Bulgarlar

The pressures that started with the name changes of Turkish villages in the 1930s began to rise even further with the “one nation” decision of the communist regime in 1956. By the year 1984, the Turks whose names were changed perforce due to the assimilation policy in Bulgaria and whose languages were banned started a resistance campaign, which was widely supported by the Turks in the resistance zone.

Aksaray Üniversitesinde gerçekleşen "VI. Genç Tarihçiler Öğrenci Sempozyumu"nda sunduğum (2-4 Mayıs 2019) ve "Genç Kalemler Tarih, Düşünce ve Kültür Dergisi"nde yayınlanan bildiri (Yıl 5, Sayı 6 / 2019 - Yıllık Yerel Süreli Yayın ISSN 2651-2904).

This article will discuss the situation of the Cuman / Kipchak Turks in the Balkans before the Ottoman Empire. Before moving on to our main subject, it will give information about the origin of the Cumans, their emergence, and the names of these Turkish people by various nations. After this preliminary information, the article will focus on the situation of the Cumans in the Balkans before the Ottoman Empire and will discuss the relations of the Cumans with different nations such as Hungarians, Romanians and Bulgarians for a better understanding.

Makalede Osmanlı öncesi Balkanlar’da Kuman/Kıpçak Türkleri’nin durumu ele alınacaktır. Asıl konumuza geçmeden önce Kumanların tanınması amacıyla onların menşei, ortaya çıkışları ve bu Türk kavminin çeşitli milletler tarafından hangi isimlerle anıldıkları hakkında bilgi verilecektir. Bu ön bilgiden sonra Kumanlar’ın Osmanlı öncesinde Balkanlardaki durumu üzerinde durulacak ve bunun daha iyi anlaşılması için Kuman-Macar, Kuman-Romen ve Kuman-Bulgar ilişkileri tek tek ele alınarak konumuz işlenecektir.

1877-78 Osmanlı-Rus Harbinden sonra yaşanan siyasi gelişmeler, Balkanlar özelinde, Osmanlı Devleti’ni oldukça zor duruma düşürmüştür. Özellikle Berlin Antlaşmasının bazı maddeleri Anadolu'dan Ermenileri, Balkanlar'da ise milliyetçi Bulgarları harekete geçirmişti. 1903 yılında Makedonya’da yaşayan Bulgarlar, İlinden dedikleri isyanlarıyla kamuoyu oluşturmayı hedeflerken, bu isyanı desteklemek amacıyla Kırkkilise (Kırklareli)'de de bir isyan çıkartılmak istendiğini kayıtlardan anlayabiliyoruz. Nitekim, Vize Kaymakamı Ahmet Galip Bey’in Rumeli Müfettişliğine gönderdiği telgraf metinlerinde Bulgarların Kırkkilise ve Vize taraflarında gerçekleştirdikleri eşkıyalık hareketlerini (adam kaçırma/öldürme, gasp, yağma vs.) sıklıkla görüyoruz. Bulgarların gerçekleştirdikleri bu hareketlerin, bölgedeki Rum ve Türk nüfusunu korkutarak başka yerlere göç ettirilmesi ve Büyük Bulgaristan'a yeni topraklar katmak amacını taşıdığını açıkça anlayabiliyoruz.

Ötüken Yayınları, 301 sayfa. ISBN: 9786051557229 Meltem AKINCI Libri: Kitap Tanıtımı, Eleştiri ve Çeviri Dergisi'nde bulunan içeriklerin tümü kullanıcılara açık, serbestçe/ücretsiz "açık erişimli" bir dergidir. Kullanıcılar, yayıncıdan ve yazar(lar)dan izin almaksızın, dergideki kitap tanıtımlarını, eleştirileri ve çevirileri tam metin olarak okuyabilir, indire-bilir, dağıtabilir, çıktısını alabilir ve kaynak göstererek bağlantı verebilir. Libri, uluslararası hakemli elektronik (online) bir dergi olup değerlen-dirme süreci biten kitap tanıtımları, eleştiriler ve çeviriler derginin web sitesinde (libridergi.org) yıl boyunca ilgili sayının içinde (Sayı V: Ocak-Aralık 2019) yayımlanır. Aralık ayı sonunda ilgili yıla ait sayı tamamlanır. Dergide yayımlanan eserlerin sorumluluğu yazarlarına aittir.

Öz: VII. yüzyılda Büyük Bulgar Hanlığı’nın çökmesi ile Bulgarların bir kısmı Asparuh önderliğinde Karadeniz düzlüklerinden hareketle Balkanlara göç etmiştir. Bu göç neticesinde Tuna boylarında devletleşen Bulgarlar, Doğu Avrupa’da iki büyük başkentin mimarı olmayı başarmıştır. Bu başkentlerden ilki Aşağı Tuna’nın güney sınırında Asparuh tarafından ilk olarak karargâh şeklinde belirlenen Pliska, di-ğeri ise IX. yüzyılda Bulgar topraklarında Hristiyanlığı şahlandıran Boris tarafından ilan edilen Preslav’dır. Preslav, her ne kadar Hristiyanlığın temelinin atıldığı bir başkent olarak göze çarpsa da, şehrin farklı yerleşim bölgelerinde konargöçer kültür emarelerine rastlanılmaktadır. Bulgar yerleşimleri-nin yapısal özelliklerinin aydınlatılması yazılı kaynaklardan daha çok, arkeolojik araştırmalar neticesinde gerçekleşmiştir. Bu araştırmalar sonucunda ekonomik canlılığa vurgu yapan ticari materyaller, zanaat ma-mulleri, tarımsal araç-gereçler, büyük ölçekli yerleşimler, idari, dini ve askeri yapılar, alt yapı unsurları vb. ortaya çıkartılmıştır. Tüm bu öğeler hem konargöçer şehircilik kültürünün hem de Orta Çağ feodal şehircilik anlayışının girift bir manzarasını sunmaktadır. Konargöçer Bulgarlar, göç ettikleri bölgeye, kendi Salt-Mayat kültür unsurlarını da getirmişler; böylece yerleşik halkların da dâhil olmasıyla Doğu Avrupa’da farklı bir şehircilik anlayışı ortaya çıkarmışlardır.
Anahtar sözcükler: Tuna Bulgar Hanlığı, Pliska, Preslav, Şehircilik
Abstract: With the collapse of the Great Bulgarian Khanate in the VIIth century, some of the Bulgarians under the leadership of Asparuh emigrated from the Black Sea plains to the Balkans. As a result of this immigration, Bulgarians became nationalized on the Danube and became the architects of two major capitals in Eastern Europe. The first of these capitals was Pliska, which was designated as the first headquarters by Asparuh on the southern border of the Lower Danube, and the other was Preslav, declared by Boris, who celebrated Christianity in the Bulgarian territory in the IXth century. Although Preslav stands out as a capital in which Christianity was first laid, there are signs of nomadic culture in different settlements of the city. The clarification of the structural features of these Bulgarian settlements has been achieved through archaeological research rather than from written sources. As a result of these studies, commercial materials, craft products, agricultural tools, large-scale settlements, administrative, religious and military structures and infrastructure elements that emphasize economic viability were shown. All these elements provide an detailed view both of the nomadic urban culture and medieval feudal urbanism. Nomadic Bulgarians brought their own Salt-Mayat cultural elements into the region they migrated to; thus, with the inclusion of settled peoples, a different understanding of urbanism has emerged in Eastern Europe.
Keywords: First Bulgarian Kingdom, Pliska, Preslav, Urbanism

Pomaklar’ın menşei konusunda çeşitli görüşler bulunmaktadır. Bulgarlar
Bulgar olduklarını, Yunanlılar ise en eski Yunanlılar olduklarını iddia etmektedirler.
Ancak Pomaklar kendilerinin Türk olduklarını söylemektedirler. Pomak Türkleri,
XI. Аsırda anayurtları Orta Asya'yı terk ederek, Ukrayna ve Romanya üzerinden
Bulgaristan'a gelen Kuman-Kıpçak Türklerinin torunları olan Pomaklar ilk olarak
Bulgaristan'ın Tuna Boyu ve Dobruca bölgelerine, daha sonra güneye inerek
Rodoplar ve Makedonya'nın doğu kesimlerine yerleşmişlerdir. Bugün ağırlıklı
olarak Rodoplar ve Pirin bölgelerinde ikamet etmekte olan Pomak Türkleri bunun
dışında Bulgaristan'ın kuzeyindeki Lofça, Plevne, Teteven; Orta Bulgaristan'da
Filibe vilâyetlerinde küçük gruplar hâlinde yaşamaktadırlar. Pomak Türklerinin
kökeni ve tarihî geçmişi ile ilgili olarak bugüne kadar İngiliz arşiv belgeleri de dahil
olmak üzere yapılan incelemeler; Pomakların gerçekte XI. yüzyılda Balkanlara
geldiklerini, daha sonra dinlerini terk ederek, Müslümanlığı benimsediklerini vе
zaman içerisinde Osmanlılarla kaynaştıklarını ortaya koymaktadır. Bu makalede ise
Cemal Nuri İleri Bulgar’lar ve Pomak’lar konusunda 1918’lerdeki bilgilerle konuyu
ele almıştır.

19. Yüzyılda Balkanlarda ortaya çıkan komitacılık ve çetecilik hareketleri, millet ve mezhepsel nedenlerinden dolayı bölgedeki çatışmaları artırmıştır. Bu çatışmalar, II. Meşrutiyetin ilanı ile bir süre durmuştur. Bu süre içerisinde Meclis’te çözüm öneri ve yolları tartışılmıştır. Bu tartışmalara gayrimüslim milletvekillerinin önergeleri ve kendi aralarındaki kavgaları damgasını vurmuştur. Meclise sunulan önergelere, dönemin Dâhiliye Nazırı, cevap vermiştir. Bununla birlikte, bölgenin Müslim ve Gayrimüslim milletvekilleri, olaylar hakkında Meclisi bilgilendirmişlerdir.
Ele aldığımız bu konu, meclis zabıt cerideleri ve diğer kaynaklardan faydalanarak ortaya konulmultur. II. Meşrutiyetin ilanından sonra oluşan özgürlük ortamında mecliste, üç oturumda tartışılmıştır. Bu oturumlarda konu ve uygulanan politikalar, uzun uzadıya tartışılmış ve çözüm önerileri değerlendirilmiştir.