Historia polityczna Polski

Publikacja jest recenzją publikacji zbiorowej: "Brudne wspólnoty . Przestępczość zorga­nizowana w PRL w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku", wydana pod redakcją Karola Nawrockiego i Daniela Wicentego. Zgromadzone teksty osiemnastu autorów można podzielić na pięć grup, których przedmiotem są: 1) przestępstwa kryminalne członków aparatu władzy; 2) działalność gospodarcza sprzeczna z normami prawnymi  gospodarki  socjalistycznej;  3)  czyny  kryminalne  popełniane  przez  świat  przestępczy; 4) przestępstwa i/lub działalność na szkodę interesu publicznego dokonywane w przejściowym okresie transformacji ustrojowej; 5) obraz świata przestępczego w literaturze naukowej i pięknej.

Przedmiotem niniejszej analizy jest wielopłaszczyznowa, wielopoziomowa i kompleksowa analiza zagadnień związanych z działalnością zbrojnego ruchu oporu, który miał miejsce w Polsce od 1944 r., kiedy, wraz z ofensywą Armii Czerwonej na terenach okupowanych do tego czasu przez hitlerowskie Niemcy, zaczęły powstawać nielegalne - w świetle obowiązującej wciąż konstytucji 1935 roku, struktury państwowe związane personalnie i funkcjonalnie z administracją cywilno-wojskową Związku Radzieckiego. Polski zbrojny ruch oporu, którego ośrodkiem dyspozycji był Londyn i przedwojenny polski rząd emigracyjny, rozpoczął zbrojną konfrontację z samozwańczymi władzami, które efektywnie zaczynały sprawować władzę na terenach wyzwalanych stopniowo przez Armię Czerwoną. Wraz ze wprowadzanymi przez nowe władze reformami kraju o charakterze ustrojowym i społecznym, dochodziło do eskalacji konfliktu, u którego podłoża leżał bunt przeciwko nielegalnemu przejęciu władzy państwowej.

The article provides a comprehensive, multifaceted and multilevel analysis of the issues related to the activity of the armed resistance movement in Poland from 1944. Following the Red Army offensive in the territory occupied by Nazi Germany, that year saw the emergence of state structures which were functionally and personally connected with the civil and military administration of the Soviet Union; these structures were illegal in the light of the still binding Constitution of 1935. The Polish armed resistance movement, operating under the instructions of the Polish government-in-exile in London started an armed confrontation with the self-appointed authorities, which were effectively beginning to exercise power over the areas gradually liberated by the Red Army. The political and social reform introduced by the new authorities were accompanied by the escalation of the conflict.

PL
Celem niniejszej pracy jest przedstawienie rozwoju polskiego ruchu anarchistycznego w okresie od XIX w. do I wojny światowej, jak również wykazanie jego specyfiki na tle ruchu anarchistycznego Europy Zachodniej. Autor w pierwszym rozdziale skupia się na omówieniu genezy myśli antypaństwowej oraz antykapitalistycznej. Przedstawia najważniejszych prekursorów, a także teoretyków i działaczy anarchistycznych.
W drugim rozdziale zostaje przedstawiona geneza rozwoju polskiej myśli anarchistycznej. Autor przywołuje w nim wspólnotę Braci Polskich, a następnie działaczy Wielkiej Emigracji. Zostaje również zarysowania działalność Ludwika Waryńskiego i powiązanych z nim polskich anarchistów w Genewie.
Rozdział trzeci skupia się już na polskim ruchu anarchistycznym w XX w. Zostają zaprezentowane najważniejsze grupy anarchistyczne z tamtego okresu, aktywne wówczas na Podlasiu, w Warszawie i Łodzi. Autor przedstawia działalność tych grup również na tle rewolucji 1905 r. W tym samym rozdziale zamieszczono także opis poglądów oraz działalności czterech najważniejszych teoretyków polskiej myśli anarchistycznej, tj.: Jana Wacława Machajskiego, Augustyna Wróblewskiego, Edwarda Abramowskiego oraz Józefa Zielińskiego.

EN
The aim of this work is to present the development of the Polish anarchist movement in the period from the 19th century to the First World War, as well as to show its specificity against the background of the anarchist movement of Western Europe. The author in the first chapter focuses on the genesis of the thought of anti-state and anti-capitalist ideas. Presents the most important precursors as well as theoreticians and anarchist activists.
The second chapter presents the genesis of the development of Polish anarchist thought. Author evokes the community of the Polish Brethren and then the activists of the Great Emigration. The activities of Ludwik Waryński and the related Polish anarchists in Geneva are also sketched .
The third chapter is already focused on the Polish anarchist movement in the 20th century. The most important anarchist groups from that period, active at that time in Podlasie, Warsaw and Łódź, are presented. The author presents the activities of these groups also against the background of the revolution of 1905. The same chapter also describes the views and activities of the four most important theoreticians of the Polish anarchist thought, namely Jan Wacław Machajski, Augustyn Wróblewski, Edward Abramowski and Józef Zielinski.

W przedstawionej Czytelnikowi książce fenomen Solidarności analizowany jest w wymiarze ogólnopolskim i regionalnym. Autorzy artykułów umieszczonych w części "Ogólnopolskie portrety Solidarności" dyskutują problemy i zagadnienia, które winny być przemyślane w konstrukcji syntetycznego ujęcia Solidarności. Do nich należą kwestie interpretacji solidarnościowej myśli i praktyki politycznej, międzynarodowe oddziaływanie ruchu związkowe czy miejsce Solidarności w pamięci historycznej. Artykuły zgromadzone w części "Wielkopolskie portrety Solidarności" przedstawiają lokalne i regionalne aspekty działalności Związku: aktywność zakładowych struktur związku, dyskusji nad ich kształtem oraz portrety regionalnych działaczy związkowych (np. Franciszka Langnera, Eligiusza Naszkowskiego, Karola Smoczkiewicza, czy Bogusława Śliwy) i kapelanów Solidarności (ks. Antoni Lassy).

Niniejsza praca jest antologią polskiej podziemnej prasy narodowej z lat 1939–1950. Naszym celem jest ukazanie myśli i postaw przedstawicieli nacjonalizmu polskiego podczas sowieckiej i niemieckiej okupacji, to znaczy w warunkach ekstremalnych. Wbrew oczekiwaniom autorzy odkryli, że konspiracyjna myśl narodowa była – w kontekście swoich czasów – paradoksalnie pluralistyczna, wielowątkowa i raczej umiarkowana w porównaniu z otaczającymi ją innymi nacjonalizmami i  konkurencyjnymi  prądami  skrajnymi,  a  szczególnie  z  rasistowskim  socjalizmem i z komunizmem. Cezura czasowa niniejszej pracy to z jednej strony wybuch II wojny światowej, a z drugiej zniszczenie przez komunistów ostatnich większych struktur podziemnych narodowców.

Spis treści

Wstęp / 7

Bożena Popiołek,
Między przestrzenią domową a wielką polityką. Aktywność publiczna kobiet w czasach saskich / 27

Agnieszka Jakuboszczak,
Aktywność polityczna wielkopolskich szlachcianek w XVIII wieku / 45

Teresa Kulak,
Sprawa udziału kobiet w latach 1808-1812 w pracach Naczelnej Rady Dozorczej Izby edukacyjnej księstwa warszawskiego (na tle oświeceniowych przemian w społeczeństwie polskim u progu XIX wieku) / 59

Beata Walęciuk-Dejneka,
Droga przez ofiarę, zasługę, poświęcenie... do życia publicznego. literackie wzorce kobiet na przykładzie wybranych utworów z przełomu XVIII i XIX wieku / 93

AndrzeJ Szwarc,
Czy osoba publiczna może być apolityczna? Casus Gabrieli / 109

Tadeusz Stegner,
W cieniu mistrza. kobiety aktywne politycznie w otoczeniu Aleksandra Świętochowskiego na przełomie XIX i XX wieku / 129

Ewa Maj,
Wzorce aktywności kobiet w Narodowej Demokracji (1893-1939) / 147

Ewelina Maria Kostrzewska,
"Z Bogiem i Narodem". Drogi do polityki ziemianek z królestwa Polskiego na początku XX w. / 173

Agnieszka Szudarek,
Mieszczańskie stowarzyszenia kobiece w Niemczech wobec zniesienia zakazu przynależności kobiet do partii politycznych na przykładzie Szczecina (1908-1914) / 199

Grażyna Wyder,
Przejawy politycznej działalności Wielkopolanek w dobie zaborowej w świetle uzasadnień wniosków o nadanie odznaczeń krzyża Niepodległości i Medalu Niepodległości, ustanowionych w 1930 r. / 237

Joanna Dufrat,
Dyskusje wokół działalności Centralnego wydziału kobiecego PPS i miejsca kobiet w ruchu socjalistycznym w latach 1918-1939 / 263

Halina Parafianowicz,
Ekscelencje w dyplomacji. Amerykanki w służbie zagranicznej w okresie międzywojennym / 289

Monika Piotrowska-Marchewa,
Nauczycielki polskich szkół powszechnych i średnich w życiu politycznym II Rzeczypospolitej / 313

Zofia Chyra-Rolicz,
Aktywność ligi kooperatystek w Polsce wobec zagrożenia państwa w latach 1935-1939 / 345

Małgorzata Przeniosło,
Polki w Londynie - aktywność społeczna i polityczna w instytucjach polonijnych po II wojnie światowej / 365

Agnieszka Chłosta-Sikorska,
Polityczne uczestnictwo kobiet w zjazdach Polskiej zjednoczonej Partii Robotniczej z lat 1980-1986. zarys problematyki / 389

Małgorzata Dajnowicz,
Wzorce aktywności publicznej kobiet w początkach transformacji ustrojowej w Polsce w świetle "Kobiety i życia" i "Urody" (1989-1995) / 417

Maria Solarska,
Kobiety w sferze publicznej/ politycznej - wyzwania historiograficzne / 445

Bibliografia (wybór) / 459

Wykaz ilustracji / 477

Zjawisko donosicielstwa jest równie stare jak samo istnienie państwa i władzy politycznej. O tym zjawisku pisał już w swojej "Polityce" Arystoteles. Jednak dopiero we współczesnych ustrojach totalitarnych nabrało ono masowego i systemowego charakteru, zmieniając swój status i wywierając wpływ na całe życie społeczne.  Artykuł jest recenzją książki wydanej pod redakcją Roberta Klementowskiego i Jarosława Syrnyka, "Antropologia donosu" (Warszawa-Wrocław, IPN 2017).

The purpose of the article is to review the question of the use of the Proto-Polish ethnonym Polanie. According to the opinion traditionally adopted in historiography, this name referred to one of the tribes inhabiting Greater Poland (the territories of Kuyavia) whose territorial conquests led to the establishment of the Polish State. On the basis of a semantic analysis of the earliest written occurrences of this name, the author develops the thesis that it originally designated a tribe residing in the western part of Lesser Poland, and only at the beginning of the 11th century, again, it came to denote the ‘inhabitants of Poland’ (understood as the state of Bolesław I the Brave).

This article is devoted to the reinterpretation of proper names refering to one of the earliest historical sources concerning Polish history, known as “Dagome iudex” (ca 991–992 BC).
The author focuses on the question of how to interpret some uncertain Latinized versions of Slavic names included in this document. For example, some historians interpret Dagome as a bastardized version of the words Ego Mesco dux meaning “I, prince Mieszko”. According to the opinion of the majority of scholars, Alemure might be the city of Olomouc, in Moravia. A paleographical and micro-philological analysis leads the author to the conclusion that these Medieval Latin forms should be transcribed as follows: Dagome – Tągoma, Misica – Mieszek, Schinesgne – Gniezno and Alemure – Lemiesza. In the author’s opinion, the document provides a description of Polish western borders including the Lower Silesia and ending at the Lusatian Neisse and the Oder, at the end of
10th century. A new interpretation of the document is discussed, suggesting that the main purpose of Mieszko was problably to prevent German territorial claims on the borderlands.

The dissertation deals with „history politics“ (Geschichtspolitik) and its interrelationship with the process of democratisation. First, the concept is explored theoretically, making use of an interdisciplinary approach. The links between historical narration (historisches Erzählen), legitimacy and identity are established on the basis of the philosophy of history by Jörn Rüsen, complemented with sociological theories. Additionally, attention is paid to the question how history politics happens and what implications can be expected for different political regime types. Building on this, the second part deals with a case study: the process of democratisation in Poland after 1989 with a focus on the parliament. The official name of the state, the coat of arms, “history laws”, architecture and stenographic protocols of plenary sessions are analysed as media of history politics via which historical narratives are communicated and negotiated. It shows that these narratives affected the construction of group identities, the orientation and legitimisation of decisions, thus influencing the process of democratisation decisively. The narrative of returning to one’s own, national traditions of democracy in the inter-war period was established as the dominant narrative superseding alternative narratives, due to, firstly, the necessities of the democratisation process, secondly, the history of history politics and thirdly, as the content analysis of the stenographic protocols shows also quantitatively, the power relations between parties represented in the parliament.

"Funkcje map przemysłu polski w atlasach wydanych w okresie PRL a sposób prezentacji danych". W: Z dziejów przemysłu po 1945 roku, red. R. Klementowski,
E. Kościk,  Wrocław: Wyd. Gajt  2012, s. 21–32.

Mapping economic data is one of the most difficult tasks in cartography. The role of industrial maps
is to provide a comprehensive profile of industry in the mapped area as a basis for drawing conclusions.
The article attempts to identify different methods of data presentation on industrial maps published in the
Polish People’s Republic (PRL), depending on their function. To achieve this, the author compares maps
included in three atlases varying in purpose. The first atlas, entitled Industrial Atlas of Poland, published
in 1961 as a photocopy and deemed ‘confidential’, was designed for studies of spatial diversity of various
types and sectors of industry, and for planning the development and location of new industrial plants. The
second one, published in 1975, entitled Industrial Atlas of Poland and also deemed ‘confidential’, was to be exclusively used by central government authorities and presidiums of national councils. The third
one, entitled The National Atlas of Poland, published between 1973 and 1978, was intended for general
use. The analysis of maps included in the above-mentioned atlases allows to investigate the methods of
economic data presentation, ranging from simple quantitative representations to original solutions that
enabled fairly accurate data presentation, though by means of various indicators meeting the requirements
of censorship.

Prezentowanie zagadnień gospodarczych na mapach jest jednym z trudniejszych zadań w kartografii. Rolą map przemysłu jest przedstawianie kompleksowej charakterystyki industrialnej prezentowanego obszaru jako podstawy do wnioskowania. W artykule podjęto próbę wskazania różnic w sposobach obrazowania danych na mapach przemysłu wydanych w okresie PRL w zależności od ich funkcji. W tym celu porównano mapy zamieszczone w trzech atlasach różniących się przeznaczeniem. Pierwszy z nich „Atlas Przemysłu Polski” z 1961 r. wykonany w formie fotokopii jako opracowanie „poufne” przeznaczony był do studiów nad przestrzennym zróżnicowaniem poszczególnych gałęzi przemysłu oraz do planowania rozbudowy i lokalizacji nowych zakładów przemysłowych. Drugi to wydrukowany w 1975 r. „Atlas Przemysłu Polski”, również jako opracowanie „poufne”, oddany był wyłącznie do dyspozycji urzędów centralnych i prezydiów rad narodowych. Trzeci poddany studiom porównawczym to „Narodowy Atlas Polski” wydany w latach 1973–78 przeznaczony do użytku powszechnego. Analiza map zamieszczonych w wymienionych atlasach pozwoliła prześledzić metody prezentacji danych gospodarczych od prostych przedstawień ilościowych po oryginalne rozwiązania przedstawiające dane w miarę precyzyjnie, ale przy pomocy różnego rodzaju wskaźników spełniających wymagania cenzury.

Celem książki "O ewolucji solidarnościowej myśli społeczno-politycznej w latach 1980-1981. Studium z filozofii społecznej" jest zaproponowanie pewnego modelu ewolucji ideowej i dokonanie w jego świetle interpretacji ewolucji solidarnościowej myśli społeczno-politycznej. W rozdziale pierwszym „Założenia teoretyczne” przedstawiam typologię rozmaitych form intelektualnych refleksji nad polityką oraz dokonuję konkretyzacji materialistyczno-świadomościowego modelu władzy w nie-Marksowskim materializmie historycznym. Proponowana konkretyzacja pozwala uwzględnić wpływ krytycznej dyskusji ideowej na proces dostosowywania się świadomości społecznej do warunków społecznych. Prowadzi to do wyróżnienia przeze mnie dwóch typów rewolucji pełnej: ze świadomością naiwną, gdzie proces ewolucji świadomości zbiorowej zachodzi metodą prób i błędów i rewolucji ze świadomością krytyczną, gdzie proces ten odbywa się poprzez krytyczną dyskusję ideową. W rozdziale drugim „Wokół fenomenu „Solidarności”. Przegląd konceptualizacji” przedstawiam występujące w literaturze przedmiotu ujęcia „Solidarności” analizujące to zjawisko społeczne w kategoriach ruchu insurekcyjnego, obywatelskiego, postmodernistycznego, religijno-moralnego, republikańskiego, rewolucyjnego i społecznego. W rozdziale trzecim „Ewolucja solidarnościowej myśli społeczno-politycznej w latach 1980-1981. Próba interpretacji” wykorzystuję zmodyfikowany model do interpretacji myśli programowej pierwszej „Solidarności” w której wyróżniam trzy zachodzące na siebie stadia rozwojowe: rewindykacyjny, reformatorsko-ekonomiczny i kooptacyjno-polityczny generujące trzy odrębne cykle krytycznej dyskusji ideowej. Tak zaprezentowana interpretacja pozwala w zakończeniu „O solidarnościowym dziedzictwie słów kilka” zweryfikować stereotypowe przekonania na temat programu i myśli społeczno-politycznej pierwszej „Solidarności”.

„Nowela grudniowa”, czyli przygotowana naprędce Ustawa o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej uchwalona przez sejm na posiedzeniu 29 grudnia 1989 r., była ważnym krokiem w budowie niepodległej Polski. Przyniosła zarówno zmiany o charakterze symbolicznym (godło, nazwa państwa), jak i instytucjonalnym. To jej przepisami wprowadzono do polskiego porządku ustrojowego zasady o fundamentalnym znaczeniu: demokratycznego państwa prawnego, pluralizmu politycznego, samorządności czy sprawiedliwości społecznej. Zmieniła również pozycję prokuratury, która została podporządkowana rządowi. Wnikliwe przyjrzenie się przepisom zawartym w tym dokumencie prowadzi do wniosku, że był on istotnym aspektem kontynuacji pomiędzy II a III Rzeczpospolitą.

Celem artykułu jest konceptualizacja politycznego kompromisu zawartego przy Okrągłym Stole w Polsce w 1989 roku w świetle teorii władzy nie-Marksowskiego materializmu historycznego. Chociaż wspomniana teoria z powodzeniem wyjaśnia ewolucję systemu komunistycznego w Polsce, akurat nie oferuje dobrego wyjaśnienia tego fragmentu polskiej historii. Wynika to głównie z dwóch rzeczy.

Pierwsza monografia poświęcona Unii Demokratycznej.

Praca nominowana do Nagrody Historycznej im. Kazimierza Moczarskiego za najlepszą książkę historyczną opublikowaną w 2014 roku.

Napisali o książce:

A. Lewandowski, Arkadiusz Nyzio, Rządzić znaczy służyć? Historia Unii Demokratycznej (1991–1994), Wydawnictwo PiT, Kraków 2014, ss. 595, „Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne” 2016, vol. 50, s. 177–182.
H. Samsonowicz, Unia odeszła, fundamenty zostały, „Gazeta Wyborcza” z 4 XII 2015 r.
M. Siedziako, Logos, etos i klops. Pouczające dzieje Unii Demokratycznej, „Polityka” z 14 X 2015, s. 64-66.
M. Protaziuk, Unia Demokratyczna - rządzić znaczy służyć?, planktonpolityczny.blox.pl/2014/11/Unia-Demokratyczna-rzadzic-znaczy-sluzyc.html

The article contains an analysis of the situ­ation of the Du­chy of Courland and Semigallia in the Polish-Lithu­anian Commonwealth in military, political, socio-economic, religious and cultu­ral terms. It is conclu­ded that Courland’s vassalage from the Polish-Lithu­anian state was moderate in character. The author proposes a periodization of the history of mutu­al relations between the socio-historical entities in qu­estion, focusing on the weakening of the influ­ence of the dominant state upon the vassal state.

Penal populism is a phenomenon that receives a lot of attention in the literature. Most often, however, it is being studied from a legal perspective, whereas political motivations and consequences of its application are frequently disregarded. In the article, I analyse in what way, to what extent, and for what purpose penal populism was utilised in Poland in 2007-2015. I argue that it has proven to be an effective tool for conflict management, agenda-setting, and burying bad news.

Odpowiedź na ankietę "Kwartalnika Historycznego" skierowaną do 183 respondentów: 161 krajowych i 22 zagranicznych. Na ankietę odpowiedziały 73 autorek/ów. Krajowi respondenci wywodzą się z następujących ośrodków akademickich: Białystok, Toruń, Kielce, Łódź, Bydgoszcz, Gdańsk, Gorzów Wielkopolski, Katowice, Kraków, Lublin , Olsztyn, Opole, Poznań, Warszawa i Wrocław.

Opublikowany niedawno zbiór dokumentów Porozumienia Centrum (dalej – PC) opracowany przez Adama Chmieleckiego to dobra okazja, aby przyjrzeć się temu, w jaki sposób pisze się o tej partii. Ponieważ na rynku wydawniczym wciąż brak jest poświęconej mu monografii naukowej, narrację na temat partii Jarosława Kaczyńskiego zbudowali głównie jej członkowie i sympatycy oraz ich przeciwnicy. W  konsekwencji powstał szereg mitów, w  których PC jest heroizowane lub demonizowane. Uznając oba podejścia za błędne i nieciekawe, pochylam się w artykule nad przykładami nieporozumień związanych z tą partią. Komentując książkę i polemizując z jej autorem, zastanawiam się nad tym, jakie wyzwania stoją przed badaczami dziejów PC.

The text presents an overview of the state of Polish historiography after 1989 seen from the perspective of the sociology of science, in particular the so-called critical sociology. It points, firstly, to the main achievements, weaknesses, and potential directions for the development of disciplines, especially global history; secondly, to the history of empires, closely related to global history; and thirdly, to the study of the history of modernity in its various understandings and forms.

Republished in Anuarul Institutului de Istorie « A. D. Xenopol », Académie Roumaine, t. XLVIII, Iasi, 2011, p. 63-80 ; Rocznik Przemyski. Historia Wojskowości, t. 49, nr. 1, Przemyśl, 2013, p. 3-24.

The Polish expedition of 1450 in Moldavia and the Battle of Crasna River.

Problem oddzielenia sfery prywatnej i publicznej w nowożytności dotyczył zarówno krajów Europy Zachodniej (Francja, Niderlandy, Anglia, Włochy, Hiszpania), jak i Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Jednakże pozycja polskich królów elekcyjnych oraz ich rodzin była znacznie trudniejsza niż dziedzicznych monarchów europejskich. Byli zobowiązani do pokrycia wydatków na cele publiczne z własnej kieszeni (Artykuły Henrykowskie, pakta konwenta) oraz poświęcenia życia prywatnego na rzecz zajmowanego stanowiska (konstytucje regulujące kwestię królewskiej małżonki, zakaz promowania swoich synów na następców tronu oraz nabywania majątków dla siebie i rodziny, nie mógł również wyjeżdżać bez zgody za granicę oraz abdykować). Jan III Sobieski przeznaczył własne pieniądze na wzmocnienie obronności kraju, umeblowanie królewskiej siedziby, jednak w tym samym czasie, z troski o rodzinę, prowadził zakazaną politykę dynastyczną oraz gromadził fundusze na rzecz kolejnej elekcji. Przenikanie się sfery publicznej I prywatnej miało fatalne skutki dla Rzeczypospolitej, przyczyniając się do pogłębienia prywatyzacji stosunków publiczno-prawnych.

The aim of the paper is analysis of revisionism in the intellectual history of Poland. In my analysis I will not exclusively focus on Polish case but I will attempt to show it in comparative central European perspective. In the first chapter the political and historical conditions are presented. The meaning of the term “revisionism” is presented in the second chapters whereas in the third one two stands: anthropological and sociological are analyzed. In the last chapter the reception of both stands in Polish society and  reaction of communist authorities are characterized.

This paper presents the explication of a method of critical doctrinal discussion based on the notion apparatus of non-Marxian historical materialism. This was the main mechanism for the evolution of Solidarność's program during the years 1980-1981 which occurred through the vindicate, economic-reformist and political-reformist stages.  In the last part of the paper, Hannah Arendt's notion of the lost treasure of revolution is paraphrased in the light of the mechanism of critical doctrinal discussion, after which, material, institutional and consciousness factors,  which impact upon the appearance and stability of this mechanisms, are specified.

W manifeście „Polska  idea  imperialna” opisano postulaty polskich konserwatystów w stosunku do polskiej polityki zagranicznej późnego  Międzywojnia. Sytuacja międzynarodowa była dla Polski niekorzystna:  otoczenie przez dwa totalitaryzmy przejawiające charakter ekspansjonistyczny wymuszało konieczność odpowiedzi gwarantującej zachowanie stanu posiadania. Tytułowy imperializm miał służyć obronie  samej niepodległości. Utożsamianie go z chęcią ekspansji jest sprzeczne z przyjętą hierarchią celów. Warunkiem wytworzenia ducha  imperialnego było wcześniejsze zagwarantowanie warunków bytowych,  które – zdaniem twórców manifestu – były zagrożone. Opisywał on tylko  stworzenie fundamentów państwa, nie zaś zasady jego działania w przyszłości. Manifest ten został omówiony z dwóch perspektyw:  geopolitycznej i politycznej. W perspektywie geopolitycznej zbadano  zgodność polityki zagranicznej postulowanej przez autorów manifestu z przesłankami geopolitycznymi. Analiza polityczna z kolei miała na celu  krytyczną ocenę propozycji ustrojowych autorów manifestu.

Artykuł zatytułowany „Projekt przemówienia…” ukazuje wycinek procesu przejmowania władzy w kraju przez przedstawicieli Polskiej Partii Robotniczej. Analizując zawartość przemówienia dr. Adama Winiarskiego – lidera powojennego Stronnictwa Demokratycznego w Kielcach, wskazuje na język jako jedno z narzędzi propagandowych wykorzystywanych przez komunistów w poszerzaniu wpływów wśród społeczeństwa. Podkreślić należy, że była to specyficzna odmiana języka, używana podczas oficjalnych wystąpień, uroczystości i  zgromadzeń organizowanych lub kontrolowanych przez działaczy Polskiej Partii Robotniczej. To typowy język propagandy politycznej wykorzystywany do tworzenia fasadowego systemu politycznego i  partyjnego Polski Ludowej. Projekt mowy dr. Adama Winiarskiego – przedstawiciela stronnictwa satelickiego zawiera charakterystyczne motywy wykorzystywane przez „nową władzę” podczas komunikowania się ze społeczeństwem. Autor rozmyślnie posługiwał się niedopowiedzeniem, zafałszowaniem i manipulacją w celu osiągnięcia celów politycznych i propagandowych. Jednocześnie starał się swojej wypowiedzi nadać ton przemyślanej i obiektywnej diagnozy aktualnej sytuacji społeczno-politycznej w kraju. W ten sposób usiłował uargumentować stan, w którym społeczeństwo nie dysponuje alternatywą w postaci wyboru przywódców innych niż środowisko polityczne komunistów i podległych im satelickich organizacji społeczno-politycznych.