şehircilik

Giriş Bu çalışma Türkiye'de çevre hakkının durumunu, doğal değerleri ve kentsel alanları olumsuz yönde etkileyen uygulamalar üzerinden değerlendirmek amacıyla hazırlanmıştır. Bu doğrultuda önce çevre hakkının niteliği ve kapsamı üzerinde durulacak, ardından yürütülen ekonomi politikalarının doğal ve kültürel varlıklar üzerindeki baskısına değinilecek ve en sonda da büyük yatırımlar sırasında çevre hakkının nasıl ihlal edildiği, bireylerin hakka erişimine getirilen sınırlamaların neler olduğu ortaya konmaya çalışılacaktır. Türkiye'de çevre hakkına erişimin önündeki engelleri sergilerken enerji, sanayi, madencilik, konut ve turizm alanlarındaki sayısız projede karşılaşılan durumları bütünüyle aktarmak olanaksız olduğundan daha çok Üçüncü Köprü, İstanbul Havalimanı, Kanal İstanbul gibi büyük projelerden seçilen örnekler üzerinde durulacaktır. * Bülent Duru, Türkiye'de Çevre Hakkı İhllalleri, halagazeteciyiz.net, 18 Eylül 2020 https://halagazeteciyiz.net/2020/09/18/turkiyede-cevre-hakki-ihlalleri/

Urban identity includes the city's geographical, economic, social, physical characteristics and the political structure which depends on; on the other hand, it is also an important concept to covering cultural and historical heritage and any future prospects for the city. Among the physical representations of urban identity, architectural structure becomes first. The historic buildings that have reached the present day, they mirror the past not only of the city but also of the people of the city and they provide hints to understand and interpret all the changes and developments that have been made. In this way, the relation of architecture and urban identity, gains a human dimension. Hence, acceptability of new buildings to be built; as much as the city's ancient physical heritage, its harmony with its cultural and historical heritage; by the fact that the people living in the city can address the spirituality. It is possible to follow the traces of this spirituality in the reactive approaches to contemporary interior and façade designs in the universal dimension, built without emulation of the past. However, when viewed from today's perspective, it is now clear that historical structures, which are now cultural treasures, have iconic qualities for their periods. In this study, cities that are changing due to globalization supporting multiculturalism, and the influence of modern architecture; besides their identities that are tried to gain international dimension will be discussed. In this process, the impact of branding on the urban economy and the various design examples from World is also involved in the study.

Öz Şehirler son yüzyılda büyük bir değişim içine girmişlerdir. Şehirlerdeki bu değişimlerden bir tanesi ise cadde ve sokak isimlerindeki değişimlerdir. Çalışmada bu değişimler İstanbul Kenti özelinde ele alınacaktır. Çalışmada ilk etapta 1913-1914 yıllarında İstanbul'daki Cadde ve sokak isimlerinin tesit edilmiştir. 1913-1914 yıllarındaki cadde ve isimlerinin tespitinde Alman Mavileri adı verilen haritalardan yararlanılmıştır. Alman Mavileri ArcGIS 10.3 programıyla kordinatlandırılmış ve her bir yolun isimleri tespit edilip sayısallaştırılmıştır. Sonraki aşamada ise ismi olan her bir yolun günümüzdeki ismi tespit edilmiştir. Buna göre 2164 tane cadde ve sokağın ismi tamamen değişmiş 939 tanesinin isimi kısmen değişmiş 854 tanesinin ismi ise aynı kalmıştır. Cadde ve sokakların isimlerinin en az değiştiği yer Galata Kulesi ve Karaköy civarı iken, sokak ve cadde isimleri en az değişen yer ise Tarlabaşı mevkiidir. Çalışmada değişen yolların analizinin daha iyi yapılabilmesi adına 1913-1914 yıllarında ismi tespit edilebilen yolların ve o yolların bugünkü isimleri bir gruplandırmaya tabi tutulmuştur. Bu gruplandırma sonucunda 1913-1914 yılları arasındaki yollar 12 günümüzdeki yollar ise 15 değişik guruba ayrılmış ve karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Bu inceleme sonucunda 1913-1914 yıllarındaki cadde ve sokakların isimlendirilmesinde mekânsal etkilerin daha fazla olduğu, günümüzde ise devlet için önemli işler yapmış kişilerin cadde ve sokakların isimlendirilmesinde daha etkili olduğu gözlenmiştir. Anahtar Kelimeler: İstanbul, Cadde ve Sokak, İstanbul Yolları, 20. Yüzyıldaki Yolların Değişimi, İstanbul Toponimisi. Abstract Cities have undergone a major change in the last century. One of these changes in the city is the changes in the street names. In this study, these changes will be discussed in the context of Istanbul City. In the first stage of the study, the names of the streets in Istanbul were determined between 1913-1914. In the determination of the streets and their names in 1913-1914, maps called German Blue were used. The German Blue, is coordinated with the ArcGIS 10.3 program and the names of each road are identified and digitized. In the next stage, the current name of each road has been determined. Accordingly, the name of 2164 streets and 939 of the streets have changed completely, the name of the partially changed 854 of them remained the same. While the names of the streets and streets change at least around Galata Tower and Karaköy, Tarlabaşı is the place where street and street names change at least. In order to better analyze the changing roads in the study, the names of the roads that can be identified in 1913-1914 and the present names of those roads were subjected to a grouping. As a result of this grouping, the roads between 1913-1914 were divided into 12 and today's roads were divided into 15 different groups and examined comparatively. As a result of this study, it was observed that the spatial effects were higher in the naming of streets and streets in 1913-1914, and today, it was observed that people who had important works for the state were more effective in naming the streets and streets.

Kentsel dönüşümün, göçün, mekansal farklılaşmaların en temelinde yatan kentsel yoksulluk; bu dönüşümü en derinden hisseden, orada yaşayan halkı. Gerçekleşen yasal ve yasal olmayan süreçlerdeki, aktörler, yaşananlar, görünen ve görünmeyen yönlerin irdelendiği, Popülerleşen, "herkesin fikir sahibi olduğu" kentsel dönüşüm kavramına farklı bir bakış açısı sunan, şehir(cilik)(leşme) ile ilgilenen öğrenci ve araştırmacıların mutlaka okuması gereken bir araştırma kitabı.

Tam metin http://www.sehirdusunce.com/pdf/ufkisehir.pdf

Ufkî Şehir kitabı son beş yılda sürekli dillendirilen ama ne’liğine dair bilginin dolaşımda olmadığı bir kavram setinin mimari araştırmasıdır. Kitaba temel oluşturan araştırmaya, şehir, mahalle, medeniyet, Osmanlı, geçmiş, bugün, gelecek, yatay şehir gibi sözüne aşina olunan fakat eylemi hakkında sınırlı bilgi
bulunan kavram yumakları hakkında anlamlı düşünce güzergâhları açma niyetiyle başlanmıştır.
Kitabın başlığı muhakkik mimar Turgut Cansever’in şehir hakkındaki düşünce ve projelerinden ilhamla “Ufkî Şehir” olarak belirlenmiştir. Aslında onun doğrudan bu tamlama şeklinde bir kullanımı yoktur. O, çerçevesini kendi kurduğu müstakbel şehirler için “yeni şehirler” gibi daha tarafsız bir ibare kullanmaktadır. Diğer taraftan, farklı yerlerde, bu şehirlerin mülkiyetle ilişkili yatay formunu, hukukî bir tabir olan “ufkî kat mülkiyeti” ya da “yatay kat mülkiyeti” düzenine/esasına referans vererek dillendirmektedir. Kitapta tercih edilen başlık Cansever’in bu iki kullanımından mülhemdir. Her ikisini de mündemiç yeni bir kavram üretimidir.
Bu kitap yakın tarihte ve bugün görülen müstakil ev arzusunun ve uygulamalarının bir araştırmasıdır. Mardin Artuklu Üniversitesi Mimarlık Bölümü hocaları ve öğrencileri tarafından 2014 Güz dönemi boyunca yürütülen araştırma ve atölye
çalışması kitabın ana omurgasını oluşturmaktadır.

Şehir permakültürü şehirde bahçecilik yapmaktan fazlasıdır. Şehir permakültürü bahçede öğrendiklerimizi alır ve bunu çok daha geniş bir insan deneyimine uygular. Bu sayede yalnızca bitki bahçeciliği değil; insan, mahalle ve hatta kültür bahçeciliği de yaparız.

Bu kitabın amacı da okuyucularına permakültür tasarımcısı gibi düşünmeyi öğretmek, onların şehirlerde yaşarken çözümler bulmak için bütünsel sistem yaklaşımında uzmanlaşmalarını sağlamaktır.

Şehirler kaldıraç noktasıdır. Sürdürülemez şehirler, toplumun kalanını da beraberlerinde aşağı çekeceklerdir çünkü insan üretiminin ve tüketiminin çoğunluğu şehirlerde gerçekleşiyor ve tüm ürünlerin büyük çoğunluğu şehirler üzerinden hareket ediyor. Dahası, çoğu fikir ve kültürel eğilimler şehirlerden geliyor. Eğer yenilenebilir şehir kültürleri oluşturamazsak, başka bir yerde ne olduğunun pek de önemi kalmaz.

Permakültür tasarımcılarının sistemin tamamını düşünerek, besin üretimini ve habitat onarımını uygulayarak öğrendikleri şeyler, kentsel çevredeki insan ekolojisi üzerinde temel ve birincil uygulamaya sahiptir. Bu yüzden bu kitap yalnızca bahçecilik ile ilgili olamaz; aslında, yalnızca çeyrek kadar bir kısmı bununla ilgilidir.

Permakültür, apartman balkonlarında küçük saksı bahçeleri, hobi bahçelerinde alçakgönüllü fakat ilham verici parseller, dar şehir arka bahçelerinde mikrobesin ormanları, parklarda besin üreten vahşi yaşam bahçeleri ve kenar mahallelerde verimli çiftlikler tasarlamak için kullanılabilir.

Bu kitap, permakültür tasarımcıları ve uygulayanlarının yaklaşımlarında ve düşüncelerinde yeni bir derinlik, çok yönlülük ve çeşitliliği belgeliyor. İçinde şehirlerimiz için umut hikayeleri ve örnekleri var. Buralarda yaşayanlar ve onlardan ağır şekilde etkilenmiş olan vahşi ve evcilleştirilmiş doğa var. Permakültür şehirde tüm bu deneyimi şehir hayatının bütün işlevlerine uygulamamız için önce deneyimlendi sonra yazıldı.

Toby Hemenway’in Türkiye’de ilk kitabı Permakültür Bahçeleri büyük ilgi gördü. Permakültür Şehirde de aynı etkiyi yaratacak güçte bir kitap.

KADİR ÜÇVET,  MİMAR & SOSYOLOG


Öğrencilik döneminden itibaren başlayan ve mimari ofis proje hizmetleri ağırlıklı süregelen profesyonel meslek hayatında KADİR ÜÇVET ;Kansu Mimarlık, Genel Tasarım Aş, Yıldırım Sağlıkova Mimarlık, Meda Mimarlık, Eska İnşaat Aş., Bayındır İnşaat Aş., Tem Mühendislik Ltd. Mimari Bölümü, Nayman Mimarlık, Hakan Kıran Mimarlık, Öner Özyar Mimarlık, Oryataş İnş. Aş. ve MEDİPOL Eğitim ve Sağlık Grubu gibi önemli kuruluşlarda, projecilik alanının gerektirdiği tüm konularda, çizim hizmetlerinden ofis şefliği, müdürlüğü ve mimari proje koordinatörlüğü silsilesinde sırasınca çalışıp, hizmet vererek, mimarlık kariyerini oluşturmuş bir mimari proje hizmetleri mimarıdır. Özgeçmişinden ve portfolyosundan görülebileceği üzere (http://kadirucvet.blogspot.com.tr/)    Türkiye ve dünyanın çeşitli ülkelerindeki proje faaliyetlerinde tasarımcı, projeci ve uygulama denetleyici olarak  bulunmuştur.

Kadir Üçvet; Folklor Kurumu Derleme Araştırma ve Arşiv müdürlüğünü icra etmiş, sosyolog ve mimar, halk bilimci, halk oyuncu, derleme ve araştırmacıdır. Sosyoloji biliminin farklı alanlarında teorik ve pratik anlamda katıldığı etkinlik ve uğraşlarla; Kent Sosyolojisi, İletişim Sosyolojisi, Medya Araştırmaları, Toplumsal Hareketler ve Yakın Dönem Sosyolojisi üzerine araştırmalar yapmaktadır. Ayrıca felsefe, edebiyat, etnoloji, tarih ve sinema özel ilgiyle çalışma ve okumalar yürüttüğü ana hobileridir. Bu alanların teorik / deneysel kesişimlerini alarak “SİNEMASAL DÜNYA” isimli blog üzerinden yayınladığı yazılarıyla disiplinlerarası bütünlük arayışlarını sürdürmektedir. (http://ucvet.blogspot.com.tr/)

11 Mayıs 1964 Kütahya-Tavşanlı’da doğmuş, Yıldız Üniversitesi Mimarlık Bölümü’nü 1986 yılında bitirmiştir. Profesyonel olarak “Mimari Proje” tasarımı, yapımı ve yöneticiliği yapmaktadır. İstanbul’daki meslek yaşamı süresince, Türkiye’de ve uluslararası arenada pek çok projeye imza atmıştır. Çeşitli proje yarışmalarında derece ve ödülleri vardır.

"Kentlerimizin içinde bulunduğu durum, gün ve gün artarak devam eden kentsel sorunlar, sorunlara çözüm olarak sunulan kentsel dönüşüm uygulamalarının yarattığı yeni sorunlar ve tüm bu haller gerçekleşirken siyasi süreçler altında ilerleyen planlama kurumumuzun bilimsel işlevini yerine getiremeyişi, şehircilikte yeniden yapılanmanın gerekliliğini çok uzun zaman önce Türkiye’deki şehir planlama camiasının gündemine taşımış, fakat çözüm halen ortaya konamamıştır.

Planlama literatüründeki planlamaya dair tartışmaların, planlamanın bir bilimsel disiplin olarak görülmesi kadar eski olduğunu iddia etmek hiç de yanlış sayılmaz. Geleneksel planlamadan kapsamlı planlamaya, yenilikçi planlamadan mekansal planlamaya, müzakereci planlamadan katılımcı planlamaya, stratejik planlamadan savunucu planlamaya, etkileşimsel planlamadan işbirlikçi planlamaya, eşitlikçi planlamadan sayamayacağımız bir çok diğer farklı planlama yaklaşımının literatürde yer almasının nedeni de tam olarak bu çözümsüzlük halidir.

Her planlama kuramı aslında içinden doğduğu toplumsal yapı ve bu yapıyı şekillendiren sosyo-ekonomik ve siyasal süreçler üzerinden okunmalı ve bu bağlamda anlamlandırılmalıdır. “Bu bağlamdan bağımsız teknik ölçütlerle şekillendirilebilecek bir planlama kurumundan söz edilemez” (Şengül, 2004: 20). Bunun yanı sıra, her planlama paradigması ve öngördüğü kurumsal yapılanma, mevcut sorunların çözümünden öte geleceğe dönük bir kent tahayyülünü ortaya koymaktadır (Şengül, 2004: 20). Her planlama yaklaşımı, temeline kentteki belli bir toplumsal yapıyı oturtur ve kuramı bunun üzerine kurar. Bu değişkenler çerçevesinde ortaya atılan her yeni kuramın aslında bir planlama sürecinden öte, toplumsal yapıyı şekillendirici hedefleri vardır; sadece planlama sürecine dair değil, kent yönetiminden, yönetilecek toplumsal yapının karakterine, kente nasıl müdahale edileceğinden, bu müdahale biçimlerinin neye göre şekilleneceğine kadar bir çok kritik noktaya dair çeşitli saptamalarda bulunur.

İşte tam da bu noktada aslında “kent” dediğimiz alanı nasıl tanımladığımız önem kazanmaktadır. De Landa’nın (2006: 6) tanımıyla kent heterojen bir bileşkedir. Bu heterojenlik, sadece toplum içindeki farklı etnik gruplar ya da mekansal bakıldığında farklı fiziksel özelliklere sahip mahalleler olarak okunmamalıdır. Kent; farklı etnik kökenler, kültürel değerler ve ekonomik sınıflardan gelen insanlar bir yana; bu insanların kente geliş süreçlerinden, bu süreçleri doğuran siyasi, toplumsal ya da ekonomik kırılma noktalarına; yaşadıkları mahallelerin soyo-kültürel yapılarından, bu mahallerin oluşum süreçleri ve hatta sosyo-ekonomik ve kültürel olarak kente katkılarına; yine aynı yerleşim alanlarının kente dair belirlenen sorunları içerip içermemesinden, sorunun kaynağı ya da kendisinin bu yaşam alanı ile özdeşleşmesine kadar bir çok farklı yatay ve dikey bileşkelerden oluşur. Bu her bir bileşke arasındaki farklı ilişkisel ağların, düzensiz bir şekilde çakışmalar ve paralellikler içererek oluşturduğu çözülmesi çok zor bir düğüm yaratmasıdır, kent. Bu düğümü çözmek ve ipi bir ağ gibi düzenli bir hale getirmek; düğümün dışında kalan iplikleri de katarak, çözülmesi çok daha zor, güçlü bir düğüme çevirmek; küçük düğümleri çözmek ve ağın ortasında güçlü bir düğüm bırakmak, vb. gibi pek çok farklı senaryo, önümüzde duran ve adına planlama kuramları denen külliyatı oluşturmuştur.

Dünya üzerinde daha önce deneyimlenmiş olan, savunucu, katılımcı, eşitlikçi, dayanışmacı gibi alternatif planlama örneklerinin Türkiye’de az rastlanır olduğu kabulü üzerinden inşa edilen bu çalışma; son yıllarda güncelliğini her daim korumuş olan kentsel dönüşüm süreci ve bu sürece karşı yıllardır verilen mücadelelerdeki kısır döngüyü kırmak adına, daha önce deneyimlenmiş bu alternatif planlama modellerini doğuran sürecin, Türkiye’de yaşanan planlama süreçleri ile benzerlikler içerdiğini savunur. Bu nedenle, yeni alternatif modeller üretmenin ya da mevcut üretilmiş olan alternatif yaklaşımların deneyimlenmesinin ne denli önemli olduğuna işaret eder. Çalışma, daha önce de belirtildiği üzere, her bir kuramın, ortaya çıkmış olduğu toplumsal yapı içindeki ihtiyaçtan doğduğunu kabul eder ve bunu değerli bulur; diğer kuramları eleştirmek ya da en ideal planlama kuramı şudur gibi bir tez ortaya atak niyetine sahip değildir.

Çalışma, günümüz uygulamalarındaki yanlışlıklar, planlamanın etik sorunsalı, son dönem projelerdeki katılım eksikliği ve katılım talebinin reddi, bilimden uzak uygulanan başarısız projeler ve kentsel dönüşüm projeleri karşısında birlik halinde hareket edemeyen ya da etse bile çoğunlukla başarısız olan mücadele alanlarını düşünerek; planlama etiğine sahip, planlamanın bilimsel doğrularını savunan bir camia ile bu kuramsal külliyat içinden “savunucu planlama” (advocacy planning) yaklaşımını masaya yatırmayı talep eder. Günümüz siyasi ve toplumsal yapısı içinde; yaşam alanlarımız bir bir dönüştürülüyor ve hatta yok ediliyorken, karar süreçlerinde söz alamayan bir kentli olarak; planlamada katılım, eşitlik, adalet, kent hakkı gibi kavramları her daim savunan bir plancı olarak; ve yaşanan süreçlerdeki “kent toprağını, kentsel dönüşüm adı altında rantsal bölüşümün en önemli sermayesi olarak görme halini en masum tanımlamayla—yönetimin adil olmayan yaklaşımı” olarak okuyan bir vatandaş olarak; savunucu planlamayı bir çıkış noktası olarak görebilir miyiz sorusunun cevabını aramaktadır.

Paul Davidoff, savunucu planlama modelini geliştirirken, yalnızca planlama sürecinin kendisine dair değil, aynı zamanda da plancılara ve planlama öğreticilerine dair de düşünmüş ve çeşitli eleştiriler getirmiştir. Bundan elli yıl önce gerçekleştirilmiş olan bu eleştirilere bugün halen Türkiye’den bir cevap verilemiyor olması ve elli yıl gecikmeli olarak aynı yanlışların Türkiye sınırları içinde tekrarlanıyor olması; savunucu planlama ve diğer alternatif planlama modellerini yeniden tartışılmaya açmanın ne kadar önemli olduğuna işaret etmektedir.

Üç bölümden oluşan bu çalışmada; birinci bölümde, savunucu planlama yaklaşımının temelleri; ikinci bölümde, bu yaklaşımın doğuşunda kentsel dönüşümün yeri; üçüncü bölümde ise, Türkiye’de yaşanan kentsel dönüşüm süreçleri içinde savunucu planlamanın gerekliliği üzerinden bir tartışma yürütülecektir."

Bu makale Türkiye kentleşmesi deneyimi ve şehircilik yazınından yola çıkarak iki hat üzerinden, popülist politikaların şehirdeki en belirgin tezahürü olan gecekondulara dair kuramsal ve tarihsel bir tahlil gerçekleştirmek üzere yazılmıştır. Birinci hat, bir kentsel barınma biçimi olan gecekondunun nasıl olup da geniş halk kesimlerinin siyasi eylemliliğinin ve farklı bir çeşit iktidar dilinin üretildiği mekân olduğunu sorgular. Burada, ezilmişlik ve aşağılanmışlık mefhumu ortaya çıkar ve esasında işaret ettiği Türkiye’nin son otuz yılına damgasını vurmuş olan mağduriyetin farklı bir düzlemde inşasıdır. İkincisi, gecekondu fikrinin hangi toplumsal safhalardan geçerek Türkiye kentsel yazınının belki de en önemli kavramsal aygıtı olduğunu anlamaya çalışır. Bu iki güzergâhı izleyen yazı 1960’ların –ve kısmen daha öncesinin- Cumhuriyet gazetesi arşivinden faydalanarak 27 Mayıs’ın öncesi ve sonrası evreleri de takip eder. 1960’lar kritik öneme sahiptir, çünkü devletin mekânsal süreçler üzerindeki gücünü kullanarak mülksüz halk kesimlerinin topraklandırılması yönündeki arayışın çok kısa zamanda yerini kitlelerin ve göçün nicel gücü karşısında karamsarlığa bıraktığı bir zaman dilimini temsil eder.

This article suggests that two main lines of inquiry is necessary to grapple with the debate on the slum housing, the gecekondus, in Turkey. Employing a theoretical and historico-geographical grasp, the first line of inquiry adopts a political response regarding how and why wide swaths of urban populace gained new methods of urban activism throughout the 1950s and 1960s and how these new immigrants became articulated in mainstream media both as culprits and victims. Here, the titular notion of the humiliated and the insulted enters the fray to engender an oft-quoted feature of Turkish politics in the last three decades: the neverending quest to score political points via cultural injuries. The second line of inquiry discussed here focuses upon the theoretical uses and epistemological construct of the concept itself: gecekondu. The concept itself is the lynchpin of much debate and has a peculiarly central role in Turkish urbanism. These themes are critically studied using the 1960s newspaper archives –and to a lesser extent archives of the earlier decades. 1960s is perhaps the most crucial decade in developing an understanding on urban question in Turkey, since it represented the breaking point in which the optimism surrounding the state’s power over urban space was gradually replaced by the awe and pessimism that is borne out of the sheer immensity of newcomers and their newfangled political power.

Mimari ya da şehir inşa etmek salt olarak fiziksel olanı imâr etmek değil aynı zamanda insan ve cemiyeti inşa etmek demektir. İnsan, şehri inşa ettiği gibi şehir de insanı inşa eder. Mahalleler veya şehirler, sadece fiziki yapıları değil idari, sosyal ve kültürel mahiyeti de gösterir. Mekânını yitiren insan, kendini yitirmiştir. Nitekim medeniyetler, şehirler üzerinde yükselmiştir. 18. yüzyılla başlayan 19. yüzyılda büyüyen sanayileşme,
kentleşme olgusunu meydana getirmiştir. Ortaçağ kent olgusunu yitiren Avrupa, düşünce geleneğinin pozitivist, seküler ve maddiyatçı yaklaşımı paralelinde kentler inşa etmiştir. Sanayileşmenin sonrasında 1970’lerde yaşanan ileri teknoloji/high tech süreci, maddi evren ve düzeni simülatif düzene dönüştürmüştür. Bu çalışmada Baudrillardcı yani simülasyon kuramı üzerinden kadim İslam Medeniyeti’nden ( -تمدن-temeddün) koparak mekânın ve şehrin dolayısıyla gerçekliğin nasıl kaybedildiği
konu edinilecektir.

Antakya şehri Türkiye’nin güneyinde yer alan Hatay ilinin önemli şehirlerinden biridir. Coğrafi açıdan sahip olduğu avantajlardan dolayı şehir, tarihin her döneminde çok sayıda medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Antakya şehir nüfusu, Hatay’ın anavatana katılmasından sonra 1940 yılından günümüze kadar sürekli olarak artmıştır. Nüfus artış hızının en yavaş olduğu dönemler 1940-1945 ile 1990-2000 yılları arasındaki dönemdir. Nüfusun en hızlı şekilde artış gösterdiği dönemler ise 1950-1965, 1975-1980 ve 2000-2013 yıllarını kapsayan dönemlerdir. Nüfus artış hızlarındaki bu değişimlerin temel sebepleri kırdan kente göçlerin artması, sanayi tesislerin yoğunluk kazanması, şehrin sunduğu hizmetlerdeki artışlar ve idari yapıda meydana gelen değişimlerdir.1950’li yıllarda özellikle göçlerle birlikte hız kazanan şehirleşme hareketleri sonucunda şehirsel fonksiyonlar gelişmiş ve çeşitlilik göstermiştir. Sosyal, kültürel ve ekonomik amaçlara hizmet eden tesislerin artmasıyla şehir mekânsal açıdan hızla gelişmiştir.
Antakya’nın stratejik konumu ve önemli ulaşım yolları üzerinde bulunması kuruluşundan günümüze kadar tarihi ticaret merkezi olarak varlığını sürdürmesini sağlamıştır. Hatay’ın büyükşehir statüsü kazanmış olması, yatırımların daha da artmasını sağlayacaktır. Bu nedenle Antakya şehri, merkezi yönetim anlayışıyla daha düzenli bir mekânsal gelişim gösterecektir. Nüfusun miktar ve nitelik açısından gelişmesiyle birlikte Antakya bölgesel ve ulusal anlamda en önemli şehirlerden biri olacaktır.
ANAHTAR KELİMELER: Antakya, Şehir, Nüfus, Yerleşme, Merkez Ekonomi, Hizmet, Kültür, Tarım, Ticaret.

Antioch City located in the south of Turkey is one of the most important cities of Hatay province. The City has hosted many civilizations in every period of history due to its geographical advantages. Antioch City population has continuously increased from 1940, when Hatay joined to the homeland, to today. Periods in which the population growth rate were the slowest are periods between 1940-1945 and 1990-2000. The periods where the population increased most rapidly are the periods covering 1950-1965, 1795-1980 and 2000-2013. The main reasons for these changes in the population growth rate are the increasing in the migrations from rural areas to urbans, intensity of industrial facilities, the rising of the services offered by the city and changes occuring in the administrative structure. Urban functions improved and diversified as a result of urbanizations accelerated especially due to migrations in the 1950s. The city rapidly developed spatially thanks to increasing in social, cultural and economic facilities.
The strategic location of Antioch and its locating on important transport routes have provided that this city has maintained its existence as a historical trade center from establisment until today. Investments in Hatay will increase due to it’s metropolitan status. Because of this, Antioch city will show a more regular spatial development thanks to the central management approach. Antioch will be one of the most important cities regionally and nationally with the development of the population in terms of quantity and quality.
KEY WORDS: Antioch, City, Population, Settlement, Centre, Economy, Service, Culture, Agriculture, Trade.

Coğrafya bilimi, doğay ila insan arasındaki etkileşimi inceler. Geçmişte, doğa
insan üzerinde etkili iken, günümüze yaklaştıkça insanın bilgi birikimi artmış ve
insan doğa üzerinde daha fazla etkili olmaya başlamıştır. Bununla birlikte, şehirlerin
doğal ortam şartları gözetilmeden oluşturtulabilecek yapay ortamlar olduğu fikri
oldukça yanlıştır. Aksine, medeniyetin sahip olduğu bilgi birikimi arttıkça, Fiziki
Coğrafya şartlarının daha fazla dikkate alınması gerektiği ortaya çıkmıştır.
Günümüzde, birçok bilim, şehir olgusunu incelemektedir. Coğrafya da
bunlardan biridir. Yerleşme coğrafyasının bir alt dalı olan şehir coğrafyası, şehirleri
salt beşeri bir oluşum olarak değil, doğal ortamda oluşturdukları etkiler ve doğal
ortamdan nasıl etkilendiklerine dair soruları da ele almaktadır. Coğrafyacılar,
şehirleri daha iyi anlamlandırabilmek adına Jenetik, morfolojik, fonksiyonel, kültürel
jenetik olmak üzere zaman içinde birçok sınıflandırma yapmışlardır. Bu tez
çalışmasında sadece tek bir akıma bağlı kalınmamıştır. Fakat bununla birlikte
çalışmada fonksiyonel akımın ön planda olduğu söylenebilir.
Günümüzde şehir coğrafyası çalışmalarında genellikle tek bir şehir ele
alınarak çalışılmaktadır. Bu noktada tez Coğrafi bir bölge içinde yer alan şehirleri ele
alması dolayısıyla şehir coğrafyası çalışmalarından ayrılmaktadır. Dolayısıyla birçok
sorunla başedilmek zorunda kalınmıştır.
Tezin ilk aşamalarından son aşamasına kadar, değerli fikir ve bilgilerini
esirgemeyen, tez danışmanım sayın Prof. Dr. İsmet Akova’ya en içten teşekkürlerimi
sunarım.
Çalışmalarımda bana destek olan, İstanbul Üniversitesi, Beşeri ve İktisadi
coğrafya anabilim dalı üyeleri, Prof. Dr. Süheyla Balcı Akova, Prof. Dr. Özlem
Sertkaya Doğan, Prof. Dr. Mesut Doğan, Doç. Dr. Orhan Gürbüz, Doç. Dr.
Muzaffer Bakırcı, Doç. Dr. Mehmet Bayartan, Doç. Dr. Selma Akay Ertürk, Yard.
Doç. Dr. Aylin Yaman Kocadağlı ve Araş. Gör. Merve Zayım’a teşekkürlerimi bir
borç bilirim. Ayrıca çalışmalarımda desteğini esirgemeyen, Selin Yenici ve Dr. Belgin Sol’a
teşekkür ederim. TÜBİTAK Bilim İnsanı Destekleme Daire Başkanlığı birimine
2211-A Genel Yurt İçi doktora burs kapsamında sunduğu desteklerinden dolayı
teşekkürlerimi sunarım.
Son olarak, karşılaştığım zorluklar karşısında beni yalnız bırakmayan ve
daima destekleyen aileme teşekkür ederim.

İnsanın şehir kurma çabaları kendini tanımlaması, varlığına anlam atfetmesi ve hayatını devam ettirme arzusu ile yakından ilişkilidir. Şehir, insanın sosyal yaşamını düzenlemek ve toplumsal ilişkilerini yönlendirmek amacıyla oluşturduğu bir üründür. Roma İmparatorluğu şehirlerin imparatorluğuydu. Roma şehirleri ise Roma uygarlığının yapısını oluşturan kültürel, dini, sosyal ve politik bir sistemin kalesiydi. Roma'nın toprakları genişledikçe, yeni şehirler ve kasabalar kuruldu. Kentsel birimlerinin kurulma amacı askeri güvenliği sağlama, toprakları idare etmeyi kolaylaştırma ve hakimiyet altına alınan bölgelerden ekonomik anlamda yararlanmanın yanı sıra Romalılaşma sürecine hız kazandırmaktı. Yeni şehirlerde klasik şehir planlamasının örnekleri gözler önüne serilmektedir. Romalılar kent planlaması ve mimaride Yunanlılar ve Etrüsklerden etkilenmişler, ancak kendilerine özgü teknik ve yeniliklerle kentleri yeniden biçimlendirmişlerdir. İhtişamlı, etkileyici, süslü anıtsal yapılar inşa eden Romalılar hem estetik açıdan hem de kullanım açısından oldukça başarılı mimari yapılar ortaya koymuşlardır. Günümüzde küreselleşme olgusu kentleri standartlaştırsa da yaşadığımız şehirler birçok açıdan klasik kentin devamı niteliğindedir.
Abstract
The efforts of human to establish cities are closely related to self-definition, to attribute meaning to his existence and to willingness to continue his life. The city is a product formed by human to organize social life and to direct social relations. The Roman Empire was the empire of cities. The Roman cities were the fortress of a cultural, religious, social and political system that constituted the structure of the Roman civilization. As the Roman territory widened, new cities and towns were established. The purpose of establishing urban units was to expedite the process of Romanization, in addition to providing military security, facilitating land administration, and benefiting from the dominated regions economically. Examples of classical urban planning were reflected in new cities. The Romans were influenced by the Greeks and Etruscans in urban planning and architecture, although they reshaped the cities with their distinctive techniques and innovations. The Romans who built magnificent, impressive, elaborate
monumental buildings have produced quite successful architectural structures in terms of both aesthetics and use. Even though the phenomenon of globalization has standardized the cities at the present time, the cities we live in are continuation of the classical city in many respects.

Bu çalışmada,  şehir kavramı çerçevesinde şehirler hakkındaki yaklaşımlar ele alınmıştır. Marx, Engels, Weber ve Simmel, kentleşme olgusunu yaşanan toplumsal değişimleri merkeze alarak açıklamaya çalışmıştır. 1920’ler de ortaya çıkan Chicago Okulu  ise kentleşmeyi  rekabet, hakimiyet ve iktidar gibi kavramlarla açıklayarak,mekansal farklılaşmaları doğal ve değiştirilemez bir süreç olarak kabul etmiştir.  1970’lerde kenti  kapitalist  üretim  süreçleriyle  birlikte  inceleyen Çağdaş Kent Sosyolojisi ortaya çıkmıştır. Lefebvre, Castells ve Harvey’in öncülük ettiği bu yaklaşım, Chicago Okulu’nun özellikle kentsel gelişimin yarattığı eşitsizlik ve çelişkileri doğal gören yaklaşımlarını eleştirmiştir. Son olarak çalışmada İslamiyet’in getirdiği anlayış biçimi ile şekillenen ve siyasi, askeri, dini, ekonomik ve kültürel yönden pek çok sebepleri dolayısıyla oluşturulan yerleşim birimleri olarak İslam şehirleri ve bu alandaki çalışmalara yer verilmiştir.

Bu rapor son yıllarda hem akademik camiada hem de yerel ve ulusal politikacılar ve bürokratlar nezdinde giderek daha fazla tartışılan metropoliten kent yönetişimini konu edinmektedir. Bu çalışmada hem teorik olarak kentsel reform hareketleri ve metropoliten yönetişim modelleri incelenmekte hem de farklı ülkelerden seçilen örnekler ele alınmaktadır. Ayrıca yönetimler arası hizmet bölüşümü ve finansman modelleri, avantaj ve dezavantajlarıyla birlikte etraflıca değerlendirilmektedir. Seçilen metropoliten kent örneklerinin dünyanın farklı coğrafyalarından gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeleri kapsamasına ve farklı kentsel yönetişim modellerine örneklik oluşturmasına dikkat edilmiştir.
Bu raporda kullanılan “kentsel yönetişim” veya “metropoliten yönetişim”, tek kademeli, iki kademeli, gönüllü işbirlikleri ve özel amaçlı yönetimler olmak üzere dört model bağlamında ele alınmaktadır. Metropoliten kent yönetiminin organlarının oluşumu ve organlar arası ilişkilerini incelememizi sağlayan “kurumsal yönetişim” bağlamında ise belediye başkanı-meclis modeli, profesyonel yönetici-meclis modeli ve komisyon modeli arasında ayrım yapılmaktadır.

Birinci kitap bize, görgül temelli, olup biteni betimlemek üzerine kurulmuş “Görgül Bir İzmir Modeli”ni anlatırken, ikinci kitap gelecekteki uygulamaları yönlendirme ereğiyle “Normatif Bir İzmir Modeli”ni kurgulamaya çalışacak.
.
Birinci kitapta İzmir Belediyeciliğinde 2004-2018 döneminin tarihsel bir anlatısı kurgulanmakta.

Bu yazı, Ankara kentinin sahip olduğu mimari değerlerin sosyal hayata ve ekonomiye katılabilmesi için yeni bakış açıları önermektedir. Kentin mimarisinin yirminci yüzyıldaki şekillenme süreci eleştirel bir gözle ele alınarak kazanç ve kayıpların neden ve niteliği sorgulanmakta, tekrar eden kentten kaçış süreçleri ortaya konularak tekrarlayan değer yitiminin sonlandırılabilmesi için bütünsel bir bakış açısına ihtiyaç olduğu vurgulanmaktadır.

Çocukluğumun, her içinden geçişimde bedenimi ürperten büyülü, gizil ve mistik kapısının önündeyim, künyeye bakıyorum: İlbade Mezarlığı. Anadolu’daki Müslüman-Türk varlığının “gerçek mühürlerinden” bir tanesidir. Yaklaşık 800-850 yıldır Türk mezarlığı olan İlbade mezarlığı, 1750 metreyi bulan duvarla çevrilidir. Mezarlıkta Selçuklu Devleti, Beylikler ve Osmanlı Cihan Devleti döneminden gelen, bu dönemlerin farklı biçimlerini, özelliklerini ve tasarımlarını temsil ederek tarihsel bir bellek sunan, şu anda 8 bini kayıt altına alınmış binlerce mezar; bunların mezar taşı, şahide, kaide, sanduka ve diğer parçaları bulunur. Bu yönüyle İlbade mezarlığı, Denizli’nin Türk yurdu olmasının tapu kaydıdır.

Yayın Tarihi: Mart 2016

İktisadi faktörlerin bir şehrin oluşumunda nasıl etkili olduğunun en güzel örneğini Adapazarı şehri vermektedir. Ada diye tabir edilen bölgede kurulan pazar şehrin adının da oluşmasına vesile olmuştur. Osmanlı Devleti zamanında pazarı ile meşhur olan bu bölge pazarın da etkisiyle zamanla gelişmiş ve müstakil bir kaza merkezi olmuştur. Kocaeli sancağının en önemli kazalarından olan Adapazarı özellikle 20. yüzyıla girerken sancak merkezi İzmit’i birçok alanda geri bırakmış ve nihayetinde 1954 yılında ayrı bir il merkezi olmuştur.
olduğunuz bu çalışma 4 bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde idari yapı anlatılmıştır. Bu bölümde şehrin günümüze gelinceye kadar idari yapısındaki değişim incelenmiştir. Kitabımızın ikinci bölümünde kentteki sosyal hayattan esintiler sunulmuştur. Üçüncü bölümde ise Milli Mücadele ve Cumhuriyet dönemleri ile ilgili çalışmalara yer verilmiştir. Kitabımızın son bölümünde ise kentteki iktisadi hayatın tarihi ile ilgili çeşitli bilgilerin yanı sıra Adapazarı İslam Ticaret Bankası, Adapazarı Emniyet Bankası, Adapazarı Demir ve Ahşap İmalathanesi gibi İktisat Tarihinde iz bırakmış kurumların tarihini de bulacaksınız.