Çin

Çin yükselen ekonomisi ve siyasi etkisi ile küresel bir güç konumundadır. Çin bu konuma sadece askeri gücünü kullanarak değil yumuşak gücünü kullanarak gelmiştir. Yumuşak güç bir ülkenin kültürünün, siyasi fikirlerinin ve politikalarının cezbediciliğinden kaynaklanmaktadır. Yumuşak güç küre-sel konumunu korumak adına Çin için vazgeçilmez bir politika aracıdır. Bu çalışmada Çin'in yumuşak güç unsurları incelenmektedir. Çalışmada Çin'in yumuşak güç yöntemi ve bu yöntemin etkinliği sorgulanmaktadır. Çin'in yumuşak gücü ile ekonomik gelişimi arasındaki bağlantı incelenmektedir. İnceleme sırasında Çin'in yumuşak gücüne dair anketlerden yararlanılmıştır. Çin'in dünyadaki yatırımlarına dair ekonomik veriler kullanılmıştır. Çin dostane şekilde diplomatik ilişkilerini genişletmeyi ve dünya ile ekonomik entegrasyonunu artırmayı amaçlamaktadır. Çin'in barışçıl ekonomik yükselişi kültür, siyasi değerler ve diplomasiyi içeren yumuşak güç ile birlikte gerçekleşmektedir. Çin güç kullanmak yerine Konfüçyus felsefesi ile birlikte razı etme anlayışı ve gönüllü bir yayılmacılık içerisindedir. Konfüçyüsçülük Çin'in küresel politikaları açısından çatışmacı yerine barışçıl güç geçişlerine yardımcı olabilir. Çin ABD gibi bir küresel güç olmak istediğine dair algıyı yönetmek için yumuşak gücü uygulamaktadır. Çin'in yumuşak güç politikaları küresel güç mücadelesi içerisinde olduğu ABD'ye karşıtlık oluşturmaktadır. Çin'in yumuşak gücü artmış ancak henüz başta ABD olmak üzere Batılı devletlerinki kadar etkin hale gelmemiştir. Çin gelişmekte olan ülkelerde yaygın bir şekilde ekonomik bir ortak olarak görülse de Çin'in kültürü-nün ve değerlerinin yayılması aynı hızda ilerlememiştir.

Bu makale, Çin’in ekonomik ve siyasi yükselişi çerçevesinde, kapitalizmin aldığı yeni biçimler üzerine bir teorik tartışma sunmaktadır. Makale, Çin’in ve kapitalizmin uzun tarihsel bir dönem perspektifinden analizini temel alarak, üretim biçimi, uluslararası ticaret, devlet ve sermaye ilişkileri açısından, Çin’in yükselişinin hem Çin’de hem de dünya kapitalizminde yarattığı değişiklikleri irdeleyen bir tartışma sunmaya çalışmaktadır. Bu yapılırken, tarihsel sosyoloji alanında bu konu ile ilgili en önemli güncel tartışmaları sunan Giovanni Arrighi, Joel Andreas ve Richard Walker’in eserlerinden ve bu üçlü arasındaki polemiklerden faydalanılmıştır.

This article presents a theoretical discussion about the new forms of capitalism in the context of the economic and political rise of China. The article raises a discussion on the changes that the rise of China has instigated in both China and the world capitalism. This is considered in the context of mode of production, international trade, state and capital, by analysing China and capitalism from the perspective of long historical periods. In doing this, the article benefits from the work of and polemics between Giovanni Arrighi, Joel Andreas ve Richard Walker, who provided very important contemporary debates on this issue in the field of historical sociology.

ABD-Çin Ticaret savaşlarının politik ekonominin iki teorisi olan Merkantilizm ve liberalizm çerçevesinde incelenmesi amaç edinilmiştir. Ayrıca Türkiye'nin ve dünya ticaretinin liberalizasyonu güncel konular olan ulus devlet, Covid-19, egemenlik, insan hakları politik ekonomi bağlamında değerlendirilmiştir.

Avrupa ülkeleri ya da Batılı devletler, ihtiyaç duyan ülkelere yüksek miktarlarda kredi ya da hibe verdiklerinde bu ülkelere paranın nasıl ve nerede harcanacağı, şeffalık ya da gerekli mekanizma ve kurum-lara sahip olmak gibi önkoşullar sunarlar. Ancak Çin devleti, görüldüğü kadarıyla, OBOR çerçevesinde verdiği kredinin nasıl ve nerede kullanılacağına çok müdahale etmiyor ve hatta Batı’nın para yardımı yaparken ortaya koyduğu koşulları iç siyasete müdahale olarak görüyor. Bilhassa gelişmekte olan devletler Çin ile aynı düşünceyi paylaştıklarından Çin devleti, Batı’ya karşı önemli bir para ve alternatif kaynak oluyor. Gelen yüksek miktardaki kredilerin nasıl harcanacağına yönelik katı bir müdahale olmaması durumu ise Çin’den kredi alan devletleri borç batağına sürüklüyor ve bundan sonra Çin’in uyguladığı "borç diplomasisi” başlıyor. Çin, yapmış olduğu kasıtlı borçlandırma ile gerek Afrika’da gerek Asya’da kredil-erini ödeyemeyen devletlerin önemli varlıklarına el koyuyor. Başka bir ifadeyle, ekonomik saiklerle başlayan ikili ilişkiler borç diplomasi-si ile siyasi bir baskı aracına dönüşüyor.
Çin devleti bu strateji ile kendine bağımlı devletlerin sayısını arttırarak küresel tahakkümünü konsolide etmiş oluyor. Çin’in Kenya’daki Mombasa Limanı, Sri Lanka’daki Hambontana Limanı, Zambia’daki Kenneth Kaunda Uluslararsı Havalimanı’na el koyması ve Pakistan’ın Çin’e olan artan borçlarından dolayı Gwadar Limanın’nı Çin’e vermesi en büyük örneklerdendir.

After the entry of China into the United Nations Security Council in 1971, relations between Turkey and China officially began. The 2000s was the period of recovery and restructuring for Turkey-China relations. With the One Belt One Road Project announced by Chinese President Xi Jinping in 2013, Turkey-China relations with a history of about 45 years have entered a new turn. In this study we will evaluate the historical progress and development of relations between Turkey and China within the scope of OBOR Project.

Özet
1971 yılında Çin'in Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Daimi Üyesi olmasıyla birlikte Türkiye-Çin ilişkileri de resmen başlamıştır. 2000'li yıllar Çin-Türkiye ilişkileri için iyileşme ve yeniden yapılanma dönemi olmuştur. 2013'te Çin Devlet Başkanı Xi Jinping tarafından açıklanan OBOR Projesi ile yaklaşık 45 yıllık geçmişi olan Türkiye-Çin ilişkileri de yeni bir döneme girmiştir. Bu çalışmada OBOR Projesi kapsamında Türkiye ile Çin arasındaki ilişkilerin seyrini değerlendireceğiz.

Çin – Rusya yakınlaşması 1990'lı yılların ikinci yarısında olgunlaşarak, iki büyük ülke arasında " stratejik ortaklık " kurulmasıyla sonuçlandı. Bu ortaklık mekanizması esas olarak, ABD ile ABD'nin Atlantik, Asya ve Pasifik bölgelerindeki müttefiklerine karşı işbirliği yapmak ve ortak politikalar geliştirmek amacıyla tesis edildi. Bununla birlikte, ortak tehdit algılamalarına sahip olan Çin ve Rusya arasındaki dostane ilişkilerin, sağlam bir temel üzerinde yükseldiğini söylemek zordur. Aynı kıtaya yayılmış iki büyük kıtasal güç olan Çin ve Rusya, her ne kadar ABD karşıtlığı etrafında birleşmiş bir blok izlenimi veriyor olsa da her iki ülkenin birbiriyle yaşadığı önemli sorunlar ve farklılaşan stratejik hedefleri vardır.

Aslında iki tarihi jeopolitik rakip olan Çin ile Rusya'yı birbirine yaklaştıran ve ortak politikalar geliştirmeye iten ana unsur, " ortak düşman " (ABD) algısıdır. Amerikan gücü zayıflama sürecine girdiği takdirde ya da ortak düşman algısının ortadan kalktığı bir durumda, Çin – Rus stratejik ortaklığının sürdürülebilirliği oldukça şüphelidir. Pekin ile Moskova yönetimleri arasındaki stratejik birlikteliğin, ortak eylem ve tutumların arka planında, " düşmanımın düşmanı dostumdur " mantığının yer aldığı söylenebilir.

Moğolların fetihleri sırasında Çin’de üç devlet vardı;
Tangut, Jin ve Güney Song devleti. Cengiz Han hemen bu
devletlerle ilişkilerde bulundu. Tangut yok edildi fakat Jin
(Cürcen) Devleti Moğolları 20 yıl uğraştırdı. Ögeday ve Möngke
Hanlar zamanında Çin’e karşı düzenli seferler ile Güney Song
resmen her taraftan kuşatıldı. Kubilay Han olduktan sonra ise
Çin tamamen tek çatı altına alındı ve kendisini Çin İmparatoru
ilan etti. Çin tarihinde Yuan Hanedanlığı dönemi olarak geçer.
Kubilay Han, Çin’e sahip oldu fakat diğer Hanlıklar (Altın Orda,
Çağatay, İlhanlılar) tedricen bağımsız olmaya başladı. Kubilay
zamanında nerdeyse her bir tarafa başarılı-başarısız seferler
düzenlendi, isyanlar baş gösterdi. Fakat Kubilay bu menfi
durumun üstesinden geldi ise de halefleri onun kadar becerikli
olamadılar. Mütemadi isyanlar, kötü ekonomi ve sosyal sorunlar
Yuan Hanedanlığını yıprattı akabinde Yuanzhang adlı lider
Moğolları Çin’den çıkardı, kuzeye sürdü. Kendisini Ming
Hanedanlığının İmparatoru ilan etti. Moğol İmparatorluğu o
kadar kudretliydi ki Yuanzhang, kendisini Yuan Hanedanlığının
halefi olarak gördü...

Çin, toprak alanı olarak dünyanın en büyük
dördüncü ülkesi konumundadır. 1.4 milyar nüfusuyla
7.5 milyarlık dünya nüfusunun yaklaşık
yüzde yirmisini tek başına oluşturmaktadır.
30 yıla kadar dünyanın en büyük nükleer gücü olması beklenen Çin, jeopolitik konumu, geniş
pazarı ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ndeki
daimi üyeliğinden ötürü bu yüzyılın süper
gücü olması muhtemeldir. Ancak bu süper
güç adayı ülkenin kendi içinde birçok sorunu
bulunmaktadır. Tayvan, Tibet, İç Moğolistan ve
Hindistan ile sınır problemleri, işsizlik, askeri
modernizasyon, çevre, gelir adaletsizliği, dışa
bağımlı enerji ihtiyacı gibi birçok sorunu vardır.
Bunlardan biri de Doğu Türkistan meselesidir.
Bu sorunlar Çin’in süper güç olmasında önemli
derecede engel teşkil etmektedir. Mao devrinden beri küresel güç olmaktan ziyade
bölgesel güç olmak gerektiği söylemi vardır.
Zira Çinli yöneticiler Çin’in askeri ve ekonomik
olarak büyük güçler düzeyine erişemediğinin
farkındadır. Doğu Türkistan konusunda Çin’in
her hareketi Çin’deki diğer azınlıktaki halkları
da etkileyecektir. Dolayısıyla Doğu Türkistan’ın
kalkınması ve istikrarının sağlanması Çin’in de
kalkınma ve istikrarını etkileyecektir. Buna rağmen
Çin yönetimi Uygurlara karşı bir yumuşamaya
gitmemekle birlikte daha fazla baskı yapmayı
planlamaktadır. Bundan dolayı ABD’ye
denk olacak kadar üst seviyelere gelmeden ve
özellikle Doğu Türkistan ve diğer iç sorunlarını
çözmeden bölgesel güç pozisyonundan küresel
güç olma yoluna gidemeyecektir. Uluslararası sistemin gelecekte nasıl bir hal alacağı
konusu yoğun olarak tartışılmaktadır. Kimileri
hakimiyet mücadelesinin geçirdiği dönüşümleri
savaşlar ile açıklarken kimileri de bunu
bilim ve teknolojideki ilerleme ile bazı büyük
olaylarla açıklar. Bu durumlar bize gösteriyor
ki büyük güçler bu yüzyılda büyük bir rekabete
hazırlanıyor. Bunun ilk somut göstergesi Trump
yönetiminin başlattığı ticaret savaşlarıdır. Bu yüzden mevcut uluslararası sistem içerisinde
Çin’in konumu önemli bir noktaya erişmiştir.
Dolayısıyla Çin’in bu yüzyıl boyunca nasıl yönetileceği
hususu önem taşımaktadır. Optimist
bir gözle bakılacak olursa Çin’in zenginleşmesi
ve ardından sınıflı toplum yapısına sahip olmasının
sonucunda demokratikleşmesi beklenir.
Ancak pesimist bir yaklaşımla denilebilir ki
Çin, kendi içindeki tek parti sistemini tüm dünyaya
dayatacaktır. İlk bakışta şunu söylemek
lazım ki Çin, kısa ve orta vadede dışarıdan bir
zorlama olmadan kolay kolay demokrasiye geçemez.
Bu yüzden bunun yerine, Çin’le beraber
çalışıp ve Çin’in sert bir dış politika izlemesi
engellenmelidir. Böyle olursa, Uygur kimliği
daha da sağlamlaşacak ve Uygurların özgürlük
davası devam ederek uluslararası platformlara
taşınabilir. Aksi halde Doğu Türkistan’daki istikrarsızlıklar
devam edecektir. Hatta Orta Asya
bağlamında bölge ve sınır güvenlik sorunları da
çözülmeyecektir. Öte yandan Uygurlar, Çin’in
Yeni İpek Yolu projesini desteklemeyip ve ona
zarar verebilir. Bu yüzden Çin rejimi temkinli
bir şekilde demokratikleştirme yoluna çekilmelidir.
Bu sayede Çin, büyük güç olma yolunda
rastlayacağı birçok iç ve dış sorunları çözülebilir.
Dolayısıyla Çin daha güçlü ve daha etkili bir
devlet olabilir. Çin’in demokratikleşmesinin Doğu Türkistan
üzerinde birçok olumlu etkisi olabilir. Bir kere
Sincan Uygur Özerk Bölge Yasası kapsamlı olarak
uygulanabilir. Öte yandan Uygurlar kendi
kimliğini koruma hakkına sahip olacaktır. Çinlilerin
Uygurlara yönelik ötekileştirmesi, aşağılaması
ve ayrımcılığı büyük ölçüde azalacaktır.
Ayrıca Doğu Türkistan’da istikrar büyük ölçüde
sağlanıp Kuzeybatı Bölgeleri Kalkındırma Stratejisi’nin gerçekleşmesiyle bölgenin önemi
daha da artacaktır. Yine bakıldığında Orta
Asya bağlamındaki bölge ve sınır güvenlik
sorunlarının b üyük bir kısmı da çözülecektir.
Dolayısıyla da Doğu Türkistan bölgesi, etnik,
dinî ve kültürel özelliklerinden dolayı Orta
Asya’ya stratejik derinlik katacaktır. Öte yandan
Uygurlar, Çin’in Yeni İpek Yolu politikasına da
katkılarda bulunarak Orta Asya ile bağların daha
da güçlenmesini sağlayacaktır.
Burada Uygurlara da görev düşmektedir.
Doğu Türkistan İslami Hareketi gibi birtakım
Uygur direniş örgütleri silahlı mücadeleden
vazgeçmelidir. Zira bu örgütlerin eylemlerinde
sivillere verdiği zarar Doğu Türkistan davasının
meşruiyetine zarar vermektedir. Uluslararası
platformlarda Doğu Türkistan davası anlatılırken
Çin, bu örgütlerin eylemlerini örnek göstererek
“terörizme karşı savaş” etiketi ile savunma
yapıyor. Oysa şiddete varmayan mücadelede,
silahlı mücadeleye göre çok daha fazla seçenek
vardır. Zira silahsız ve barışçıl mücadele ile toplum,
yönlendirilebilir ve iktidar sahipleri kamuoyu
gücü ile pes ettirilebilir.

Bu çalışma, Doğu Türkistan’lı Alimcan Ablet tarafından, Asya’nın bölgesel gücü olmaktan küresel bir oyuncu olmaya ilerlemekte olan büyük Çin’in, farklı alanlarda kendisine özgü dış politikalarının ve dış ilişkilerinin analizini yapmak amacıyla kaleme alınmıştır.

Bu çalışma, genellikle Çince, İngilizce ve Türkçe yazılı kaynaklardan yararlanılarak, Çin diplomasisinin çok önemli araçlarından biri olan Konfüçyüs öğretileri gibi antik Çin’in barış ve savaş döneminde uyguladığı çeşitli düşünce ve politikalar ışığında, Çin’in uluslararası ilişkiler ve diplomasi tarihini, stratejik riskten korunma politikalarını, anlaşmazlıkların çözümü konusundaki yaklaşımlarını, uluslararası çevre hukuku politikalarını, Çin’in gelişim sürecini ve  Çin’in ekonomik, teknolojik ve askeri sanayi açısından geleceğe bakışını genel hatlarıyla ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Bu çalışma bireysel iddialar ve duygusal yaklaşımlardan kaçınmaya özen gösterilerek hazırlanmıştır. 

Uygur Türkü olan Alimcan Ablet, Çin’in başkenti Pekin’de Dışişleri Üniversitesi’nde Dış Politika eğitimi almış ve Ankara Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümünde master yapmış olup, halen Konya Selçuk Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümünde doktora programına devam etmektedir.

İnsanlık tarihi kadar eski ve köklü bir geçmişe sahip olan güç kavramı, uluslararası ilişkiler literatüründe sıklıkla karşılaşılan bir kavramdır. Kimi düşünürler kavramı hedefe ulaşma noktasında bir amaç, kimisi hedeflenilen amacı gerçekleştirme konusunda kullanılacak bir araç, kimileri ise mevcut varlıkların tümünü kapsayan kapasite olarak ifade ederler. Tüm bu birbirinden farklı şekillerde yapılan açıklamalara karşın, kavrama ilişkin net bir tanımlama halen yapılabilmiş değildir. Bu doğrultuda gücün sistem içerisindeki rolüne ilişkin bir uzlaşının da sağlanabilmiş olduğu söylenemez. Güce dair var olan tüm bu belirsizliklere karşın kavram, uluslararası politika çözümlemelerinde sıklıkla kullanılan bir unsur niteliği taşımaktadır. Uluslararası ilişkiler sistemi içerisindeki tüm politik eylemlerin doğası hem gücü hem de güç politikalarını temel almaktadır. Buradan hareketle de güce dair yapılabilecek tanımlama, herhangi bir devletin kendi ulusal menfaatlerini koruma ve sürdürme noktasında elinde var olan tüm potansiyel unsurları şeklinde yapılabilir. Bu unsurlar maddi olabileceği gibi manevi unsurları da içerebilmektedir. Örneğin, bir devletin sahip olduğu coğrafyası, kültürü, nüfus yapısı o devletin gücünün belirleyicisi olabilme özelliğindedir. Gücün potansiyel unsurları olarak da, bir devletin ekonomik gelişmişliği, askeri yapılanması, teknolojik kapasitesi gibi faktörler öne çıkmaktadır. Tüm bu veriler ışığında bu tez çalışması ile amaçlanan, dünya tarihinde insanlığın var olduğu ilk günden bugüne değin varlığını koruyup sürdürmüş olan güç kavramının henüz net bir şekilde yapılamamış tanımına dair açıklamalar getirmek, ardından uluslararası ilişkiler teorilerinin güç kavramı üzerine geliştirmiş oldukları yaklaşımları analiz etmek, devamında ise gücün bileşenlerini tek tek açıklayarak güce ilişkin teorik kısmı sonlandırmak olacaktır. Ardından dünya siyasi tarihinde etkin olmuş başat ve hegemon güçlerin tanımlamalarına değinilecektir. Bu şekilde genel tanımlamaların verileceği birinci bölümün ardından, Organski’nin, anarşik uluslararası sistem tanımlamasına karşı çıkarak sistem içerisindeki güçler arasında hiyerarşik bir ilişkinin bulunduğunu iddia ettiği savı ‘Güç Geçiş Kuramı’ ve Lemke’nin bu kuramdan yola çıkarak oluşturduğu ‘Çoklu Hiyerarşi Modeli’ üzerine açıklamalar getirilecektir. Devamında ise uluslararası sistem içerisinde yükselen güçler kavramı ele alınıp, bu doğrultuda sistem içinde yükselen güç ve bu kapsamda yükselen ekonomi olarak ifade edilen yapılanmalar açıklanmaya çalışılacaktır. Son bölümde ise, yapılan tüm bu tanımlamalar, açıklamalar ve analizler doğrultusunda vaka incelemesi başlığı altında son dönemlerin hem ekonomik hem de politik anlamda yükseliş trendinde olan iki ülkesi Çin ve Hindistan inceleme altına alınacaktır. Uluslararası sistemin değişen ve dönüşen yapısı içerisinde yakalamış oldukları bu büyüme ivmesi ile tüm dünyanın dikkatini çeken her iki devlet, bilhassa Çin, günümüz dünyası ABD hegemonyasının karşısında ‘yükselen güç’ olarak durmakta ve şu an ki görüntü itibariyle bu güçlerini artırarak yükselişlerine devam edeceğe benzemektedirler.

Özet
Bu çalışmada Rusya, Çin, Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa Birliği, İran ve Türkiye gibi dış güçlerin Tacikistan politikaları ele alınmaktadır. Çalışmanın kapsamını aşacağı için tarihsel ve kültürel açılardan Tacikistan’a yakın olan diğer bölgesel aktörler olan Pakistan, Hindistan ve Japonya gibi ülkeler çözümlemeye dâhil edilmemiştir. İlkin her ülkeye ayrı ayrı yer vermek suretiyle Rusya, Çin, ABD, AB, İran ve Türkiye’nin önceliklerine göre Tacikistan politikalarında rol oynayan önemli faktörler ortaya konulmuş akabinde ise bu aktörlerin Tacikistan politikaları karşılaştırmalı yöntem temelinde çözümlemeye tabi tutulmuştur. Mevcut yazında bu konuyu yukarıda anılan dış güçlerin politikaları temelinde karşılaştırmalı olarak ele alan eserler bulunmamaktadır. Bu çalışmanın özgünlüğü dış güçlerin Tacikistan politikalarını kantitatif veriler temelinde çözümlenmesidir. Bu araştırmada kullanılan verilerin bir kısmı ise bu satırların yazarının Tacikistan’da yapmış olduğu alan çalışmasında mülakat tekniği vasıtasıyla elde edilmiştir.
"External Powers in Tajikistan: Russia, China, United States of America,
European Union, Iran, and Turkey"
Abstract
This research work deals with the Tajikistan policy of the external powers such as Russia, China, United States of America, European Union, Iran and Turkey as well. As it does exceed the analytical framework of this article the other regional actors such as Pakistan, India and Japan excluded from this research that maintain also close ties to Tajikistan from a historical and cultural point of view. The determinants of the Tajikistan policy of the above mentioned countries have analysed regarding their priorities by means of a comparative method. In the existing literature on the external powers in Tajikistan there is rare analysis from a comparative perspective. The authenticity of this article lies on analysing of the Tajikistan policy of these external actors by means of quantitative Data, which is gathered partly through conducting fieldwork in Tajikistan by the author in 2014.

Öz
Son yıllarda küresel ekonomide güçlü bir aktör haline
gelen Çin; gücünü “yumuşak güç” kaynaklarıyla desteklemek
için yoğun bir çaba harcamaktadır. Yumuşak
güç stratejisinin “dışa açılmaya” dönüşmesiyle birlikte,
medya yeniden yapılandırılmış, yeni strateji ekseninde
kullanılmaya başlanmıştır. Çin, imajını yeniden inşa
etmek amacıyla Türkiye’de de medyayı kullanmaktadır.
Çin yönetimi, Türkiye’de televizyon, radyo, dergi
gibi geleneksel medyanın yanında yeni medyayı da etkili
bir biçimde hayata geçirmiştir. Makalenin temel
varsayımı, Çin’in yumuşak güç stratejisi tam olarak
anlaşılmadan Türkiye’deki medya faaliyetlerinin anlaşılamayacağı;
Çin’in Türkiye’deki medya faaliyetlerini
bu strateji çerçevesinde gerçekleştirdiğidir. Çalışma,
Çin’in, Türkiye’deki medyaya yatırımlarını, “yumuşak
güç” kavramına odaklanarak incelemektedir. Bu çerçevede,
Çin’in Türkiye’deki yayınları klasik niteliksel
inceleme yöntemiyle analiz edilmiştir. Çalışmada, Çin
medyasının Türkiye’deki yayınlarının tarihsel gelişimi,
hangi medya araçlarının daha fazla kullanıldığı, ne
tür programlarla hangi mesajların verildiği üzerinde
yoğunlaşılmıştır. Bu kapsamda, Çin’in Türkiye kamuoyuna
yönelik yaptığı radyo, televizyon, dergi ve yeni
medya yayınları incelenmiş, ayrıca doküman analizi
ve görüşmeler yapılmıştır. Çalışma kapsamında, Çin’in
Türkiye’deki medya faaliyetlerinin, yumuşak güç stratejisi
ve 2001 yılında açıkladığı medyada “dışa açılma”
stratejisiyle uyumlu olduğuna yönelik bulgulara ulaşılmıştır.
Çin’in bu strateji çerçevesinde, “barışçıl, yardımsever,
insan haklarına saygılı ve gelişmiş bir ülke”
imajını yerleştirmeye çalıştığı sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Yumuşak Güç, Medya, Çin, Türkiye

Abstract
China, which has become a powerful actor in the global
economy in recent years, has been striving to increase
its power through mobilizing various mechanisms of
“soft power.” In combination with its opening up policy,
it has re-structured the state media industry and begun
to use it as a part of “soft power” strategy at the global
level. It also benefits from its investments in the media
industry in Turkey in order to re-construct its image.
In this respect, it has made important investments not
only in the traditional media but also in the “new media”
in the last five years. This article mainly argues that
the media investments and activities of the Republic of
China cannot be understood without an eye to its new
strategy of enhanced soft power, which underlies all its
endeavors in the media industry in Turkey. Therefore,
this study examines China’s media investments in Turkey
by focusing upon the concept of soft power. For this
purpose, these investments have been scrutinized by
using a classical qualitative methodology. The contents
of the Chinese media in Turkey have been examined
in detail in terms of its policy of enhanced soft power.
The main finding of the study is that China’s media activities
in Turkey are congruent with its strategy of soft
power and its policy of opening up of the media, which
the Chinese authorities put into effect in 2001. Through
this strategy, China has deployed its media in Turkey to
construct the image of a “peaceful, humanitarian, and
developed” country.
Keywords: Soft Power, Media, China, Turkey

Çin toplumu, başlarda taş ve kemiklerden, sonraları bambu çıtaları ve parşömenden yararlanarak ve nihayetinde Cai Lun'un icat ettiği kâğıt ile çok eski dönemlerden bu yana yazıyı kullanmış ve tarih boyunca kendilerini gelecek nesillere yazı aracılığıyla aktarmaya devam etmiştir. Tarihi süreçte Çinliler tarafından tutulan bu arşiv, dünyanın en zengin kayıtlarını oluşturmaktadır. Yazı, sadece devlet kademesindeki önemli olaylar ve belgeler için kullanılmamış, edebiyat alanında da önemli bir külliyatın oluşmasına katkı sağlamıştır. Bambu rulolardan yapılan kitaplardan tahta baskı yöntemine geçilmesi ve sonrasında da dizgi sisteminin oluşturulmasıyla kitap basımı hız kazanmıştır. Çin'de kurulan her hanedanlık, yönetim süresince edebî alanda belli ilerlemelere katkı sağlamıştır. Klasik edebiyat olarak adlandırılabilecek türün dili ağır, anlaşılması ve yazımı zordur. XX. yüzyılın ilk yarısında Çin'de bir yenilenme hareketi başlamıştır. Bu hareket, Çin kültür tarihi içerisinde çok önemli bir yere sahiptir. Bu yenilenme döneminde 4 Mayıs Hareketi olarak adlandırılan süreç, edebiyat alanında birçok yeniliğin gerçekleşmesine sebep olmuştur. Klasik edebiyat anlatım tarzı yerine halkın anlayacağı dilde yazılan ve toplumsal olayları ele alan eserler üretilmeye başlanmıştır. Gonca ÜNAL CHIANG tarafından hazırlanan Çin Modern Edebiyatı Deneme Eserleri Seçkisi adlı eser, 4 Mayıs Hareketinin önde gelen yazarlarının kısa özgeçmişleri ve denemelerinden oluşmaktadır. 2016 yılında Kesit Yayınlarından çıkan seçki, Ünal Chiang'ın da ilk kitabıdır. Seçkide on yazar ve bu yazarlara ait on altı deneme bulunmaktadır.

Bu projede Deng Xiaoping döneminde Çin karar alma yapısı incelenmeye çalışılmıştır. Parti yapısı ve işleyişini kısaca belirttikten sonra Deng Xiaoping'in kariyeri ve hayatı ile paralel bir şekilde parti yapısı ve işleyişi aktarılmaya çalışılmıştır.

In this article, it is explained decision making process in China at Deng Xiaoping Era. Then it is breifly described how CCP structure and mechanizm work in parallel with Deng's life and career.

Cengiz Han, insanlık tarihinin gördüğü en ilgi çeken figürlerinden biridir. Mücadelelerle dolu hayat hikâyesinde başardıkları büyüleyicidir. İmkânsızlıklardan onu zirveye çıkaran, zekâsı, kararlı kişiliği ve üstün liderliği ile tarihin akışını değiştirmiştir. İnsanlık tarihinin gördüğü en büyük fatih olarak Makedonyalı Büyük İskender’in yerleşik dünya adına yaptığı işlerin daha görkemlisini o bozkır halkları adına başarmıştır. Bu yönüyle vahşi, barbar, katil, hırsız, gibi nitelemelere dayanan yerleşik tarih yazımının önyargılarından da payını almıştır.

Cengiz Han ve Moğollarının Çin, Anadolu, İran, Deşt-i Kıpçak, Doğu Avrupa, Türkistan’da odaklanan Avrasya’daki faaliyetleri, en yoğun etkilerini Türklerin yaşadığı bölgelerde bırakmıştır. Türklerin tarihinin de bir parçası olan bu faaliyetlerin Türkistan’daki görünümü söz konusu ön yargılardan uzak bilimsel değerlendirmeye muhtaçtır. Elinizdeki çalışma konuya çok yönlü yaklaşımı ile tam da bunu başarmayı hedefliyor.

Özet Dünyada her an çatışma yaşanabilecek en önemli bölgelerden biri olan Güney Çin Denizi'nde Çin'in artan faaliyetleri, başta ABD olmak üzere büyük güçleri endişelendirmektedir. Bölgenin stratejik konumu nedeniyle, Hindistan gibi ülkelerin Çin'i dengelemek amacıyla soruna dâhil edilmeye çalışmasıyla sorun giderek karmaşık bir hal almaktadır. Bu bağlamda makalede, Güney Çin Denizi krizinin gelişimine ve tarafların hak iddialarına uluslararası hukuk çerçevesinde değinilecek, ABD ve Hindistan'ın bölgedeki rolü ile birlikte geleceğe dair olası sonuçlar değerlendirilecektir.

China's increasing activity in the South China Sea-one of the most important hotspots in the World-concerns great powers, mainly the US. Due to the strategic significance of the region, the problem becomes more complex as countries such as India become more involved to the problem to counterbalance China. In this context, development of the South China Sea crisis and territorial claims of the parties will be analyzed within the framework of international law in this article and the possible consequences of the role of India and the US will be assessed.

George Orwell’in "Hayvan Çiftliği" adlı eserinin geniş kapsamlı bir ideolojik ve politik eleştirisinin yapıldığı bu makalede ağırlıkla "eşitlikçilik" kavramı üzerinde durularak sosyalizmin uygulamada eşitlikçilikten uzaklaşmasının değil, bilakis fazla eşitlikçi olmasının dünya sosyalist sisteminin çökmesine yol açan başlıca faktörlerden biri olduğu iddia ediliyor.

Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra, bölgede oluşan boşluğu doldurmak amacıyla Asya’nın iki büyük ülkesi olan Çin ve Rusya ilişkilerini arttırmıştır. Şanghay İşbirliği Örgütü Rusya ve Çin yakınlaşmasının önayak olmasıyla bölgede bütünleşme adına kurulmuştur. Bu birliğin amaçları: Anti-terör, bölgesel ekonomik dinamikleri harekete geçirme ve üye ülkelerin birbirleriyle eşgüdüm politikalar uygulamasını sağlamaktır.
Bu araştırmada amaç, bölgesel siyasi ve ekonomik bir birlik olan Şanghay İşbirliği Örgütünü (ŞİÖ) tanıtmak ve Türkiye-ŞİÖ ilişkilerini saptamaktır. Çalışma hazırlanırken yerli ve yabancı literatür ile bu konuda ki yetkin kişilerin görüşlerine yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Eşgüdüm Politikalar, Şanghay İşbirliği Örgütü, Ekonomik Dinamikler, Anti-terör.

Dünyanın en hızlı büyüyen ekonomilerinin Asya’da yer alması küresel güç dengelerinin yön değiştirmesine ve büyük güçlerin yeni ittifak arayışlarına girmesine yol açmıştır.  SSCB’nin dağılmasıyla mutlak zafer kazandığını düşünen Batı ve tek süper güç olarak kalan ABD, özellikle ekonomik alanda rakip gördüğü Çin‘in yükselişi karşısında tedirginlik yaşamaktadır. Küresel güç mücadelesinin merkezinde yer alan Hindistan ise son yıllarda gerçekleştirdiği ekonomik ve siyasi açılımlarla bölgede ihtiyaç duyulan bir aktör haline gelmiştir. 1950 sonrası Bağlantısızlar Hareketi tecrübesiyle elde ettiği kazanımları unutmayan Hindistan, atacağı adımlarla her iki tarafı da küstürmeden ABD-Çin arasındaki rekabetten maksimum faydayı elde etme siyaseti güderek bölgesel güçten küresel güce ulaşma yolunda ilerlemektedir.

Yeni Dergi (Haziran 2011) İnsan edebiyat, sanat ya da müzikle ilgileniyorsa, sevdiği alanın üreticilerine ister istemez yakınlık ve ilgi duyar. Elinizdeki dergide Çin'in edebiyat, sanat ve müzik dünyasıyla ilgili yazıları kaleme alan herkes bir dönem Çin'de yaşadı ya da hala yaşıyor. Yani, yazdıkları alanın ürünlerini bizzat deneyimleme, birçok durumda da üreticilerini tanıma fırsatı buldular. Sanat galerilerindeki açılışlarda, sanat festivallerindeki etkinliklerde ressam ve heykeltraşlarla, kitap festivalleri ve okuma seanslarında okudukları kitapların yazarlarıyla, müzik konserleri ve festivallerinde müzisyenlerle, hatta bütün bu etkinliklerde birbirlerinin etkinliklerine gitmiş diğer sanatçı ve yazarlarla karşılaşarak hepimizde olan takip ettiği yazarı ve sanatçıyı yakından görme, tanıma hevesini tatmin ettiler, ettik. Ama Çin'de yazarlara, sanatçılara karşı duyulan sempati sadece beğendiğimiz eserin yaratıcısına karşı duyulan kişisel bir hayranlık ya da merak değil. Çinli bir aydınla tanıştığında, insan düşünmeden edemiyor, bulunduğu posizyonda olmak, yaptıklarını yapabiliyor olmak için nelerden geçmiştir, geçmektedir diye? Acaba eski kuşak kamusal aydın midir, yenilerin parıltılı medyatik dünyasının yıldızı mıdır, reform öncesi dönemi görmüş müdür, görmüşse nasıl deneyimlemiştir? Ürünlerini nasıl yayabiliyor, kimlerle ilişki içindedir, ya da ilişki içinde olması gerekmektedir? Kısacası Çinli yazar ve sanatçılara, aydınlara dair düşünmek ister istemez Çin devleti ve toplumu hakkında düşünmeyi de beraberinde getiriyor beraberinde. Çin'de aydınlar düşünsel ve sanatsal üretim sürecinin kendi sancıları dışında, bir de kendilerini devlet ve toplum karşısında nasıl konumlandıracaklarının kaygısını ve yükünü taşıyorlar. Çin'de aydınların tarihine bakmak, Çin tarihine bakmak anlamına geliyor böylece. Çin'de aydınlar her zaman tarihin önemli aktörlerinden biri oldular. Geleneksel olarak (Yeni) Konfuçyen anlayışın eğitimi önemsemesi okuryazarlığın modern öncesi devletler tarafından da makbul görülmesini sağladı. Çin'in modern öncesi devletlerinin yönetici kadroları özellikle beşeri bilimler dalında eğitim almış, teknokrattan ziyade, bilgin diyebileceğimiz bürokratlardan oluşurdu. Bu sözü edilen 'bilgin-bürokrat' seçkin sınıfının varlığı, aydınların varlık nedenlerini devletin değilse bile ülkenin bekaasıyla özdeşleştiren bir kavramsal çerçeve yarattı. Aydınlar bilgi üretiminin kendi değerinin yanısıra, üretilen bilgiyi devleti, ülke/halk için doğru olan yola döndürmek adına kullanılacak bir araç olarak gördüler. İster devletin içinde yönetici olarak çalışarak olsun, ister 'dışardan' eleştirmek suretiyle olsun, aydınlar kendilerini devletle ilişkili tanımladılar. Bu anlayış, Mao döneminde feodal güç ilişkilerini güçlendiriyor diye yokedilmeye edilmeye çalışılsa bile, günümüze kadar geldi. Son birkaç yıldır değişik vesilelerle gündeme gelen "kamusal aydın" tartışmaları da, kamusal olanın tanımı, Çin'deki varlığı, özgünlüğü olduğu kadar aydının sorumluluğunun öncelikli olarak devlete mi, topluma mı, kendisine mi olduğu sorularını da gündeme getirdi. Değişen dünya ve değişen Çin'de aydınların mesleklerine, toplumdaki konumlarına bakışları değiştiği ve çeşitlendiği için bu tartışma bugün de geçmişte olduğu gibi ilginçliğini koruyor ve Çin toplumunu yansıtmaya devam ediyor.

""Kang You Wei, Afyon ve Çin – Japon savaşları yenilgilerinin
ardından Çin’de hayata geçirilmeye çalışılan reformların en önemli
öncülerindendir. Bir reformcu, düşünür ve devlet adamı olarak
Çin’in yakınçağının şüphesiz en önemli şahsiyetlerindendir.
Başarıya ulaşamayan reform hareketinin ertesinde ülkesinden
kaçmak zorunda kalan Kang You Wei uzun zaman sürgünde bir
ülkeden diğerine seyahat etmiştir. Çin için bir modernleşme
örneği olduğuna inandığı Osmanlı İmparatorluğu’na tam da
Çin’de gerçekleşmesinin hayalini kurduğu Meşrutiyet'in ilan
edildiği günlerde gelmiştir. Kang, kendi bakış açısıyla Osmanlı
İstanbul’unu ve Osmanlı İmparatorluğu ile ilgili izlenimlerini bu
seyahatnâmede ayrıntılarıyla anlatmıştır.
Kang, Osmanlı İmparatorluğu’nun son döneminde yaşanan
en büyük değişimlerden biri olan II. Meşrutiyet’in tanığı olarak
bu döneme ilişkin eşsiz bir bakış açısı sunmaktadır.""

China as a country which plays an important role in the global economic agenda is also prominent worldwide with its cultural wealth, life styles and culinary practices. When Chinese cuisine is mentioned, a variety of dishes which are not commonly found in the Turkish cuisine and thus unfamiliar to the Turkish taste leap to mind. Chinese food culture differs widely from region to region. Chinese cuisine is generally acknowledged to have two main categories which are Southern and Northern cuisine. Flour, bakery and meat are important aspects of Southern cuisine while vegetables, rice and sauce have a significant role in the Northern. One of the richest cuisines, Chinese cuisine, besides the food it provides, also presents and promotes Chinese culture and life style in the world.

Geçtiğimiz yüzyılda yaşadığı düşüşe rağmen tarihin her döneminde bir cazibe merkezi olmuş olan Çin, 2000’li yılların başından itibaren geçmişteki görkemli günlerine dönme sinyalleri vermektedir. 1970’li yıllarda dibe vuran ekonomisini canlandırabilmek için, uzunca bir süre boyunca düşman olarak kodladığı kapitalist sisteme kendisini entegre etme yoluna giden Çin, düşmanının silahı ile silahlanarak bir yeniden yapılanma sürecine girmiştir. Ekonomik gelişiminin bir uzantısı olarak, belki de dikkatleri üzerine çekmemek ve kurulu düzene bir tehdit olarak görülmemek amacıyla, mevcut sistemin ihmal ettiği Üçüncü Dünya ülkelerine doğru genişleme ve buralara yatırım yapma yolunu seçen Çin, bu yolla, ekonomik olarak büyürken, kendisine yeni faaliyet alanları da oluşturmaktadır.

Arktik giderek artan bir jeopolitik, jeostratejik ve jeoekonomik değerle birlikte uluslararası siyasetin gündeminde
yer bulmaktadır. Küresel iklim değişikliğinin bir boyutu olan küresel ısınmanın yarattığı etki,
buzullarla kaplı ve iklimi oldukça sert bu bölgede köklü değişimler yaratmaktadır. Bölgedeki buzulların
erimesi çevresel bir tehdit ve ekolojik bir dönüşüm oluştururken siyasi, ekonomik, bilimsel, askeri, ticari
alanlarda da ortaya çeşitli fırsatlar çıkarmaktadır. Hem bölge hem de bölge dışı aktörler de bir yandan
uluslararası güvenlik meselesi haline gelen küresel ısınmaya yönelik çalışmalar yürütmek isterken diğer
taraftan ulusal çıkarları bağlamında paylaşımdan pay alma iradesi göstermektedirler. Bu kapsamda
bölge giderek büyük aktörlerin politikalarının yoğunlaştığı bir odak noktası haline gelmiştir. Arktik
ayrıca uluslararası alanın yükselen gücü olan Çin’in ise küresel açılımını sergilediği yerlerden biri
olarak ön plana çıkmaktadır. Bölgedeki alternatif ticaret yolu güzergâhı, enerji kaynakları, değerli
madenler, bilimsel keşifler, turizm gibi potansiyeller Çin’in yöneliminin temel güdülerini oluşturmaktadır.
2018 yılında açıklanan “Beyaz Kitap” ile Çin Arktik politikasının resmi ana hatlarını çizmiş ve
Yol ve Kuşak Projesinin bir ayağını oluşturacak olan Kutup İpek Yolu girişimini açıklamıştır. Bu
çalışmada öncelikle Arktik Bölgesinin kısa bir tanıtımına yer verilecek, ardından Ottava Deklarasyonu
uyarınca 1996 yılında bölgedeki 8 devlet ve yerel halkların üyelerini oluşturduğu Arktik Konseyi’ne
değinilecektir. Arkasından da Arktik’teki aktörlerin politikalarının genel hatları ele alınacak ve bir bölge
dışı aktör olan Çin’in Arktik siyaseti, Kutup İpek Yolu projesi üzerinden incelenecektir.

Rusya'nın Ukrayna'ya saldırması sonrası dünya medyasının ilgisi savaşa, sivillere yönelik "katliamlara", ekonomik yaptırımlara, derinleşmesi beklenen enerji ve gıda krizine, Ukraynalı mültecilere ve olası bir nükleer saldırıya odaklandı. Batılı liderler birbiri ardına Rusya'ya yönelik sert açıklamalar yaparken yerkürenin en büyük ekonomisi kabul edilen Çin, Rusya'ya desteğini gizlemiyor. Nedir, verdiği desteğin medyadaki görünürlüğünü kısıtlayan bir dış politika çizgisini sürdürüyor.

• Pakistan-İran ilişkilerine temel olarak ekonomi ve ekonomi dışı boyutlardan yaklaşılabilir.

• İki ülke arasında güçlü kültürel ve tarihi bağlar olduğu gibi ekonomik iş birliği için de çok büyük bir potansiyel mevcuttur.

• İki ülke arasındaki ekonomik bağları geliştirmek için öncelikli olarak uzun zamandır devam eden IP gaz boru hattı projesinin tamamlanması gerekmektedir.

• ABD yaptırımlarının etkisini azaltmak için her iki ülke de yerel parayla ticaret yapmak gibi uygulanabilir alternatif ödeme mekanizmaları üzerinde çalışmalıdır.

• Çin faktörü, Pakistan - İran ilişkilerinin gelecekte takip edeceği seyirde son derece önemlidir. CPEC'in uygulanması ABD'nin etkisini azaltacak ve iki devleti daha da yakınlaştıracaktır.

Uluslararası bir aktör olarak Çin, ekonomik ve siyasi ilişkilerini günden
güne geliştirmektedir. Kuruluşunun 100. yılı olan 2049’da uluslararası sistemin
Çin ve tüm dünya için farklılaşacağının altını çizen Pekin, dış politikasında
ekonomi ve güvenlik başlıklarını ön plana çıkarmaktadır. Büyük bir
ekonomiyi yöneten Çin’in dış politikasında yatırımları kendisine çekmek için
sürdürdüğü ortaklıklar görülmektedir. Çin Halk Cumhuriyeti’nin farklılaşan
dış politikasında yumuşak güç ile beraber uluslararası görünürlük de artık
fazlasıyla yer etmektedir. Gelişmekte olan ülkeleri ekonomik ortak olarak belirleyen
Çin, nüfuzunu genişletmek ve uluslararası imajını tazelemek için dış
politika kanallarını kullanmaktadır. Bu makalede Çin dış politika dinamikleri
anlatılacaktır. Dış politikasını oluşturan hükümet-parti, ekonomik-enerji, güvenlik-
ordu gibi başlıklar detaylandırılacaktır.

Bu kısa yazıda Lin Zhang ve Lingsheng Zhang tarafından 2017’de Journal of East Asia and International Law’da yayınlanan “Research and Teaching of International Law in Contemporary China: A Landscape Sketch” adlı makaleden Çin’de milletlerarası hukuka dair bilgiler aktarılacaktır. Aşağıda atıf için verilen sayfa numaraları da bu esere aittir.

Doğu Akdeniz bölgesi; Ortadoğu, Kuzey Afrika, Kafkasya ve Avrupa olmak üzere dünyanın dört
önemli ticaret ve doğal kaynak merkezinin kesiştiği kavşakta konumlanmaktadır. Söz konusu jeopolitiğin
ve doğal kaynakların düğüm noktası ise Türkiye’dir. Doğu Akdeniz’in en uzun sahil şeridine sahip olan
Türkiye, bölgenin enerji güvenliği noktasında köprübaşı olurken aynı zamanda Asya kaynaklarının
Avrupa’ya aktarılmasında da bir transit merkezdir. Bunların yanı sıra Türkiye’nin kıta sahanlığının
korunması ve KKTC’nin varlığı Ankara’nın Doğu Akdeniz’de devamlı olarak diplomatik manevralar
yapmasını zorunlu tutmaktadır. Doğu Akdeniz jeopolitiğine son yıllarda Çin’de eklenmiştir. İstediği nüfuz
genişliği, doğal kaynaklara olan bağımlılığı ve Avrupa’ya bağlanan ticaret yollarının kısaltılması için Doğu
Akdeniz, Çin’in, son dönemlerde dış politikasının hedefleri arasında bulunmaktadır.

Miktarların büyüklüğüne rağmen AB yardımlarına yapılan en temel eleştiri, hem BM hem de AB tarafından yapılan " insani yardım " tanımlarına uymakta ve gereğinin yapılmasında zorlanılması. Bu minvalde özellikle dikkat çekense, insani yardım bütçeleri hazırlanırken uyulması gereken bağımsızlık ilkesine politik gündem nedeniyle gerekli hassa-siyetin gösterilmemesi. Bu açıdan da Suriye iç savaşı sonrası belirginleşen sorunlar ön plana çıkıyor. BM verilerine göre 38 ülkede 90 milyona yakın kişinin insani yardıma ihtiyacı var ve bu da toplam 20.1 milyar dolarlık bir bütçe gerektirmekte. Ancak 2015 boyunca bu ihtiyacın yalnız yüzde 55'i karşılanabildi. Buna rağ-men BM insani yardım bütçesinin büyük bölümü gerçekten de AB ve üye devletler tarafından fonlanıyor. AB'nin insani yardımları kurumsal hale getirdiği 1992'den bu yana 140'tan fazla ülkede 14 milyar Euro'luk yardım gerçekleştirdiği ifade edilmekte. Son beş yıldır da her yıl ortalama 1 milyar Euro insani yardım için ay-rılıyor ve tüm dünyada 150 milyona yakın insana yardım ulaştırılıyor. (devamı 3.sayfada) ATAUM e-bülten Avrupa Komisyonu tarafından 19 Ağustos Dünya İnsani Yardım Günü için yapılan açıklamaya göre AB, geçtiğimiz yıl şimdiye kadar olan en büyük insani yardım bütçesini harekete geçirmiş. Her ne kadar Komisyon yetkilileri insani yar-dım konusunda dünya lideri olmakla iftihar ettiklerini söylese de, bu konuda yükselen eleştiriler de yabana atılacak