Nüfus Politikası

Hâkimiyet-i Milliye Bayramı, Cumhuriyet’in kurucu kadrosunun kabul ettiği ilk bayram geleneğidir. 23 Nisan 1920’de kurulan TBMM’yi kurumsallaştırmak gibi bir işleve sahip olan bu bayram, erken Cumhuriyet yıllarında çocuklara hasredilmiştir. Hâkimiyet-i Milliye Bayramı’nı çocuklara hasretmenin temel sebeplerinden birinin
ideolojik, diğerinin ise maddi olduğu söylenebilir. Bu yıllarda, çocukluğu bir kültürel kategori olarak özneleştiren Cumhuriyet yönetimi, çocuklara devrimin taşıyıcısı olduklarını telkin etmiştir. 23 Nisan, taşımış olduğu bu ideolojik boyutun yanı sıra, devletin nüfus arttırıcı refah siyasetini de dışa vurmuştur. 23 Nisan etkinliklerinin kurumsal öznesinin TBMM değil de, siyasi iktidarın denetimindeki bir hayır kurumu olan Himaye-i Etfal Cemiyeti (Çocuk Esirgeme Kurumu) olmasının nedeni budur.

ÖZ Bu araştırmanın amacı Türkiye'de uygulanan nüfus politikalarının lise coğrafya ders kitaplarında yer alan nüfus konularına etkisini incelemektir. Bu amaç doğrultusunda 1923-1963, 1964-1982, 1983 yılı ve sonrasında lise düzeyinde okutulan ders kitapları incelenmiştir. Araştırmada, genel tarama modeli kullanılmıştır. Elde edilen veriler, nitel araştırma analizlerinden biri olan doküman incelemesiyle analiz edilmiştir. Verilerin analiz edilmesiyle birlikte 1923-1963 yılları arasındaki uygulanan nüfusu artırmaya yönelik politikaların ders kitaplarına yansıdığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu dönemde izlenilen nüfus politikası ders kitaplarında, doğal nüfus artışının yeterli olmadığı ve kalkınma için daha fazla artışın sağlanması gerektiği şeklinde vurgulanmaktadır. 1964-1982 yılları arasında nüfus artış hızını azaltmaya yönelik politika yapılmıştır. Bu dönemde yapılan politikalar ilk yıllardaki ders kitaplarına yansımamış ancak sonraki yıllarda okutulan ders kitaplarında yer almıştır. Bu kitaplarda nüfusun hızlı artışının üzerinde durulması gereken bir sorun olduğu ve bağımlı nüfusu artırdığı gibi ifadelerin yer aldığı görülmektedir. 1983 ve sonrasındaki dönemde okutulan ders kitaplar incelendiğinde belirli bir planlamanın yapılması gerekliliği üzerinde durulduğu görülmektedir. Sonuç olarak ders kitaplarında nüfusu artışını yükseltmeye yönelik politikaların izlendiği dönemde nüfus artışının sürekli olarak olumlu yönlerinden, nüfusu artış hızını azaltma yönünde politikaların izlenildiği dönemde ise nüfus artışının olumsuz yönlerine vurgu yapıldığı görülmektedir. Daha nitelikli bir eğitim süreci için öğretilecek konuların farklı boyutları birlikte ele alınmalıdır.
ABSTRACT
The purpose of this research is to examine the effect of population policies enacted in Turkey on population topics in high school textbooks for geography course. For this purpose, the textbooks that were taught at high school level in 1923-1963, 1964-1982, and 1983 were examined. General screening model was used in the study. The data were analysed by document analysis which is one of the qualitative research analyses. As a result of the analysis of the data, it is seen that the policies towards increasing the population between the years 1923-1963 were reflected in the textbooks. For this period, the implemented population policy was reflected in textbooks stating that the natural increase of population was not sufficient and a steady increase in population was needed for development. Between 1964 and 1982, a policy was made to reduce the population growth rate. The policies made in this period were reflected in the textbooks during not the first years, but the following years. In the text books of those times, it is seen that the rapid increase in the population was regarded as a problem and it increased the dependent population. When we examine the textbooks that were taught in the year 1983 and later, it is seen that there is a need for a certain planning. As a result, in the textbook, in the periods when policies towards increasing population growth were observed, it was observed that population increase was reflected as positive, while in the periods when policies towards decreasing population growth were followed, negative aspects of population growth were emphasized. For a more effective education process, diverse aspects of the content to be taught need to be taken into consideration.

In today‟s world, any kind of future planning made by countries are centered upon their total
population number and population‟s characteristics. The rules determined and applied by the
authorities in order to provide solutions to the problems encountered in the society play an
important role in determining the population policies. Population policies cover all the measures
taken by states to influence the size, age structure, increase, decrease status, distribution or quality
of the population (Eryurt et al., 2013: 138; May, 2012: 42; Serper, 1980; 9). Although different
definitions are made regarding population policy, all definitions are formed within the definition of
the United Nations‟ Population Fund (UNPF). Population policies include the coordinated actions
that national governments purposefully carry out to influence the three main demographic variables
which are birth, death and migration. The focus of population policy is based on the approaches
regarding fertility.

Ülkelerin nüfusu ana politika konularının başında gelmektedir. Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nde de kuruluşundan bu yana nüfusla ilgili pek çok politika geliştirilmiştir. 1950’lere kadar (savaş ve göçlerden dolayı sayının oldukça azalmış olmasından) nüfusun plansız ve kontrolsüz artırıldığı görülmekteyken, DPT’nin kurulmasıyla planlı ve nüfusun azaltılmasına yönelik politikaların yürütüldüğü, ana hatları ile söylenebilir. AK Parti Hükümetleri, bilhassa 2008 yılından itibaren nüfusun hem nicelik hem de nitelik yönünden artırılması yönünde politikalar benimsemiştir. Çalışmada, 2008’den önceki dönemlerin betimsel anlatımından sonra; CHP, MHP, HDP, TOBB, TÜSİAD, AB ve benzeri paydaşlar üzerinden söylem ve içerik analizi kullanılarak 2008’den sonraki dönemde uygulanan ve doğal nüfus artışına dayalı politikalar ele alınmıştır. Yapılan analiz sonucunda ekonomik kalkınma hedefleri olan kurumlar, yaşanan demografik değişimin iyi değerlendirilerek gerekli önlemlerin alınması durumunda, nüfus artışının Türkiye’nin yararına olacağını ifade etmiştir. Bunun yanında sosyal, siyasi ve insani kazanımları ön planda tutan kurumlar ise kadın kimliği üzerinden bu tür politikaların yürütülmesinin doğru olmadığı, ekonomik kalkınmadan çok sosyo-ekonomik ve siyasal gereksinimlerin karşılanması gerektiği görüşüne sahiptir.

The population of countries is one of the main policy issues. Since the establishment of the Republic of Turkey, many policies have been developed related to the population. Until the 1950s (due to the wars and migrations, the number of the population was reduced), it was seen that the population was increased unplanned and uncontrolled; with the establishment of SPO, it can be roughly said that the planned policies are carried out for population reduction. The AK Party governments have adopted policies, especially since 2008, to increase the population both quantitatively and qualitatively. In the study, after the descriptive expression of the periods before 2008, by using the discourse and content analysis on CHP, MHP, HDP, TOBB, TÜSİAD, EU and similar stakeholders, policies based on natural population growth, which were implemented in the period following 2008, were discussed. As a result of the analysis, institutions with economic development goals state that an increase in population will be benefited by Turkey as long as the demographic changes are well-evaluated and due precautions are taken. In addition, the institutions that prioritize social, political and human achievements have the view that it is not right to carry out such policies over women's identity, and that socio-economic and political requirements rather than economic development should be met.

II. Mahmut döneminin önemli gelişmelerden biri de ülke genelinde gerçekleştirilmiş olan nüfus sayımlarıdır. İlk nüfus sayımı çalışmaları 1828-29 yılında başladı. Ancak bu ilk sayım Osmanlı-Rus savaşı nedeniyle tamamlanamadı. Savaşın bitmesi üzerine 1830-31 tarihinden itibaren nüfus sayımlarına yeniden başlandı. Bu nüfus sayımları Hısnımansur Kazasında da yapıldı. Hısnımansur Kazasında, 1835-1836 (H.1251) yılında yapılan nüfus sayımı verileri ışığında, kazanın demografik yapısı tespit edilmeye çalışıldı. Adı geçen nüfus defterine göre, merkezi bugünkü Adıyaman ili olan Hısnımansur kaza merkezi başta olmak üzere, kazaya bağlı nahiye, köy, aşiretler ve oymakların nüfus verilerinin yanında, kazada yaşayanların meşgul oldukları meslekler incelendi. Kazada bulunan devlet görevlilerinin tespitinin yanında sosyal yapı hakkında fikir veren ağa, bey, efendi, dede, molla ve keşiş gibi unvanlar ile yaygın olarak kullanılan lakaplar üzerinde duruldu. Ayrıca kişi isimlerinin yöresel söylenişleri ile orijinal halleri verildi. Yine nüfus defterinde kayıt düşülmüş olan yaygın hastalıklar tespit edildi. Adı geçen nüfus defterinin verileri ışığında, XIX. yüzyıl başlarında, Hısnımansur Kazasında icra edilen zanaatlar ve meslekler tespit edilerek açıklandı. II. Mahmut döneminin diğer önemli yeniliklerinden biri Asâkir-i Mansûre-i Muhammediye’nin kuruluşudur. Hısnımansur Kazasında bu yeni orduya katılanlar hakkında bilgi verildi. Ayrıca nüfus sayımı sırasında gurbette olanlar ve bunların nerelere gittikleri de tespit edildi
Bu çalışmanın amacı Tanzimat Döneminin hemen öncesinde, başkentten uzak, Anadolu’nun güneyinde bir şehir olan Hısnımansur’un demografik yapısını tespit etmektir. Bu çalışma sayesinde şehirdeki nüfus yapısı, dini yapı, sosyal ve hiyerarşik statüler, iş gücü ve icra edilen meslekler ortaya konmuştur. Çalışmanın temel kaynağını Osmanlı Arşivi’ndeki nüfus defterleridir. Ayrıca ilgili literatürden de istifade edilmiştir.

İçerik
Yerleşim yerleri nüfus projeksiyonu yapma gereği ve Diyarbakır örneği
Yöntem:
Nüfusun gelecekteki durumunu tahmin etmek
Senaryolar:
Diyarbakır nüfusu ve bu nüfusu oluşturan dinamikler önümüzdeki 20 yıl içerisinde nasıl değişebilir?
Projeksiyon çıktıları:
Diğer idari kayıtlarla birlikte değerlendirme
Genel Değerlendirme