historia Polski

The Tykocin inhabitants’ devoirs according to the inventory of 1772
This historical source edition refers to duties of people living in town Tykocin in Podlasie region. It is a fragment of inventory from 1772 which was written after the death of Tykocin owner – Jan Klemens Branicki. The edition is based on copy of document which was written in the municipal court register of Brańsk. This copy is stored in The Central Archives of Historical Records in Warsaw (AGAD) in collection Archiwum Roskie: Akta Majątkowo-Prawne with signature number 122. Mentioned duties refer to Christians and Jews living in Tykocin. In this fragment of inventory there were described duties paid in money, in nature or feudal services served by all kind of working groups. Edition also contains information about measures, order regulations, fairs in Tykocin.

Propozycja scenariusza lekcji dla klasy IV szkoły podstawowej, odpowiadającego nowej podstawie programowej, a zarazem rozwijającego myślenie historyczne i pokazujące warsztat naukowy historyka. Lekcja oparta jest o analizę ikonografii Drzwi Gnieźnieńskich na podstawie żywota św. Wojciecha.

Jestem dydaktykiem historii z praktycznymi doświadczeniem w pracy w szkole podstawowej, a prywatnie – mamą czwartoklasisty. Projekty scenariuszy lekcji, zamieszczane na Academia.edu, są odpowiedzią na nową podstawę programową i wątpliwości, zgłaszane do niej przez nauczycieli. Proponuję rozwiązania, które koncentrują się na pracy historyka, a nie na przedstawieniu listy faktów do przyswojenia – zgodnie z założeniami współczesnych międzynarodowych badań nad edukacją historyczną. Stopniowo będą pojawiać się kolejne scenariusze. Jeśli zdecydujecie się Państwo je zrealizować w pracy z uczniami, będę wdzięczna za informację zwrotną: co się sprawdziło, a co wymagałoby zmian.

W polskim dyskursie o emigracji wychodźstwo osadnicze nie zajmuje należytego miejsca. Uwaga badaczy koncentruje się głównie na emigracji zarobkowej oraz politycznej. Szczególnie ta ostatnia jest gloryfikowana, gdyż wpisuje się w martyrologiczną wizję dziejów Polski. Ponadto była ona udziałem głównie szlachty (później ziemiaństwa i arystokracji) i osób z tych środowisk się wywodzących. Tymczasem emigracja zarobkowa i osadnicza objęła głównie niższe warstwy społeczne. Najliczniejszą grupą społeczną tej emigracji byli chłopi. W poniższym artykule koncentrujemy się na specyfice polskiej emigracji do Brazylii. Nadal obowiązuje bowiem w społeczeństwie polskim wiele mitów z nią związanych. Jeden z nich głosi, że ze względu na chłopski rodowód imigracji polskiej w Brazylii polska diaspora w tym kraju dysponowała niewielkim potencjałem twórczym i intelektualnym. Dorobek ten jednak-co prawda rozproszony po znacznych obszarach czasu i przestrzeni Brazylii - jest całkiem spory zarówno w sensie znaczenia, jak i rozmiarów.

Przedmiotem pracy jest problem osobliwości rozwojowych społeczeństw środkowo-europejskich: Czech, Węgier i Polski, która rozpatrywana jest w perspektywie metodologicznej, teoretycznej i historiograficznej. Książka składa się z wprowadzenia i trzech zasadniczych części. W części wstępnej pt. Wprowadzenie. Konceptualizacje odrębności historycznej Europy Środkowej krytycznie analizuję występujące w literaturze przedmiotu koncepcje wyjaśniające odrębność naszej części kontynentu. W części pierwszej Założenia metodologiczne analizuję osobliwości i rozmaite sposoby zastosowania metody modelowej w historii gospodarczej i naukach historycznych. W rozdziale tym opierając się na idealizacyjnej teorii nauki identyfikuję pewną osobliwość procesów historycznych. Polega ona z grubsza na tym, że struktury esencjalne zjawisk przyrodniczych są tak zbudowane, że wystarczy określenie wpływu czynnika głównego (czynników głównych) by uzyskać zadowalające wyjaśnienie zachowania danego zjawiska. W procesach historycznych nie zawsze tak bywa. Nawet jeżeli da się zidentyfikować czynniki główne to bardzo często skumulowany efekt działania czynników ubocznych osłabia, a nawet przeważa nad działaniem czynników głównych. Paradoks ten da się wyeksplikować w aparaturze pojęciowej idealizacyjnej teorii nauki. Opierając się bowiem na tej koncepcji można wyróżnić zjawiska posiadające dwa typy struktur esencjalnych: zdominowane przez czynnik główny i zdominowane przez klasę czynników ubocznych. W pierwszym typie struktury esencjalnej moc wpływu czynnika głównego dla danego zjawiska przeważa nad sumą mocy wpływów czynników ubocznych. Natomiast w drugim typie struktury esencjalnej suma mocy wpływów czynników ubocznych przeważa nad mocą wpływu czynnika uznawanego za główny dla danego zjawiska, choć moc jego wpływu jest wyższa od wpływu każdego, wziętego z osobna czynnika ubocznego. Struktury esencjalne zdominowane przez czynnik główny charakterystyczne są – jak wspomniano - dla nauk przyrodniczych, a zdominowane przez czynniki uboczne - dla nauk społecznych. W tym ostatnim typie struktur esencjalnych może dojść do zjawiska, który nazywam procesem kaskady. Polega ono na tym, że stopniowo kumulujące się rozmaite czynniki uboczne w pewnym momencie przeważają wpływ czynnika głównego. Tak skonceptualizowana koncepcja kaskady wykorzystywana jest w wyjaśnieniu dualizmu gospodarczego w Europie w XVI - XVII wieku. W płaszczyźnie teoretycznej za wyjściową teorię rozwoju historycznego przyjmuję nie-Marksowski materializm historyczny, której krytyczną analizę i pewne rozwinięcia przedstawiam w drugiej części (Założenia teoretyczne). Modyfikuję wyjściowy model rozwoju ekonomiczno-społecznego, poszerzając go o koncepcję dwóch typów rewolucji ekonomicznych oraz konstruuję dwa nowe modele społeczeństwa ekonomicznego: z nadmiarem i z niedoborem siły roboczej. Model z nadmiarem siły roboczej, który wycinkowo tylko aproksymuje rozwój społeczeństw zachodnioeuropejskich zakłada pogorszenie położenia ekonomicznego bezpośrednich producentów oraz zaostrzenie konfliktu społecznego pomiędzy tymi ostatnimi a właścicielami. Natomiast model z niedoborem siły roboczej zakłada poprawę położenia ekonomicznego bezpośrednich producentów i złagodzenie form konfliktu społecznego. W części trzeciej Próba konceptualizacji środkowoeuropejskiej odrębności rozwojowej opierając się na literaturze przedmiotu przedstawię aplikacje skonstruowanych modeli. W historycznej rzeczywistości Europy Środkowej model gospodarki z niedoborem siły roboczej jest jednak w stanie wyjaśnić tylko fragment dziejów społeczeństw tej części Europy, mianowicie okres kolonizacji na prawie niemieckim w XIII - XIV w., w którym nastąpiła znaczna poprawa położenia ekonomicznego chłopstwa. Dalszy rozwój społeczeństw środkowoeuropejskich przeczy tendencjom rozwojowym zakładanym przez ten model. Rozwój gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej interpretować bowiem można jako pogorszenie, a nie poprawę sytuacji chłopstwa. Przyczyniła się do tego kaskada czynników ubocznych, których łączny wpływ przeważył działanie podstawowych mechanizmów rozwojowych zakładanych przez model. W XII-XIV w. niedobór siły roboczej wpłynął nie tylko na poprawę sytuacji chłopstwa ale i na warunki powstawania miejskiej sfery gospodarki w Europie Środkowej. Spadek alienacji pracy ograniczył rozmiary migracji chłopskich do miast. To zaś wpłynęło na słabszy rozwój sfery miejskiej i zachwiało równowagę społeczną pomiędzy mieszczaństwem a szlachtą. Pozwoliło to tej ostatniej klasie społecznej podporządkować swoim interesom władzę. Dominacja polityczna szlachty umożliwiła dalsze ograniczanie rozwoju miast oraz zaostrzenie poddaństwa i wprowadzenie folwarku pańszczyźnianego. Dalszy wzrost wyzysku ekonomicznego następował w instytucjonalnych ramach gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej. Dopóki szlachta pozbawiona była wsparcia państwa, dopóty prowadziła politykę ustępstw wobec chłopstwa. Kiedy jednak zdobyła wyłączny wpływ na władzę państwową, zdołała ograniczyć przywileje mieszczaństwa oraz wycofać się z ustępstw wobec wsi. Procesom tym towarzyszył wzmożony popyt na zboże Europy Zachodniej. Czynniki te działały w każdym z wyróżnionych społeczeństw środkowoeuropejskich. Jednakże w historii każdego z nich można wyróżnić pewne czynniki specyficzne. W przypadku Polski będzie to na przykład nierównomierne zaludnienie, które przesunęło walkę klasową z centrum na peryferie, w przypadku Czech - dominacja Habsburgów i skutki wojny 30 - letniej, w przypadku Węgier - okupacja turecka, itd. Wpływ tych czynników powodował dalsze różnicowanie ewolucji każdego z omawianych społeczeństw ale już w ramach środkowoeuropejskiej ścieżki rozwojowej.

PL
Celem niniejszej pracy jest przedstawienie rozwoju polskiego ruchu anarchistycznego w okresie od XIX w. do I wojny światowej, jak również wykazanie jego specyfiki na tle ruchu anarchistycznego Europy Zachodniej. Autor w pierwszym rozdziale skupia się na omówieniu genezy myśli antypaństwowej oraz antykapitalistycznej. Przedstawia najważniejszych prekursorów, a także teoretyków i działaczy anarchistycznych.
W drugim rozdziale zostaje przedstawiona geneza rozwoju polskiej myśli anarchistycznej. Autor przywołuje w nim wspólnotę Braci Polskich, a następnie działaczy Wielkiej Emigracji. Zostaje również zarysowania działalność Ludwika Waryńskiego i powiązanych z nim polskich anarchistów w Genewie.
Rozdział trzeci skupia się już na polskim ruchu anarchistycznym w XX w. Zostają zaprezentowane najważniejsze grupy anarchistyczne z tamtego okresu, aktywne wówczas na Podlasiu, w Warszawie i Łodzi. Autor przedstawia działalność tych grup również na tle rewolucji 1905 r. W tym samym rozdziale zamieszczono także opis poglądów oraz działalności czterech najważniejszych teoretyków polskiej myśli anarchistycznej, tj.: Jana Wacława Machajskiego, Augustyna Wróblewskiego, Edwarda Abramowskiego oraz Józefa Zielińskiego.

EN
The aim of this work is to present the development of the Polish anarchist movement in the period from the 19th century to the First World War, as well as to show its specificity against the background of the anarchist movement of Western Europe. The author in the first chapter focuses on the genesis of the thought of anti-state and anti-capitalist ideas. Presents the most important precursors as well as theoreticians and anarchist activists.
The second chapter presents the genesis of the development of Polish anarchist thought. Author evokes the community of the Polish Brethren and then the activists of the Great Emigration. The activities of Ludwik Waryński and the related Polish anarchists in Geneva are also sketched .
The third chapter is already focused on the Polish anarchist movement in the 20th century. The most important anarchist groups from that period, active at that time in Podlasie, Warsaw and Łódź, are presented. The author presents the activities of these groups also against the background of the revolution of 1905. The same chapter also describes the views and activities of the four most important theoreticians of the Polish anarchist thought, namely Jan Wacław Machajski, Augustyn Wróblewski, Edward Abramowski and Józef Zielinski.

Propozycja scenariusza lekcji dla klasy IV szkoły podstawowej, odpowiadającego nowej podstawie programowej, a zarazem rozwijającego myślenie historyczne i pokazujące warsztat naukowy historyka. Lekcja oparta jest o krytyczną analizę podręcznika w oparciu o strategię Opening Up the Textbook Sama Wineburga (https://teachinghistory.org/best-practices/teaching-with-textbooks/19438) oraz o dyskusję o kryteria doniosłości historycznej.

Jestem dydaktykiem historii z praktycznymi doświadczeniem w pracy w szkole podstawowej, a prywatnie – mamą czwartoklasisty. Projekty scenariuszy lekcji, zamieszczane na Academia.edu, są odpowiedzią na nową podstawę programową i wątpliwości, zgłaszane do niej przez nauczycieli. Proponuję rozwiązania, które koncentrują się na pracy historyka, a nie na przedstawieniu listy faktów do przyswojenia – zgodnie z założeniami współczesnych międzynarodowych badań nad edukacją historyczną. Stopniowo będą pojawiać się kolejne scenariusze. Jeśli zdecydujecie się Państwo je zrealizować w pracy z uczniami, będę wdzięczna za informację zwrotną: co się sprawdziło, a co wymagałoby zmian.

Tekst jest próbą zarysowania – w kontekście przestrzennym i historycznym – tego,
co w tytule zostało określone jako ruch bractw trzeźwości w polskim Kościele katolickim w XIX i na początku XX w.

O skuteczności ruchu społecznego jako zbiorowego działania, którego celem jest zmiana społeczna możemy mówić w zasadzie w trzech wymiarach. Z jednej strony mamy sukces organizacyjny, czyli to, co wiąże się z tworzeniem struktur, zasięgu oddziaływania, zasobów. Z drugiej sukces związany z celami ruchu, który jednak ma co najmniej dwa wymiary - bezpośredniej skuteczności i skuteczności długofalowej prowadzącej
do zmian systemowych.

Правобережна Україна увійшла до Російської імперії лише в 1793-1795 рр., після другого й третього поділів Речі Посполи-тої. Але протягом наступних десятиліть ці землі, Волинь, Поділ-ля й Київщина, залишалися під значним впливом польської культури. Вищі верстви населення були майже виключно поль-ські. Система освіти збереглася з доросійських часів. На початку ХІХ ст. у Кременці на Волині було засновано новий польський ліцей, що не поступався якістю своєї освіти знаменитому Цар-ськосільському. Польські політичні та культурні впливи охопи-ли навіть Київ, «матір міст руських», у якому мовою інтелекту-ального життя аж до 30-х рр. XIX cт. була польська. Польським аристократам належали величезні латифундії, на яких працювали

Punkty za pochodzenie to książka o projekcie socjalistycznego uniwersytetu. Ujmując powojenną odbudowę Polski jako modernizację, śledzi próby otwarcia szkolnictwa wyższego dla klas pracujących. Traktuje o nauce i polityce, ale i zmianie społecznej: rozbudzonych nadziejach, reformach i ich społecznych konsekwencjach.
Nomos, Kraków 2016

Wyróżnienia:
- Nagroda Historyczna im. Kazimierza Moczarskiego 2017;
- The Bronisław Geremek Prize 2017 za debiut naukowy;
- Nagroda im. Inki Wald-Brodzkiej za pracę doktorską, podstawę książki 2016;
- Nagroda Rektora Uniwersytety Łódzkiego 2016;
- Nagroda Dziekana Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego 2016.

Recenzje:
- M. Cieślikowska, Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio I – Philosophia-Sociologia 43, no. 1 (November 20, 2018): 289–95,
- J. Dulewicz, "Histmag", 10/2017 (online)
- A. Dziedziczak Foltyn, "Uniwersytet socjalistyczny i jego współczesne neoliberalne analogie ", Kultura i Społeczeńśtwo nr 1 2018, ss 273-287
- D. Jarosz, „Rocznik Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 2017, t. 78, ss 438-443
- R. Stobiecki, „Dzieje Najnowsze” 2017, nr 4 (49), ss 292-296.
- R. Stobiecki, Acta Poloniae Historica, vol 116 2018 ss 431-436
- M. Kula, "Punkty czyli złuda modernizacji", Kultura i Społeczeńśtwo nr 1 2018 ss 265-272
- J. Szumski, "Uniwersytet i nie-inteligencka opowieść o PRL", Kultura i Społeczeństwo nr 1 2018 ss 251-264
- A. Turkowski, "Ciągłość zamiast zmiany: z historii reformowania systemu szkolnictwa wyższego w Polsce", Studia Socjologiczne, nr 3 (230) 2018 ss 207-
- T. Zarycki, "Punkty za inteleligenckość. Agaty Zysiak rekonstrukcja historii Uniwersytetu Łódzkiego a rola PRL w umocnieniu inteligenckiej hegemonii", Kultura i Społeczeństwo nr 1 2018 ss 231-250

Propozycja scenariusza lekcji dla klasy IV szkoły podstawowej, odpowiadającego nowej podstawie programowej, a zarazem rozwijającego myślenie historyczne i pokazującego warsztat naukowy historyka. Lekcja oparta jest o porównanie dwóch przekazów źródłowych o chrzcie Mieszka: Galla Anonima i Thietmara.

Jestem dydaktykiem historii z praktycznymi doświadczeniem w pracy w szkole podstawowej, a prywatnie – mamą czwartoklasisty. Projekty scenariuszy lekcji, zamieszczane na Academia.edu, są odpowiedzią na nową podstawę programową i wątpliwości, zgłaszane do niej przez nauczycieli. Proponuję rozwiązania, które koncentrują się na pracy historyka, a nie na przedstawieniu listy faktów do przyswojenia – zgodnie z założeniami współczesnych międzynarodowych badań nad edukacją historyczną. Stopniowo będą pojawiać się kolejne scenariusze. Jeśli zdecydujecie się Państwo je zrealizować w pracy z uczniami, będę wdzięczna za informację zwrotną: co się sprawdziło, a co wymagałoby zmian.

The purpose of the article is to review the question of the use of the Proto-Polish ethnonym Polanie. According to the opinion traditionally adopted in historiography, this name referred to one of the tribes inhabiting Greater Poland (the territories of Kuyavia) whose territorial conquests led to the establishment of the Polish State. On the basis of a semantic analysis of the earliest written occurrences of this name, the author develops the thesis that it originally designated a tribe residing in the western part of Lesser Poland, and only at the beginning of the 11th century, again, it came to denote the ‘inhabitants of Poland’ (understood as the state of Bolesław I the Brave).

Celem niniejszego studium przypadku jest przybliżenie dziejów klubu sportowego „Vesta” w Olkuszu działającego w okresie międzywojennym. Są one wpisane w szerokie tło historyczne regionu, poprzez wprowadzenie szerszego kontekstu społecznego, gospodarczego i politycznego. Przeanalizowano również kadrę Towarzystwa, zarówno w odniesieniu do reprezentantów władzy jak i samych zawodników. Ponadto autor, na tyle ile było to możliwe, stara się odtworzyć przebieg rozgrywek w ramach Krakowskiego, a następnie Kieleckiego Związku Okręgowego Piłki Nożnej. Pomimo dość wąskich cezur czasowych, w tekście znajdują się odniesienia do rozlegle rozumianego piłkarskiego dziedzictwa Srebrnego Miasta pierwszej połowie XX wieku. Podstawa źródłowa w przeważającym stopniu bazuje na prasie lokalnej, niemniej znajdą się też odwołania do ogólnopolskich tytułów. Wykorzystano materiały archiwalne zgromadzone w Archiwum Państwowym w Katowicach i Kielcach oraz Muzeum Regionalnym PTTK im. Antoniego Minkiewicza w Olkuszu, jak również liczne opracowania z podejmowanej tematyki

After the 18 th century, the Ottoman-Polish relations were shaped according to the European states' perspective of Poland. The Ottomans, who opposed the partition plan of Poland by Russia, Prussia and Austria, started to support Poland's struggle for independence. For more than a century, Poland remained under the sovereignty of these states. After World War I, Poland regained its independence. The Ottomans were one of the first states to officially recognize Poland. Therefore, it closely followed the process of Poland's regaining its independence. In the first stage, mutual consulates were opened and negotiations with bureaucrats were accelerated. During this period, the Polish refugees in the Ottoman Empire were allowed to return to their countries and it was decided to continue the friendly relations. In this study, the perspective of the Ottoman administrators/rulers and the press towards Poland's period of partitions and re-independence process are evaluated by examining Servet-i Fünûn journal and other sources.
Özet
Osmanlı-Polonya ilişkileri 18. yüzyıldan sonra Avrupalı devletlerin Polonya’ya bakış açısına göre şekillenmiştir. Rusya, Prusya ve Avusturya’nın Polonya’yı paylaşım planına karşı çıkan Osmanlılar, Polonya’nın bağımsızlık mücadelesini desteklemeye başladılar. Bir asrı aşkın sürede Polonya bu devletlerin hâkimiyetinde kalmıştır. I. Dünya Savaşı’ndan sonra da Polonya yeniden bağımsızlığını kazanmıştır. Osmanlılar Polonya’yı resmen tanıyan ilk devletlerden biridir. Bu yüzden Polonya’nın yeniden bağımsızlığını elde etme sürecini takından takip etmiştir. İlk etapta karşılıklı konsolosluklar açılmıştır. Bu sürede bürokratlarla görüşmeler hızlandırılmıştır. Bu dönemde Osmanlı Devleti’nde bulunan Polonyalı mültecilerin ülkelerine dönmeleri sağlanmış ve dostluk ilişkilerinin devam ettirilmesi kararı alınmıştır. Bu çalışmada Polonya’nın bölüşülmesi, yeniden bağımsız olma süreci ve Osmanlı yöneticileri ile basınının bu sürece bakış açısı Servet-i Fünûn’dan ve diğer kaynaklardan istifade edilerek değerlendirilmiştir.

The paper is about the archbishops of Gniezno – the primates of the Polish-Lithuanian Commonwealth – during the Reign of Stanislaus August Poniatowski. It explores their religious and political role in the kingdom and the society during the tragic period of partitions.

Propozycja scenariusza lekcji dla klasy IV szkoły podstawowej, odpowiadającego nowej podstawie programowej, a zarazem rozwijającego myślenie historyczne i pokazujące warsztat naukowy historyka. Lekcja oparta jest o krytyczną analizę portretu Kazimierza Wielkiego autorstwa Jana Matejki.

Jestem dydaktykiem historii z praktycznymi doświadczeniem w pracy w szkole podstawowej, a prywatnie – mamą czwartoklasisty. Projekty scenariuszy lekcji, zamieszczane na Academia.edu, są odpowiedzią na nową podstawę programową i wątpliwości, zgłaszane do niej przez nauczycieli. Proponuję rozwiązania, które koncentrują się na pracy historyka, a nie na przedstawieniu listy faktów do przyswojenia – zgodnie z założeniami współczesnych międzynarodowych badań nad edukacją historyczną. Stopniowo będą pojawiać się kolejne scenariusze. Jeśli zdecydujecie się Państwo je zrealizować w pracy z uczniami, będę wdzięczna za informację zwrotną: co się sprawdziło, a co wymagałoby zmian.

The following paper, in its sense, is a summary of the broad qualitative and quantitative authorial research on the historically-themed materials from the social media video platform YouTube. The main research problem dealt with the matter of the meaning of the historical narrative for the contemporary polish society and the specificity of its historical consciousness. 635 videos from 6 channels since 2013 till 2019 were analyzed. Authors point out the relation between the quantitative analysis of the videos' topics with the current trends of interests in history present in the society. Functioning of the most popular videos' trends were emphasized and its connection with their qualitative layer of the historical narrative. Further research on the hypothesis on the ethnocentric interest in history was conducted. Slightly advantage of the political and military narrative was observed and a little less advantage of the factographical and processual perspective in history which...

The following paper, in its sense, is a summary of the broad qualitative and quantitative authorial research on the historically-themed materials from the social media video platform YouTube. The main research problem dealt with the matter of the meaning of the historical narrative for the contemporary polish society and the specificity of its historical consciousness. 635 videos from 6 channels since 2013 till 2019 were analyzed. Authors point out the relation between the quantitative analysis of the videos' topics with the current trends of interests in history present in the society. Functioning of the most popular videos' trends were emphasized and its connection with their qualitative layer of the historical narrative. Further research on the hypothesis on the ethnocentric interest in history was conducted. Slightly advantage of the political and military narrative was observed and a little less advantage of the factographical and processual perspective in history which...

Czeskie teksty z Metryki Koronnej zostały napisane ze stosunkowo dobrą znajomością czeszczyzny. Ilość polonizmów nie jest wysoka, w większości chodzi o cechy, które najtrudniej wychwycić jako cechy różnicujące, to jest o cechy fonetyczne i to o takie, które istnieją w obu językach, a jedynie ich dystrybucja w nich jest różna. Cechy polskie w owych tekstach czeskich są w dużej mierze zbieżne z polonizmami występującymi w rękopisach czeskich powstałych na obszarze Śląska, co pozwala przypuszczać, że i teksty czeskie na Śląsku powstawały na polskim podłożu językowym.

Artykuł prezentuje nieznane szerzej w Polsce Archiwum Antici Mattei z Recanati, obecnie przechowywane w Archiwum Państwowym w Anconie we Włoszech, w którym zgromadzone są cenne polonika, w tym korespondencja króla Stanisława Augusta Poniatowskiego z markizem Tommaso Anticim, królewskim przedstawicielem przy Stolicy Apostolskiej. Zbiór korespondencji królewskiej, liczący początkowo 150 listów, w tym wiele autografów, został niestety częściowo rozkradziony, ale wciąż prezentuje dużą wartość historyczną, zasługując na szczegółowe opracowanie przez historyków.This paper presents the Antici Mattei Archive from Recanati, unknown in Poland, currently stored in the State Archives in Ancona, Italy, where valuable polonics are collected, including correspondence of King Stanisław August Poniatowski with Marquis Tommaso Antici, the royal representative at the Holy See. The collection of royal correspondence, initially of 150 letters, including many autographs, was unfortunately partially stole...