Rumlar

Edirne’de, altmış yıllık zaman diliminde, gayrimüslimleri mülksüzleştiren olaylara odaklanan bu kitap, yerel gazetelerde ve tapu kayıtlarında bunun izini sürerek, Türkleştirme ve mülksüzleştirme politikasının nasıl yerel bürokrasi, eşraf ve halk işbirliği içinde gerçekleştirildiğini gösteriyor.
Gayrimüslimlerin mülksüzleştirilmesi, sürülmesi, Müslüman mübadil ve muhacirlerin Edirne’ye yerleştirilmesi, Müslümanların ilkel birikimlerini gerçekleştirmesi ve Türkleştirme boyutlarıyla bu süreci inceliyor. Ulus-devletin kuruluşu aşamasında, “yerli ve milli” burjuva ve küçük burjuva sınıflarının oluşmasını “ötekilerin” mülksüzleştirilmesi üzerinden, ilkel birikim yöntemiyle gerçekleştirmeye çalışan politikalardan somut bir tarihi kesit sunuyor. 

“Milli iktisat politikalarına uygun bir şekilde Ermeni Tehciri ve Rum Mübadelesi sonucunda mülksüzleştirilen Hıristiyan azınlıkların emvâl-i metrûkeleri aracılığıyla ilkel birikimlerini gerçekleştiren Müslüman Türk unsurlar, iktisadi sahanın da kendi hâkimiyetlerine geçeceğini planlamışlardı. Oysa Müslüman-Türk unsurların bu planı Yahudilerin özellikle Trakya’da iktisadi hâkimiyet kurmasıyla sekteye uğramıştı. Böylece Türklüğün, ‘‘yerli ve milliliğin’’ kapsamı dışında kalan-bırakılan Yahudiler, hem Müslüman-Türk eşraf ve halkın hem de Türk hükümetlerinin hedefi konumuna gelmişti. İki kadim halkın Anadolu ve Trakya’dan tasfiyesinden sonra, Yahudi nüfusunun yoğun olduğu Trakya ve Edirne’de de bu tarihten itibaren Yahudi azınlığı karşıtı söylem ve olaylar meydana çıkacaktır. Bunların yoğunluğu Yahudilerin mülksüzleştirilmesi ve tasfiyesine kadar artarak devam edecektir.”

During the history of the Ottoman Empire, minorities who shared the same lands with the Turkish Nation and maintained their lives under the same flag continued their existence on the territory of the newly established Republic of Turkey after the fall of the Empire. Regime change has affected the rights and lives of minorities with the forced of new treaties and laws. As a matter of fact, a climate of distrust has prevailed for a long time due to the conflicts between Turkey and minorities during the period of national struggle. In this context, minority policies in the early years of the Republic of Turkey, the thoughts of Mustafa Kemal Atatürk, the founder of the Republic of Turkey, have changed and developed within the framework of treaties and laws made in the political field. Undoubtedly, this change has brought with it many innovations, and in general, minorities have continued their lives in prosperity on Turkish soil.

ÖZ: Karadeniz’in küçük bir liman kenti olan Sinop, tarihsel kökeni itibarıyla birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Uzun yıllar devam eden şehrin çok kültürlü yapısı, 20. yüzyılın ilk çeyreğine kadar farklı inanç ve etnik grupların karşılıklı ilişkileri şeklinde devam etmişti. Son yüzyıllarda bölgenin hâkim unsurunu Türkler oluştururken Rumlar ise kentin diğer önemli bir etnik yapısını temsil ediyordu. Ne var ki Osmanlı Devleti’nin yıkılışını hızlandıran savaşlar bu iki ahâlinin birlikteliğini de sonlandırdı. 27 Mayıs 1915 tarihinde çıkarılan Sevk ve İskân Kanunu neticesinde Ermeniler için uygulanan tehcir, daha sonra farklı bir şekilde Rumlar için de geçerli oldu. Bu kapsamda Karadeniz’in çeşitli kentlerinde olduğu gibi Sinop’taki Rumlar da güvenlik kaygıları gerekçesi ise sahilden dâhile sevk edildi. İki yıldan fazla süren bu göç hali, mütareke dönemi ile son buldu ve Rumlar Sinop’a geri döndü. Ancak Millî Mücadele Dönemi’ndeki Pontusçu yapılanma, Sinop’taki bazı Rumların ikinci bir tehcire tabi tutulmasına neden oldu. Türk-Yunan nüfus mübadelesi sonucunda ise Rumlar Sinop’tan ayrıldı. Bu çalışmada, Sinop örneğinden hareketle birliktelikten yol ayrımına giden Türk-Rum ilişkileri mikro ölçekte değerlendirildi. Osmanlı arşiv belgeleri ile temellendirilen çalışma, çeşitli süreli yayınlar, telif ve tetkik eserler ile yapılandırıldı. Böylelikle Sinop’un yüz yıl önceki toplumsal yapısı, iki farklı grubun sosyal çatışmaları ya da paylaşımları özelinden yola çıkılarak aydınlatılmaya çalışıldı.
ABSTRACT: Sinop, a small port city of the Black Sea, hosted many civilizations as of its historical origin. The multicultural structure of the city, which continued for many years, continued in the form of mutual relations between different faiths and ethnic groups until the first quarter of the 20th century. In the last centuries the Turks were the dominant elements of the region, while the Greeks represented another important ethnic structure of the city. However, the wars, which accelerated the collapse of the Ottoman Empire, ended the unity between these two communities. The deportation applied to the Armenians as a result of the relocation and resettlement law dated 27 May 1915, which was applied to the Greeks in a different way. In this context, the Greek from
Sinop, as well as various city of the Black Sea, were referred from the shore to the interior due to security concerns. This migration period, which lasted more than two years, ended with the period of armistice of Montrose and the Greeks returned to Sinop. However, the Pontus/Pontic structure in the period of the National Struggle caused some Greeks in Sinop to be subjected to a second deportation. As a result of the exchange of Turkish-Greek population, Greeks left Sinop. In this
study, the Turkish-Greek relations from the association to the path of departure from the Sinop sample were evaluated on a micro scale. It was to be structured with the works based on Ottoman archival documents, various periodicals, copyright and examination works. Thus, the social structure of Sinop one hundred years ago, social conflicts or sharing of two different groups were asked to illuminate.
SUMMARY: Located on the southern coast of the Black Sea, Sinop has been home to many civilizations during history. At the same time, it has allowed people of different ethnicities and beliefs to live together. Sinop, which was reigned by the Ottoman Empire in 1461, also showed diversity in terms of population during the Ottoman period. Thus, Muslims, Greeks and Armenians lived together in Sinop until the first quarter of the 20th century. Sinop was attached to the Kastamonu province with administrative status as a sanjak during this period. In 1914, the total population of the Sanjak of Sinop was 160,401 and there were 8,814 Greeks. The Greeks of Sinop were engaged in craftsmanship, shipping, fishing, tobacco farming and jewellery making, within the context of their economic activities. The Greeks lived in the southeastern part of the Sinop peninsula and in the district outside of the walls of Sinop Castle was called Varoş.
After the outbreak of the World War I in 1914, the Ottoman Empire went to the war. Subsequent to this, the Ottoman Government deported Armenians in 1915 and Greeks in 1916 due to security concerns. After the Russian army occupied Trabzon in 1916, there was an increase in the Pontus movements in the Black Sea. The Greeks, who was located on the coastline region extending from the western part of Trabzon to Sinop wanted the Russian occupation. The Ottoman Empire, who had discovered the Greeks idea of collaborating with the Russians, referred the Greeks to the inner sections of Anatolia. Therefore, the Greeks of Sinop and its surrounding towns to be deported to Kastamonu province in the south from the mid-summer of 1916. A small number of Greeks tried to escape to Russia. The Greeks in Sinop, Ayancık, Gerze and Boyabat had to leave their places within the context of the deportation. The 6,076 Greeks resident who lived on the coastline of Sinop and Kastamonu were exiled to the interior sections of the country as of August 9th, 1916. These people were settled in Kastamonu province center with sanjak and towns of Kastamonu such as Çankırı, Tosya, Çerkeş, Araç, Daday and Taşköprü. The task of controlling and executing all kinds of transactions of the goods left behind by the Greek community was transferred to the liquidation commissions of the Ottoman Empire.
A year after the deportation of the Greeks, the Governor of Kastamonu Atıf Bey reported that as of July 7th, 1917, there were almost no Greeks on the coastline of Sinop and Kastamonu. After the Greek community in Sinop left the city, the refugees who fled from Eastern Black Sea cities such as Trabzon and Rize, occupied by the Russians, were placed in their houses in the Varoş district. However, as a result of the fire that broke out in the house where a refugee was staying on September 13th, 1917, 400 houses, various public buildings, two churches and many shops were burnt down in the Varoş district. As a result of the second fire that broke out shortly after, on December 17th, 1917, 213 houses were destroyed.
In the meantime, according to an encrypted telegram dated August 13th, 1918, it was stated that it was appropriate to place 4,303 Greek residents in 998 houses deported from Sinop and Kastamonu coasts, and the Greek residents of Sinop-Kastamonu road to the Çankırı sanjak. As of September 1918, 1,888 people were deported from the coastal area and placed in the city center of Kastamonu and its surroundings. Meanwhile, 82 Greek people lived in Sinop during this period. 70 Greeks fled or immigrated to the foreign countries.
Following the Armistice of Mudros, which was signed on October 30th, 1918, after the World War I, the Greeks began to return to their homes. 1,214 Greeks were deported from 320 homes in the Ayancık town and villages of Sinop before the deportation. 1,050 Greeks returned to Ayancık after the Armistice of Mudros. The number of Greeks deported from Sinop was 2,423. The Greeks returned to Sinop and settled in their homes after the war was 827 people.
However, some of the remaining 1.596 of Greeks that returned to Sinop, due to the fire in 1917, or Muslim refugees who had settled into some of there houses.  It was decided that free timber would be given to the Greeks whose houses were burnt down by the Ottoman Government to rebuild their homes. Also,  seed grain was distributed to plant their fields. Between 1916 and 1917, while there was no Greek residence in Sinop, the proceeds from their fields were distributed to them by government officials after returning from the deportations.
On the other hand, during the years of the Turkish National Struggle, the idea of forming a Pontus government among the Greeks in the Black Sea and the gang activities had resumed. In addition, the Black Sea coast was blockaded by Greek warships and bombed from time to time. Thereupon, June 12th, 1921, according to the decision taken in the Greek community on the shores of the Black Sea, people between the ages of 15 to 50 years who were in possession of hands guns were deported to the inner parts of Anatolia. The 63,844 Greeks were sent elsewhere during this second deportation. In this context, 550 Greeks were sent from Sinop.
The Independent Turkish Orthodox Patriarchate in Anatolia, which protested the Greek oriented policy of the Fener Greek Patriarchate, supported the Grand National Assembly of Turkey during this period. By 1922, there were 4,265 Greeks in Sinop, 2,024 Greeks in Gerze, 1,540 Greeks in Ayancık and 129 Greeks in Boyabat. Among the Greek families, the Greeks who came from the Karaman and Kayseri sides were dominant in the last fifty years. On the other hand, the Turkish-Greek population exchange was decided in accordance with the decision taken at the Lausanne Peace Conference. In this context, the Greek-flagged passenger ferry named Efkinos arrived at Sinop Harbor and 1,415 Greeks left Sinop on July 5th, 1924. The 186 Greeks in Gerze left by a boarded passenger ferry named Arshi Pelagos on August 21st, 1924. Thus, in total 1,598 Greeks left Sinop as a requirement of the population exchange. Due to population exchange, the Muslim arrivals were settled to the remaining houses and lands of the Greeks in Sinop.

Melendiz Bölgesi, Roma ve Doğu Roma dönemlerine ait zengin yerleşim alanlarının yanında tahkimat merkezleriyle de çevrilidir. Öyle ki Kapadokya’da 7. yüzyılı izleyen ve üç yüzyıl boyunca süren Doğu Roma ile Araplar arasındaki savaşlarda Melendiz (Matmura)  tampon bölgesi konumundadır. Bu savaşlarda Harun Er-Reşid ve oğlu Halife Me’mun Melendiz’e gelirler. Melendiz bölgesi bu sayede İslam dini ile ilk kez tanışır. Doğu Romalıların Melendiz ovasında kazandıkları bir savaş sonrası bölgedeki yerleşik Araplar çekilirler. Doğu Roma idaresindeki bölge, 12. yüzyılda Türklerin Anadolu’ya daimi yerleşimleri neticesinde Türk yurdu haline gelir. Dolayısıyla Melendiz bölgesi 12. yüzyıldan itibaren Türkmenlerin yurdu olur.

1204 tarihinde IV.Haçlı Seferi sonrası Ege’de üstünlük, Bizans’tan Venediklilere geçti. Katolik Venedikliler’in de din konusunda hoşgörüsüz olmaları dolayısıyla zor durumdaki Ortodoks Rumlar âdil Osmanlı yönetimini tercih edeceklerdi.
Fatih Sultan Mehmed’in İstanbul’u Fethi ile Venedik ve Cenevizliler’den boşalan alanlara Ortodoks Rumlar iskan ettirilmişti. Bu iskan izninin yanında Ortodokslara kendi patriklerini de seçme izni verilmişti. Böylece Rum Ortodoks Kilisesi canlandırılmıştı.
Osmanlı’nın bu âdil ve insanî muamelelerine ve imtiyazlı yönetimine karşılık Rumlar 1821’de isyan edecek, 1829’da bağımsızlığını kazanacak, “Düvel-i Muazzama”nın de teşvikleriyle “Şark Meselesi” çerçevesinde Osmanlı Devleti’nden kopan ilk gayr-i Müslimler olarak tarihe geçecektir.

SILE-YENiKOY RUMS DURING THE WORLD WAR I AND THE ARMISTICE Şile-Yenikoy Rum gangs attacked heavily to the Muslim people around Şile and the Ottoman military police forces both before and after the World War I. The 0ttoman government dispatched the country folk to Anatolia during the war in order to prevent these attacks; yet, they failed to stop them. Having been political, they intensified their actions after the Deportation. In the period of Armistice, the people who had been dispatched returned to their villages; and the Yenikoy gangs supported by the Greeks and the English began to act much more easily. The Ottoman police forces failed against these gangs during the Armistice. In this period armed forces of the secret Sentinal Association struggled with the Yenikoy gangs. Finally, Yenikoy Rums were made to leave Turkey after the National Struggle according to the agreement on the population exchance between Greece and Turkey.

Σε συνεργασία με την Αναστασία Τσαπανίδου, «Αχαρτογράφητα στοιχεία της ελληνικής πεζογραφίας του 19ου αιώνα. Οι αυτοτελείς εκδόσεις της Κωνσταντινούπολης κατά την κρίσιμη εικοσαετία 1880-1900», στο Βασίλειος Σαμπατακάκης (επιμ.), Ο ελληνικός κόσμος σε περιόδους κρίσης και ανάκαμψης 1204-2018. Πρακτικά ΣΤ΄ Ευρωπαϊκού Συνεδρίου Νεοελληνικών Σπουδών, Λουντ 4-7 Οκτωβρίου 2018, Τόμος Β΄, Ευρωπαϊκή Εταιρεία Νεοελληνικών Σπουδών, Αθήνα 2020, σσ. 357-380.

The 1880`s are a critical period for the development of the Modern Greek literary prose, due to several reasons. Until now researchers have examined these reasons mostly in the case of novels and stories edited within the borders of the Greek State, but there is still a lot of missing knowledge about what happened outside Greece during the last decades of the 19th century. In this paper we present our first conclusions derived from a new systematic research focused on Modern Greek prose edited in Constantinople between 1880 and 1900. According to our collected data, 30 new titles appeared during this period; 22 of them are novels and 3 are collections of short stories. The rest are anthologies with miscellaneous material of different writers, including prose and poetry. Some of the prose writers retain contact with the Greek Kingdom; but the majority’s impact is limited within the Ottoman borders due to political, ideological and historical reasons that kept Athens and Constantinople at a low level of cultural interaction at that time. That’s why nowadays it is extremely difficult to find sufficient information about their lives and their literary works. Our research is still in progress, but for the time being we can assume that their fictional stories are mostly influenced by the 19th century’s European novel and that they built their plot preferably in a non-Ottoman and highly urbanized Constantinopolitan time and space of the 19th century era. It is true that the majority of this kind of prose isn’t of great literary importance. Nevertheless, their writers make a strong effort to create a new generation of intellectuals which will deliberate prose from the old-fashioned ways of writing and move it forward in order to realistically represent the urban and social relations of their time.

I. Dünya Savaşı yıllarında Karadeniz’de çeteler halinde örgütlenen Rumların faaliyetleri Türk
ahali arasında büyük bir korku ve endişeye sebep olmuştur. Rumlar sadece eşkıyalık faaliyetleri değil
aynı zamanda siyasî anlamda örgütlenmeye çalışmışlardır. Bölgedeki Rum cemiyet ve çeteleri
Yunanistan’ın himayesi altında bulunuyordu. Aynı dönemde Rusların Karadeniz’i işgali ile birlikte
bölgede Rum faaliyetleri artmıştır. I. Dünya Savaşı sırasında önlemler alınmış olmasına rağmen
Rumların çetecilik ve casusluk faaliyetlerine son verilemedi. Bu faaliyetler neticesinde Osmanlı Devleti,
Karadeniz Bölgesi’nde yaşayan Rumların iç bölgelere tehcirine karar verdi (1916). Rumlar, Mondros
Mütarekesi’nden sonra da faaliyetlerine devam etmiştir. Doğu Karadeniz’de Pontus Hükümeti kurmaya
çalışan Rumlar, batılı devletlerden de yardım istiyorlardı. Mustafa Kemal 9. Ordu Müfettişi olarak 19
Mayıs 1919’da Samsun’a gittiğinde Rum çetecilerinin faaliyetleri devam ediyordu. Rum çeteleri
hakkında Başbakanlık Osmanlı Arşivi’ndeki kayıtlar, köyler ve nahiyelerde meydana gelen can ve mal
kaybını ayrıntılı olarak vermektedir. Bu çalışmada, Milli Mücadele yıllarında Karadeniz Rumlarının
çetecilik ve siyasî örgütlenmeleri ele alınacaktır.

Türkiye solu üzerinde büyük etki yaratan Yön Hareketi, 1964’te Kıbrıs meselesi öne sürerek Türkiye’de yaşayan Yunanistan pasaportlu Rumların sınırdışı edilmesi ve aileleriyle birlikte en az 30 bin Rum'un Türkiye’den gönderilmesi meselesinde belirgin bir şekilde devletin
uygulamasından yana tavır almıştır. Bu yazı, Yön dergisinin en önde gelen yazarları Doğan Avcıoğlu ve İlhan Selçuk’un yazılarındaki siyasi konumlanmayı ve öne sürülen tarih tezlerini inceleyerek, dönemin sol siyasetinin güçlü bir çizgisinin tavrını ortaya koyacaktır.

Öz: Bu çalışma Birinci Dünya Savaşı sırasında Batı Anadolu'da Rumların giriştikleri casusluk ve çetecilik faaliyetlerini ve bu faaliyetlere karşı Osmanlı Devleti'nin aldığı tedbirleri incelemektedir. Makalede alınan tedbirlere rağmen Rum casusluk ve çetecilik faaliyetlerinin tamamen engellenemediği tespit edilmektedir. Abstract: This study examines Greek espionage and banditry in Western Anatolia and the Ottoman Empire's measures to counter them during World War I. The article presents that despite Ottoman efforts, Greek espionage and banditry were not totally eliminated.

Avrupa’nın en büyük ahşap binası olan Büyükada Rum Yetimhanesi, İstanbul Büyükada’da bugün hala mevcudiyetini korumaktadır. Başlangıçta bir otel olarak inşa edilen bina, Rum Patrikliğinin girişimleri sonucunda satın alınmış, Sultan II. Abdulhamit devrinde yetimhane olarak kullanılmaya başlamıştır. Yakın geçmişe kadar aktif olarak kullanılan yetimhane, 1964 yılından beri atıl durumdadır. Bina, büyüklüğü ve ıssız bir tepede (Hristos tepesi) bulunması sebebiyle üzerine çeşitli efsanelerin üretildiği gizemli bir mekan haline gelmiştir. Büyükada’ya giden yerli ve yabancı ziyaretçilerin uğrak noktası olmuştur. Üzerinde çokça tartışılan ve ülkelerarası sorun haline gelen binanın, tarihini Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşiv belgelerinden elde ettiğimiz veriler doğrultusunda ele alacağız.
            Osmanlı Devleti’nde yetimhanelerin sosyal ve hukuki statüsünün kısa bir analizi ile başlayacak olan çalışmamız, Büyükada Rum Yetimhanesi’nin kuruluşu, iktisadi durumu, burada barınan Rum yetimlerin aldığı eğitim, arşiv belgeleri ışığında izah edilecektir. Çalışmanın sonunda Büyükada Rum Yetimhanesi’nin Türk-Yunan ilişkileri bağlamında önemi ve söz konusu yetimhanenin günümüzdeki statüsü değerlendirilecektir.

ÖZET: 1923 sonrası Türk hikâyesine bakıldığında, Yunan/Rum karakterlerin hem Birinci Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı'nın taze hâtıralarından dolayı olumsuz, hem de yüzlerce yıllık mekân birlikteliğinin sonucu olarak olumlu bir şekilde yer aldıkları görülür. 1923 ile 1950 yılları arasındaki dönemi kapsayan çalışmada altı yazarın yedi hikâye kitabından toplam on beş hikâye incelendi. Ele aldığımız on beş hikâye, Rumları doğrudan konu edinen hikâyelerdir. Bu hikâyeler içinde, Rumları " milliyetçi " perspektifle " öteki " olarak gören hikâyeler olduğu gibi, onları " insancıl " bakış açısıyla ele alan hikâyelere de rastlandı. Kimi yazarlarımızın hikâyelerinde Yunan/Rum karakterler genellikle arkadaş ya da dost konumundadır. Arkadaş ya da dost olmayan Yunanlılar/Rumlar ise, okuyucuya mağdur ve mazlum bir pozisyonda sunulur. Yunanlıları/Rumları " insancıl " bir yaklaşımla ele alan hikâyecilerimizin ortak özellikleri şöyledir: Yunanlıların/Rumların yoğun oldukları yerlerde yaşamaları, büyümeleri ve yurtdışına çıkmış olmaları. Yunanlıları/Rumları olumsuz karakterler olarak sunan yazarlarımızın hikâyelerinde ise, Yunanlılara/Rumlara ait sıfatlar genellikle şu şekildedir: Zalim, zorba, kâfir, hain, işbirlikçi. Çalışmada hikâyelerdeki Yunan/Rum algısı tahlil edilirken yazarların kendi hayatlarından da yararlanıldı. Rum/Yunan karakterlerin hikâyelerde neden " insancıl " ya da " milliyetçi " bir perspektifte değerlendirildiği sorusunun cevabı aranırken tarihî ve sosyolojik verilerin yanı sıra yazarların biyografik verileri üzerinde de duruldu. ABSTRACT: When the Turkish story after 1923, Greek / Greek character of both the First World War and the War of Independence negative because of fresh memorabilia, as well as unity is seen as the result of hundreds of years of space they take place in a positive way. Study covering the period between 1923 and 1950, six of the seven story writer's story has been viewed a total of fifteen books. We have dealt with fifteen stories, stories that are acquired directly from the Greek issue. In this story, Greeks are "nationalist" perspective "other" as well as stories as you see them "humanitarian" addressing the story from the point of view were accepted. Some authors in our story Greek / Greek characters are usually friends or friendly position. Friends or unfriendly Greeks / The Greeks, the victims and the oppressed presented to the reader in one position. Greeks / Greek for "humane" is as follows storyteller with an approach to address our common characteristics: the Greeks / Greek Cypriots living in places where they are concentrated, growth, and they are out abroad. The Greeks / Greek writer in the story of our offering as negative characters, Greeks / Greek adjective on generally as follows: oppressors, tyrants, infidels, traitors, collaborators. In the study of Greek history / Greek perception of the assay while the author was utilized in their own lives. Greek / Greek cause of the characters in the story "humane" or "nationalist" while searching for the answer also focused on historical and biographical data as well as the author of the question of sociological data in an evaluation perspective.

Günümüzde vakıflarla eğitim kurumları arasında bir ilişkinin var olduğu düşüncesi ilk anda akla
gelen bir durum değildir. Vakıflar denildiğinde genelde sosyal yardımlaşma ve dayanışma akla
gelmektedir. Fakat Osmanlı Devleti’nde vakıflar bu dar anlamının dışında oldukça geniş bir faaliyet
alanına ve çeşitliliğine sahip olmuştur. Tanzimat Dönemi’ne kadar eğitimin, devletin bir görevi
sayılmaması sebebiyle, vakıflar eğitimin can damarı haline gelmiştir. Bu durum, Müslümanların
aksine, Lozan Antlaşması ile gayrimüslim ekalliyetler (Rum, Ermeni, Yahudi) için Türkiye
Cumhuriyeti’nde de devam etmiştir. Bilhassa 1930 ilâ 1980 yılları arasında ulus-devlet ideolojisi
çerçevesinde gayrimüslim “unsurlara” karşı dışlayıcı politikalar uygulanmıştır. Bunun neticesinde
gayrimüslimlerin sayısında ve ekonomik güçlerinde önemli bir azalış gerçekleşmiştir. Eğitim kurumları,
dışlayıcı politikaların başında gelmese de (hatta belirgin bir politika olmasa da) ekalliyetlerin
aleyhine gerçekleştirilen tüm eylemler eğitim kurumlarını da olumsuz etkilemiştir. Kültürün
ve dolayısıyla ekalliyetlerin yaşatılabilmesi için hayatî önem arz eden eğitim kurumlarının ayakta
durabilmesi, geçmişte olduğu gibi vakıfların sağladığı sürekli ve tutarlı gelire bağlı görünmektedir.

Church books contain edicts on the repair and extension of religious or charity
buildings such as churches, synagogues, cemeteries and schools. These books contain important information about the freedom non-muslims living within the boundaries of the Ottoman Empire enjoyed in practicing their religious and educational rights and their demographic structures. The Ottoman Archives of the Prime Ministry comprise ten church books which contain records between 1456 and 1922. In this study, the church book 8 is
indexed and intoduced, placing an emphasis on the importance of church books in general.

The 1923 Exchange of Populations between Greece and Turkey as part of the Lausanne Treaty was a significant historical event for the establishment of nation states in both countries. This exchange of population was not a simple migration movement between the two countries concerned, but it also signified the extension of a change in the structure of the state that had started long before this exchange.

Great Empires of the Middle Ages started to collapse one by one after their long existing populations had gained a national consciousness, and the French Revolution emerged as a symbol of this process, and thus nation states started to appear at the places of those Empires. The Ottoman Empire was articulated to this process of nation formation with the start of the modernization movement. Some states, such as Greece, declared their independence in the last Century of the Empire that went through wars. During this process some problems in Greece continued until the foundation of the Turkish Republic and sharp results were to a great extent obtained with the Protocole signed in Lausanne, in 1923.

According to the decisions taken in the Lausanne Treaty, the Orthodox Christians that were living in Anatolia –with the exception of those living in İstanbul – and were citizens of the Turkish Republic, and the Moslems that were living in Greece – with the exception of those living in Western Thrace – and were citizens of the Greek Republic were subjected to mutual migration. This obligatory exchange of the people didn’t remain in the political domain only, but was also reflected in the activities in art and literature of the countries at different times. The reception of images that had been formed in those countries in the course of time with a close connection to historical events also varied.

One of the primary aims of this thesis is to make a comparative analysis of the reflection of 1923 Exchange of Populations as part of the Lausanne Treaty on Turkish Literature by taking into consideration the relation of literature with history and political science. For this reason in order to go beyond surface analysis, certain literary works of eminent authors have been chosen that are analyzed in detail. These are the following novels; Yaşar Kemal’s Fırat Suyu Kan Akıyor Baksana, Sabậ Altınsay’s Kritimu - Girit’im Benim, and Ahmet Yorulmaz’ Savaşın Çocukları.

Theories of Imagology and Reception Studies are used in interpreting the texts, the impact of the chosen works on literature are investigated, the way they dealt with the migration theme and the way the images have been formed are analyzed. One of the significant results that are obtained in the thesis is the importance that all three authors have attached to the togetherness of their people during this migration process that have also influenced the formation of the Image of the Turk and the Image of the Greek in the works that have been analyzed.
1923 Lozan Mübadelesi, hem Yunanistan hem de Türkiye için ulusal bir devlet kurma yolunda uygulanmış olan çok önemli bir tarihî olaydır. Lozan Mübadelesi yalnızca iki devlet arasında yapılmış bir değiş tokuş / göç olmadığı gibi, Mübadele’den uzun bir süre önce dünyada değişmeye başlayan devlet yapılarının uzantısı niteliğini taşır.
Orta Çağ’ın büyük imparatorlukları; dünyada eskiden beri mevcut olan milletlerin ulus bilincini kazanması ve Fransız Devrimi’nin bu sürecin simgesi olarak sahneye çıkmasından sonra teker teker yıkılmaya başlamış, bu imparatorlukların yerlerine ulus-devletler kurulmuştur. Osmanlı İmparatorluğu da bu uluslaşma sürecine çağdaşlaşma hareketlerinin başlamasıyla eklemlenmiştir. İmparatorluğun savaşlarla geçen son yüzyılında Yunanistan gibi kimi devletler bağımsızlıklarını ilan etmiştir. Bunun yanında Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna kadar Yunanistan’daki bazı problemler devam etmiş, kesin sonuçlar büyük oranda 1923 Lozan Protokolü’nde alınmıştır.
Lozan Sözleşmesi’nde alınan kararlara göre İstanbul hariç Anadolu’da yaşayan Türk uyruklu Ortodoks Hıristiyanlarla, Batı Trakya hariç Yunanistan’da yaşayan Yunan uyruklu Müslümanlar karşılıklı göçe tabi tutulmuştur. Halkların bu zorunlu değişimi sadece siyaset alanında kalmamış; bu ülkelerin sanat ve edebiyat alanlarındaki faaliyetlerine de farklı zamanlarda yansımıştır. Bu zamanlara bağlı olarak ülkelerde oluşan “imge” alımlamaları da değişiklik göstermiştir.
Bu çalışmanın öncelikli amaçlarından biri, tarih ve siyaset bilimi gibi alanlarla edebiyatın ilişkisini göz önünde bulundurarak, Lozan Mübadelesi’nin Türk Edebiyatı’na yansımasının karşılaştırmalı bir analizini yapmaktır. Bu amaçla yüzeysel bir incelemenin ötesine geçip, derinlikli analizler yapabilmek için bazı eserler seçilmiştir. Seçilen anlatılar Yaşar Kemal’in “Fırat Suyu Kan Akıyor Baksana”, Sabâ Altınsay’ın “Kritimu – Girit’im Benim” ve Ahmet Yorulmaz’ın “Savaşın Çocukları” adlı eserleridir.
Yapılan incelemeler İmgebilim ve Alımlama Estetiği kuramları kullanılarak değerlendirmeye tabi tutulmuş; seçilen metinlerin edebiyata ne ölçüde katkı sağladıkları,  Mübadele konusunu nasıl işledikleri ve ne gibi imgeler oluşturdukları araştırılmıştır. Elde edilen en önemli sonuçlardan biri, bu yazarların halkların bir aradalığına verdikleri önem doğrultusunda kurgu inşa ederek Rum veya Türk imgelerini yaratmış olduğudur.

Bu çalışmada Yozgat Merkez İstanbulluoğlu Mahallesi'nde yer alan Fatih Kilise Camii’nin tarihsel sürecinin incelenmesi, güncel durumunun belgelenmesi ve korunarak yaşatılması amacıyla restorasyon projesinin hazırlanması amaçlanmaktadır. Kent içinde önemli bir anıtsal yapı olan Yozgat Fatih Kilise Camii, kentte ayakta kalan tek kilise olması, şehrin kültürel çeşitliliğine ve tarihsel derinliğine sunduğu katkıya rağmen; sonuncusu 1990’lı yıllarda olmak üzere pek çok kez onarılmış; ancak, hiçbirinde üzerinde çalışılmamış ve rölövesi çıkarılarak belgelenmemiş bir anıttır.  Yapının özgün mimarisiyle ilgili pek çok bilinmezin yanı sıra, çözülmesi gereken koruma sorunları bulunmaktadır. Bu nedenle tez konusu olarak ele alınmıştır.
Tez çalışması kapsamında; yapının bugünkü durumuna yönelik tespitler yapılmış, yapıldığı dönemdeki durumu ve zaman içinde geçirdiği değişimler; eski fotoğraflar, yazılı ve sözlü kaynaklar doğrultusunda saptanmaya çalışılmış; yapının yaşamını sağlıklı bir biçimde sürdürebilmesi için gerekli onarım ve kullanım önerileri geliştirilmiştir.
Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk dönemlerinde gayrimüslimlere bazı haklar tanınmış olmakla birlikte, yeni kilise yapımına veya mevcut kiliselerde kubbe, çan kulesi gibi yapı öğelerine yasaklar getirilmiştir. XVIII. yüzyılın sonu ve XIX. yüzyılda yaşanan gelişmelerle gayrimüslim vatandaşlara yeni ve geniş haklar tanınmıştır. Tanzimat Fermanı’nın ardından ekonomik açıdan güçlenen Rum Ortodokslar, Islahat Fermanı’nın da izin vermesiyle Anadolu’nun hemen her yerinde çok sayıda yeni dini yapı inşa etmişlerdir. 1923’de yürürlüğe giren Lozan Antlaşması ile birlikte Yunanistan’a göçmek zorunda kalan Rumların dini yapılarından pek çoğu terkedilmiş; bir kısmı cami olarak, ya da başka işlevlerle kullanılmıştır.
Anadolu’da, yapıldıkları dönemin sosyal ve ekonomik yapısını, mimari karakterini yansıtan kiliseler, taşıdıkları Avrupa etkileri ile Batılılaşmanın bölgedeki öncüleridir. Bu yapıların belge değerlerinin yanı sıra, bugünkü kent dokusuna estetik katkıları nedeniyle de korunmaları kültürel bir gerekliliktir.
Tez çalışmasından önce yapım tarihi ve özgün adı bilinmeyen Yozgat Fatih Kilise Camii’nin; tarihsel kaynaklardan ve KAAM'daki Yozgat kayıtlarından  yola çıkılarak, 1858 yılında yapılan “Agios Haralambos Kilisesi” olduğu belirlenmiştir.  Kitabesinin kaybolduğu söylenmektedir. Yapı 1923 Lozan Antlaşması’na ek protokol doğrultusunda gerçekleşen Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi sonucunda cemaatini kaybetmiş; Hazine ve İl Özel İdaresi mülkiyetinde çeşitli işlevlerde kullanılmanın ardından 19.09.1957 tarih 7044 sayılı  “Aslında vakıf olan tarihi ve mimari kıymeti haiz eski eserlerin Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne devrine dair yasa” doğrultusunda 1991’de Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün mülkiyetine geçerek, bağışçı bir şahsın katkılarıyla onarılmış ve camiye dönüştürülmüştür.
1990’lı yıllarda Koruma Kurulu ile yapılan yazışmalarda Kurul, yapının kentin en büyük camisi olan Çapanoğlu Camii’ne yakınlığı nedeniyle cami olarak kullanılmasına gereksinim duyulmadığı gerekçesiyle, yapıya müze veya benzeri bir işlev verilmesini uygun görmüştür. Yozgat Valiliği’nin ve Yozgat halkının yapının camiye dönüştürülmesinde ısrarı üzerine Vakıflar Genel Müdürlüğü, konuyu Kurul’a yeniden sunmuştur. Yapının camiye dönüştürülmesinin ardından, bitişiğindeki Sümerbank ek binası 2003 yılında yıkılmıştır. Günümüzde yapı, özellikle cuma günleri oldukça kalabalık bir cemaate hizmet eden bir cami olarak kullanımını sürdürmektedir.
İlk bölümde; tezin amacı, yapının seçilme nedeni ve çalışma yöntemi anlatılmıştır. İkinci bölümde, kilise yapılarının tarihçesine değinilmiş, kilise mimarlığının plan tipolojisi, mekânları, kullanılan malzemeler, yapım teknikleri ve liturjik öğeler, Yozgat Fatih Kilise Camii çerçevesinde incelenerek aktarılmış; arkasından, Osmanlı İmparatorluğu Dönemi’nde imparatorluk sınırlarında kiliselerin hukuksal durumu, onarım ve inşaatlarıyla ilgili yasal düzenlemelere yer verilmiştir. Üçüncü bölümde, Yozgat’ın coğrafi konumu ve jeolojik yapısı incelenmiş; yüzyıllar içerisindeki demografik ve sosyal gelişimi ile kentteki kültür varlıkları arasından seçilmiş mimarlık örnekleri sunulmuştur. Bölümün sonunda Fatih Kilise Camii’nin de içinde bulunduğu İstanbulluoğlu Mahallesi’nin tarihçesi ile barındırdığı geleneksel mimarlık örneklerine yer verilmiştir. Dördüncü bölümde; yapının konumu, tarihçesi, planı, cephe özellikleri ve taşıyıcı sistemi; pencere, kapı ve bezeme elemanları gibi mimari öğeleri ile yapıdaki bozulmalar ayrıntılı bir biçimde anlatılmıştır. Kaynak araştırmaları, gözlem, ölçüm, çizim ve sözlü tarih araştırmaları sonucunda yapının rölövesi ile restitüsyon ve restorasyon projeleri hazırlanmıştır. Beşinci bölümde restitüsyon önerisi ele alınmıştır. Yapının farklı kullanımlar sırasında geçirdiği değişiklikler incelenmiş, restitüsyon sorunları tanımlanmıştır. Hazırlanan kronolojik analiz tablosunda, elde edilebilen tüm belgelerin özeti ile birlikte ortaya konarak irdelenmiştir. Dolayısıyla, restitüsyon önerisi, eldeki yazılı ve görsel belgelerin yanısıra, yakın çevrede ve Anadolu’nun çeşitli bölgelerinde bulunan XIX. ve XX. yüzyıl kilise örnekleriyle yapılan ayrıntılı analojik çalışmadan elde edilen verilerden yararlanılarak geliştirilmiştir.
Restorasyon önerilerini içeren altıncı bölümde, yapının sorunlarının yanısıra, kullanımı için gereken koşulların sağlanmasına yönelik müdahaleler belirlenerek, gerekli onarımlar tespit edilmiştir. Bu müdahalelere hazırlık aşaması ve müdahaleler, başlıklar altında sınıflandırılarak açıklanmıştır. Çözüme yönelik uygulamalarda benimsenmesi gereken yaklaşım ve ilkelerin yanı sıra, karşılaşılması olası durumlar da tartışılmıştır. 
“Değerlendirme ve Sonuç” başlıklı yedinci bölümde, tüm çalışma ve öneriler değerlendirilip sonuca bağlanmıştır. Sonuç olarak; çalışma kapsamında günümüzde yok olmuş yapı ögelerine, benzer örneklerden yararlanılarak restitüsyon önerisi getirilmekle birlikte, restorasyon önerisinde yapının özgün karakterine ilişkin izlerin araştırılması, özgün kalan kısımlarının korunması, kaybolan kısımları için yoruma girilmeden öneri geliştirilmesi ve mevcut durumunun, ibadethane olarak kullanılması için iyileştirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaca yönelik müdahalelerin, konusunda uzman kişilerin gözetiminde gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Gerek mimarisi gerek topoğrafik konumlanması ile Doğu Karadeniz’deki nadir yerleşimlerden bir tanesi olan ve gizemini büyük oranda halen koruyan Santa’nın anlaşılabilmesi için bu bölgeden geçmekte olan ticaret yolu ağı ile madencilik faaliyetlerinin açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.
Trabzon ile Gümüşhane arasında, Karadeniz’deki en yüksek zirve olan Kaçkar-Verçenik Dağ silsilesinin devamı olan Zigana ve Soğanlı Dağları bulunur. Zigana Dağları aynı zamanda MÖ. 4. yüzyılda Onbinlerin dönüş yolunda kullandığı güzergâhtır. Gümüşhane’den geçerek Zigana zirvelerine ulaşan Onbinler, Karakapan zirvesinden Karadeniz’i görmüşler ve zorlu bir yolculuktan sonra Trabzon’a varabilmişlerdi. Kuzey yamaçlarda hala Onbinlerin bakiyesi yığma taşlar mevcuttur ve Zenefon’un anlatımına uygun olarak bu noktadan açık havada Karadeniz görülebilir.

Imroz (Gokceada) Ege Denizi’nin kuzeyinde yer alan Turkiye’nin en bati noktasi ve en buyuk adasidir. Atinalilar, Bizans, Osmanli Devleti hakimiyetlerinden sonra ada 1912 yilinda Yunanistan’a gecmis ve 1923 yilinda Lozan Antlasmasiyla Turkiye’ye birakilmistir. O tarihlerde nufusunun neredeyse tamami Rum-Ortodoks olan Imroz, Turkiye ile Yunanistan arasinda yasanan her sorundan olumsuz sekilde etkilenmistir. Ancak Turk-Yunan iliskilerinin gorece sakin oldugu bir donemde, 1947-1955 yillari arasinda, Adalilar Yunanca Imroz- Aylik Ansiklopedik Dergi isimli bir yerel yayin cikarmislardir. Edebiyattan ada folkloruna, Hiristiyanliktan ve kutsal donemlerden adanin antik tarihine kadar bircok konu dergide yer almistir. Bu calismada, Imroz Dergisi temel alinarak, kirsal bir adanin gundelik yasami panoramik bir sekilde sunulacak ve tarihsel surec dikkate alinarak degerlendirilecektir.

ABSTRACT: In this study, a mixed research pattern consisting of quantitative and qualitative methods was used to examine the views of high school history teachers on the level of teaching of Armenian, Greek-Pontus and Syriac subjects. In the study, the level of teaching of Armenian, Greek-Pontus and Syriac subjects in high schools and the  factors affecting this situation were tried to be defined according to teacher opinions. The results of the research reveal that history teachers thought that Armenian, Greek-Pontus, Syriac subjects could not be taught at the desired level in high school history teaching. The Armenian question, Greek-Pontus and Syriacs and the subjects taught at the highest level are the subjects related to the Armenian question, followed by the subjects related to Greek-Pontus and Syriacs. According to history teachers, the inability to teach these subjects at a sufficient level is due to factors such as textbooks, curriculum and course hours.

Bu çalışmada İzmir’in işgaline kadar geçen süre de Yunanistan’ın yerli Rumlar ile birlikte gerçekleştirdiği nümayişler değerlendirilecektir. Çalışma için öncelikle Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi’nde yer alan resmî belgelerden faydalanılmıştır. Ayrıca Türk halkının olaylar karşısındaki reaksiyonunu ve kamuoyunun tavrını anlayabilmek için dönemin yerel ve ulusal basını incelenmiştir. Bu dönemde yaşamış kişilerin yazdığı eserler de kayda değer bilgiler olduğu düşüncesi ile temel kaynak olarak kullanılmıştır. İkincil kaynaklar ile de çalışma desteklenmiştir.