Språk i Europa

Størstedelen av befolkninga i Europa snakkar språk som høyrer til den indoeuropeiske språkfamilien, som er representert med ei rekkje ulike språkgreiner. Til den austlege gruppa av dei indoeuropeiske språka, satem-gruppa, høyrer albansk, slavisk og baltisk. Til den vestlege gruppa, kentum-gruppa, høyrer gresk, romansk, keltisk og germansk. Dersom Armenia blir rekna til Europa, kan dei kan også armensk reknast med, eit språk med både stem- og kentum-drag.

Den uralske språkfamilien er i Europa representert med både den finsk-ugriske og den samojediske gruppa. Den finsk-ugriske gruppa har ei vestleg finsk-permisk grein og ei austleg ugrisk grein.

I den finsk-permiske greina finn vi dei samiske, dei austersjøfinske, dei mordvinske (erzia og moksja), dei permiske språka (udmurtisk og komi) og marisk. Dei samiske språka er sørsamisk, umesamisk, pitesamisk, lulesamisk, nordsamisk, enaresamisk, skoltesamisk, akkalasamisk, kildinsamisk og tersamisk. Dei austersjøfinske språka er finsk, ludisk, kvensk, meänkieli (tornedalsfinsk), estisk, karelsk, vepsisk, votisk, ingrisk og livisk. Den ugriske greina er representert i Europa med ungarsk.

I det nordaustlege Russland blir det snakka fire samojediske språk: nganasansk, enetsisk, nenetsisk og selkupisk

Lengst søraust i Europa og på Kypros blir det snakka tyrkisk, som høyrer til den tyrkiske språkfamilien.

På Malta blir det snakka maltesisk, som er ein vestarabisk dialekt sterkt påverka av italiensk. Maltesisk blir rekna til dei semittiske språka i den afroasiatiske språkfamilien.

Eit anna særmerkt språktilfelle er det baskiske språket i vest. Det viser ikkje slektskap med noko anna språk.

I den delen av Russland som grensar til Kaukasus og i Georgia, finn ein fleire språk som høyrer til dei tre kaukasiske språkfamiliane nordaustkaukasisk, nordvestkaukasiske og sørkaukasisk.

Til dei nordvestkaukasiske språka høyrer abasisk, abkhasisk, adygeisk, kabardinsk og ubykhisk. Det finst 31 ulike nordaustkaukasiske språk, mellom anna avarisk, lesgisk, tabasaransk, tsjetsjensk og ingusjisk. Sørkaukasisk eller kartvelsk omfattar georgisk, svanisk, lasisk og mingrelsk (megrelsk).

Tabellen nedanfor omfattar som hovudregel ikkje nyare innvandrargrupper som inntil relativt nyleg i ei viss utstrekking har blitt rekna som «framandarbeidarar», og heller ikkje innvandrarar frå andre verdsdelar. Hovudformålet med tabellen er å gi eit inntrykk av kor språkleg samansett Europa er, også når ein ser vekk frå desse til dels svært store gruppene.

Dei fleste medlemmene av dei ulike minoritetsgruppene snakkar nasjonalspråket i landet der dei bur, i tillegg til morsmålet sitt, og i ein del grupper er det opphavlege morsmålet i ferd med å bli fortrengt av nasjonalspråket.

Tala på minoritetsspråkbrukarar i kvart land, som er tekne frå Eberhard med fleire (2022), er høgst usikre, mellom anna på grunn av diffuse definisjonskriterium og mangelfulle data. Dette gjeld i særleg grad språka til rom, der ulike talopplysningar kan variere veldig. Russland er meint som den europeiske delen av landet.

• språk
• Europa
• språkvitskap

• Lombard, Alf (1996). Alle jordens språk. Oslo. Les boka.
• Stevenson, Victor (1985). Ordenes historie. Oslo. Les boka.

• Eberhard, David M., Gary F. Simons og Charles D. Fennig (redaktørar)(2022). Ethnologue: Languages of the World. 25. utgåve. Dallas, Texas: SIL internasjonal nettversjon.