Police Power

Türkiye kapitalizmi, zor ve şiddetin farklı biçimlerinin toplumsal ilişkiler içindeki düzenleyici rolünün yeniden tanımladığı kritik bir siyasi dönemeçten geçiyor. Bu, her şeyin çok hızlı değiştiği, pek çok tarihsel olasılığın bir görünüp bir yok olduğu, travmatik olaylarla dolu bir süreç. Bu sayıyı hazırlama-ya karar verdiğimizde, aklımızda, Gezi İsyanı'nda karşımıza çıkan paramiliterleşmiş polis şiddetinin hangi dinamik ve süreçlerle örgütlendiği meselesini tarihsel maddeci bir çözümlemeye tabi tutmak vardı. Temel politik kaygımız değişmese de, aradan geçen süre içinde " Gezi polisi " nin üzerinden çok su aktı. Zira Türkiye'de polis şiddetinin içinde konumlandığı zor yapılanması ve siyaset pratikleri, Di-yarbakır, Suruç ve Ankara katliamlarıyla ve devletin 7 Haziran'dan sonra bölgede Cizre, Dargeçit, Lice, Nusaybin, Silopi ve Sur'da başlattığı şehir savaşlarıyla köklü bir biçimde değişti. Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV), dergimizi yayına hazırladığımız dönemde 16 Ağustos-12 Aralık tarihleri arasında 52 defa sokağa çıkma yasağının ilan edildiğini raporlamıştı. Sürekli sokağa çıkma yasakları, keskin nişancılarla ilçelerin kuşatılması, kuşatılan ilçelerin yasak sonrası boşaltılması, haklarında çeşitli iddialar bulunan ve yargıya şikayet edilen devlet görevlilerinin sürekli cezasız – ve bir çok olayda kovuşturmasız – kal-ması gibi gelişmeler, yeni bir döneme girdiğimizin görünür alametleridir. Bu gelişmeler, Türkiye'de devlet-zor-şiddet ilişkilerinin değişen içeriğini " 1990'lar " referansının ötesinde, daha geniş bir tarihsel perspektifle ele almaya dair politik ve kuramsal bir zorunluluk doğuruyor. Bu sayının bu yönde bir katkı oluşturmasını umuyoruz. Öte yandan, devlet-zor-şiddet hattında özellikle tarihsel maddeci bir çalışma yapmaya girişenlerin karşılarına çıkan ilk temel sorun bu sayının hazırlanmasında bizi de zorladı. Kapitalizm-devlet ilişkisi üzerine büyük bir birikime sahip olan Marksist yazında devleti şiddet ve zor ilişkilerinin tarihsel geli-şimi temelinde çözümlemeye odaklanan çalışmaların sayısı son derece az. Türkiye'de ise, sayının ko-nusu olan toplumsal-siyasal meselelere ilişkin yapılan tartışmalar uzunca bir süre kendinden menkul bir iktidar odağı olarak anlaşılan ordu kurumu üzerine üretilen çözümlemeler temelinde şekillendi. Bu çözümlemelerin temelini, Türkiye'de devlet-toplum ilişkisine dair sorunlu bir tarihsel ve kuramsal okuma geliştiren güçlü devlet geleneği tezi oluşturdu. Liberaller tarafından yeniden üretilen bu anlayışın Türkiye'de anaakım sosyal bilim çevrelerinde hâkim paradigmayı oluşturması, zorun ör-gütlenmesi bağlamında sınıf meselesinin göz ardı edilmesiyle sonuçlandı. Öyle ki, burjuva devletin sınıfsal karakterinin dolayımsız uğrakları olan askeri darbeler, kendi çıkarlarını kollama gayreti içinde olan askeri zümrenin tasarrufuna indirgenebildi. AKP döneminde merkezi bir iktidar aygıtı haline gelen polis kurumu üzerine de benzer bir okumanın yeniden üretilmekte olduğundan bahsedilebi-lir. Zira AKP döneminde polisin merkezi bir siyasal aktör olarak yeniden örgütlenerek siyasal alanın tam kalbine yerleşmesi, sınıfsal bağlamından kopartılarak ya Erdoğan'ın tek adam rejimi bağlamında ortaya çıkan iradi müdahalelere ya da kadim ceberut devlete referansla okundu/okunmakta. Bu hâkim söylemlere karşı kapitalist devletin zor aygıtlarını tarihsel maddeci bir perspektifle bü-tünlüklü olarak ele almaya ihtiyaç duymaktayız. Örneğin, Türkiye toplumsal formasyonunda ordu ve polis başta olmak üzere farklı zor aygıtlarının hangi süreçlerle dönüşümlere uğradığı ya da bu dönüşümlerde sınıflar mücadelesinin hangi dolayımlarla içerildiği gibi bir dizi soru, kapsamlı tarihsel ve kuramsal analizler temelinde çözümlenmeyi beklemektedir. Ancak Türkiye'de yaşadığımız süreci gerek küresel bağlamı içinde, gerek tarihsel özgüllüklerine referansla anlamamıza yardımcı olacak bütünlüklü bir Marksist çözümleme çerçevesine ve kavram setine sahip olduğumuzu söylemek zordur. Bu sayıda bir araya getirilen çalışmaların, bu zorluğu aşma yönünde önemli bir başlangıç oluşturduğuna inanıyoruz.