Kamu Yararı

Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de 1980 yılı yönetim anlayışlarında yaşanan dönüşüm anlamında kırılma noktası olarak tanım- lanmaktadır. Bu dönüşüm devletlerin yapısından toplumsal yapılara, planlamadan kent mekanlarına bir çok alanda yapısal değişikliği beraberinde getirmiştir. Neoliberal dönem olarak tanımlanan bu süreçte kent mekanları metalaştırılarak hem piyasa temelli ekonomik büyüme hem de elit tüketim pratiklerinin sahnesi haline getirilmektedir. Kentlerde, kamu-özel sektör ortaklıklarıyla şekillendirilen, sermayenin çıkarları doğrultusunda geliştirilen müdahaleler gün geçtikçe artmaktadır. Bu dönemde, planlamanın özünü oluşturan kamu yararı planlama meslek uygulamalarında temel değer olmaktan çıkmaya başlamıştır. Proje temelli yaklaşımlarla, planlama alanı işlevsizleştirilmekte ve itibarsızlaştırılmaktadır. Türkiye’de ekonomik politikalar doğrultusunda planlama politikaları ve ilgili mevzuatta yapılan düzenlemelere bağlı olarak kent mekanını şekillendiren müdahalelerin en yoğun olarak yaşandığı kent İstanbul’dur. Bu makalede, 1980 yılından itibaren, Türkiye’de planlama alanını ilgilendiren yasal düzenlemeler ve değişiklikler kamu yararı bağlamında değerlendirilmekte, bunun yanında İstanbul’da gerçekleştirilen kentsel müdahaleler planlama politikaları ve yasal düzenlemeler ile ilişkileri, mekansal dağılımları ve kamu yararına aykırılık teşkil ettiği düşünülen konular çerçevesinde ele alınmaktadır. Çalışmada 1980’den bugüne 36 yıllık süre, 1980–2000 ve 2000 sonrası olmak üzere iki ayrı dönem kapsamında incelenmekte, dönemler arası ortaklaşan/ayrışan konular değerlendirilmektedir.

The year 1980 is a breaking point in regard to transformation of governmental paradigms in Turkey, like in the rest of the world. This shift has brought along structural transformations over many  fields including state and social structures as well as planning approach and urban spaces. During this period identified as neoliberalism, commodified urban space is turning into a scene for practices of market-oriented economic development and elite consumption. In cities, interventions which are shaped by public-private partnerships and are developed in line with the interests of capital, are increasing day by day. In this period, public interest that constitutes the main principal of planning has begun to cease to be the essential value of the planning implementations. Through the project based approaches,  eld of planning is now being turned into a non-functional act and is being discredited. In Turkey, Istanbul is the most affected city from interventions forming the urban space depending on relevant legislation and planning policies’ regulations made in accordance with economic policies. In this article, planning legislation and amendments from 1980s are evaluated in the context of public interest besides that urban interventions in Istanbul are discussed depending on relationships with planning policies and legislations, spatial distributions and the topics which they constitute a contradiction about public interest. In this study 36 years from 1980 to present day are investigated within two period which are 1980 to 2000 and after 2000 and the similarities/differentials between periods are evaluated.