teologi – Store norske leksikon

Glassmåleri av Thomas Aquinas (1225–1274), ein av dei viktigaste teologane i middelalderen. Han er særleg kjend for å sameine aristotelisk tenking med kristen truslære.

Thomas Aquinas

Av Eddy Van 3000.

Lisens: CC BY SA 2.0

Teologi er studiar og systematisering av religiøse førestillingar og tekstar.

Faktaboks

Uttale: teologˈi
Etymologi: av gresk teo- og -logi, «gudslære»

I kristendommen har teologien tradisjonelt blitt oppfatta som ein vitskap om Gud og eigenskapane, verdsstyret og viljen hans, med openberringa og fornufta som dei to kjeldene. Protestantisk teologi, derimot, har frå Immanuel Kant (1724–1804) og Friedrich Schleiermacher (1768–1834) blitt forstått som ein vitskap om kristendommen, ikkje om Gud. Teologien studerer korleis ein innanfor den kristne tradisjonen tenkjer om verda og menneska – og dermed korleis kristendommen har utvikla seg. Teologien har ingen spesifikk metode, men nyttar ulike metodiske tilnærmingar.

I moderne tid blir teologi også brukt om studiar og systematisering innanfor andre religionar enn kristendommen, til dømes islam.

Historikk

Ved skipinga av universiteta frå rundt år 1200 blei teologien oppfatta som det fremste faget og «mor til vitskapen». Den framståande stillinga til teologien ved universiteta gjaldt også etter reformasjonen. Dei teologiske fakulteta blei i høg grad presteskular som hadde nær tilknyting til kyrkja. Med framveksten av den moderne naturvitskapen blei teologien som vitskap utfordra. Trua på Gud som føresetnaden til teologien støytte mot objektivitetskravet frå den moderne vitskapen. Teologien endra tyngdepunkt frå ei teosentrisk (sentrert om Gud) til ei sterkare grad av antroposentrisk aksentuering med vekt på menneska sine tankar om Gud.

Dei teologiske disiplinane omfattar historisk teologi, som omfattar tolking (eksegese) av dei bibelske tekstane (Det gamle testamentet og Det nye testamentet) og studiet av historia til kristendommen, medan den systematiske teologien (samtidsteologi) utforskar det kristne læreinnhaldet (dogmatikk), (kristen) etikk og religionsfilosofi. Den praktiske teologien behandlar liturgikk, preikelære (homiletikk), religionspedagogikk og kyrkjerett.

Utdanning

Teologisk fakultet ved Universitetet i Oslo. Bilete frå juli 2009.

Domus Theologica UiO

Av Kjetil Ree.

Lisens: CC BY SA 3.0

Teologisk embetseksamen blei innført ved forordning av 27. mars 1629 som vilkår for tilsetjing i prestekall i Danmark-Noreg. I Noreg blir profesjonsstudiet gitt i teologi ved Universitetet i Oslo og Det teologiske Menighetsfakultet i Oslo, og ved VID vitenskapelige høgskole (tidlegare Misjonshøyskolen i Stavanger). Utdanninga fører fram til tittelen cand.theol. (candidatus/candidata theologiae) og varer i seks år medrekna eksamen frå praktisk-teologisk seminar (praktikum), som er ein føresetnad for å bli ordinert som prest i Den norske kyrkja.

Ved UiT Noregs arktiske universitet finst der tilbod om mastergrad i teologi i tillegg til praktisk-kyrkjeleg utdanning som kan takast ved Kirkelig utdanningssenter nord (BERRE) i Tromsø og kvalifiserer til presteteneste.

Les meir i Store norske leksikon

Kommentarar

Kommentarar til artikkelen blir synleg for alle. Ikkje skriv inn sensitive opplysningar, for eksempel helseopplysningar. Fagansvarleg eller redaktør svarar når dei kan. Det kan ta tid før du får svar.

Du må være logga inn for å kommentere.

Fagansvarleg for Kristen teologi og troslære

Hallgeir Elstad

Professor i norsk kirkehistorie, Universitetet i Oslo