Michael Servetus

This paper deals with the approach that famous Spanish humanist and heretic, Michael Servetus (1511-1553), took of Islam and how he used Quranic quotes and claims, with varying degrees of accuracy and understanding, in his own argumentation against the Christian doctrine of the Trinity.

Tras la muerte de Miguel Servet, humanista, teólogo y médico español nacido en Aragón (Villanueva de Sijena, 1511), en la hoguera de Ginebra (1553), un reducido grupo de intelectuales europeos se rebelaron contra lo que consideraban una práctica contraria a los más elementales principios evangélicos: la persecución de los herejes y su condena a la pena capital. Entre esos humanistas destaca Sebastián Castellio, para quien la muerte de Servet deslegitimó el modelo político y social liderado por Juan Calvino en Ginebra. La voz de Castellio, aun enterrada en la historia por el protagonismo de otros humanistas del siglo XVI, surge, a raíz de la muerte de Servet, como una chispa en la conciencia oscura de un siglo terrible para proclamar, en su obra "Contra el libelo de Calvino" (1554), una de las frases más clarividentes de la historia de las ideas: "Matar a un hombre para defender una doctrina no es defender una doctrina, es matar a un hombre..."

Pionier braci polskich. Jeden z ważniejszych propagatorów myśli Michała Serveta w Polsce. Nosił przy boku drewniany miecz, głosił zniesienie pańszczyzny. Wcześniej
katolicki ksiądz i minister zboru kalwińskiego. Oto najczęściej powtarzane informacje o reformatorze religijnym z XVI wieku – Piotrze z Goniądza. Gdy jednak poprosić o więcej, trudno znaleźć współczesne źródła, które powiedziałyby nieco o jego poglądach i działalności. Wydaje się jak gdyby badania na temat tego myśliciela zostały w pełni wyczerpane w roku 1949, kiedy Konrad Górski opisał go na pięćdziesięciu stronach swoich Studiów nad dziejami polskiej literatury antytrynitarskiej XVI wieku.
Moim celem było ponowne przyjrzenie się wpływom oddziałującym na Gonezjusza i innych braci polskich, zmierzenie się z jego ciekawą biografią i trudnymi do ustalenia
poglądami teologicznymi, które przyniosły historykom i badaczom ewolucji idei tak liczne wątpliwości. Piotr z Goniądza we współczesnej literaturze wciąż bywa określany dyteistą, jakoby jego doktryna opierała się jedynie na pozbawieniu osoby Ducha Świętego bóstwa. W świetle współczesnych badań prowadzonych w Stanach Zjednoczonych przez Mariana Hillara (na temat Serveta) i w Polsce przez Adama Nangasta czy Ewę Sidor (nad kształtowaniem się ruchu braci polskich), ten i niektóre z poglądów przemykających w polskiej literaturze przedmiotu powinny zostać zrewidowane. Zaliczam do nich zwłaszcza tezę o rozwoju nowego prądu teologicznego z tryteizmu, poprzez dyteizm, aż po unitarianizm. Przy założeniu, że u źródeł braci polskich znajdziemy postać Serveta, jest ona nie do obronienia, bowiem pierwszym założeniem hiszpańskiego reformatora było zupełnie rozróżnienie Boga Jahwe i jakiegokolwiek innego bóstwa w niebie lub na ziemi. Ta sama idea o wielu elohim, ale jednym tylko Bogu – Ojcu, obecna jest w pismach Piotra z Goniądza. Za konieczne uznałem głębsze rozpoznanie w teologii ariańskiej, po to, by uniknąć błędnych nieraz i mglistych uproszczeń stosowanych w pracach tak wybitnych skądinąd historyków reformacji jak Lech Szczucki i Janusz Tazbir. Pierwszy rozdział mojej pracy opowie o źródłach i kształtowaniu się systemu wierzeńszesnastowiecznych antytrynitarzy. W poszukiwaniach cofam się do pisarzy chrześcijańskich przed soborem w Nicei (325 r.n.e.), bowiem właśnie na nich powołują się najczęściej bracia polscy. Chcę ustalić czy mieli arianie podstawy do powoływania się na apologetów greckich (a jeśli tak to jak silne); którzy z nich mieli na nich szczególny wpływ etc. Dalej zajmę się postacią i poglądami Ariusza (od którego imienia pochodzi wszak nazwa „arianie”) oraz jego
zwolenników. Następnie w wielkich skrócie przedstawię historię chrześcijańskich reformatorów aż do czasów odrodzenia. Omówione zostaną powiązania ruchu antytrynitarskiego z humanizmem włoskim i wreszcie postać Michała Serveta jako bezpośredniego źródła poglądów unitariańskich. W drugim rozdziale mojej pracy zajmę się biografią Piotra z Goniądza, niezwykle ciekawą zresztą biografią człowieka, który z młodego, żarliwego obrońcy katolickiej wiary w kilka lat przeobraził się w głównego propagatora myśli Serveta i anabaptyzmu pacyfistycznego w Polsce. Celem tego rozdziału będzie ustalenie jak do tego doszło, jak przebiegała podróż edukacyjna Gonezjusza i do czego ostatecznie go doprowadziła. Następnie, celem moim będzie omówienie ogólnych poglądów teologicznych Piotra z Goniądza. Przedstawiony zostanie system hermeneutyki wykorzystywany przez reformatora, a także jego zapatrywanie na osoby Boga Ojca, Syna Bożego i Ducha Świętego. Rozdział ten okaże się kluczowy dla udowodnienia tezy, iż nazywanie Gonezjusza dyteistą mija się z prawdą. Rozszerzy też spojrzenie na świat elohim (bogów) i duchów w rozumieniu tego reformatora i różnicy między bogami (theos) oraz jedynym prawdziwym Bogiem (ho theos), którym zawsze pozostanie dla niego Bóg Ojciec – Jahwe. Czwarty rozdział będzie omówieniem trwającej w latach 60. i 70. szesnastego wieku dyskusji pomiędzy zwolennikami i przeciwnikami przedwieczności Chrystusa. Mam zamiar przyjrzeć się, w jaki sposób Piotr z Goniądza udowadniał preegzystencję Syna Bożego przy pomocy pism apostołów – św. Jana i św. Pawła. Ostatnia część pracy poświęcona zostanie zagadnieniu chrztu, a właściwie ponurzania chrystyjańskiego, bo tak właśnie konsekwentnie nazywać będzie ten akt Gonezjusz. Celem będzie ustalenie skąd wzięła się u Piotra z Goniądza idea chrztu dorosłych przez zanurzenie w wodzie i w jaki sposób bronił jej on w swoich publikacjach. Mam nadzieję, że praca okaże się przyczynkiem do badań nad lepszym zrozumieniem poglądów ariańskich, zwłaszcza zaś poglądów tytułowego jej bohatera. Myślę, że poważne potraktowanie jego nauczania będzie dobrą formą upamiętnienia Piotr z Goniądza, jednego z najbardziej oryginalnych reformatorów religijnych i społecznych jacy pojawili się w naszym kraju na przestrzeni wieków.

Michael Servetus( 1511?-1553)or Michel de Villeneuve , was  in contact with several Lyon printers in his first years  after leaving Spain. His  first contact was  with  Conrad Resch in  Basel ,  brother in law  of  Gaspard Trechsel  and his brother Melchior, printers in Basel and Lyon.  He was also in contact  with  Jean Frellon, Hugues de la Porte, Thibault Payen, Guillaume Guéroult and Balthazar Arnoullet  during these years in Lyon.
There are  three kinds of  Servetus' works: public, secret  and herertic ones, and one has to bear in mind the important trial of Paris against Michael de Villeneuve (Servet) in 1538, for it will be the origin of his secret works. All his work can be divided in three main groups: medical ones, biblical ones,  and his works in Spanish ( prosa, poetry & translation). Michael Servetus quotes Erasmus In many of his works.

The Inquisition pursued  a  Jewish-converso physician in Tudela, who had the same family name " Villanueva". This data was found thanks to one of his son who came back to Navarre. 

After the Inquisitorial trial  in Vienne,  Michael  went to  Geneva for confronting Calvin, but also  in order to  put an end to the persections against several of the  printers he cared of: Arnoullet, Guèroult and Frellon, and he was sucessful, but  also ended burnt at a stake.

During  the years 1554 and 1555 several courageous Lyon printers such as,  Balthazar. Arnoullet,  Jean Frellon, Antoine Vincent,  Guillaume Rouillé, Michael Dubois and several others  produced  several  'rare editions'  in Lyon , with 'sections' from  Servetus's  works.

Some scholars portray John Calvin as a champion of religious liberty and human rights. Others view him as a rigid and brutal theocrat. This article shows that neither interpretation does justice to Calvin's complex and evolving views of spiritual and political liberty. In his early writings, Calvin distinguished sharply between the spiritual and political liberty of individuals, and showed how these two concepts of liberty operated in the heavenly and earthly kingdoms respectively. In his later writings, Calvin worked to harmonize spiritual and temporal life and liberty, and to balance the religious liberty of the individual with the corporate needs of church, state, and society. This resulted in a much more nuanced understanding of liberty and authority, rights and duties, church and state, that Calvin worked out in both theological and jurisprudential terms. Many of his formulations proved axiomatic for the Western tradition, and anticipated understandings of rights and liberties that are still pertinent today.

“This thoughtful book by Ismail Kurun builds upon earlier investigations of the religious foundations of modern social and political life. Kurun focuses in particular upon the theological and largely Protestant origins of liberalism. We must thank Kurun for his industry and courage in bringing into print an important work of such scope and circumspection.”
-- Michael A. Gillespie, Professor of Political Science and Philosophy at Duke University, and the author of The Theological Origins of Modernity (University of Chicago Press, 2008)

“The notion that the modern world is primarily a creation of secular Enlightenment thinkers has long been discredited. Yet it is a myth which continues to persist. By making a significant contribution to explaining Christian theology's role in shaping modernity, Ismail Kurun's new book will help readers see the surprising ways in which the modern world has been shaped by Christian thought and practice.”
-- Samuel Gregg, Ph.D., Director of Research, Acton Institute for the Study of Religion and Liberty

“Ismail Kurun’s book fills a gap in the literature on the emergence of liberalism.”
-- Benedikt Koehler, Ph.D., in Economic Affairs

"Kurun … furnishes a robust historical analysis of liberalism’s debt to Protestant theology.”
-- Thomas F. X. Varacalli, PhD, Anglican and Episcopal History

“Schmitt said 'All significant concepts of the modern theory of the state are secularized theological concepts not only because of their historical development but also because of their systematic structure.' This hypothesis is still controversial: however, Kurun valiantly follows several other major scholars in showing that it cannot be ignored if we want to understand the nature of liberal ideas.”
-- James Alexander, Assis. Prof. of Political Science, Bilkent University

The attached PDF contains the title page, copyright page, epigraphs, and table of contents for "The First American Founder: Roger Williams and Freedom of Conscience" by Alan E. Johnson (available in paperback and Kindle editions at Amazon websites throughout the world).  For additional information, see http://www.amazon.com/First-American-Founder-Williams-Conscience/dp/1511823712/ref=sr_1_1?s=books&ie=UTF8&qid=1436397728&sr=1-1.

**Italian - Richiamandosi a uno scritto di E. Balmas del 1979, questo contributo si incentra sulla figura del maestro interiore nell'eterodossia occidentale. Un medesimo sostrato sapienziale sottende così il valdismo medievale come il pensiero e l’esperienza di due figure di primo piano della spiritualità cinquecentesca, Michele Serveto e Sebastien Castellion, le cui rispettive modalità di "traduzione dello spirito" circoscrivono il cuore stesso dell’identità eterodossa, attraverso e oltre ogni distinzione di tempo e di luogo.

**French - En se rapportant à un écrit de E. Balmas de 1979, cette contribution porte sur la figure du maître intérieur dans l'hétérodoxie occidentale. Une même approche à la connaissance intérieure marque le valdéisme médiéval ainsi que la pensée et l'expériene de deux figures de premier plan de la spiritualité du seizième siècle: Michel Servet et Sébastien Castellion, dont la façon de "traduire l'esprit" vise l'essence même de l'identité hétérodoxe, par-delà toute distinction de temps et de lieu.

**English - Making reference to an article written by E. Balmas in 1979, this article focuses on the figure of the inner teacher in Western heterodoxy. An analogous approach to inner wisdom undrerpins Medieval Valdeism as well as the thought and experience of two major figures of sixteenth-century spirituality: Michael Servet and Sebastian Castellion, whose respective ways of "translating the spirit" lie at the heart of heterodox identity, through and beyond all distinctions of time and space.

This book is about Roger Williams (ca. 1603-83), who was banished from the colony of Massachusetts Bay for advocating freedom of conscience, separation of church and state, Native American rights, and related matters.  He founded the town of Providence in what became Rhode Island on the basis of full liberty of conscience and complete separation of religion and government.  For additional information, see the uploaded PDF and links.

The book is available in paperback and Kindle e-book editions at Amazon websites throughout the world.  The paperback is also available at some other websites and bookstores.

See also my YouTube channel (https://www.youtube.com/channel/UCOlUZaehYk7WmwW8v9oBMzQ) about Roger Williams, including an interview (https://youtu.be/mGRl5lIbdYY) with me about this book.

For Errata and Supplemental Comments, see the separate document uploaded at https://www.academia.edu/13798228/Errata_and_Supplemental_Comments_to_The_First_American_Founder_Roger_Williams_and_Freedom_of_Conscience.

Alan E. Johnson

The Servetus affair which happened in 1553 remains the
biggest drop of black ink on John Calvin‘s white record as a
reformer. This essay evaluates the degree to which Calvin can be
considered as responsible in the affair from three different
perspectives: (1) his ecclesiastical responsibilities as a church
leader and a reformer, (2) his political responsibilities as the leader
of the Genevan church, main player in the Consistory, and a
responsible civilian in the sixteenth century Europe, and (3) his
moral responsibilities. In the end, this essay will conclude that
Calvin is responsible only because he played a role in every
dimension stated above. However, there are other circumstances,
individuals, and groups that need to be taken in to account as well.
This means that Calvin cannot be held entirely responsible.

This course examines European attitudes to religious pluralism from the Reformation to the French Revolution. The great schism within medieval Christendom opened the door to a proliferation of new denominations, and introduced new and often radical beliefs and ideas that we take for granted today. Religious cohabitation became one of the most debated issues of the early modern period and generally resulted in wars, persecution, peaceful coexistence or exile. Looking at both national case studies and controversies from France, Britain, Germany, Switzerland, the Dutch Republic, and transnational communities like the Huguenot diaspora, the course will take a comparative approach to religious tolerance to shed light on the origins of our multi-confessional societies.

Libro publicado de forma anónima por Miguel Servet en 1553. Rechazaba la doctrina cristiana de la Trinidad y el concepto de predestinación , ambos considerados fundamentales para el cristianismo desde la época de San Agustín. Servet argumentó que Dios no condena a nadie que no se condene a sí mismo a través del pensamiento, la palabra o los hechos. También contenía ideas innovadoras sobre la circulación pulmonar basado en los descubrimientos del médico árabe musulmán Ibn Al Nafis, que desafió las enseñanzas incorrectas de Galeno.
Servet fué encarcelado y ejecutado en Ginebra por iniciativa de Juan Calvino.

Fuente: Biblioteca Digital de Textos Protestantes Clásicos

The humanistic desire to interpret the sacred texts freely and individually marks the development of relations between Servetus, Calvin and Castellio. Calvin condemned Servetus to be burnt. Castellio attacked, in his "Contra libellum Calvini", the mode of action of Calvin and his attempts to defend himself.

The two characters whose names appear in the title of this article, Michael Servetus, John Calvin, to which a third name must be added, Sebastian Castellio (in French, Sébastien Châteillon or Castellion), were contemporaries, they knew each other, met each other and exchanged texts: their own texts –those written by them– and their interpretations –those they made of the texts written by the other two. Our intention is to show how the writings of these characters reflect their thoughts and actions with respect to a specific fact: death as punishment, the defence or criticism that death can be a degree on the scale of punishment for a sin, a mistake, a fault. Without losing this perspective, philological practice becomes, for them, not only a working method, but also a vital commitment. Some of the terms and expressions used in the polemic between Servetus, Calvin and Castellio are particularly significant, and it is not by chance that they are retained or not in the cross-quotations and contextual expositions.

This chapter focuses on the environment and the reasons that motivated the appearance of the In Leonardum Fuchsium apologia of Michael Villanovanus or Servetus, especially with a philological perspective. This work, written in Latin and dated in 1536, belongs to a set of apologetic and invective writings of some humanist physicians. In fact, some works by Sébastien Champier and Sébastien Monteux, and the Paradoxorum... libri by Leonhart Fuchs are directly involved in that of Miguel de Villanueva. But the Apologia has connection also with other writings. One important reason of the invective offered by all these works was the more or less correct interpretation of the ancient medical texts and, concerning this, the adherence of the authors to a renewed Galenism not deformed by the medieval Latin expression of the Medicine. Thus, the principles of a philological Medicine are the basis of the attacks spilled in these works and are the proof of the importance that the medical Humanism devoted to Greek and Latin medical texts for the development and dissemination of the Medicine.