Ryglice

Ryglice
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Rynek
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	tarnowski
Gmina	Ryglice
Prawa miejskie	1824–1934 i od 2001.
Burmistrz	Paweł Augustyn
Powierzchnia	25,15 km²
Populacja (31.12.2019); • liczba ludności; • gęstość	; 2836; 112,8 os./km²
Strefa numeracyjna	14
Kod pocztowy	33-160
	Położenie na mapie Polski Ryglice
	Położenie na mapie województwa małopolskiego Ryglice
	Położenie na mapie powiatu tarnowskiego Ryglice
	Położenie na mapie gminy Ryglice Ryglice
	49°52′43″N 21°08′14″E/49,878611 21,137222
TERC (TERYT)	1216064
SIMC	0829098
	Urząd miejskiRynek 9; 33-160 Ryglice
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Ryglice – miasto w województwie małopolskim, w powiecie tarnowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Ryglice. Położone około 20 km na południowy wschód od Tarnowa, w pobliżu Tuchowa. Prawa miejskie posiadało w latach 1824–1934 i od 2001 r.

Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. miasto miało 2836 mieszkańców^[2].

Położenie

Miasto znajduje się na Pogórzu Ciężkowickim, u północnych podnóży Pasma Brzanki. Przez miejscowość przepływa potok Szwedka i jego dopływy: Rygliczanka i Zalasówka^[3].

Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 25,15 km²^[4].

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa tarnowskiego.

Historia

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1301 r. (osada istniała prawdopodobnie już w XII w.), kiedy to książę Władysław Łokietek ustanowił właścicielami wsi Władysława Burzę i Wawrzyńca Kielanowskiego. W XIV w. w Ryglicach ustanowiono parafię. Znaczny rozwój wsi nastąpił za czasów panowania Kazimierza Wielkiego. Przybyli wówczas pierwsi Żydzi, rozwijały się handel i rzemiosło. W XVII w. rozwój został zahamowany z powodu powodzi, epidemii cholery, najazdów Szwedów, Tatarów i Kozaków. W 1656 roku w Ryglicach pobito Szwedów – na pamiątkę tego wydarzenia potok przepływający przez miasto nosi nazwę Szwedka.

W rzezi galicyjskiej 1846 r. brali udział chłopi z Ryglic i okolicznych wsi (4 osoby zamordowano, 5 zostało aresztowanych przez władze austriackie). W listopadzie 1914 r. do miasta wkroczyły wojska rosyjskie, które okupowały miejscowość do maja 1915 roku. 24 grudnia 1914 na terenie Ryglic miała miejsce bitwa między Rosjanami a wojskami austrowęgierskimi. Kolejna bitwa rozegrała się 2 maja 1915 r. Po I wojnie światowej w okolicy pozostało 86 cmentarzy wojennych, także w Ryglicach^[5].

Rynek, ratusz
Rynek, fontanna z pomnikiem Pogórzańska Penelopa
Pałac Leśniowskich i Ankwiczów

W czasie II wojny światowej, od maja 1940 r. do czerwca 1941 r., stacjonowały w Ryglicach wojska niemieckie. 22 lipca 1942 r. wszyscy Żydzi z Ryglic (przed wojną mieszkało ich tutaj 412) zostali wywiezieni do getta w Tuchowie, a stamtąd najprawdopodobniej do obozu zagłady w Bełżcu^[6]. Wcześniej, w 1940 r., spalona została przez żandarmów z Tarnowa żydowska bożnica. Świadkiem niemal 600-letniej obecności Żydów w Ryglicach pozostał cmentarz (kirkut), który po latach zapomnienia został odnowiony w 2006 r. W 1944 i 1945 r. wojska niemieckie spaliły dużą część miasteczka (m.in. ratusz z wieżą zegarową, XVIII-wieczne zabudowania) oraz wysadziły wszystkie 3 mosty. Ostatnie oddziały opuściły Ryglice 17 stycznia o godzinie 11.30. W czasie II wojny życie straciło niemal 500 obywateli Ryglic (75 Polaków oraz bez mała wszyscy Żydzi). Po wojnie Ryglice otrzymują prąd oraz asfaltowe drogi, natomiast w latach 90. XX w. przeprowadzono gazyfikację i telefonizację całej gminy.

21 września 2008 r. na odnowionym Rynku odsłonięto fontannę z pomnikiem Pogórzańska Penelopa (zwanym pomnikiem emigranta) autorstwa Jacka Kucaby^[7].

Demografia

Piramida wieku mieszkańców Ryglic w 2014 r.^[8].

Zabytki

Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[9].

zespół pałacowo-parkowy z XVIII w.
spichlerz podworski z XVIII w.
cmentarz z I wojny światowej
kościół parafialny pw. św. Katarzyny z 1940 r.

Kościół parafialny
Spichlerz podworski
Kapliczka św. Jana Nepomucena

Komunikacja

Przez teren miasta przebiegają następujące drogi powiatowe^[10]:

Tarnów – Ryglice
Jasło – Ryglice – Tuchów
Ryglice – Żurowa – Ołpiny

Połączenia autobusowe – realizowane przez Mądeltrans:

Najbliższa stacja kolejowa znajduje się w Tuchowie.

Sport

Klub Sportowy Ryglice – sekcja piłki nożnej^[11] siatkówki oraz sekcja biegowa.

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie: Törökszentmiklós – Węgry^{[potrzebny przypis]}

Cmentarz wojenny nr 167
Dawna zabudowa
Kirkut

Ludzie związani z Ryglicami

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Ryglicach.

Przypisy

↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 2000 r. w sprawie nadania statusu miasta miejscowościom i określenia ich granic oraz zmiany granic niektórych miast (Dz.U. z 2000 r. nr 117, poz. 1231)
↑ ^a ^b Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-28] .
↑ Pogórze Ciężkowickie i Strzyżowskie. Mapa 1:50 000. Kraków: Compass, 2005. ISBN 978-83-7605-211-3.
↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 26 lipca 2013, ISSN 1505-5507 .
↑ szablon.
↑ Pinkas Hakehillot Polin: Ryglice, Poland.
↑ Notatka w tygodniku TEMI. [dostęp 2009-09-29].
↑ Ryglice w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-10] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2024-01-01] .
↑ Informacja na oficjalnej stronie gminy. [dostęp 2009-02-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-12-11)].
↑ 90minut.pl [dostęp 2010-10-22].

Linki zewnętrzne

Ryglice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 87 .
Opis na stronie gminy
ryglice-okolice.pl

[1] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 2000 r. w sprawie nadania statusu miasta miejscowościom i określenia ich granic oraz zmiany granic niektórych miast (Dz.U. z 2000 r. nr 117, poz. 1231)

[populacja2019-2] Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-28] .

[compass-3] Pogórze Ciężkowickie i Strzyżowskie. Mapa 1:50 000. Kraków: Compass, 2005. ISBN 978-83-7605-211-3.

[4] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 26 lipca 2013, ISSN 1505-5507 .

[5] szablon.

[6] Pinkas Hakehillot Polin: Ryglice, Poland.

[7] Notatka w tygodniku TEMI. [dostęp 2009-09-29].

[populacja2016-8] Ryglice w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-10] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[:rejestr-9] Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2024-01-01] .

[10] Informacja na oficjalnej stronie gminy. [dostęp 2009-02-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-12-11)].

[11] 90minut.pl [dostęp 2010-10-22].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Miasta	Ryglice
Wsie	Bistuszowa Joniny Kowalowa Lubcza Uniszowa Wola Lubecka Zalasowa
Integralne części wsi	Bucze Budaki Chybie Cyganówka Czarna Wieś Dolce Gilowa Głęboczka Góry (Kowalowa) Góry (Lubcza) Góry (Wola Lubecka) Granice Koniec od Ryglic Koniec od Szynwałdu Koniowa Kozłówek Liciąż Mała Liciąż Wielka Łazy Małe Lipie Na Górach Nadole Północne Nadole Południowe Nagórze Północne Nagórze Południowe Piekło Podkościele (Lubcza) Podkościele (Zalasowa) Podlesie (Bistuszowa) Podlesie (Kowalowa) Podlesie (Uniszowa) Podlesie (Zalasowa) Pola Pole Przymiarki Pusta Góra Stawiska Środki Świnia Góra W Dolnym Dole Wielkie Lipie Wieś Dolna Wieś Górna Wolniki Wołowa Wymyśle Zadziela

Miasta	Ciężkowice Radłów Ryglice Tuchów Wojnicz Zakliczyn Żabno
Gminy miejsko-wiejskie	Ciężkowice Radłów Ryglice Tuchów Wojnicz Zakliczyn Żabno
Gminy wiejskie	Gromnik Lisia Góra Pleśna Rzepiennik Strzyżewski Skrzyszów Szerzyny Tarnów Wierzchosławice Wietrzychowice

Gminy miejskie	Bnin (1395–1934) Boćki (1509–1934) Brzostek (1367–1934, od 2009) Budzyń (1458–1934, od 2021) Ciężkowice (1348–1934, od 2000) Czarny Dunajec (1879–1896, 1925–1934, od 2023) Dobrzyca (1440–1934, od 2014) Gąsawa (1388–1934, od 2024) Gębice (1425–1934) Jagielnica (1518–1934) Jaraczewo (1519–1934, od 2016) Jazłowiec (1519–1934) Kopanica (1450–1934) Lanckorona (1366–1934) Łohiszyn (1570–1934, od 1959^OTP) Mielnik (1440–1934) Mieścisko (1474–1934, od 2024) Narew (1529–1934) Niżankowice (1431–1934, od 1940^OTP) Nowe Miasto nad Wartą (1283–1934) Nowy Dwór (1578–1934) Nowy Wiśnicz (1616–1934, od 1994) Obrzycko (1458–1934, od 1990) Odelsk (1546–1934) Piaski (1775–1934) Powidz (1243–1934) Rogowo (1380–1580, 1672–1934) Rostarzewo (1752–1934) Rychtal (1294–1934, od 2024) Ryczywół (1426–1934) Rynarzewo (1299–1934) Stara Sól (1557–1934, od 1940^OTP) Szereszów (1569–1934, od 1940^OTP) Święciechowa (1277–1934) Ulanów (1616–1934, 1941–1945, od 1958) Uście Solne (1616–1934) Władysławów (1727–1870, 1919–1934) Wojnicz (1369–1934, od 2007) Zaniemyśl (1742–1934, 1940–1948, od 2025)
Gminy wiejskie z prawami miejskimi	Bircza (1464–1934, od 2024) Bukowsko (1720–1934) Dubiecko (1407–1934, od 2021) Dynów (1436–1934, od 1946) Jaćmierz (1437–1934) Jaśliska (1407–1934) Jezierzany (?–1934) Mrzygłód (1431–1934) Nowe Miasto Przemyskie (1463–1934) Nowotaniec (1444–1934) Osiek Jasielski (1363–1934) Rybotycze (1600–1934) Sołotwina (?–1934, od 1940^OTP) Zarszyn (1395–1934)
Gminy wiejskie z prawami miasteczka	Alwernia (1778–1934, od 1993) Babice nad Sanem (1484–1934) Baligród (1634–1934) Białobożnica (1910–1934) Biały Kamień (1493–1934) Bilcze Złote (1896–1934) Bobowa (1399–1934, od 2009) Brzozdowce (1526–1934) Bukaczowce (1489–1934, od 1940^OTP) Chocimierz (1444–1934) Chołojów (1650–1934) Czchów (1355–1934, od 2000) Czernelica (1575–1934, od 1940^OTP) Czudec (1427–1934) Dębowiec (1349–1934) Dobrotwór (1472–1934, od 1959^OTP) Dunajów (1424–1934) Dźwinogród (1784–1934) Felsztyn (1380–1934) Firlejów (1570–1934) Fredropol (1720–1934) Frysztak (1366–1934) Gołogóry (1469–1934) Gródek (1453–1934) Gwoździec (1540–1934, od 1940^OTP) Hussaków (1525–1934) Jabłonów (1602–1934, od 1940^OTP) Janów (1590–1934) Jasienica Rosielna (1727, 1857–1934) Jawornik Polski (1472–1934, od 2024) Jedlicze (1768–1934, 1959–1966^OTP, od 1967) Jezierna (1542–1934) Jezupol (1591–1934, od 1940^OTP) Jodłowa (1765–1934) Kamionka Wielka (1784–1934) Knihynicze (1563–1934) Kołaczyce (1358–1934, od 2010) Konkolniki (1880–1934) Korczyna (1516–1934) Kozłów (1577–1934, od 1961^OTP) Krasiczyn (1620–1934) Krościenko (1348–1934, 1973–1982) Krukienice (1490–1934) Krystynopol (1695–1934, od 1951) Krzywcza (1398–1934) Krzywcze Górne (?–1934) Kudryńce (1518–1934) Kukizów (1538–1934) Kułaczkowce (?–1934) Laszki Murowane (1560–1934) Leszniów (1471–1934) Lipnica Murowana (1326–1934) Lipsko (1620–1934) Lubycza Królewska (1764–1934, od 2016) Lutowiska (1742–1934) Łysiec (1652–1934, od 1940^OTP) Magierów (1595–1934, od 1940^OTP) Majdan Królewski (1763–1934) Marjampol (1670–1934) Markopol (1628–1934) Milówka (1818–1934) Narajów (1592–1934) Narol (1672–1934, od 1996) Nawaria (1578–1934) Niebylec (1581–1934) Niżniów (1508–1934) Obertyn (?–1934) Oleszyce (1578–1934, od 1989) Pistyń (1756–1934) Płazów (1614–1934) Podgrodzie (?–1934) Podkamień Cetnerowski (1441–1934, od 1940^OTP) Podkamień Jabłonowski (1515–1934) Potok Złoty (1601–1934, od 1984^OTP) Potylicz (1498–1934) Probużna (1785–1934) Pruchnik (1436–1934, od 2011) Przecław (1419–1934, od 2010) Radomyśl nad Sanem (1556–1934) Ryglice (1760, 1843–1934, od 2001) Rzochów (1386–1934) Sokołów (1879–1934) Sokołówka (1685–1934) Stanisławczyk (1626–1934) Stojanów (1547–1934) Stratyn (1671–1934) Strusów (1434–1934) Strzeliska Nowe (1513–1934) Szczucin (1745–1934, od 2009) Szczurowice (1648–1934) Świrz (1427–1934) Tarnoruda (1578–1934) Tartaków (1685–1934) Toporów (1450–1934) Touste (1720–1934) Tylicz (1363–1934) Tymbark (1353–1934) Tyrawa Wołoska (1707–1934) Ułaszkowce (1701–1934) Uście Biskupie (1498–1934) Uście Ruskie (1739–1934) Uście Zielone (1548–1934) Uścieczko (1661–1934) Waręż (1538–1934) Wielkie Oczy (1671–1934) Wielopole Skrzyńskie (1328–1934) Witków Nowy (?–1934) Wojniłów (1552–1934, od 1960^OTP) Zakliczyn (1557–1934, od 2006) Zarudzie (1784–1934) Zbyszyce (1784–1934) Żmigród Nowy (1373–1934) Żołynia (1740–1934)

Miasta na prawach powiatu	Kraków Nowy Sącz Tarnów
Miasta powiatowe	Bochnia Brzesko Chrzanów Dąbrowa Tarnowska Gorlice Limanowa Miechów Myślenice Nowy Targ Olkusz Oświęcim Proszowice Sucha Beskidzka Wadowice Wieliczka Zakopane
Miasta gminne	Alwernia Andrychów Biecz Bobowa Brzeszcze Bukowno Chełmek Ciężkowice Czarny Dunajec Czchów Dobczyce Grybów Jordanów Kalwaria Zebrzydowska Kęty Koszyce Krynica-Zdrój Krzeszowice Książ Wielki Libiąż Maków Podhalański Mszana Dolna Muszyna Niepołomice Nowe Brzesko Nowy Wiśnicz Piwniczna-Zdrój Rabka-Zdrój Radłów Ryglice Skała Skawina Słomniki Stary Sącz Sułkowice Szczawnica Szczucin Świątniki Górne Trzebinia Tuchów Wojnicz Wolbrom Zakliczyn Zator Żabno