İç savaş

Yeni savaşlar tartışmasından yola çıkarak Soğuk Savaş sonrası dönemde karşımıza çıkan farklı çatışma türevleri, bunların dinamikleri, etkilenen aktörler ve ortaya çıkan sonuçlar, vaka etüdü çalışmalarıyla, bu derleme kitap çerçevesinde ele alınmıştır. Vekalet savaşlarından hibrit savaşlara, siber güvenlik tartışmalarından özel askeri şirketlere değin yeni savaşlar tartışmasının birçok farklı boyutu bu kitap çerçevesinde değerlendirilmiştir.

Tarihe Pol Pot adıyla geçen ve akıllara durgunluk veren bir diktatörün kendi ülkesini nasıl bir mezarlığa çevirdiğinin anlatıldığı bu makalede; Pol Pot’un hayatından, rejime giden yolun nasıl açıldığından, rejimin ne tür uygulamaları devreye soktuğundan bahsedilmektedir.

Bu çalışmanın amacı Restorasyonun tiyatroya getirdiği yenilikleri ve bu dönemde gelişim gösteren kahramanlık oyunları ve karakter komedilerini incelemektir. İngiltere’de 1642’de başlayan iç savaş nedeniyle tiyatrolar on sekiz yıl boyunca kapalı kaldı. Tiyatroyla ilgilenen birçok kişi de İngiltere’yi terk edip Fransa’ya kaçmak zorunda kaldılar. Tiyatronun kapalı olduğu yıllar aynı zamanda fetret dönemidir, çünkü yüzyıllardır süren monarşi geleneği 1649-1660 yılları arasında bulunmamıştır. 1660’da monarşinin tekrar inşa edilmesi anlamına gelen Restorasyonla birlikte İngiltere’de tiyatrolar yeniden açıldı çünkü yeni kral II.Charles eğlence ve oyunlara meraklıydı. İngiltere’de tiyatro yasağının kalkmasıyla da yeni oyunlar yazılmaya başlandı. Bu çalışmada Restorasyon döneminde yazılan oyunların yanı sıra söz konusu dönemin politik görüşleri hakkında da öz bilgi verilmiştir.

Savaş nedir? Daha doğrusu, ampirik araştırmalarda savaş olarak kabul
edilenler nelerdir? Savaşların ortaya çıkma nedenleri ve kökenleri sorusu,
nicel deneysel çatışma araştırmalarının da ana sorusudur. Bununla birlikte,
onlarca yıl savaş ve savaşın nedenleriyle ilgili yapılan araştırmalara
rağmen, disiplininin sonuçları hala yetersiz kabul edilmektedir. Bu çalışma çatışma ve anlaşmazlıklar ile türleri üzerindeki
tartışmalardan hareketle konuyu “yeni savaş türleri” bağlamında jeopolitik düzleme taşımaktadır

Bu makalenin amacı Türkiye’nin en uzun kara sınır komşusu olan ve 2011 yılından beri iç savaşın yaşandığı Suriye’deki etkin güç unsurlarının Türkiye’nin güvenliğine etkilerinin tartışılmasıdır. Osmanlı’nın Şam vilayeti iken 1918 yılında Fransa mandasına bırakılan ve 1946 yılında bağımsızlığına kavuşan Suriye Türkiye ile birçok sorun yaşamış ve düşmanca emeller beslemiştir. Türkiye’nin Fırat ve Dicle Nehirleri üzerine baraj inşası ile başlayan su sorunu, Suriye’nin Hatay üzerinde hak iddiaları, terör örgütü PKK’nın Suriye’nin denetimindeki Bekaa Vadisinde kamp kurması, Suriye’nin örgüte maddi destek sağlaması ve ele başını himaye etmesi 2000’li yıllara kadar belli başlı güvenlik sorunları olarak ön plana çıkmaktaydı. 2011 yılında başlayan olaylar Suriye’de Esad Rejimin ülkedeki denetimi kaybetmesine ve buna paralel terör örgütlerinin başta Türkiye sınırı olmak üzere ülkenin çeşitli bölgelerinde hakimiyet sağlamalarına, Suriye’den Türkiye’ye kitlesel bir göç akınına sebebiyet verdi. Bölge devletlerinin yanı sıra uluslararası çıkar peşinde koşan diğer devletlerin doğrudan veya dolaylı bir şekilde iç savaşa müdahil olmaları sorunu uluslararası boyuta taşıdı. Bölgedeki çıkar çatışmaları, belirsizlikler, tehdit ve risk algıları Türkiye’nin tehdit ve güvenlik algılamasında ve politikalarında önemli değişikliklere sebebiyet verdi. Türkiye sınır güvenliğini ileriden sağlamak ve güneyinde oluşturulmak istenen terör koridorunu engellemek maksadıyla Fırat Kalkanı ve Zeytin Dalı Harekatları ile Suriye iç savaşına müdahil olmak zorunda kaldı. Sonuç olarak son yıllarda Suriye’de meydana gelen olaylar, Arap Baharı ve Büyük Ortadoğu Projesi (BOP) kapsamında bölge ülkelerinin yeniden şekillendirilmeye çalışılmasının etkilerinin Türkiye’nin tehdit, risk ve güvenliği açısından ele alınmasına yönelik çalışmalar yapılmasını gerektirmiştir.

Göç kavramı, küreselleşme ile birlikte çağdaş toplumların temel konularından biri olmuştur. Göçün nedenleri ve sonuçları, devamlı değişmekte ve çoktürel (heterojen) özellikler göstermektedir. Göç hikâyeleri, birçok insanın hayatındaki tecrübelerin bir parçasıdır. Kırım ve Romanya’dan göç eden Kırım Tatarı ailenin mensubu ve göç olgusunun sonuçlarını üçüncü nesil olmama karşın bireysel düzeyde yaşamış biri olarak, bu çalışma kişisel olarak da önemlidir (Özçelik, 2015, 2010). Karşılıklı bağımlılığın arttığı ve küreselleşmenin doruk seviyesine eriştiği günümüz dünyasında, uluslararası göç, günlük hayatımızı etkileyen sosyal bir gerçekliktir. Akademisyenler, politika yapıcılar ve kamuoyu bu konu hakkında daha fazla durmakta ve iç çatışma, güvenlik ve göç ilişkisinin incelenmesine daha fazla vurgu yapmaktadır. Modern ulaşım olanakları insanların daha kolay, ucuz ve hızlı şekilde bir yerden başka yere iş, eğitim, yeni fırsatlar ve daha iyi hayat şartları nedenleriyle yer değiştirmesini olanaklı hale getirmiştir. Fakat iç savaş, ulus-içi ve uluslararası çatışmalar, fakirlik, eşitsizlik ve ekonomik geri kalmışlık gibi nedenlerden dolayı insanların göç etmesi nitel ve nicel olarak artış göstermiştir. Göç olgusu, iki tarafı keskin bıçak gibi, hem yararlı hem de zararlı olabilir. Göçün pozitif sonuçları arasında göçmenlerin göç alan ülkelerin işgücü, vergi ve sosyal güvenlik sistemine katkı sağlaması ve girişimci göçmenlerin iş yaratması sayılabilir. Yeni gelen göçmenler, topluma taze kan ve dinamizm sağlar, toplumların bilim ve teknoloji alanlarında gelişmişliğini arttırır ve kültürel çeşitliliği zenginleştirir. Göçün negatif sonuçlarından birincisi, ev sahibi toplumlarda göçmenlere karşı önyargı, yabancı düşmanlığı, ırkçılık, basmakalıp yargılar, etnik-bencillik ve ötekileştirme gibi süreçlerin yaygınlaşmasıdır. Bir diğer negatif sonuç, ekonomik krizlerin en çok göçmenleri etkilemesidir. Uzun ve kötü çalışma koşulları ve düşük ücretler göçmenleri ekonomik, sosyolojik ve psikolojik olarak kötü şekilde etkiler. Göç ettikleri toplumlarla başarılı şekilde bütünleşemeyen göçmenler, küresel terörizmin parçası haline gelebilirler. Realistik grup çatışması teorisine göre, göçmenler ekonomik, kültürel, dinsel ve kimliksel tehdit unsurları olarak görülürler. Ev sahibi ülkelerde iş olanaklarını azalttıkları ve sosyal devlet olanaklarını suiistimal ettikleri iddialarına maruz kalırlar. Ev sahibi ülke vatandaşları, göçmenlere karşı ötekileştirme, etnik-ben merkezcilik, günah keçisi, yansıtma, negatif tutumlar, önyargılar, basma kalıplar, düşman imajı, insandışılaştırma (de-humanization), şeytanlaştırma, yabancı düşmanlığı v.b. gibi sosyo-psikolojik süreçler sonucu düşmanlaştırır, yabancılaştırır ve ötekileştirir. Bunun sonucunda çatışma ortamı doğar.

İspanya bundan seksen yıl önce uzun ve kanlı bir iç savaşa çekildi. 17 Temmuz günü Melillaʼda, İspanya’nın Kuzey Afrika sömürgesi olan Fas’ın bu liman şehrinde başlayan askerî darbe ertesi gün yarımadaya sıçradı. Ülkenin Madrid, Barcelona, Valencia gibi başlıca kentlerinde darbe püskürtülürken, üçte birlik kesiminde amacına ulaştı ve bunun sonucunda İspanya tarihe ilk büyük uluslararası iç savaş ve II. Dünya Savaşı’nın provası olarak geçecek bir iç savaşa sahne oldu.
http://www.birikimdergisi.com/guncel-yazilar/7816/ispanya-ic-savasi-na-giden-yol#.V5HlUfmLSUk

The so called Arab Spring brings a tense debate on democratization of the region into the agenda. The December-January Popular Demonstrations in Tunisia have had demonstration effect on the regional countries from Morocco to Yemen. The outcome of the uprisings in the countries are varying up to the many determinants, the rule of Gaddafi was overthrown by military means. The new are in the Libya in broad sense and the hardly debatable death of Gaddafi in narrow sense set the initial questions. The Libyan had lost their chance to judge the old regime under the name of Gaddafi by respecting rule of law that experienced in Nurnberg Trials by Germans or the International Criminal Court for Slobodan Milošević.

The phenomenon of migration, whose origins are as old as the history of humanity, should not be viewed as the adventure of an individual passing from one place to another. The phenomenon of migration, which has emerged in parallel with social and economic changes, is the scene of various transformations in the axis of thought and belief in individuals. While studies on migration focus mostly on numbers, in this article we will discuss the factors that force people to migrate and the reflections of migration on human and social life. The starting point of our article is that it is based on an attempt to read the phenomenon of migration not only as a social movement but through the bond that people establish with space.

Mekânı dış politikanın belirleyici unsurlarından biri olarak ele alan ve devletin vücut bulduğu siyasi sınırların karakteristiğine dayalı stratejik bakış ile jeopolitik analizler yapma dönemi kapanmıştır. Siyasi sınırların saldırı ve savaşı tanımlayıcı karakteri yerini toplumsal fay hatlarına bırakmıştır. Savaş olgusu içe dönmüş, şiddet içe patlayan (implosive) karakter almıştır.
Neoliberalizm ile başlayan sosyal ve siyasi birimlerdeki melezleşme (hybridisation) özne konumlarını belirsizleştirmektedir. Stratejik tutum hibritleşmiştir. Konvansiyonel savaşın “doğrudan” tutumu, gayri nizami harbin dolaylı tutumu ile rol değiştirmiştir. Jeopolitik güç mücadelesinde, terörize edilmiş sosyal güçler vekalet savaşlarında yerel Milli Orduların yerini almıştır. Ağ tabanlı Terörizm mimarisi üzerine kurgulanan “Küresel İç Savaş” dünyanın yeni düzenini şekillendirmektedir. Devlet/Terörizm ikilemi içerisine sıkıştırılan ve indirgenen Dünya Politikası, Olağanüstü Hal (OHAL) uygulamasını normal yönetim tekniği haline getirmiştir.
Bu makalede “Felaketlerin Kesiştiği” (Catastrophic Convergence) çağda, anarşi kültüründeki topolojik evrilme, aynı işletim sisteminin birer birimi halinde çatışmaları sosyo-kültürel havzalara taşıyan strateji ve terörize sosyal güçler ile oluşturulmaya çalışılan jeopolitik tasarı incelenecektir.

Ben ve ulusum dünyaya karşı,

  Ben ve kabilem ulusa karşı,

  Ben ve ailem kabileye karşı,

  Ben ve kardeşim aileye karşı,

  Ben kardeşime karşı.” (Bir Somali Deyişi)

Bu çalışmayı kaleme aldığımız an itibariyle Somali, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nün verdiği son rakamlara göre, bugüne kadar yarısı çocuklardan oluşan on binlerce insanın açlıktan öldüğü, 4 milyon insanın acil yardıma muhtaç olduğu ve hemen müdahale edilmediği takdirde bu insanların 750.000’nin önümüzdeki 4 ay içinde kesin ölümünün beklendiği 21. Yüzyılın en ağır trajedilerinden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Somali Devleti’nin yıkıldığı 1991 yılından itibaren, açlıkla birleşen iç savaşın 500.000’den fazla insanın hayatına mal olduğu tahmin edilmektedir. Devlet yapılanmasının tamamen ortadan kalktığı bir Hobbesian doğal durum içinde Somali halkı, kabileler arası iç savaş, açlık ve ölümcül hastalıklarla boğuşurken uluslararası güçler, sömürgeleştirme süreciyle yerle bir ettikleri genel olarak Afrika kıtası ve özel olarak Somali’ye karşı olan ilgilerini Soğuk Savaş’ın bitimiyle kaybetmiş ve bu halkların kaderini uluslararası örgütlerin her zaman anlamlı, ama hiçbir zaman yeterli olmayan hayırsever yardımlarına terk etmiştir. İşte bu çalışma, 19. Yüzyıl öncesi tarihi belgelerde bir refah bölgesi olarak bilinen Afrika Boynuzu’nda yer alan Somali’nin, dünyaya tarımsal ve hayvansal ürünler ihraç eden bir ülke olmaktan çıkıp nasıl açlığa, yoksulluğa ve iç savaşa mahkum edildiğini anlayıp analiz etmeyi amaçlamaktadır. Bu bağlamda bu çalışma, yalnızca Somali'nin sömürgecilik öncesi ve sonrası tarihini ve mevcut felakette uluslararası güçlerin rolünü değil, ama aynı zamanda Soğuk Savaş sonrası dönemde yeni bir aşamaya giren bölgedeki Türk Dış Politikası'nın da bir analizini sunmaktadır."

Özet
Afrika kıtasında savaşlar, silahlı şiddet ve güvensizlik yoksullukla mücadele edilmesi önünde en önemli engel olmak yanında insanların acı çekmesine neden olmaktadır. Sadece Afrikan insanları ve yönetimleri için değil tüm Avrupa ve dünya açısından bu konular öncelikli hale gelmiştir. Bu bölümde, Sahra-altı Afrika’da şiddet içerikli çatışmalar ve iç savaşların kaynakları ve dinamikleri, negatif barışın olmaması ve çatışmaların azaltılması, yönetimi ve önlenmesi incelenecektir. Son on yıllarda Sahra-altı Afrika soykırım ve silahlı çatışmaları tecrübe etmiştir. Son üç on sene içinde dünyadaki çatışma sonucu oluşan ölüm ve yaralanmaların çoğunluğu bu bölgeden kaynaklanmıştır. Hala çok sayıda insan güvensizlik ve şiddet korkusu ile yaşamaya devam etmektedir.  Kıtanın en önemli önceliği barış inşası ile çatışma önleme, yönetimi ve azaltılması (ÇÖYA) olmaktadır. Bu Afrikalıların çabalarına bağlı olmakta ve ayrıca uluslararası aktörler de mümkün olduğunca yapıcı rol oynamalıdır. ÇÖYA ve Milenyum Kalkınma Hedeflerine (MKH) ulaşmak hem Afrika hem de dünyanın çıkarınadır. Afrika çatışmalarını analiz eden bu çalışma, Sahra-altı Afrika’da kalkınmayı teşvik edecek uygun politika, araç ve programların uygulanmasını desteklemeyi amaçlamaktadır. Afrika çatışmalarının kökeninde yer alan birçok faktörün analiz edilmesi ile Türkiye’nin ÇÖYA ve MKH konularında etkin stratejiler ve faaliyetler geliştirilmesine de odaklanılmalıdır.
Anahtar Kelimeler: İç Savaş, Afrika, Çatışma, Barış, Şiddet
AFRICA AND CONFLICT RESOLUTION: WHAT AFRICA WANTS? CIVIL WARS IN AFRICA
Wars, armed violence and insecurity continue to contributing to human suffering and obstructing poverty allevation in the African continent. It has become a key priority not only for African governments and people, but also for Europe and the rest of the world. This chapter examines the sources and dynamics of violent conflict and civil wars as well as the lack of negative peace in contemporary Sub-Saharan Africa as well as to prevent, manage and reduce such conflicts. It aims to contribute to improvements in conflict analysis, prevention, reductution, management and post-conflict peacebuilding. Much of Sub-Saharan Africa has experienced armed conflicts and genocides in recent decades. In the last two three decades, the majority of conflict-related deaths and injuries in the world have occurred in this region. Large numbers of people still continue to suffer from insecurity and fear of violence. Conflict prevention, management and reduction (CPMR) and peacebuilding are particular priority for this continent. This primarily depends on African efforts, but international actors should play as constructive role as possible in Africa. Progress in CPMR and Millienium Development Goals (MDGs) would be strongly in Africa’s and world’s interests. By analyzing African conflicts, this research aims to support and promote development and implementation of appropriate policies, instruments and programmes in Sub-Saharan Africa. Turkey may also focus on effective strategies and activities for CPMR and MDGs by analyzing African conflicts by a complex interplay of a number of multiple factors.
Keywords: Civil War, Africa, Conflict, Peace, Violence

Bölgesel Araştırmalar Dergisi Mayıs • 2021 • 6 (1) • 371-373
Doç. Dr. Oktay Bingöl ile Prof. Dr. Yelda Ongun’un editörlüğünde hazırlanan “Afganistan’da Taliban Dönemi Bölgesel-Küresel Bakış ve Türkiye Açısından İnceleme” başlıklı eser, literatüre büyük katkı sağlamaktadır. Zira eser, Taliban dönemiyle ilgili yapılmış en kapsamlı çalışma olma özelliğine haizdir.

Jeopolitik olarak Orta Asya ve Güney Asya’nın kesişiminde yer alan
Afganistan, tarih boyunca çeşitli dış güçlerin üzerinde etkinlik
mücadelelerine sahne olmuştur. 19. Yüzyıla gelindiğinde Rusya ile Büyük
Britanya imparatorluklarının “Büyük Oyun” adıyla anılan nüfuz
mücadelesine maruz kalmış, 20. yüzyılın “Soğuk Savaş” döneminde ise
küresel rekabetin sıcak çatışma alanlarından biri durumuna gelmiştir. Soğuk
savaş sonrasında ise, küresel güçlerin ilgisinin azaldığı Afganistan, iç savaşa
sürüklenerek, bu sefer de bölgesel güçlerin müdahalelerine maruz kalmaya
devam etmiştir. Taliban’ın himayesindeki el-Kaide terör örgütü
militanlarının 11 Eylül 2001 tarihinde ABD’de İkiz Kuleler’e saldırı
düzenlemesiyle Afganistan, yeniden küresel gündemin üst sıralarına
gelmiştir. ABD ve müttefiklerinin Taliban’a yönelik askeri operasyonu
sonucunda Taliban yönetimine son verilerek Afganistan’da yeniden
yapılanma süreci başlamıştır. Afgainstan’ın komşularından biri olan Çin de
bu ülkeye yönelik politikalar geliştiren önemli dış güçlerden biridir.
Çalışmada Çin’in Afganistan’la diplomatik ilişkilerini başlattığı 1955 yılından
başlayarak, ABD’nin Taliban’a yönelik askeri müdahalede bulunmasına
kadarki dönemde, Afganistan’a yönelik dış politikası ele alınmaktadır.

Taliban'ın Afganistan'daki son zaferlerinin sarsıntıları şimdi tüm bölgede hissediliyor. Örneğin, Tacik'in başkenti Duşanbe'den sadece dört saat uzaklıktaki bölgelerde şiddetli çatışmalar yaşandı. 20 Haziran'da Afganistan'ın kuzeyindeki Taliban militanları, Kunduz'da Afgan hükümet güçlerini kuşattı. 300.000'den fazla nüfusu ile Afganistan'ın altıncı büyük şehridir. Ardından, 22 Haziran'da Taliban, Afgan-Tacik sınırındaki Sher Khan Bandar kontrol noktasını herhangi bir askeri çatışma olmadan ele geçirdi. Bugün 14/08/2021'de komşu Kabil vilayetlerini işgal ettikten sonra çatışmasız bir şekilde Kabil'e girdiler. Bu yazıda, Taliban terörist grubunun yıldırım gibi başarısının bazı nedenlerine bakacağız.

Toplumsal ve politik yönleriyle Ortadoğu bölgesinde kendine has bir yapıya sahip olan Lübnan, Arend Lijphart’ın teorik temellerini attığı konsosyonel demokrasiye dayalı bir yönetim sistemine sahiptir. Sistemin kökleri Lübnan’da 19. yüzyıla dek dayandırılabilse de 1926 Anayasası ve Ulusal Paktı ile perçinlenmiştir. Daha sonrasında iç savaşı bitiren 1989 Taif Anlaşması ile de yeniden onaylanmıştır. Mezhepsel öze sahip kolektif kimliklerin önemli rol oynadığı bu ülkede özellikle Maruni, Sünni, Şii ve Dürzi toplulukları öne çıkmıştır. Konsosyonel demokrasi doğrultusunda kolektif kimlik toplulukları nüfuslarına oranla iktidarı aralarında paylaşmıştır. Kimliğin bu derece baskın olduğu Lübnan’da kimliğin sürdürülmesi ve güvenliğinin sağlanması ise son derece kritik bir yer tutmuştur. Bu özelliği nedeniyle Lübnan, mezhepsel kimliklerin rol oynadığı 1958 Krizi ve 1975 İç Savaşı’yla karşı karşıya kalmıştır.
Buna bağlı biçimde uzlaşma ve çatışma dalgaları arasında gidip geldiği savunulan Lübnan, Kopenhag Okulu’nun kimlik güvenliğini merkeze alan ve toplumu bir analiz birimi haline getiren toplumsal güvenlik yaklaşımına uygun bir örnek oluşturmuştur. Bu çerçevede çalışma, toplumsal güvenlik ve konsosyonel demokrasi arasında kimliğe dayalı bir ilişki kurarak, bu ilişkiyi uzlaşma ve çatışma teması üzerinden Lübnan örneği çerçevesinde sınamaktadır. Konsosyonel demokrasinin toplumsal güvenliği sağladığı kadar paradoksal biçimde toplumlararası güvenlik ikilemine yol açtığı ve toplumsal güvensizliğe kaynaklık ettiği vurgulanan çalışmada söz konusu güvensizlik tetikleyici faktörler sonucunda meydana geldiği savunulacak olan 1958 Krizi ve 1975 İç Savaşı çalışmada tüm boyutlarıyla incelenmektedir. Son aşamada Suriye hegemonyası altında kolektif kimlik topluluklarının toplumsal güvenlik durumları değerlendirilmiştir.

İspanya İç Savaşı sebebiyle yazılan Çanlar Kimin İçin Çalıyor, bu savaş özelinde insanlığın ontolojik sorgulamalarına yer verir. Bu kitap ve daha birçok sanat eserinden anlaşılacağı üzere zihinsel bir dönüşüm yaşanmakta ve bu hayatın her anında hissedilmektedir.