Türkiye'de Toplumsal Yapı

Türk Devletlerinin en küçük çekirdeğini aileler oluşturur. Aileler arasında kan bağı bulunmaktadır. Aile tipinin değişmesi tüm sosyal yapıyı etkiler. Aile sistemi hem siyasi hem de sosyal yapıya yansımıştır. "Küçük Aile" tabirine sahip ailelere topluma hür fertler yetiştirmek imkanına sahiptir. Ata-erkil toplum yapısına sahip olmasına rağmen kadınlara da ön planda yermiştir. Eski Türk toplumunda kadınlar ata binip ok atar, spor yapar, savaşlara katılır, namus ve iffetine düşkünlüğüyle itibar sahibi olup muharebe alanında düşman eline geçmesi büyük zillet sayılırdı. Öğüş anlamına gelen ailelerin birbiriyle birleşmesi sonucu " Urug" ortaya çıkmıştır. Uruglarında birleşmesi sonucu " Boy" meydana gelmiştir. Boylarda adaleti düzenlemek ve gerektiğinde silah yardımıyla boyun menfaatini korumak adına bir "Bey ya da Beğ" bulunurdu. 1 Bu boy beyleri mahiyetli birliği ve belirli bir askeri gücü vardır. Türk Boyları şahıs adlarıyla kurulmadı ve boy beyleri de seçimle başa gelmiştir. Boyların birleşmesi sonucunda Bodunlar ortaya çıkmıştır. Toprağın büyüklüğü ve nüfusa göre yönetenlere "Yağbu" adı verilir. Bodunların birleşmesiyle siyasi yapının en üst makamı olan "İl" ortaya çıkmıştır. Eski Türk Devletlerinde İl; bodun başkanlarının yasama ve yürütme yetkisini bütün ülke topluluğuna eşit şekilde dağıtılması için hakana devredilir. Eski Türkçe'de "İl" kavramı V.Thomesen'e göre " siyasi bakımdan müstakil ve muntazam teşkilatlı millet" demektir. 2 İl kavramı, milleti, refahı, huzur ve barışı içinde yaşayan bir siyasi kuruluştur.3

1960 Sonrası Türkiye’sinde Toplumsal Değişimin İncelenmesi başlığını taşıyan bu çalışma adından da anlaşılacağı üzere 1960’larla başlayan ve günümüze kadar gelen özellikle de 2000 yılına kadar olan süreçle sona ermektedir.
This study, which has the title of Examination of Social Change in Turkey after 1960, is concluded with the process starting from the 1960s and coming up to the present day, especially until 2000.

Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Türkiye’nin Toplumsal Yapısı’nın ilk

baskısı 2014’te yayınlandı. Aradan geçen sürede Türkiye’de siyasal

alanda birçok önemli gelişme yaşandı. Bir darbe girşimi

yaşandı. Bu darbe girişimine verilen toplumsal tepki örneğine

rastlanmayan türden. Darbe girişimine kalkıştığı kuvvetle muhtemel

grup ve işbirlikçileri en karmaşık bilim kurgu filmlerinin

senaryosunu bile yaya bırakacak türden.

16 Nisan 2017’de hükümet modeli, anayasal sistem değişti.

Anayasada kuvvetler ayrılığı sözsel olarak var olsa da gerçekte

1876 Anayasasına yakın bir model benimsendi. Artık gerçek anlamda

bir kuvvetler ayrılığından söz edilemez. Bu nedenle siyaset

alanında bir başa dönmeden söz etmek yadırganmamalı. Hukuk

devletinin olmazsa olmazı devlet otoritesinin sınırlanmasıdır. Ancak

Türk toplumu bu anlayıştan vazgeçen bir anayasal sistemi

kılpayı bir çoğunlukla kabul etmiştir. Gelinen noktayı doğru

anlamak için toplumsal zihniyeti irdelemek gerekiyor. Toplum

kesimleri neden sadece kendileri mağdur olunca tepki veriyor?

Toplum neden empati (duygudaşlık) yapmıyor? Bu durum yeni

bir şey değil. Bunun sebebi ya da sebepleri nedir? Türkiye’de yaşanan

siyasal buhranlarda aktörlerden sadece bir kesimi mi sorumludur?

Biz de yeni baskıda buna yoğunlaştık. Bunu yaparken

satır aralarında okuyucuya karşılaştırma yapması için sürekli

gündeme gelen siyasi eğilimleri hatırlatmaya çalıştık.

Sanal dünyanın ortaya çıkması bizi toplumu anlamakta daha

etraflı bir değerlendirme yapma zorunluluğu ile yüzleştiriyor.

Herkesin sosyal medya üzerinden kendi anladığı biçimde yazar

haline geldiği, istediği herkese ulaşabildiği bir dünyada bireyin

beslendiği toplumsal kültür daha fazla belirleyici hale gelmiştir.

Bunu çok iyi bilen siyasetçiler her şeyin görselleştiği ve saniyede

değişebildiği bir ortamda topluma rehberlik etmek yerine onun

bilinç altındaki duyarlılıklarını etkilemeye yönelmişlerdir. Bu tespiti

yapmak için dünya siyasetini biçimlendiren önemli aktörlerin

sosyal medya hesaplarına bakmak yeterli. O halde toplumsal yapıyı

ve siyasi olayları anlamak için çaba harcarken karşı karşıya

olduğumuz bu yeni olguları da dikkate almak gerekir. Bunu yaparken

de Osmanlı dönemindeki siyasi ve toplumsal tartışmalar

ile günümüz arasında değişen bir şey olup olmadığına bakmak

gerekiyor. Tarih dizilerinin popülerliği bir tesadüf müdür? Benim

yaptığım aslında yüksek sesle düşündüklerimi yazıya aktarmak.

Eserimiz hukuk fakültelerinde devlet kuramı alanında kendini

geliştirmek isteyenler için bir giriş niteliğindedir. İlk baskının

sosyoloji ve siyaset bilimi öğrencilerinin de ilgisini çektiğini yapılan

geri bildirimlerden biliyorum. Yeni baskıda bu durumu da

dikkate aldık. İlk baskıda 2000 yılına kadar irdelediğimiz siyasi

ve toplumsal gelişimlere ilişkin görüşlerimizi 2018’e kadar taşıdık.

Olguları gerçekçi bir şekilde ele almaya çalıştık. Eserimizin

öğrencilerin yanı sıra toplumsal yapı ve siyasete ilgi duyanların

merakını gidermeye de hizmet edeceğini düşünüyorum.

İşçi sınıfının parçalanması meselesini dünyanın erken sanayileşmiş ülkelerine özgü bir tartışma başlığı olarak değerlendirmek kuşkusuz çok yanlış olmaz. Belirli bir süre boyunca kararlı bir topluluğu oluşturmuş olan işçi sınıfının iç bütünlüğünü yitirmesi durumuna gönderme yapan bu terim, ikili bir dinamiğe işaret etmektedir. İşçi sınıfının bir bölmesinin, gelir düzeyinin yükselmesini, tüketim alışkanlıklarının ve yaşam tarzının değişmesini nitelemek üzere geliştirilen “işçi sınıfının burjuvalaşması” veya “orta sınıflaşması” kavramları parçalanmanın ilk dinamiğine işaret eder. Ücretlilerin bir diğer bölmesinin giderek daha esnek ve güvencesiz hâle gelen çalışma koşullarına maruz kalmasıyla açığa çıkan “işçi sınıfının eğretileşmesi” de terimin işaret ettiği ikinci dinamiği oluşturur.
Peki, kapitalistleşme sürecine rötarlı olarak dâhil olmuş, sanayileşme hamlesini esas olarak İkinci Dünya Savaşı sonrasında gerçekleştirmiş ve işçi sınıfının siyasal etkinliğinin ülke tarihinde tayin edici sonuçlarının görülmediği Türkiye gibi ülkelerde parçalanma tartışması hangi düzleme oturur? Yazının ilk bölümünde bu sorunun yanıtına dair bir bakış açısı geliştirilmeye çalışılmıştır. Yazının ikinci bölümünde
ise Türkiye’de Toplumsal Tabakalaşma ve Eşitsizlik ise Türkiye’de ücretlilerin ilk kez yüzde 50’ler seviyesine yükseldiği neoliberal dönüşüm süreci ile karakterize olan yıllarda; işçi sınıfının iç yapısında, bilinçlilik biçimlerinde ve duygu durumlarında meydana gelen farklılaşmalar konu edilmektedir. Çeşitli tarihlerde gerçekleştirilmiş saha araştırmalarından elde edilmiş bulgulara dayanarak, neoliberal küreselleşme sürecinde hem üretim sürecinin yaşadığı dönüşüme ve bu dönüşümün toplumsal sonuçlarına dikkat yöneltilmekte hem de işçi sınıfının parçalanması olgusu bu bağlamda tartışılmaktadır.

Value is one of the fundamental concepts which is used by philosophy and social sciences. Therefore, there is a wide extend literature about values. One of the social sciences which contribute existing literature about values is sociology. Values are one of the basic concepts that are used for explaining social life in resources of sociology. Thus, at first, definition, stratification, features, functions and resources of values, and are dealed in this article. The aim of this study is to understand the importance and position of values in the social change, in consisting of social structure and in keeping the values alive. Through all analyzes and assessments which are based on literature review, it was understood that the feature of “being social” of human and “social consciousness” can be explained by human nature. Also, it was stated that social structure is consist of culture, values, judgments, foundations and behaviors. In addition, it was made firm that each social structure is under the influence of two different oppressions as one is norms and social control that is aimed to the available and the other is individual differences and expectations that reflect the demand of changing in social structure. Through this study, it was understood that the effects and results of these factors change according to “loyalty level to values” of society. Thus, this article claims that social values have an determiner role in a social structure.
Key Words: Values, social structure, culture, judgments, institutions, behaviors, norms and social control.

Türkiye'de sınıfların oluşması üç tarihi kırılmanın sonucunda belirginleşmiştir. Bunlardan ilki sanayileşme ve kentleşmeyle beraber sosyal sınıfların farklılaşması olan 1950'dir. İkincisi, işçi ve sanayi sınıflarının oluştuğu, orta sınıfın daha belirginleştiği 1980'dir. Bu dönemde Türkiye

ÖZ
Toplum, sosyolojinin ana konusudur. Söz konusu toplum, büyük göçlerden sonra bin yılı aşkın süredir yerleşik olan Anadolu toplumu olunca, devlet toplumdan toplum da devletten ayrı düşünülemez olur. Devletle bütünleşik düşünme olgusu, sivil toplum kavramı için de geçerlidir. İslâm kurallarının egemen olduğu Selçuklu ve devamındaki Osmanlı Devleti, 1800’lü yıllara değin bu toplumsal ve siyasi yapısını belirleyen hukuk anlayışını korumuştur. Askerî yenilgiler sonrasında Avrupa’dan çekilme süreci ile birlikte, bilimsel, askerî ve ekonomik alandaki gerileme süreçlerini engellemek isteyen Osmanlı Devleti, birey, aile ve toplum biçimlerini derinden etkileyecek Batılılaşma/Modernleşme programına yönelir. Türkiye’deki mevcut toplumsal ve siyasal yapıyı ve kültürel dokuyu bugün doğru anlayabilmek, bu süreçlerin Osmanlı’dan gelen özelliklerini, koşullarını ve aktarımlarını doğru anlamakla mümkündür. Cahit Tanyol (1914-…) ve Şerif Mardin (1927-2017), toplum, sivil toplum ve devlet konularında birçok makale kaleme almış, görüşlerini paylaşmış ve kimi zaman mevcut yaklaşımları devralmış, kimi zaman bunları geliştirmiş veya kimi zaman kendi yaklaşımlarını oluşturmuşlardır. İki sosyoloğun görüşlerinin karşılaştırılması Türkiye’deki devlet, toplum ve sivil toplum düşüncesi üzerine kapsamlı bilgiler verir. Bu bilgiler, gerek yakın coğrafyadaki gerekse uzak coğrafyadaki toplumlar ve devletler için karşılaştırma yapmaya imkân veren özellikler, koşullar ve değerler içerir. Cahit Tanyol’un ve Şerif Mardin’in yaklaşımları, bize daha sağlıklı, etkili, kalıcı ve güçlü bir toplum-devlet örgütlenmesi ve organizasyonu için özellikler, ilkeler ve uygulamalar üretmemizde kaynaklık edecektir. Bunun gerçekleşmesi, günümüzün yeni toplum ve devlet yapılanmalarını doğru tanımlayan, bunların geçmişle bağlantısını kurabilen ve yerelden evrensele güçlü bir toplum-devlet modeli örneği sunan düşünsel bir olanak sağlar.
Anahtar Kelimeler: Devlet Düşüncesi, Toplum Teorileri, Sivil Toplum, Yeni Toplum-Devlet Modeli, Cahit Tanyol, Şerif Mardin.

ABSTRACT
Society is the main subject of sociology. The society in question, when the Anatolian society settled for more than thousand years after great migrations, the state becomes unthinkable from society and society also becomes unthinkable from the state. The concept of integrated thinking with the state, also applies to the concept of civil society. The Seljuk state and the Ottoman state dominated by the rules of Islam, until 1800s, it has maintained its conception of law that determines its social and political structure. After the military defeats, with the withdrawal process from Europe, the Ottoman Empire, which wants to prevent the decline of the scientific, military and economic processes, moves towards the Westernization/Modernization program which will deeply affect the individual, family and community forms. Existing social and political structures and cultural fabric in Turkey today understand correctly, it is possible to understand the characteristics, conditions and transmission of these processes from the Ottoman Empire. Cahit Tanyol (1914- ...) and Şerif Mardin (1927-2017), wrote a number of articles on society, civil society and government, they shared their views and sometimes took over existing approaches, sometimes developed them or sometimes formed their own approaches. To compare the views of the two sociologist, it gives comprehensive information on the idea of community, civil society and state in Turkey. This information includes features, conditions and values that allow comparison for both communities and states in distant geography and the remote geography. The approaches of Cahit Tanyol and Şerif Mardin will be the source of our ability to produce features, principles and practices for a more healthy, effective, lasting and powerful society-state organization. The realization of this provides an intellectual opportunity that accurately identifies today’s new society and state structures, connects them with the past, and presents a strong example of a model of a community-state model from the local to the universal.
Keywords: State Thought, Theories of Society, Civil Society, New Community-State Model, Cahit Tanyol, Şerif Mardin.

АННОТАЦИЯ
Общество является основным предметом социологии. Рассматривая анатолийсское общество, которое было создано более тысячи лет после больших миграций, установливается, что государство и общество являются одним целым. Государство Сельджуков и Османское государство, где доминировали исламские правила, сохраняли свою концепцию прав, которая определяла его социальную и политическую структуру до 1800-х годов. После военных поражений и в процессе ухода из Европы, Османская империя на пути предотвращеия упадков в науке, военных и экономических сферах, начала двигатся в направлении вестернизации/ модернизации, которая глубоко повлияла на индивидуальные, семейные и социальные формы турецкого общества. Для того, чтобы правильно понимать существующую социальную, политическую структуру и културные слои Турции, нужно хорошо изучать подобное положение в Османском государстве, условия и особенности переходного периода. Джахит Танёль (1914-...) и Шериф Мардин (1927-2017) написали много статей о гражданском обществе и государстве, поделились своими взглядами по поводу государственного строения. Они, иногда соглашались с существующими подходами, иногда разрабатывали новые и сформировали свои собственные подходы. Сопоставление взглядов этих двух социологов, даёт полную информацию об идее сообщества, государственного строения и гражданского общества Турции. Подходы вышеуказанных социологов позволяют сравнивать гражданское общество и государственный строй государств как в ближнего, так и далёкого зарубежия. Они могут стать источником для наших способностей производить характеристику, сравнивать принципы и методы инспектирования для создания более здорового, эффективного, устойчивого и прочного общества и государства. Реализация этого, даёт интеллектуальную возможность для определения нового общества и государственной структуры, установления связи с прошлым и представляения сильной модели сообщества-государства от локалбного, до глобального. 
Ключевые слова: государственная мысль, общественные теории, ражданское общество, модель нового общества-государства, Джахит Таньол, Шериф Мардин.

Emre DUMLU
Teknolojinin gelişmesi ve yaygınlaşması paranın dijitalleşmesine çok farklı bir boyut kazandırmaktadır. Günlük hayatımız ve iş yapış tarzımızda dijitalleşmenin getirdiği büyük dönüşümün etkileri kolaylıkla görülmektedir. Akıllı robotlardan telefonlara, üç boyutlu yazıcılardan büyük veriye kadar dijital dönüşüm baş döndürücü bir hızla devam etmektedir. 1 Böylece yirmi birinci yüzyılın ekonomi ve finans alanındaki en gelişmiş buluşlarından kabul edilen kripto paralar, artık günlük hayattaki yerini almaktadır. Yaşlısından gencine herkesin merak ettiği, üzerine konuştuğu, değerlendirme yaptığı ve devletlerin yakından takip ettiği kripto paralar günümüzde ekonomi dünyasının gerçekleri arasında bulunuyor. Peki para nedir? Para kavramı her mal veya kıymetli satın alma gücü olan bir varlıktır. Mal edinme geçmişten günümüze farklı şekillerde gerçekleşmiştir. Tarih öncesi devirlerde avcılık, toplayıcılık ve değiş tokuş şeklinde insanlar ihtiyaçlarını karşılıyorlardı. 5.yy" dan sonra insanlar bu ihtiyaçlarını paraya bırakmışlardır. İlk kez Lidyalılar tarafından bulunan para ile birlikte insanlar ihtiyaçlarını somut bir hale getirmiştir. Tarih öncesi devirlerde değerli madenlerden yapılan paralar 18. ve 19. yy" da kâğıttan yapılmış ve 20.yy"la birlikte yerini kredi kartlarına bırakmıştır. Buna bağlı olarak ortaya çıkan yeni ödeme şekillerinden biri ve elektronik ticaret alışveriş modellerinin bir türü olan elektronik para günümüzde sıklıkla kullanılmaya başlanan önemli bir ödeme aracı olmaktadır. E-para ile kastedilen günümüzde ödeme aracı olarak kullanılan ATM, kredi kartı, mağaza kartı, sanal ve chip kart vb. banknot yerine geçen taşınabilir plastik kartlardır. 2 Dolayısıyla ilerleyen zamanda internet nasıl hayatlarımıza girdiyse, sanal para da o hızla hayatlarımıza girmeye başlamıştır. İlk sanal para ortamı 1950 yıllarında yaratılmaya başlandı. Günümüzde paranın kendisinin krizde oynadığı role, hükümet ve bankaların parada oynadığı role ve paramızın neden merkez bankaları tarafından kontrol edildiğine araştırmaya başladım. Yeni bir şey olursa devletler buna izin verir mi? veya bir süre görmezden gelir mi? Yapay zekanın gelişmesiyle yeni bir para devrimi başladı. Para esasen bir muhasebe sistemi. Kim neye sahip, kimin kime borcu var kayda geçirme yoludur. Mesela harcamalarımız yemek, eğlence, ulaşım vs. para aslında bundan ibaret. Sanal para yolsuzluk potansiyelini ve bilgiyi bir merkezde 1 Dilek,Şerif (2018), Analiz, Blockchain Teknolojisi ve Bitcoin. 2 Ülgen, Kıvanç , (2010), Elektronik Para: Türkiye ve Dünya Uygulaması, Yüksek lisans tezi.

The founding staff of the Young Republic of Turkey; He was aware that it was not possible to achieve this with political independence only, on the road they set out with the ideal of full independence, that economic breakthroughs should be brought to life, reaching the level of the rich states of the period, and prosperity should be spread to all segments of the society.
The cadres of the young Republic, which initially set out with the approaches of liberal economic policies, had high expectations from the economic model they had planned. However, in the implementation phase, the desired economic results were not fully realized, as the practices remained far from the theory. Because the inert attitudes of private enterprises to meet the increasing social needs by establishing industrial enterprises and the lack of sufficient capital accumulation to establish large enterprises showed that it is difficult to reach the determined targets with the current model. On the other hand, when a great economic crisis that started in the United States of America in 1929 and affected other states over time was added to this, the necessity of revising the current economic model in the country became a necessity.
According to the new understanding that started in the 1930s, the state began to be more visible in economic life, as in all areas, compared to the previous period. In this new era, where the role of the state in the markets has increased, the management staff; It embarked on realizing the ideal of "catching up with the civilized world", without completely excluding the private sector, and by making much bolder decisions compared to the previous period.
Although two different economic policies were implemented in the Republican period (1923-1938), different reflections of the statism understanding in both; With its feature that responds to the social needs of the young Republic of Turkey, it has shaped the future of the country by acting as a catalyst in its economic, social and cultural change.
In this study; The economic policies, which played a major role in the social transformation that the Republic of Turkey gave importance to realize in the first fifteen years, and which it kept to revision periodically according to the needs, will be analyzed from the perspective of statism.
Genç Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucu kadrosu; tam bağımsızlık ülküsü ile çıktıkları yolda bunu sadece siyasi bağımsızlık ile gerçekleştirmenin mümkün olmadığını, ivedilikle ekonomik atılımların hayat bularak dönemin zengin devletlerinin seviyesine varılması ve refahın toplumun tüm kesimlerine yayılması gerektiğinin farkında idi.
Başlangıçta liberal iktisadi politikaların yaklaşımları ile yola çıkan genç Cumhuriyet’in kadroları planladıkları ekonomik modelden yüksek bir beklenti içinde idi. Fakat icra safhasında pratikler teorinin uzağında kalarak arzu edilen iktisadi sonuçlar tam olarak gerçekleşmedi. Zira özel teşebbüs sahiplerinin sanayi işletmeleri kurarak artan toplumsal gereksinimlerini karşılamak noktasında ataletsiz tutumları ve büyük işletmeleri tesis edecek yeterli sermaye birikimlerinin tam gerçekleşmemiş olması, belirlenen hedeflere mevcut modelle gidilmesinin zor olduğunu gösterdi. Diğer taraftan buna bir de 1929’da Amerika Birleşik Devletleri’nde başlayan ve zamanla diğer devletleri de etkileyen büyük bir ekonomik bunalım eklenince ülkede uygulanmakta olan cari ekonomik modelde revizyona gidilmesi gerekliliği artık bir zorunluluk haline geldi.
1930’larla başlayan yeni anlayışa göre ise devlet bir önceki döneme göre tüm alanlarda olduğu gibi iktisadi hayatta da daha görünür olmaya başladı. Piyasalarda devletin rolünün arttığı bu yeni devrede yönetim kadrosu; “medeni dünyayı yakalamak” idealini, özel sektörü tamamen dışlamadan ve bir önceki döneme göre artık çok daha cesur kararlar alarak hayata geçirmeye girişti.
Cumhuriyet döneminde (1923-1938) iki ana farklı ekonomi politikası uygulansa da her ikisinde de devletçilik anlayışının farklı yansımaları; genç Türkiye Cumhuriyeti’nin toplumsal ihtiyaçlarına cevap veren özelliği ile ekonomik, sosyal ve kültürel değişiminde katalizör görevi görerek ülkenin geleceğine yön verdi.
Bu çalışmada; Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk on beş yıllık döneminde gerçekleştiremeye önem verdiği toplumsal dönüşümde özellikle büyük rolü olan ve dönemsel olarak ihtiyaçlara göre kendi içinde revizyona tuttuğu ekonomi politikaları, devletçilik penceresinden tahlili yapılacaktır.

Köy, kır ve kent tartışmaları ekseninde bugün dünyada yaşanan toplumsal değişimlere yönelik detaylı açıklamalara ihtiyaç duyulmaktadır. Köy ve kenti açıklayıcı mahiyetteki çalışmaların tamamı köyü ve kenti birbirinden ayırıcı tanımlamalar üzerine inşa edilmiştir. Bir tarafta kırsal alanın ne olduğu ve diğer tarafta onu kentten ayıran özellikler sıralanmaktadır. Yerleşim birimleri olarak köy ve kentin birbirinden farklılıklar gösterdiği söylenmekte, kırsal alanın ise her iki birimi çevrelediği gerçeği çoğunlukla ihmal edilerek ya kent sınırına ya da köyün sınırına dahil edilmektedir. Dolayısıyla son dönemlerdeki gelişmelere de dikkat edildiğinde küresel ölçekte köy ve kentin etkileşim yönünden benzerlikler gösterdiği ortadadır. Bu çalışmada da dünyada yaygın şekliyle bilinen kırsal alan ve Türkiye'de de yerleşim birimi merkezi olarak köy ve kentin bütünleşme linkleri ve etkileşimlerinin ne olduğu temellendirilmekte ve gri set olarak tanımladığımız köy ya da kente yakınlaşmış bölgelere, periferileşmeye yönelik yapılacak kavramsallaştırma ve tanımlamalar için açıklamalar geliştirilmiştir.

Toplumların en büyük özellikleri olarak; ortak tarihi ve kültürel değerleri, yaşadıkları coğrafya veiklim koşullarına bağlı benzerlikleri, dini inanışları, ahlak yapıları ve dünya görüşleriyle şekillenenortak etik değerleri, sosyo-ekonomik farklılıklarını oluşturan unsurlarla açıklana gelmiştir.Toplumsal yaşamın başladığı İlk Çağ’dan bu yana Avrupa ve Asya’nın kültürel unsurlarına bağlıdeğerlerinin farklılıklarından dolayı, birbirinden farklı toplumsal gelişmeler yaşanmasına nedenolduğu görülmüştür. Bunların etkileriyle değişen kültürel, sosyo-ekonomik yapı; toplumsal yapı vemekânsal tasarım süreçlerinde bir takım farklılık veya benzerlikler yaşanmasına neden olmuştur.Bunun nedeni Adorno (2012, s.19)’nun analiziyle “günümüzde kültür her şeye benzerlik bulaştırmakta” teşhisinde saklı bulunmaktadır. Her toplumun kendi kültürü ve toplumsal yaşamı,mekânsal kararlarını belirlerken bazen benzer bazen farklı kentsel mekân üretme süreçleriniyaşanmıştır. Tarihsel süreç boyunca, insan bilgiyi üretmiş ve bunu yeni kuşaklara aktarmış; böyleceuygarlıkları ve toplumsal süreçleri yaşatarak dönüştürmüş ve toplumsal hayatın inşasını günümüzekadar sürdürmüştür. Mekân tasarımları; barınma ihtiyacını karşılamak üzere öncelikle konutyapıları ile başlamış, gelişen ve değişen toplumsal yaşamla birlikte kentsel konut ve kentsel mekân
tasarım ve düzenlemelerinin biçimlendirilmesi şeklinde olmuştur. Önceleri temel ihtiyaçlarınkarşılandığı küçük ve işlevsel konut olarak tasarlanırken, daha sonra sosyalleşmeyle birlikte;  bireylerin rahatı, zevki, estetik duygusu ve konfora olan düşkünlüğüne koşut biçimde şekillenmeye başlamıştır. Ekonomik yapı, toplumsal statü ve refah seviyesine göre; planların formları, üretim yapı malzemeleri, mekânların büyüklükleri ve çeşitleri de artmıştır. Çalışma kapsamında yaşanangelişmelerin, toplumları sadece kültür, ekonomi ve sosyal boyutlarda değil, yaşamları vezihinleri biçimlendiren mekân tasarım süreci ve mekân üretme biçimleri açısından dadönüştürerek evirilmesini sağladığı ortaya konacaktır. Bu tarihlerden sonra değişen yaşamşartları ve insanların değişen ihtiyaç ve gereksinimlerine göre biçimlenen mekânların toplumsalyapıda yarattığı değişimler ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler: Mekân Anlayışı, Sosyal Hayat, Toplumsal Yapı, Mimari Özellikler
Kamusal Alanlar.

THE APPROACH OF THE SPACE EVOLUTION BY SOCIAL LIFE
As the biggest characteristics of societies; the common historical and cultural values, their similarities to the geography and climatic conditions, their religious beliefs, moral structures and their common ethical values shaped by their world views have been explained by the elements that make up socio-economic differences. Since the beginning of social life, it has been seen that due to the differences of European and Asian cultural elements, different social developments have been experienced. Cultural, socio-economic structure that changes with their effects; social structure and spatial design processes have caused differences. Throughout the historical process, it has transformed human beings to produce knowledge and transfer it to the new generations, to live civilization and social processes and to continue the construction of social life to this day. Space designs to meet the need for housing, it has been in the form of shaping urban housing and urban space design and arrangements with the developing and changing social life which started with residential buildings. I designed it as a small and functional housing where basic needs were met, then with socialization; It has taken shape under the comfort, taste, aesthetic sense of the individuals and the devotion to comfort. According to economic structure, social status and welfare level; forms of the plans, production building materials, the size and types of spaces increased. It will be revealed that the developments experienced within the study not only transform the societies in terms of culture, economy and social dimension but also their transformation by transforming them in terms of the space design process and space production forms shaping lives and minds. After these dates, the changing living conditions and the changes in the social structure of the spaces formed according to the changing needs and needs of people will be discussed.
Keywords:  Space Concept, Social Life, Social Structure, Architectural Features, Public Spaces

Bu çalışma, amaç bakımından betimleyici bir saha araştırmasıdır. Modernlikle birlikte yaygınlığı hızlı bir biçimde artmış olan iletişim ve etkileşim sistemlerinden kaynaklı gelişmelerle yaşanılan değişimin hızla diğer kurum veyaşama alanlarına da yansımasının fazla zaman almadığı gerçeğinden hareketle, büyük ölçekli değişim süreçleriyle kadının toplumsal konumunun, rollerinin değişip değişmediğini betimlemeyi hedeflemektedir. Araştırmada Yozgat’ın merkez ve ilçelerine bağlı Hüyükkışla, Paşaköy, Güdülelmahacılı, Topçu, Divanlı, Erkekli, Gökçekışla, Lök, Osmanpaşa, Gelingüllü ve Büyükincirli köylerinde yaşayan, aynı haneden büyükanne, anne ve annenin 17 yaşından büyük kız çocuğu olmak üzere 30 kadınla yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. İki aşamalı olarak tasarlanan saha araştırmasının ilk aşamasında köylerin sosyo-kültürel yapılarına ait veriler “Köy Bilgi Formu”, ikinci aşamasında aktörlere ait veriler ise “Kadın Soru Formu” aracılığıyla elde edilmiştir. Görüşmelerden edinilen sosyo-demografik verilerin analizinde SPSS programı; üç kuşaktan kadınların düşüncelerinin betimlenerek bulguların tanımlanmasına yönelik analizlerde ise MAXQDA 11.0 paket programı kullanılmıştır. Toplumsal cinsiyet açısından cinsiyet rolleri ile ilgili olarak, aile içi iş bölümü, aile içi karar süreçlerine katılım, çalışma hayatı, doğurganlık ve gündelik hayat konuları incelenmiştir. Köylerin sosyolojik yapılarının da etkisiyle kadınların cinsiyet rolleriyle ilgili kalıp yargılarda kuşaklararası farklılık görülmemiş, cinsiyet rol standartlarında değişim gözlemlenmiştir. Kalıp yargıların değişmemiş olmasının, köklü bir değişimden bahsetmeyi olanaksız kıldığı bulgusuna ulaşılmıştır.

Sinemayı içinde bulunduğu toplumdan ayrı düşünmek olanaksızdır. Sinema bulunduğu toplumda, o
toplumun ekonomik, siyasi, kültürel öğelerinin etkisiyle var olmaktadır. Türk sineması 2000 yılından
sonra Türkiye’de oluşan değişimler sonucunda yeni bir arayış içine girmiştir. Türk sineması bağımsız
filmlerin ülkeye getirdiği ödüller ile dünyaya kendini tanıtmaya çalışmaktadır. Türk yönetmenler
tarafından sıkça kullanılan çocuk kahramanlar gözünden anlatılan film örnekleriyle, Mavi Bisiklet
filminin çocuk imgesi bağlamında incelenmesi yapılmıştır. Mavi Bisiklet filminde kullanılan sinema
dili, çocuk oyuncuların kendi hayatlarından kesitler şeklinde sunulan oyunculuk deneyimleri ve sade
anlatı yapısı filmin seyirciye başarılı bir şekilde aktarılmasını sağlamıştır. Tüm bunların sonucunda Mavi
Bisiklet filminin başarısının nedeni ve yönetmenin çocuk imgesini sinema diline nasıl yansıttığı
incelenmiş ve Ümit Köreken’in filminin analizi yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Yeni Türk Sineması, Mavi Bisiklet, Çocuk, Sinema, Toplum, Kültür, Sinemada Çocuk

Abstract
It is impossible to consider cinema separately from the very society in which cinema is located. Cinema
comes into existence in a society via the influence of economic, political and cultural elements
comprised by that society. Turkish cinema has embarked on a new quest as a result of the changes in
Turkey after 2000. The analysis of the movie Blue Bicycle was made in the context of child image,
together with some example films that are told from the perspectives of child heroes, who are frequently
applied by Turkish directors. The cinematic narrative applied in the movie, Blue Bicycle, the children's
acting experiences as real-life sections, and the plain story structure ensured that the movie was
successfully transferred to the audience. As a result, the reason why the movie has succeeded, how the
director has projected child image on cinematic narrative are analyzed, and the analysis of Ümit
Köreken's movie was made.

Key Words: New Cinema in Turkey, Blue Bicycle, Child, Cinema, Society, Culture, Child in Cinema

Kamusal düzenlemelerin oluşumunu tetikleyen veya etkileyen birçok sosyal olgudan biri toplumsal hareketlerdir. Devletlerin demokratik gelişmişlik seviyeleri toplumsal hareketlerin serbestiyetiyle ilişkilendirilmektedir. Bu hareketlerin sonucunda bazı talepler kamuoyuna sunulur. Değişik formlarda ve değişik nedenlerle ortaya çıkan toplumsal hareketlerin kamu politikalarıyla etkileşimi de farklı boyutlarda gerçekleşir. Çalışma öncelikle etkileşime konu olan kavramları tanımlayıp farklı tip etkileşimlerden örnekler vermektedir. Verilen örneklerin analizi yapılarak toplumsal olayların kamu politikaları nezdinde ne kadar önemli olduğu irdelenmiştir.

Geçtiğimiz haftalarda fındık üreticilerinin tepkilerine yer veren haberler çıktığında, son birkaç yıldır kendisi de yaz aylarında fındık bahçelerinde terleyen biri olarak yakından bildiğim dertlerden çok haberin altına yapılan yorumlara kaptırdım kendimi. Yüzlerce insan, sayfalar dolusu yorum yapmış, ihmal edilebilecek bir kısmı hariç hemen hemen hepsi benzer söylemleri dile getirmişti. Dile getirmişti dememe bakmayın, yüzlerce insan öfke kusmuş, hakaretler yağdırmış, bol bol " beter olsunlar " demişti. 24 Haziran seçimlerinde AKP'ye ve Erdoğan'a yüksek oranlarda oy veren Doğu Karadeniz Bölgesi'nde yaşayan fındık üreticilerinin dile getirdiği mağduriyet " hak edilen " bir durum olarak görülüyor, fındık üreticilerinin oy tercihleri sebebiyle daha da kötüsünü yaşamaları isteniyordu bu yorumlarda. 16 yıllık AKP iktidarının kutuplaştırıcı siyasetinin sonucu olarak ortadan ikiye bölünen Türkiye'de tarafların birbirlerine karşı duydukları öfke elbette yeni bir durum değil fakat AKP/Erdoğan ile milyonlarca destekçisini eşitlemek ve oy tercihlerine sebep olan sınıfsal ve toplumsal etkenleri hesaba katmaksızın fındıkçıları " düşman " ilan etmek kabul edilebilir bir durum değil. Özellikle toplumun ezici bir çoğunluğunu oluşturan emekçi sınıfların çıkarını gözeten bir bakış açısına sahip olduğunu iddia eden öznelere düşen görev, özelde fındık üreticilerinin genelde ise emekçi sınıfların tüm mağduriyetlere rağmen nasıl olup da hala bu mağduriyetlerin sorumlularına destek vermeye devam ettiğini anlamak, açıklamak ve bunu değiştirecek bir mücadeleyi var etmektir. Kanımca işe söz konusu seçim sonuçlarının ortaya çıktığı Doğu Karadeniz Bölgesi'nin sınıfsal ve toplumsal yapısını çözümlemekle ve bu noktada tarımsal bir meta olarak fındığa daha yakından bakmakla başlamak gerekir.

İnsanoğlunun bir araya gelerek üretmiş olduğu her bir davranış biçimi sosyolojik açıdan incelenmeye değer bir özellik barındırmaktadır. Özellikle 15 Temmuz günü meydana gelen halk hareketi ise çok daha farklı bir incelemeyi hak edecek kadar yoğun ve komplikedir. Sosyologlar sosyal hareketleri incelerken genelde klasik sınıflamalarla yetinmekteydiler. Ancak Türkiye’de tarih sahnesinde pek sık rastlanılamayacak olan ve analistleri de bir o kadar zorlayan günler yaşanmıştır.

Toplumsal cinsiyet eşitsizliği, tüm toplumlarda sorun olup, başta ekonomik büyüme olmak üzere, birçok alanda, ülkenin ilerlemesine engel olmuştur. Bu nedenle gelişmiş ülkelerde, kadınların çalışma yaşamı içerisindeki payı oldukça fazladır. Türkiye genelinde kabul görmüş düşünce, erkeğin kazandığı tek maaşlı aile modelidir. Geçtiğimiz yıllarda devletin, kadının eğitimine önem vermesi, yapılan çalışmalarda, kadınların eğitim düzeyinde artışa neden olmuştur. Eğitim seviyesindeki bu artış, kadınların iş hayatına girerek, çift maaşlı aile modeli yaratılmasını sağlamıştır. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan iş gücü verilerine göre, iş gücüne katılma oranı erkeklerde puanlık artış ile %0,3 olurken, kadınlarda bu oranda %1,1 olarak kaydedildi. Gene toplum olarak eğitim seviyesi beraberinde, düşünce biçiminde de yenilikler olmuş, yapılan araştırmada kadınların çalışmasını uygun bulanların oranı %84,9 olmuştur. Bu veriler, kadının gücünü ortaya koymaktadır. Yaşadığı toplumda var olmasını bilen, üretmenin hazzını yaşayan, hayallerini hiçbir zaman kaybetmeyen emekçi kadınlardır. Toplumsal cinsiyet eşitliği, erkek ile kadının, yaşamın her alanında
eşit haklara sahip olma durumudur.

Öz Modernleşme sürecinde devletin disipline edici ve normatif denetleyici gücü artmış; devlet, değer yükleyici ve kimlik belirleyici bir nitelik kazanmıştır. Bunun yanı sıra, geleneksel toplumsal yapılar çökmüş ve yalnızlaşan birey, devletin karşı konulamaz gücüyle karşı karşıya kalmıştır. Muhafazakâr düşünce açısından " ara kurumlar " ın yıkımı anlamına gelen bu süreç, aynı zamanda kadir-i mutlak devletin, " vatandaşına " dönüşen bireylere/halkına karşı sınırsız gücünün kurum-sallaşma sürecidir. Bu açıdan Batı modernleşmesinin belirli açılardan bir yansıması olarak Türkiye'de modern devletin oluşum dinamikleri ve bizatihi modernleşmenin kendisi, diğer ara kurumlara yaptığı gibi Alevi geleneğinin ara kurumlarını da tahrip etmiştir. Makalede modern muhafazakâr düşüncenin kadir-i mutlak devlet karşısındaki ara kurumlar vurgusundan hareketle, bir ara kurum olarak savlanan Ce-mevleri'nin sosyolojik ve siyasal analizi yapılacaktır.