A enfeksiyonuna duyarlılığın ileri yaşlara kaydığını göstermektedir. Hastalığın ileri yaşta daha ağır ve komplikasyonlu seyredebileceği göz önüne alındığında risk altındaki bir grup olarak tıp fakültesi öğrencilerinin tıp eğitimine veya en azından klinik çalışmalara başlamadan önce hepatit B’de olduğu gibi, hepatit A infeksiyonu açısından serolojik olarak taranması ve yakalama (catch up) bağışıklama programlarının oluşturulması uygun görünmektedir.

Anahtar Kelimeler: Hepatit A, seroprevalans, tıp fakültesi öğrencileri

Amaç: Bu çalışmanın amacı, Türkiye'de son 11 yılda halk sağlığı alanında yapılmış tıpta uzmanlık, yüksek lisans ve doktora tezlerinin bibliyometrik analizini yapmaktır. Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı tipteki bu araştırmada, 2009-2019 yılları arasındaki halk sağlığı tezleri incelenmiştir. Toplam 1166 tezin adı, sayfa sayısı, konusu ve araştırma tipi; yazarın adı, cinsiyeti; danışmanın adı, ünvanı, cinsiyeti, üniversite adı kayıt altına alınmıştır. Veriler değerlendirilirken sayı, yüzde dağılımları, ortalama, standart sapma gibi tanımlayıcı ölçüler hesaplanmış, tez türüne göre karşılaştırmalar için ki-kare testi, Mann Whitney U ve Kruskal Wallis testi kullanılmıştır. İstatistiksel analizlerde p <0,05 anlamlılık düzeyi olarak kabul edilmiştir. Bulgular: Tezlerin %46,9'u (n =547) yüksek lisans tezi, %39,2'si (n =457) tıpta uzmanlık tezi ve %13,9'u (n =162) doktora tezi olup, tez öğrencilerinin %67,3'ü (n =785) kadındır. En çok tez yayınlayan ilk üç üniversite %8,5 ile (n =99) Erciyes Üniversitesi, %7,1 ile (n =83) Dokuz Eylül Üniversitesi ve %5,7 ile (n =67) İstanbul Üniversitesi'dir. Tez konularının dağılımları incelendiğinde en çok çalışılan ilk üç konu başlığı %19,6 (n =229) ile işçi sağlığı, %11,7 (n =137) ile bulaşıcı olmayan hastalıklar ve %11,2 (n =131) ile üreme ve kadın sağlığıdır. En az çalışılan konu başlıkları ise tıp eğitimi (n =5, %0,4), ağız-diş sağlığı (n =6, %0,5) ve toplum beslenmesidir (n =17, %1,5). Tezlerde en çok kullanılan araştırma tipi %80,7 (n =941) ile tanımlayıcı/kesitsel araştırmadır. Sonuç: Türkiye'de son 11 yılda halk sağlığı alanında yapılmış tıpta uzmanlık, yüksek lisans ve doktora tezlerinin büyük çoğunluğu tanımlayıcı/kesitsel tipte araştırma olup, en çok işçi sağlığı konusunda araştırma yapılmıştır.

Öz
Kentlerde nüfusun yoğunlaşması ve gerçekleştirilen faaliyetler, insan sağlığına zarar veren biyolojik tehlikelerin ortaya çıkması için uygun koşulları oluşturmaktadır. Biyolojik tehlikelere ilişkin süreçlerin yönetilememesi durumunda, salgınlar ortaya çıkabilmekte ve tüm dünyada etkili olduklarında pandemi olarak adlandırılmaktadır. Tarihsel süreçte, farklı salgınlar, kentlerde önemli dönüşümlere neden olmuştur. Günümüzde yaşanan koronavirüs (COVID-19) pandemisi de söz konusu dönüşümü başlatmış durumdadır. Bu nedenle kentsel politika ve strateji geliştirme süreçlerinde salgınların etkilerinin, kentsel sürdürülebilirlik ve kentsel dirençlilik perspektifinden değerlendirilmesi önemlidir. Çalışmanın amacı, tarihsel süreçte yaşanan pandemilerin kentsel alanlarda ortaya çıkmasına öncülük ettiği değişimlerin ve COVID-19 pandemisi nedeniyle dönüşüm gerçekleşmesi muhtemel alanların, kentsel sürdürülebilirlik ve kentsel dirençlilik bağlamında değerlendirilmesidir. Çalışmada, COVID-19 pandemisinin, küreselleşmenin de etkisiyle tarihte görülen salgın ve pandemilerden farklı olarak, sadece kentsel mekanla sınırlı kalmayacak, tüm dünyada gelecek kuşakların yaşam koşullarını belirleyecek düzeyde önemli toplumsal, ekonomik, çevresel ve teknolojik dönüşümleri başlatacağı sonucu elde edilmiştir. COVID-19 pandemisi, bir sağlık krizinden öte, insanları mevcut davranış kalıplarında değişiklik yapmaya zorlayan yeni bir dönemin başlangıç noktasıdır.
Anahtar kelimeler: Kentsel sürdürülebilirlik, kentsel dirençlilik, COVID-19, salgın, pandemi, halk sağlığı.
THE HISTORICAL PANDEMICS AND THE COVID-19 PANDEMIC FROM THE PERSPECTIVE OF URBAN SUSTAINABILITY AND URBAN RESILIENCE
Abstract
The concentration of population in cities and the activities carried out constitute the appropriate conditions for the emergence of biological hazards that harm human health. If processes related to biological hazards cannot be managed, epidemics can occur, and when they are effective all over the world, they are called pandemic. In the historical process, different epidemics have caused significant transformations in cities. Today's coronavirus (COVID-19) pandemic has initiated this transformation. It is therefore important to evaluate the effects of epidemics from the perspective of urban sustainability and urban resilience in urban policy and strategy development processes. The aim of the study is to evaluate the changes that pandemics have emerged in urban areas in the historical process and the areas that are likely to be transformed due to COVID-19 pandemic in the context of urban sustainability and resilience. The study concluded that the COVID-19 pandemic, unlike the epidemics and pandemics seen in history due to globalization, will initiate significant social, economic, environmental and technological transformations that will determine the living conditions of future generations all over the world. The COVID-19 pandemic, more than a health crisis, is the starting point of a new era that forces people to make changes to their current behaviour patterns.
Keywords: Urban sustainability, urban resiliency, COVID-19, epidemic, pandemic, public health.

ÖZET
Sağlıkta şiddet; tüm sağlık çalışanlarının ortak sorunu olarak her gün sıkça karşımıza çıkmaya devam etmektedir. Sağlık çalışanları içerisinde en sık şiddete maruz kalanların kadın sağlık çalışanları (hemşire ve doktorlar), en çok şiddet olayının olduğu birimlerin başında ise acil servisler gelmektedir. Yaşadığımız toplumda şiddetin türlerini içeren olaylar giderek yaygınlaşmaktadır. Toplumda yaygınlaşma eğilimi gösteren şiddet eylemleri çalışanların tükenmişliğine ve verimsizliğine neden olmaktadır. Gerek sağlık hizmetindeki hızlı değişimler gerekse de yasal uygulamalardaki eksiklikler şiddetin önlenmesi ve çalışan güvenliğinin sağlanması konusunda boşluklar meydana getirmektedir. Sağlıkta şiddetin engellenmesi için güvenli ortamın sağlanmasında çalışanların eğitimi, mevzuatların düzenlenmesi, yöneticilerin üzerine düşen görevler gibi çok yönlü konular olmakla birlikte yasal düzenlemelerin de gerekli olduğu açıktır. Hiç şüphesiz son yıllarda hizmet sunulanların sağlıktan aldıkları memnuniyet ile hizmeti sunanların hizmetleri sunar iken oluşan şiddet ortamından ötürü ifade etmiş oldukları memnuniyet oranları birbirine ters orantılı olarak ilerlemektedir.
Çalışmanın amacı genel anlamada sağlıkta şiddeti ve daha dar anlamı ile sağlık personeline uygulanan şiddetle ilgili konuları ele almak ve şiddet olgusunun oluşmasına kaynaklık eden faktörleri tartışmak amacıyla yapılmıştır. Çalışmanın temelini Türkiye ve dünyada genel anlamda sağlık personeline uygulanan şiddeti konu edinen çalışmalar oluşturmaktadır.
Anahtar Sözcükler: Şiddet, Sağlıkta Şiddet, Sağlık Kurumları, Sağlık Personeli


THE VIOLENCE AND ITS RESULTS THAT HAVE BEEN APPLIED TO THE HEALTHCARE PERSONNEL IN OUR COUNTRY AND IN THE WORLD
Academician Dr. Mehmet Emin KURT, Dicle University, F.E.A.S. Health Management Department, mekurt1@hotmail.com
Mümtaz KORKUTAN, Fırat University, Head of the Department of the Health Institutions Management, Graduate Student, mumtaz_korkutan21@hotmail.com
SUMMARY
As the common problem of all health workers continues in every single day constantly confront with the Violence in the field of health.Among the health workers, the most frequent victims of violence are women's health workers (nurses and doctors), at the head of the units which the most violence incidents happen are Emergency services. The incidents involving types of violence in the society that we live in are becoming increasingly widespread. Violence activities that tend to becoming widespread in society bring along the exhaustion and inefficiency of health employees. Either rapid changes in health care service or the shortcomings in legal practice have created gaps in the prevention of violence make provision against to safety of employees. It is quiet obvious that ensuring a safe environment for prevention of violence in the field of health are necessary legal arrangements as well as multidisciplinary issues such as training of health employees , regulation of legislation, duties managers share.  Without a shadow of a doubt that are pleased with the satisfaction of the persons who are provided by health services and the satisfaction rates of the health workers who provide the services based on the violence environment in the services are moving along  inversely proportional to each other.
The aim of the study was to address issues related to violence in health in general sense and violence in healthcare personnel in a more narrow sense and to discuss the factors that led to the occurrence of violence.  In Turkey and in the world, in the general sense, on the violence applied to healthcare personnel the basis of  the studies constitute.

Key Words: Violence, Violence in the field of health, Health Institutions, Healthcare Personnel.

Çevre, insan yaşantısının ve ekonomik faaliyetlerinin anahtarı konumundadır. Genel bir ifade ile çevre sağlığı soluduğumuz havanın, içtiğimiz suyun, içinde yaşadığımız evlerin, yediğimiz besinlerin yetiştiği toprağın ve diğer birçok çevreyle ilişkili faaliyetlerin sağlığa etkisidir. Çevre ve sağlımız çeşitli şekillerde ilişkilidir. Buna göre çevresel sağlık insan sağlığını, çevredeki fiziksel, biyolojik, sosyal ve psikososyal faktörlerle belirlenen yaşam kalitesi de dâhil olmak üzere kapsamaktadır. Böylesi çok boyutlu ve karmaşık bir ilişkinin varlığı, çevresel faktörlerin sağlık üzerindeki etkisini açıklayabilmek için coğrafi ilişkilerin doğru bir şekilde anlaşılması gerekmektedir. Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS), belirli bir konumla bağlantılı bilgileri görüntülemek, yönetmek, mekânsal ilişkileri analiz etmek ve süreçleri modellemek için kullanılan bir sistemdir. Halk sağlığı alanındaki verilerin büyük çoğunluğunun mekânsal bir bileşeni bulunmaktadır. Bu bağlamda CBS çevre sağlığı araştırmalarına kişi, zaman ve genellikle ihmal edilen konum üçlemesini bir araya getirerek güçlü bir grafiksel ve analitik boyut eklemektedir. Bu bölüm, çevre sağlığı alanında coğrafi referanslı verilerin ve CBS kullanımına giriş niteliğinde genel bir bakış açısı sunmaktadır. Önemli hususlar, haritaların ve kartografik prensiplerin çevre sağlığındaki rolü, CBS kullanarak gerçekleştirilen çevre sağlığı analiz teknikleri ve bu analizlerde karşılaşılan bazı sınırlılıklar bu bölümde gözden geçirilmiştir.

AŞI KARŞITLIĞI VE FİKRİ GELİŞİMİ ÖZET Bu araştırmanın amacı günümüzde yükseliş trendinde olan, aşı karşıtlığının fikri gelişim sürecinin detaylarıyla ortaya koyarak aşıyı reddeden ebeveynlerin profillerini belirleyebilmektir. Çalışmada nicel araştırma deseninden betimsel analiz yönteminden yararlanılmıştır. Araştırmanın hedef kitlesini aşı tereddüdü yaşayan ve aşıyı reddetmiş olan Türkiye'nin çeşitli illerinde yaşayan 74 kadın ve 9 erkek olmak üzere 83 ebeveyn oluşturmaktadır. Veriler kartopu örneklem metodu ile toplanmıştır. Veri toplama aracı olarak nicel görüşme formu kullanılmıştır. Elde edilen bulgular, uygun görülen ve gerekli olan yerlerde nitel anlatımlarla desteklenerek sunulmuştur. Görüşmelerin tamamlanması, bulguların saptanması ve analiz sonucunda aşı karşıtlığı fikrini edinen profilin sosyokültürel ve sosyoekonomik gelir düzeylerinin yüksek olduğu, az çocuklu ebeveynlerden oluştuğu, araştırmacı ve sorgulayıcı kişilik özelliklerine sahip oldukları ve aşı karşıtlığı fikrini modern tıp uygulamalarına karşı muhalif bir tavır ve bireysel bir tavır sonucunda ortaya çıktığı anlaşılmıştır. Araştırma ile bilimsel olarak sistematik bir şekilde ortaya konulan verilerin bundan sonra yapılacak olan aşı karşıtlığı ile ilgili araştırmalara zemin hazırlaması, önleyici ve koruyucu temellere sahip halk sağlığı ve tıbbi sosyal hizmet uygulamaları çerçevesinde oluşturulması muhtemel mikro, mezzo ve makro düzeyde koruyucu, önleyici ve iyileştirici uygulamalara referans olması beklenmektedir. Anahtar Kelimeler: Aşı tereddüdü, aşı karşıtlığı, halk sağlığı, tıbbi sosyal hizmet ABSTRACT The aim of this study is to determine the profiles of parents who refuse the vaccination by revealing the details of the intellectual development process of anti-vaccination. The study was conducted using a quantitative methodology. The target audience is composed of 83 parents 74 of which are women and 9 of men living in various provinces of Turkey who have vaccination hesitance and refused vaccination. Snowball sampling method was used to collect data and quantitative interview form was used as a data collection tool. The findings obtained are supported by qualitative explanations where appropriate and necessary. After completion of relevant interviews and determination of the findings and analysis, it was found that the profile who has adopted the idea of anti-vaccination, has high socio-cultural and socioeconomic income levels, consisting of parents with few children, having investigative and questioning personality traits, and the idea behind anti-vaccination has emerged as an opponent attitude to modern medical practices, as an individual manner. The data systematically revealed by this research is expected to pave the way for future for anti-vaccination researches and will be references to micro, mezzo and macro-level applications that may be established within the framework of public health and medical social work science which have preventive and protective foundations. 1. GİRİŞ Halk sağlığı temel esas olarak toplumda olan veya olması muhtemel sağlık sorunlarını toplumun iyilik halini gözeterek önleyici veya (önlememişse de) tedavi ve rehabilitasyon odaklı yaklaşımla müdahaleler geliştirmeyi amaçlar. Halk sağlığı disiplini; sorunlara odaklanırken çevresel koşulları gözetmektedir. Bir tanım olarak halk sağlığı: "Organize edilmiş toplumsal çalışmalar sonunda çevre sağlık koşullarını düzelterek, bireylere sağlık bilgisi vererek, bulaşıcı hastalıkları önleyerek, hastalıkların erken tanı ve koruyucu tedavisini sağlayacak sağlık örgütleri kurarak, toplumsal çalışmaları her bireyin sağlığını

Bu raporun esas amacı, COVID-19 pandemisi nedeniyle gündeme gelen “salgın yönetimi”ni tartışırken, Türkiye’de salgınla ilişkili kurumlar ve kurumsallaşma çabalarını gözden geçirmek, kurumsal hafıza sorunu ve kurumsal sürekliliğin önemine dikkat çekmek ve bu çerçevede uygulanabilir politika önerilerinde bulunmaktır. Osmanlı-Türkiye modernleşme tarihinin en önemli sorunlarından biri olarak kurumsal süreklilik ve kopuşların salgınla ilişkili örgütlenmelerde ne şekilde karşılık bulduğunu tespit etmeye çalışan birinci kısım tarihsel arka plandan, ikinci kısım salgınlarla ilişkili iki özerk enstitü örneğinin incelenmesinden oluşmaktadır. Raporun üçüncü kısmında kurumsal hafıza, kurumlara güven ve bellek yitimi özetlenmekte, dördüncü ve son kısımda ise Türkiye’de salgın yönetiminde kurumsallaşma ve kurumsal hafıza ekseninde mevcut duruma ilişkin tespit ve politika önerileri yer almaktadır.

Amaç: Bu çalışma Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi intern ve dahili-cerrahi bilimler asistan hekimlerinin kesici-delici tıbbi aletlerle yaralanma durumlarını belirlemek amacıyla yapılmıştır.

Gereç ve Yöntem: Kesitsel tipteki bu araştırma 123 intern ve 210 dahili ve cerrahi bilimler asistanı olmak üzere toplam 333 kişide yapılmıştır. Veriler katılımcıların sosyodemografik ve çalışma yaşamı özellikleriyle ilgili 6 soru ve kesici-delici tıbbi aletlerle yaralanma durumlarıyla ilgili 17 soru olmak üzere toplam 23 sorudan oluşan bir anket formuyla toplanmıştır. Katılımcıların kesici-delici tıbbi aletlerle yaralanma sıklıkları yaş, cinsiyet, medeni durum, çalışma yaşamı özelliklerine göre karşılaştırılmıştır.

Bulgular: Asistanların %78,1 ve internlerin %48,8’i eğitim veya meslek hayatı süresince kesici delici aletlerle yaralandığını belirtmiştir (p<0,001). Yaralanma şekli en sık iğne batmasıdır (asistanlarda %84,7, internlerde %70,0). Son 1 yıl içindeki kesici-delici tıbbi aletlerle yaralanma insidansı ise asistanlarda %36,6, internlerde %30,3’tür (p=0,247).Yaralanmaların yarıdan fazlası (asistanlarda %65,8; internlerde %53,7) 9 saat ve üzerindeki mesailerde gerçekleşmiştir. Asistanların %91,1 ve internlerin %98,5’i yaralanma sonrası çalışan sağlığı ve güvenliği birimine bildirim yapmamıştır. Kesici-delici tıbbi alet yaralanmaları ile ilgili kurumca düzenlenen eğitimlere asistanların %9,5’i ve internlerin %6,5’i katılmıştır. Bu konuda kurumca alınan önlemleri asistanların %16,2’si ve internlerin %10,6’sı yeterli bulmuştur. Asistanların %76,7’si ve internlerin %72,4’ü Hepatit B için yeterli bağışıklığa (yeterli titreye sahip olanlar veya 3 doz aşı yaptıranlar) sahiptir.

Sonuç: Bu çalışma asistan ve intern hekimlerin kesici-delici tıbbi aletlerle yaralanma sıklıklarının yüksek olduğunu ve kurumsal önlem ve eğitimlerin yeterli bulunmadığını ortaya koymuştur. Kesici-delici tıbbi alet yararlanmalarına yönelik tıp öğrencileri ve asistanları kapsayan önlem ve eğitimlere gereksinim vardır.

Anahtar sözcükler: Asistan, intern, kesici ve delici alet yaralanması

İkiyüzüncü yaşında Friedrich Engels'in izinden ve yazdıklarının geniş perspektifinden hareketle, yaşadığımız salgın günlerinin açığa çıkardığı olgulardan toplum bilimlerinde yönteme, sınıflardan kente, ekolojiden aile ve devlete bakan, dahası ütopyalara bakan bir sayı planlıyoruz.

Covid-19 enfeksiyonu sonucunda gelişen ölüm vakaları konusunda (i) “ne oldu”nun somut bir tanımı yanında önümüzdeki günlerde ve haftalarda (ii) “bizi bekleyen nedir”, bu sonuçlara göre (iii) “ne yapmalı” sorularına cevap arandı.
1. Ölüm vakalarının ortaya çıkışı ülkeler bazında nasıl bir artışla gerçekleşiyor?
2. Ülkeler bazında birbirine benzemeyen ölüm vakalarındaki artış:
a. farklı modelleri mi ifade ediyor (yoksa)
b. modeller benzer olmakla birlikte farklı evreleri mi ifade ediyor?
3. Türkiye’yi ve benzer seyir gösteren ülkeleri önümüzdeki yakın gelecekte neler beklemektedir?
4. Bu sonuçlar ışığında nasıl bir politika izlenmelidir?
Konuları irdelendi ve bu veriye dayalı politikalar önerildi.

Giriş ve Amaç: İnternette tekrarlayan tıbbi bilgi arama sonucu sağlık anksiyetesinin şiddetlenmesi siberkondri olarak tanımlanmaktadır. Siberkondri sağlık hizmetlerinin fazla kullanılmasına ve ekonomik maliyet artışına sebep olmaktadır. Üniversite öğrencilerinin interneti daha sık kullanmalarının siberkondri açısından risk oluşturabileceği ve sağlık hizmet kullanımını etkileyeceği öngörülmektedir. Bu çalışmanın amacı, bir üniversite son sınıf öğrencilerinde siberkondri düzeyi ve etkileyen faktörlerin belirlenmesidir.

Gereç ve Yöntem: Kesitsel tipteki bu araştırmanın evrenini bir üniversite merkez yerleşkede (sağlıkla ilgili fakülteler/yüksekokullar hariç) öğrenim gören öğrenciler oluşturmaktadır. Literatüre göre siberkondri puan ortalaması 60-75 arasında değişmektedir. Bu çalışmada örneklem büyüklüğü; beklenen siberkondri puanı 72, standart sapma 15, güç %80 ve alfa hatası %5 kabul edilerek 348 olarak bulunmuştur. Küme örneklem yöntemi kullanılması nedeniyle desen etkisi 2 alınarak toplamda 696 kişiye ulaşılması hedeflenmiştir. Üniversite merkez yerleşkesinde bulunan 16 fakülte ve 6 yüksekokuldan sağlıkla ilgili 3 fakülte ve 2 yüksekokul hariç tutulmuş, kalan 13 fakülte ve 4 yüksekokuldan ise 4 fakülte ve 1 meslek yüksekokulu basit rastgele yöntemle belirlenmiştir. Belirlenen her bir okulun tüm bölümleri arasından 1 bölüm yine basit rastgele yöntemle seçildikten sonra seçilen bölümlerin son sınıf öğrencileri çalışmaya dahil edilmiştir. Veri toplamada sosyodemografik özellikler ve sağlık hizmet kullanımını sorgulayan anket formu (24 soru) ile Siberkondri Ciddiyet Ölçeği (SCÖ) kullanılmıştır. SCÖ Türkçe geçerlilik ve güvenilirliği 2016’da yapılan, 5’li likert tipinde, 33 önermeden oluşan sürekli bir ölçektir. Katılımcıların verdikleri yanıtlara göre her bir sorudan elde ettikleri puanlar toplanarak toplam siberkondri puanları hesaplanmıştır (en düşük 33 ve en yüksek 165 puan). SCÖ puanı yükseldikçe siberkondri düzeyi artmaktadır. Tanımlayıcı istatistikler için sayı, yüzde, ortalama ve standart sapmalar verilmiş, siberkondri düzeyini etkileyen faktörlerin belirlenmesinde Mann-Whitney U ve Kruskal-Wallis testleri ile lineer regresyon analizi (backward) yapılmıştır. p<0,05 istatistiksel olarak anlamlı kabul edilmiştir. Çalışma öncesinde girişimsel olmayan klinik araştırmalar etik kurul izni ve gerekli kurumsal izinler alınmıştır. Veri, katılımcıların sözlü onamları alındıktan sonra 10-14 Ekim 2016 tarihleri arasında toplanmıştır.

Bulgular: Araştırmaya 580 kişi (%83,3) katılmıştır. Katılımcıların yaş ortalaması 21,2±1,7 olup %54,5’i kadın ve %98,6’sı bekardır. Öğrencilerin %31,7’si yurtta yaşamaktadır. Öğrenim görülen okullar iktisadi ve idari bilimler fakültesi %20,7, eğitim fakültesi %20,3, teknik bilimler meslek yüksekokulu %20,3, mühendislik fakültesi %19,5 ve fen-edebiyat fakültesi %19,1’dir. Öğrencilerin %50,3’ünün annesi, %41,6’sının ise babası ilkokul mezunudur. Sigara içenler %34,4’tür. Kronik hastalığı olanlar %5,2, ailesinde kronik hastalık olanlar %27,2 ve ailesinde engelli/bakıma muhtaç kişi olanlar %4,9’dur. Günde internette geçirilen süre ortalaması 3,4±2,5 saattir. Basılı yayın takip edenler %30,5, görsel yayın takip edenler %38,0’dır. Öğrencilerin %12,8’i son 1 yıl içinde sağlıkla ilgili bir toplantıya katılmıştır. Ailesinde sağlıkçı bulunanlar %17,9’dur. Son bir yılda hekim önerisi dışında tetkik yaptıranlar %19,9, hekim önerisi dışında ilaç kullananlar %39,5, eczane dışında ilaç/tedavi amaçlı ürün kullananlar %16,1, alternatif tedavi kullananlar %3,1 ve son bir ayda muayene olanlar %43,7’dir. Öğrencilerin siberkondri puan ortalaması 79,4±16,9’dur. Cinsiyete göre siberkondri puanları arasında (Kadın:80,0±16,7, Erkek:78,7±17,0) istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmamıştır (p=0,383). Okullara göre siberkondri puan ortalamaları fen-edebiyat fakültesi 82,6±17,6, eğitim fakültesi 80,8±15,8, iktisadi ve idari bilimler fakültesi 79,9±17,8, mühendislik fakültesi 79,4±14,2 ve teknik bilimler meslek yüksekokulu 74,2±17,7 olup aradaki fark istatistiksel olarak anlamlıdır (p=0,011). Siberkondri puanı ile sağlık hizmet kullanımı arasındaki ilişki analiz edildiğinde; son bir yılda hekim önerisi dışında tetkik yaptıran (p:0,013), hekim önerisi dışında ilaç kullanan (p<0,001), eczane dışı ilaç/tedavi amaçlı ürün kullanan (p:0,004), alternatif tedavi kullanan (p:0,007) ve son bir ayda muayene olan (p:0,003) öğrencilerin siberkondri puanları istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur. Yaş, cinsiyet, okul, sigara kullanımı, sağlıkla ilgili basılı ve görsel yayın takip etme ile internet kullanım süresinden oluşan modelde fakülte öğrencisi olmak (Beta:0,158, %95GA: 2,92-10,14, p<0,001) ve sağlıkla ilgili basılı yayın takip etmek (Beta:0,144, %95GA: 2,08-8,49, p=0,001) siberkondri puanını etkileyen bağımsız faktörler olarak saptanmıştır.

Sonuç ve Öneriler: Üniversite son sınıf öğrencilerinin siberkondri düzeyi toplum ortalamasına göre yüksektir. Siberkondri düzeyi fakülte öğrencilerinde ve sağlıkla ilgili basılı yayın takip edenlerde daha yüksektir. Sonuçlar siberkondri düzeyinin formel ve informel sağlık hizmet kullanımını arttırdığını düşündürmektedir. Öğrencilerin güvenilir sağlık bilgisine erişimi sağlık personeli aracılığıyla verilecek danışmanlık hizmetleriyle ve sanal ortamdaki bilgilerin güvenilirliğinin arttırılmasıyla sağlanabilir.

Anahtar Kelimeler: Siberkondri, üniversite, öğrenci

Giriş-Amaç: Dünya genelinde kullanımı giderek artan Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp (GETAT) kullanımını etkileyen faktörlerin başında GETAT yöntemlerine yönelik tutum ve bireylerin kişisel sağlıkları üzerinde daha fazla kontrole sahip olma istekleri gelmektedir. Bireylerin, sağlık okuryazarlığının GETAT kullanımında belirleyici faktörlerden biri olması beklenir. Çalışmada, sağlık kuruluşlarına başvuran bireylerde GETAT tedavilerine yönelik tutumlar ve sağlık okuryazarlığı ilişkisini incelemek amaçlandı. Gereç-Yöntem: Çalışma, Ocak-Nisan 2019 tarihleri arasında sağlık kuruluşlarına başvuran 18 yaş ve üzeri erişkinlerde gerçekleştirilen kesitsel analitik bir araştırmadır. Örneklem hacmi, GETAT'a olumlu tutum %60, hata payı %3, %95 güven aralığı alınarak ve desen etkisiyle 2048 olarak hesaplandı. Çalışma için gerekli etik ve idari izinler alındı. Çalışma her basamaktan başvuru sıklıkları dikkate alınarak rastgele örneklemle seçilen altı sağlık kuruluşunda gönüllü hastalarla yüz yüze anket görüşmesiyle gerçekleşti. Araştırmada kullanılan anket form, sosyodemografik özellikleri, hastalık ve risk faktörlerine ilişkin öyküleri, GETAT kullanımı ile ilgili soruları, Bilge ve ark. tarafından Türkçe geçerlik ve güvenilirliği yapılan Tamamlayıcı Tedavileri Kullanmaya Yönelik Tutum Ölçeği (TTTÖ)'ni ve Eyüboğlu ve ark. tarafından Türkçe geçerlik ve güvenirliği yapılan Chew'in Sağlık Okuryazarlığı Tarama Anketi(CSOY) sorularını içermekteydi. TTTÖ puanı artması olumlu tutumu, CSOY puanı artması SOY düzeyinin azaldığını göstermektedir. Verilerin analizinde normal dağılıma uygunluk testlerinden sonra Mann Whitney U ve Kruskal Wallis analizleri yapılmış, ölçek puanlarının logaritması alınarak normal dağılıma uygun hale getirildikten sonra etki eden değişkenleri belirlemede hiyerarşik lineer regresyon analizi kullanıldı. Bulgular: Çalışmaya katılan 2177 kişinin yaş ortalaması±SD 40.7±14.4 yıl idi, %57.7'si kadındı. TTTÖ toplam puanları 0-39 arasında değişmekte olup, ortalama 15.1±6.4idi. CSOY'dan aldıkları puanlar 3.0-15.0 arasında değişmekte olup, ortalama6.1±2.3 idi. Çalışmada TTTÖ ve CSOY puanları arasında çok zayıf düzeyde pozitif bir ilişki saptandı(r=0.043,p=0.046).TTTÖ toplam puanı, tek değişkenli analizde hastaların yaş grupları, cinsleri, başvurdukları sağlık kuruluşları, gelir düzeyleri, aile yapıları, sigara kullanma özelliklerine göre değişim göstermezken, ilkokul mezunu olanlarda, genel sağlık durumunu orta düzeyde bildirenlerde, GETAT kullananlarda, doktora gitmeden önce GETAT kullananlarda, hekim tarafından reçete edilmesini, sağlık kuruluşlarında ve sigorta kapsamında olmasını isteyenlerde daha yüksek bulundu. Çoklu analizde, GETAT'a karşı olumlu tutum erkek cinsiyet(p:0.048), düşük öğrenim düzeyi(p:0.005), ailesinde GETAT yöntemi kullanımı olması(p:0.019) ve GETAT yöntemlerinin hekim tarafından reçete edilmesini(p:0.001) ve sağlık kuruluşu bünyesinde olmasını isteme(p:0.003) ile ilişkili bulundu. Sonuç ve Öneriler: Çalışmada sağlık hizmeti almak için sağlık kuruluşlarına başvuran bireylerde GETAT yöntemlerine karşı olumlu tutumların yüksek olması dikkat çekicidir. Bireylerin tamamlayıcı sağlık yaklaşımlarının yerinde ve yeterli ölçüde kullanılmaları için toplumun sağlık okuryazarlık seviyesi yükseltilmeli ve bu konuda yapılacak müdahale yöntemlerini belirlemek için ayrıntılı çalışmalara ihtiyaç vardır. Anahtar Kelimeler: Tamamlayıcı tedavi, sağlık okuryazarlığı, tutum

Yeni Koronavirüs (2019-nCoV) salgını hayvanlardan insanlara “sıçrayan” ne ilk mikrop, ne de sonuncu olacak. Biz hayvanları yemeye ve doğal yaşam alanlarını işgal etmeye devam ettikçe, benzer salgınlar gerçekleşecektir. Hayvanlardan kaynaklanan bu tür salgınları azaltmanın iyi bir yolu da veganlık, vahşi yaşam ticaretini ve insanların hayvansal gıda tüketimini durdurmak ve daha da önemlisi, “hayvan duyarlılığı”nı kabul etmektir.

http://www.agos.com.tr/tr/yazi/23572/koronavirus-salginindan-dersler

Premarital screening (PMS) can be an important tool to detect of carriers of hemoglobinopathies. The aim of this study was to assess the knowledge and attitude of premarital couples about Thalassemia before PMS in Denizli province. This cross-sectional study was conducted between August-December 2013. The target population was all premarital couples who applied to the City Hemoglobinopathy Control Center during the designated period. A self-report questionnaire was completed by 501 participants. Most of the couples (91%) strongly agreed with the importance of PMS program, that the program will contribute to a reduction in the prevalence of some genetic diseases. Approximately half of the couples (57.7%) previously heard thalassemia and the hemoglobinopathy control program. The main source of information on thalassemia was TV, the internet, and newspapers. 53.2% of participants think " thalassemia trait " as a disease. 82.5% of participant had no idea about that or thought thalassemia is not contagious. Half of the participants (50%) indicated that couples who have thalassemia can marry and have children. Approximately half of the participants reported that thalassemia passes down through families and consanguineous marriage increases the risk for having thalassemia. 41.6% of participants said thalassemia is a preventable disease. Multivariable analysis demonstrated that couples knowledge score about thalassemia positively correlated with age and educational status of the participants (p= 0.013 and p< 0.001, respectively). Knowledge in the couples about thalassemia was inadequate. Awareness of the public should be raised by an educational campaign in schools and health care services.

İnternette tekrarlayan tıbbi bilgi aramanın bir sonucu olarak sağlık anksiyetesinin şiddetlenmesi için literatürde “siberkondri” terimi kullanılmaktadır. Siberkondri sıklığı ve olası risk etmenleri ile ilgili sınırlı sayıda çalışma bulunmaktadır. Bu çalışma, üniversite çalışanlarında siberkondri düzeyi ve ilişkili etmenleri belirlemek amacıyla yapılmıştır. Bu kesitsel çalışma 335 akademik ve akademik olmayan üniversite personeli üzerinde gerçekleştirilmiştir. Veriler, 17’si sosyodemografik özellikler ve sağlık hizmeti kullanımı ile ilgili ve 33’ü Siberkondri Ciddiyet Ölçeği sorusu olmak üzere 50 sorudan oluşan bir anket aracılığıyla toplanmıştır. Siberkondri ile ilişkili faktörleri değerlendirmek için çok değişkenli doğrusal regresyon kullanılmıştır. Katılımcıların ortalama siberkondri puanı 71,1±17,6'dır. Siberkondri puanı 35 yaş altı çalışanlarda daha yüksekti (p=0,001). Televizyonda sağlıkla ilgili yayınları izleyenlerde, hekim önerisi olmadan tetkik yaptıranlarda ve hekim önerisi olmadan ilaç kullananlarda siberkondri puanının daha yüksek olduğu bulunmuştur (p<0,05). Pamukkale Üniversitesi çalışanlarında siberkondri düzeyi orta düzeydedir. Yaş, TV’de sağlıkla ilgili yayınları izlemek, hekim önerisi dışında tetkik yaptırmak ve hekim önerisi dışında ilaç kullanmak siberkondri ile ilişkili etmenlerdir.

KAMU POLİTİKASI BAĞLAMINDA NARGİLE KULLANIMI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

AN EVALUATION ON HOOKAH SMOKING IN THE CONTEXT OF THE PUBLIC POLICY

ÖZET : Nargile kullanımı 1990'lı yıllarda önce Orta Doğu ve Doğu Akdeniz'de tekrar ortaya çıkıp, Avrupa ABD ve Türkiye'de çok yüksek bir yayılış eğilimi göstermektedir. Bu çalışmada nargile kullanımının gençlerin biyopsikososyal sağlığına zarar verebileceği, bağımlılık oluşturabileceği gerçeğinden hareketle, mevcut durum ve önerilerle bir politika önerisi sunulmaktadır. Çalışma ile nargile kullanımı hakkında güncel bilgileri toparlamak, bilimsel araştırmalara rehberlik etmek ve kamu politikasını teşvik etmek amacıyla kapsamlı bir inceleme yapmak amaçlanmıştır. Dünyada nargile kullanımının hızlı yayılımı özetlenmekte, nargilenin kadınlar ve gençler arasında ve özellikle üniversite çevrelerinde bu kadar hızlı yayılmasının toplumsal sebepleri gözden geçirilmektedir. Nargilenin ve sunumunun yapıldığı işletmelerin oluşturduğu sağlık sorunları tartışılmaktadır. Nargileye erişimde, sağlık uyarı etiketlemesinde, internetten satışlar ile reklam ve promosyonlardaki kuralsızlık ve denetim eksiklikleri incelenmektedir. Bu sorunlara karşı dünyada geliştirilen yasal ve düzenleyici işlemler ile Türkiye'de uygulanabilecek kamu politikaları tartışılmaktadır.

ABSTRACT : Hookah smoking has launched again in the Middle East and the Eastern Mediterranean in the 1990s, shown very high tendency to spread in Europe, the US and Turkey. In this study, based on the fact that the hookah smoking can harm the biopsychosocial health of young people and create addiction and as result a policy proposal is presented with current status and suggestions. The aim of the study is to carry out a comprehensive examination to gather up-to-date knowledge about hookah use, to guide scientific research, and to promote public policy. Rapid spread of hookah smoking in the world is summarized and are reviewed regarding the social causes of hookah spreading so quickly among women and young people, and especially in university environments. The health problems caused by the hookah and the hookah venues are discussed. In accessing hookahs, health warning labeling, internet sales, and advertising and promotions, uncertainty and control deficiencies are examined. The legislative and regulatory actions which developed in the World against the problemsof hookah smoking are discussed to be implemented as public policies in Turkey.

ISSN:2147-9208 E-ISSN:2147-9194