Biyopolitika

Gerek özel gerek kamusal, borç bugün ekonomiden ve politikadan "sorumlu olanların" ana meşguliyeti gibi görünüyor. Bununla birlikte, Borçlandırılmış İnsanın İmali'nde, Maurizio Lazzarato, borcun, kapitalist ekonomi için bir tehdit olmak şöyle dursun, neoliberal projenin tam merkezinde yer aldığını gösteriyor. Marx'ın değeri pek bilinmemiş bir metninin yanı sıra, Nietzsche, Deleuze, Guattari ve yine Foucault'nun yazılarını yeniden okumak suretiyle, yazar borcun her şeyden önce politik bir inşa olduğunu ve alacaklı/borçlu ilişkisinin günümüz toplumlarının temel toplumsal bağını ve ilişkisini teşkil ettiğini ortaya koyuyor.

Borç sadece ekonomik bir dispozitife indirgenemez; o aynı zamanda yönetilenlerin zamanının ve davranışlarının belirsizliğini azaltmayı hedefleyen, bireysel ve kolektif öznelliklerin denetimine ve yönetimine ilişkin bir güvenlik tekniğidir. Devlet'e, özel sigortalara ve daha genel olarak, şirketlere karşı hep daha fazla borçlu hale geliyoruz ve vaatlerimizi yerine getirmek için hayatlarımızın, "insani sermaye"mizin "girişimcileri" olmaya teşvik ve icbar ediliyoruz; tüm maddi, zihinsel ve duygulanımsal ufkumuz böylece yeniden biçimlendirilmiş ve alt üst edilmiş bulunuyor.

Bu imkânsız durumdan nasıl çıkabiliriz? Borçlu insanın neoliberal koşulundan yakamızı nasıl kurtarabiliriz? Eğer Lazzarato'nun yaptığı çözümlemeleri izlersek, çıkışın sadece teknik, ekonomik ya da mali olmadığını teslim etmemiz ve kapitalizmi yapılandıran temel toplumsal bağı ve ilişkiyi, yani borç sistemini yeniden köklü biçimde masaya yatırmamız gerekir.
(Tanıtım Bülteninden)

Çeviri: Murat Erşen

Sayfa Sayısı: 142

Baskı Yılı: 2014


Dili: Türkçe
Yayınevi: Açılım Kitap
Sayfa Sayısı : 142
İlk Baskı Yılı : 2014
Dil : Türkçe
ISBN: 9789944105613

Foucault, iktidar odaklarının uyguladığı sistemler için; bireylerin yalnızca bedensel anlamda değil, ruhsal anlamda da yönetildikleri esasını uyguladıklarının altını çizmektedir. Bedenler artık ölümle cezalandırılmamakta, biyolojik yaşam bir hapsoluş üzerine konumlandırılmaktadır. Söz konusu yönetim biçimlerinden biri de karşımıza tekrar ve tekrar yaratılan güzellik algısı, güzellik söylemleri olarak çıkmaktadır.

Çok eski zamanlardan beri süregelen, çağdan çağa, kültürden kültüre göre değişiklik gösterse de etkisi hiç değişmeyen ve önemini hiç kaybetmeyen bir algıdır güzellik. Bu bağlamda da güzelin ve güzelliğin yaratımı sorunsalı karşımıza çıkmaktadır. Özellikle kapitalizmin ortaya çıkış sürecinden itibaren üzerimizdeki ağırlığını baskın bir şekilde hisettiğimiz dönüştürme/ dönüştürülme isteği, idealleştirilen bir güzellik anlayışının mı ürünüdür? Olduğu gibi kabulü görülmeyen güzelin, yeniden yaratım sürecinde oluşan/ oluşmaya çalışan kimliğimiz ne derece özgünleşebilecektir? Bireyin kimliğini oluşturma sürecine giden yolda toplumun rolü ve kendi tecrübeleri ne ölçüde baskın gelmektedir? Bu durum bireyi kimliğini bulmasına mı yoksa yok oluşuna mı götürmektedir?

Araştırma, yukarıda yer alan sorulara binaen, güzellik algısını uluslararası boyutlara taşıyan  ve örnek alınan “Barbie Bebek” üzerinden yapılacaktır. İncelemnin amacı doğrultusunda asıl üzerinde durulacak soru ve tartışma konusu; Amerika’ da üretilmiş ve tüm dünyaya “ideal kadın” olarak sunulmuş Barbie bebeğin, güzelliğin yaratımındaki rolü ve bu yaratımda ona eşlik etmiş söylemler bağlamında yorumlanışı olacaktır.

Suriye’de 2011 yılında başlayan iç savaş, 6 milyonun üzerinde nüfusun ülkeyi terk etmesine neden olmuştur. Yaklaşık 3,6 milyon sığınmacıyı Türkiye’de yaşamaya zorlayan bu süreç, Türkiye hukuk sisteminde de önemli değişikliklere neden olmuştur. Avrupa Birliği ile yapılan “Geri Kabul Anlaşması” ve ona binaen Türkiye iç hukuk mevzuatına eklenen “Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu” önemli iki düzenleme olarak karşımıza çıkar. Söz konusu hukuksal normlar, toplumsal değişim bağlamında ele alınabileceği gibi “özne”, “ayrımcılık”, “dışlama” gibi kavramlar çerçevesinde de tartışılabilir. Bu makale, iki düzenlemeyi, söz konusu kavramları siyasal kuramının önemli konuları arasına yerleştirmiş olan Giorgio Agamben’in düşünceleriyle tartışmaya açmaktadır. Çalışmada, “kutsal insan”, “istisna durumu”, “çıplak yaşam” gibi kategorilerle öne çıkan İtalyan siyaset kuramcısının günümüz hukuksal rejimini yorumlamada önemli fırsatlar sunduğu öne sürülmektedir.

Cumhuriyet'in kurulmasıyla başlayan dönem Türkiye için başta sosyal alan olmak üzere birçok farklı düzlemde inkılap anlamına gelmekteydi. Yapılan siyasi devrimin sürdürülebilirliği toplumsal boyutun evrimi ile sağlanmak istenmiş ve makbul görülen yeni insan tipinin yaratılması hedeflenmiştir. Çoğunlukla kapatma kurumları ve disipliner iktidar mekanizmalarıyla gerçekleştirilmek istenen bu hedef dönemin normlarına uygun vatandaşlar yetiştirmek olmuştur. Bu normlar sosyal devlet anlayışı ile iç içe geçmiş durumdadırlar ve toplumsal bir normalleşme sürecini körüklemektedirler. Benzer bir durum, 2000'li yıllara gelindiğinde bu kez neo-liberalizmin sunduğu normlar ile gelen reformların yine yeni bir insan tipi yaratma hedefi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu kez boş zamanın düzenlenmesine ve özgürlük söylemlerine odaklanılması ile girişimci ve tüketici kimliklerine sahip bir insan tipinin yaratımı gözlemlenmektedir. Siyasetin söylemlerinde ekseriyetle karşılaştırılan bu iki dönem yüzeyde oldukça benzer görünmelerine rağmen paralellikleri kadar farklılıkları da bulunmaktadır. Çalışma bunları detaylı biçimde incelemekte ve iki uzun süreli iktidar dönemini ve doğurdukları insan tiplerini biyopolitika kuramı üzerinden açıklamayı ve uzun süreli iktidar dönemlerinin toplumsal dönüşümler üzerindeki etkilerini belirlemeyi hedeflemektedir. Bu doğrultuda nitel araştırma yöntemlerinden faydalanılmış, doküman taraması ile veri analizi yapılmış ve kültürel analiz ile edinilen bilgiler yorumlanmıştır.
-
For Turkey, the period which has started with the establishment of the Republic meant reform in several domains the social one being the primary area. Continuum of political revolution that has been achieved was wanted to be provided by evolution of social dimension and also, a certain type of people who is favorable in terms of norms was aimed to be created. The goal was to train citizens who were acceptable by norms of the era mostly through panopticon-like institutions and disciplinary power mechanisms. These norms were going hand in hand with the mentality of social state and they stirred the normalization process up. A similar situation can be seen in 2000s when reforms that are aiming to establish a new kind of people in line with new norms of contemporary new ways of life was introduced. This once, entrepreneurship and consumerism identities were highlighted by focusing on regulations of free time and discourses of freedom. These two time periods may have parallels with each other on the surface but do have many distinctive aspects as well –even though they are often compared in politics discourses. - This paper intends to examine these in a detailed manner by arguing how long-termed government periods affect the societal changes by promoting a certain type of people they wish to produce within the framework of biopolitics. Accordingly, this paper follows both document review to gain data and cultural analysis to interpret the gained knowledge out of the qualitative research methods.

Utku Özmakas'ın Biyopolitika: İktidar ve Direniş kitabı önsözünde Gilles Deleuze'un "bir insanın portresini yaparmış gibi bir düşüncenin portresi yapılabilir" (Özmakas, 2019: 11) alıntısı ile başlar. Kitap bu temelin üzerinden bir düşüncenin portresi, farklı isimler tarafından nasıl ve hangi araçlar ile çizildiğini anlatmaktadır. Foucault, Agamben ve Hardt-Negri'nin biyopolitika kavramlarına yaklaşımları, kullandıkları araçlar ve kavramlar ayrıntılı bir şekilde anlatılmaktadır. Biyopolitikanın, tarih boyunca hareket halinde olan, düşünürden düşünüre, süreçten sürece yeni anlamlar kazanarak kendini üreten bir kavram olduğunu söyleyen Özmakas, bir kavramın portresinin daima hareket halindeki bir nesnenin portresi olduğunu söyler.

“Ana akım medya tarafından bulandırılmış bir zihin, anlam üzerinde verilen mücadeleye kulaklarını tıkamış olsa bile, felsefe bu noktada çatlaklardan sızarak gerçekliğe bir çağrı görevi görebilir. Örneğin, ‘ölü ele geçirildi’ ile ‘öldürüldü’ arasındaki fark üzerine kafa yormak bile önemli bir kapıyı aralayabilir; yerleşik düşünme alışkanlıklarını yerle bir edebilir. İşte bu anlam mücadelesinde yeni cepheler açan biyopolitika, zihnimizin normatif cam tavanını tuzla buz etmek için gereken çekici sunuyor.”

Biyopolitika, yakın dönem sosyal teorinin ve siyaset biliminin anahtar kavramlarından birisi. Hayatla ilgili düzenlemelere analitik ve politik bir bakış için pencere açıyor çünkü. Buradan bakınca görecek çok şey var ve bu sayede birçok “alışıldık” şeyi başka bir gözle görmek mümkün. Öncelikle, iktidarın bedenlerle, genetikle, nüfusla istatistikle, cinsellikle ilişkisini… Özne ve öznelliğin kuruluşunu… Yaşam gibi ölümcül, ölüm gibi yaşamsal bir meseleyi… Utku Özmakas, öncelikle, biyopolitikayı “moda kavram” kisvesinden sıyırmaya önem veriyor. Kavramın gelişme seyrini, farklı nesnelliklere açılan yüzlerini, değişik stratejik kullanımlarını ve bunlar arasındaki bağlantıları, gerilimleri inceliyor. Bunu, kavramın “başlatıcıları” sayılabilecek Michel Foucault, Giorgio Agamben ve Michael Hardt – Antonio Negri’nin düşünsel serüvenlerinde derinleşerek yapıyor. Kitabın alt başlığı, iktidar ve direniş, biyopolitikayı tek yönlü ve adeta otomatik işleyen bir iktidar tekniği olarak değil, aynı zamanda direniş imkânlarının kaynağı olarak görmenin işaretidir. Konusuna vukufla eğilirken, bir dertle ve merakla düşünmenin zevkini, tutkusunu yansıtan bir kitap.

Tezde beden ve iktidar arasındaki ilişki bağlamında medya söylemlerinin yeri ve anlamı değerlendirilmektedir. Tezin amacı insan bedeninin ve yaşamının yönetimini biyopolitika ve biyoiktidar kavramları üzerinden tartışarak medya söylemlerinin önemini ve işlevini saptamaktır. Bu nedenle tezde medyanın iktidar dinamikleri doğrultusunda kadın bedeni ve yaşamına yönelik söylem oluşturma biçimleri yorumlanmaktadır. Bu çerçevede 2011 yılında Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın kurulmasının biyopolitik boyutu ve kuruluşunun ana akım medya tarafından haberleştirilmesinde kullanılan söylemler incelenmektedir. Tezin araştırma evreni Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın kurulduğu dönem olan 2011 yılının Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında ana akım medyada yer alan haberlerdir. Habertürk ve Hürriyet gazetelerinin basılmış günlük sayılarındaki, Posta ve Sabah gazetelerinin internet sitelerindeki haberler araştırmanın evreni olarak seçilmiştir. İçerik çözümlemesi aracılığıyla Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı hakkındaki haber metinlerinin başlıkları, tarihleri, haber kategorileri ve sayfa sayıları listelenmiştir. Söz konusu metinlerin içerdiği anlamları ele almak amacıyla göstergebilimsel söylem çözümlemesine başvurulmuş ve metinlerde yer alan sözcükler taranarak ve anlambirimcikler ortaya konularak tekrar eden kavram alanları saptanmış, Algirdas Julien Greimas’ın yerdeşlik kavramı doğrultusunda haber söylemlerinin yüzey yapıları ve derin yapıları incelenmiştir. Bulgular sonucunda bir biyoiktidar odağı olarak Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın biyopolitik uygulamaları ve görevleri değerlendirilmiştir, medyanın kadına yönelik biyopolitik söylem üretme biçimlerine yönelik açıklamalar ve yorumlar sunulmuştur.

Biyopolitika kavramı klasik egemenlik doktrininde bir sapma momenti olarak düşünülebilir. Daha önceki dönemdeki egemenlik anlayışı bedeni ölüme terk etme gücü ve söylemi üzerine kurulu iken, biyopolitika anlayışına göre iktidarın asıl etkisi bedenlerin güce tabi kılınması değil, onların yönetimselliği üzerinedir. Yönetimsellik, Foucault'ya göre, yaşamın iktidar karşısında nesneleştirilmesi ve iktidara tabi kılınması değil; tersine, yaşamın yeniden üretimidir. Yaşamın, yeniden üretilebilir bir formda ele alınması, asıl işlevi " yaşatmak " olan yeni bir yönetim stratejisini açığa çıkarır. Biyopolitikanın Agamben'ci yorumu ise iktidarın istisna hali üzerinden toplumsallığı kuşatıcı işlevi üzerine odaklanır. İstisna, iktidarın yasal ve yasal olmayan ya da yasak ile serbestlik arasındaki çizgide kendisini serbest bırakmasıdır. Agamben, istisnanın bu yönüyle yaşam ile ölüm arasında bir iktidar kurulumu olarak biyopolitikayı işlevselleştirdiğini öne sürer.

Türkçe akademik yazın alanında son yıllarda biyopolitika kavramına ilişkin çalışmaların sayısında kayda değer bir artış meydana gelmesine karşın kavramın Türkiye'deki toplumsal ve tarihsel araştırmalarda nasıl alımlandığını ele alan herhangi bir çalışmanın varlığı göze çarpmamaktadır. Bu makalede, mezkûr durumdan hareketle, Türkiye'de biyopolitika kavramının alımlanma biçimlerini ortaya çıkarmayı, kavram ile ilgili algı kategorilerini görünür kılmayı hedefliyorum. Bu amaç doğrultusunda teorik bir arka plan sunmanın elzem olduğuna inandığım çalışmaya, Foucault'nun ölümü gündelik hayatın sınırlarına doğru iten, onu kamusal alandan silerek olağandışı hale getiren modernitenin biyopolitik rasyonalitesinin cazibesine kapıldığını iddia ederek başlayacağım. İkinci olarak, Foucault'nun biyopolitika nosyonundaki “kör nokta[lar]”ı tespit eden ve biyopolitikanın bir yüzünün de kaçınılmaz bir biçimde ölüm politikası [thanatopolitics] olduğunu gösteren Agamben'in Foucault’yu düzeltme girişiminin bu nedenle kısmen başarılı olduğunu öne süreceğim. Ve nihayet makalenin üçüncü ve son kısmında biyopolitika mefhumunun Türkiye serüvenine yoğunlaşarak kavramın Michel Foucault'dan hareketle üç varyant üzerinden alımlandığını, lakin yerel bağlama aktarılması esnasında kimi arızi durumların ortaya çıktığını; birkaç münferit çaba dışında akla gelebilecek muhtemel ilk anlamlarıyla oldukça dar bir düzeyde yorumlandığını, hatta tahrif edildiğini göstereceğim.


The Stillbirth of Biopolitics in Turkey: The Reception of the Concept of Biopolitics in Turkish Academic Literature

Recently, there has been a significant increase in the number of studies that are related with the concept of biopolitics in the Turkish academic literature. Nevertheless, studies dealing with the ways that the concept is received in social and historical works are hard to find. In this article, I aim to reveal the ways in which the concept of biopolitics is received and make visible the categories of perception of the concept in Turkey. To this end, believing that this article requires a theoretical background, I will start by claiming Foucault simply gravitated towards the biopolitical rationality of modernity that drive death to the fringes of daily life, and make it extraordinary by excluding it from the public sphere. Secondly, I will put forward that Agamben was partially successful in his attempt to complete Foucault by detecting the blind spot[s] in Foucault’s notion of biopolitics and indicating the other side of biopolitics which is inevitably death politics [thanatopolitics]. Finally, in the third and last part of the article, focusing on the journey of the concept of biopolitics in Turkey, I will point out that the concept has been received through three variants with respect to Michel Foucault’s perspective, yet its adaptation into the local context is somewhat problematic since, except for a few attempts, it has been narrowly interpreted by the very first meaning that might come into mind, and even been distorted.

Devletin en çok tepki gösterdiğimiz politika yapma biçimlerinden biri de, yasalarıyla bedenimize müdahalede bulunması olsa gerek. Kürtaja kısıtlamalar getirerek doğurup doğurmayacağımıza karışması, “en az üç çocuk” gibi yönlendirmelerle yatak odamıza kadar girmesi, alkol ve sigara düzenlemeleriyle sağlığımızı ve damak zevkimizi disipline sokmaya çalışması, kitapları ve internet sitelerini yasaklayarak zihnimizi terbiye etmeye teşebbüs etmesi, ötenaziyi yasaklayıp intiharı psikolojik tedaviye muhtaç bir hastalık gibi göstererek dilediğimiz zaman ölmemize izin vermemesi fakat askerliği zorunlu kılarak dilediği zaman ölmemizi buyurması ve bunun gibi birçok müdahale, hayatlarımızı kafeslerde geçirdiğimizin açık bir beyanı, hatta ilanı gibi tınlıyor. Düzenlenen eylemlerde “Benim bedenim benim kararım!”, “Devlet elini bedenimden çek!” yazılı dövizlerle, seçim sandıklarında, sosyal medyada, yayınlarımızda, yazılarımızda bu ilanı tartışıyor, eleştiriyoruz. Peki kendi yaşam biçimimiz de başkalarını kafeslere mahkûm ediyor olabilir mi? Bu mahkûmiyetlerdeki rolümüz acaba kendi kafeslerimizi de sağlamlaştırıyor mu?

Nüfus politikalarının doğumları azaltmak ve arttırmaya yönelik girişimlerinin kadınların bedenleriyle olan bağlantısı istatistik ilminin devleti toplumdan önce gören hiyerarşisinde sıklıkla görünmez olur. Öte yandan, Osmanlı İmparatorluğu’ndan örnekler de dahil olmak üzere bir yakın tarih çalışmasıyla bu bağlantıyı olduğundan biraz daha görünür kılmak mümkün olabilir. Bu yazıda bu tarihçe oluşturulurken devlet ve toplum ilişkilerinde kadınların bedenlerinin doğrudan telaffuz edilmese de önemli bir odak noktası olduğuna ilişkin çalışmalarla bir diyalog içine giriliyor. 1870'ten 1970'lere uzanan bir politik yelpazede nüfus politikalarının tarihçesi üzerinde durularak yeni gelişen AKP politikaların ileride yeni çalışmalar tarafından yorumlanışında uzun tarih anlayışından faydalanmak hedefleniyor.
Anahtar Sözcükler: Nüfus, beden, tarih, pronatalizm, antinatalizm, biyopolitika, ÜYTE Yönetmeliği.

The History of Population Politics and Women in Turkey

Absract: This article argues that population politics should be understood as a century long effort of the modern state to regulate women's bodies. The connection between state figures and bodies can only be restored by understanding such politics in a wide array of different governments as well as different states with stories of continuity and rupture, such as the Ottoman and Turkish ones. This essay focuses on population politics and women in the twentieth century from the 1870's to 1970's. This longué duréé is presented for futher studies to evaluate the population politics of the recent Justice and Development Party.

Kurumlar ve devletler nezdinde krizler kaçınılmaz olmakla birlikte krizin yönetimi, itibar ve geleceklerinin garanti altına alınmasını sağlayan önemli bir sürece dönüşebilmektedir. Bu anlamda tarihsel süreç içerisinde toplum üzerinde iktidar-güç  kuran kurum ve kuruluşlar, toplumla değişik iletişim pratikleri kurarak kitleyi kontrol altında alıp, içinde bulundukları krizleri yöneterek varlıklarını idame ettirmişlerdir. Foucault vb. isimlerin biyopolitika olarak isimlendirdikleri kitleyi kontrol etme sürecini Chul Han vb. isimler eleştirerek psikopolitika olarak isimlendirerek, insanın psikoloji ve duygu-durum üzerinden ikna edilmesi olarak tanımlamaktadır. Bu tanım, kökenini Freud’un psikanaliz çalışmalarından alan Edward Bernays’ın ilk modern örneklerini gösterdiği halkla ilişkileri çağrıştırır. Halkla ilişkiler alanı mükemmel halkla ilişkiler projesi sonucunda durumsal modelin ortaya konulmasına kadar sıklıkla propaganda ile eşit tutulurken, bu modelin ardından kendi yön ve çizgisini daha da kesin bir biçimde ifade etmeye başlamıştır. Bu çalışma kapsamında dokümanter bir yaklaşımla özellikle kriz iletişiminde kendisini gösteren bu “politik” ikna süreci ele alınarak, gerek kurumların gerekse devletlerin kitleyi ikna etme süreçleri üzerindeki pratikleri halkla ilişkiler perspektifi ile değerlendirilecektir. Perspektif oluşturulurken özellikle 21. Yy’da kendisini ortaya koyan neoliberalizmin performans öznesinin gözetimle olan yakın ve pek çok noktada kendisi ile çelişen kişiliği de göz önünde bulundurularak; günümüzdeki kriz iletişimi sürecini daha iyi anlamak ve değerlendirmek amaçlanmaktadır.

Özet:

Michel Foucault, iktidarı konu ettiği çalışmalarında, iktidarın ne olduğunu cevaplamaya çalışmamıştır. Ona göre iktidar zaten her yerdedir. Esas aradığı iktidarın öznelere ve bireylere nasıl uygulandığıdır. İktidarın özneyle olan ilişkisi, yönetim sorunsalı ve özne, çalışmalarının ana temalarıdır. Kliniğin Doğuşu ve Hapishanenin Doğuşu çalışmalarıyla incelemeye başladığı devletin izleme aygıtı, kapatma araçları, ceza dönüşümleri ve Panoptikon olgusu, Cinselliğin Tarihi isimli eseriyle biyopolitika kavramına dönüşmüştür. Bu çalışmanın amacı, biyopolitika kavramının Michel Foucault'nun düşünce sistemindeki yerinin incelenerek teorik çerçevesinin çizilmesidir.

Anahtar Kelimeler: İktidar, Özne, Disiplin, Yönetimsellik, Biyopolitika.

///

Abstract:

In the works which Michel Foucault debated power, he didn’t try to answer what the power is. For him, power is already in everywhere. He seeks how the powers is applied to individuals and subjects. The relation between power and subject, and governance problematic are main course of his works. The surveillance devices of the states, closure devices, punishment transformations and Panopticon concept which he started to examine with The Birth of the Clinic, Discipline and Punish: The Birth of the Prison, transformed into biopolitics concept with the History of Sexuality. The aim of this study is to analyze the Michel Foucault’s biopolitics concept and draw its theoretical frame.

Keywords: Power, Subject, Discipline, Governmentality, Biopolitics.

Özet Bu yazıda öncelikle bir survival of the fittest düzeneği olarak kurulan neoliberal biyopolitik alanda intiharın neden ve nasıl sorunsallaştırıldığını; intiharın neoliberal rasyonalite ile nasıl bir ilişkisi olduğunu; bir yandan insanları bireysel olarak sorumlu hâle getirirken toplumsal ve siyasi olarak iktidarsızlaştıran, bir yandan da geniş nüfus kitlelerinin açlık, yoksulluk ve ölüme terkedil(ebil)melerini mümkün kılan, yani insanları "atık" hâle getiren iktisadi ve siyasi düzenekler kurulmuşken neden intiharın önlenmek istendiğini ve tam da "intiharı önleme" stratejilerinin, söylemlerinin ve pratiklerinin de bir parçası olduğu neoliberal biyopolitikanın "intihar" üretip üretmediğini inceleyeceğim. Bu bağlamda, bir öznel deneyim olarak intiharı sorunsallaştırmak için kullanılan "bilgi ve iktidar" alanında söylemsel ve söylemsel olmayan pratiklere; intihar ve "intihara eğilimli" bireyler etrafında psikiyatrik ve tıbbi bilginin örgütlenmesine ve bunların bireyler ve nüfus üzerinde bir yönetim tekniği olarak kullanımına da (kendinin özyönetimi ve başkalarının yönetimi) kısaca değineceğim. Yazının ikinci bölümünde, bir "şirket, girişim, üretim" ve yatırım insanı olarak homo economicus'un intihara eğilimli bir özne olup olmadığını; neoliberal "yaşam" alanında intiharın "rasyonelliğini" ve etik-politik bir direniş potansiyeli taşıyıp taşımadığını ele alacağım. İntiharın hayatta kalmanın temel hedef olduğu neoliberal biyopolitik ve yönetimsel zincirden bir çıkış, "böyle yönetilmeyi, böyle yaşamayı, böyle özneler olmayı" reddetme ve bir iktidar uygulama pratiği olup olamayacağını sorgulayacağım. Giriş 2019'un Kasım ayında Türkiye'de arka arkaya yaşanan toplu intiharlar (ya da ölümler), intiharı bir kere daha ülke gündemine getirdi. 6 Kasım'da yaşanan ilk olayda İstanbul Fatih'te yaşları 48 ile 60 arasında değişen dört kardeşin siyanür zehirlenmesi nedeniyle öldüğü tespit edildi. Kapılarında siyanüre karşı bir uyarı notu bırakmışlardı. Bir hafta sonra, Antalya'da bir apartmanda dört kişilik bir ailenin cesetleri bulundu ve incelemelerde siyanür tespit edildi. 14 Kasım'da İstanbul Bakırköy'de üç kişilik bir ailenin siyanür ile zehirlenerek öldüğü tespit 1 Bu çalışma Neoliberal İktidar ve Özne: Foucault'nun İzinde Güncel Bir İnceleme (2019) adlı kitabıma dayanarak, intihar konusuna odaklanıp yeni analiz ve eklemelerde bulunarak kaleme alınmıştır.

“Neoliberalizmin nihai kurnazlıgı militan depresyondur. Politik
yenilgilerin bir sonucu olarak çogu, solun bile, kendisini yenilginin
rehavetine bırakıyor: alternatif bile yok! Oysa Engin Sustam
bu kitabıyla bizi, göremedigimizi düünmeye davet ederek
ayaklanmaların öngörülemezligine iaret ediyor. Türkiye’den
Fransa’ya, Rojava’dan Chiapas’a veya Santiago’dan Hong Kong’a
isyan, bu eylerin düzenini ters çeviren devrim degil, ama bir ihlaldir:
umutsuz bir dünyada, yeni kuaklar bugün umut alanları açıyor!”
Éric Fassin

Felsefe, siyaset ve doğa bilimlerinin toplumlara yön vermeye başlamasından beri halk, sürekli yeniden üretilmeye, yeni dışsallıklar ve içsellikler itibariyle sürekli kurulmaya çalışılan ve dolayısıyla muğlak bir noktada kalan bir kavramdır. Antik Yunan'dan Ortaçağa, modernite ve aydınlanmanın temel mottolarının kavramsallaştırıldığı zaman dilimine ve sonunda, yaşadığımız çağa kadar gelen, hala da sorgulanmaya devam edilen halk sorusuna, çeşitli tanımlamalar getirilmiş, yeniden yorumlamalar ve okumalarla farklı formüller geliştirilmeye uğraşılmıştır. İlk olarak, 'halkın', 'tekilliğin' ve üzerinde nispeten çok daha fazla duracağımız 'çokluğun' anlaşılması için sistematik bir bütünsellik gözeterek bir metin kurgulayacağız; böylece halkın soy kütüğünü inceleyeceğiz. Çünkü 'halk' kelimesi, semantik olarak her kültürün ve o kültürü yaşatan coğrafyada yaşayan insanların kullanımlarında farklılık göstermektedir; tarihsel bağlamda ve coğrafi boyutta da evrensel bir örnek oluşturacak kadar tek anlamlı bir kavram değildir. Enformasyon ve bilgi teknolojileriyle de birleştiğinden halk kavramının çehresi yeni yorumlamalara yol açacak duruma gelmiştir. Bu yorumlamalardan hareketle, Negri ve Hardt'ın teorik çerçevesini İmparatorluk ve Çokluk eserleri ile geliştirdikleri çokluğu, Spinoza ve Machiavelli'nin çokluk(multitude) kavramıyla beraber tarihsel-felsefi bir şekilde ele alacağız. Bu kavrama doğru yolculuk yaparken halkın inşası ve yeniden keşfedilmesi çabalarını da elimizden geldiği kadar göstermeye çalışacağız. Sonuç olarak, çokluk kavramını kriz meselesi üzerinden açıklamak suretiyle bir değerlendirme yapacağız.

Kişinin uğrayacağı gerçek felaket ruhunun çürümesidir " Sokrates Öz Değişen siyasal ve toplumsal koşullar, güvenlik politikalarının daha da öne çıkmasına neden olmuştur. Bu da " kamu güvenliği " kavramını otoriter yönetim modelinin temeli haline getirmiştir. Dolayısıyla siyasal alanda demokratik meşrulaştırıcı zemin de değişmiştir. Güvenlik devleti retoriğinin yükselişi, iç güvenlik unsurları üzerine inşa edilen bir kamu politikası modelinin geliştirilmesine dayanmaktadır. Kontrol toplumunun kalıcı olması için istisna halinin veya olağanüstü halin süreklileştirilmesi stratejisi, bir kamu politikasına dönüşmüştür. Günümüzde tartışılan husus, kamu güvenlik politikalarının, istisna halini normalleştirmesi ve kalıcılaştırmasıdır. Hatta bu politikaları yaygınlaştırma aracı haline gelmesidir. Distopyalar, hayal edilen veya arzulanan toplum modellerinin eleştirisi niteliğindedir. Ayrıca mevcut toplumsal, siyasal sistemin dolaylı ve metaforik yollarla büyü bozumlarıdır. Distopya literatüründe yönetim tarzı ve toplumsal düzen temsili karakterler yoluyla anlatılmaktadır. Bu literatürde mekânsal kurgu, emek süreci ve ideoloji inşası gibi faktörler ayrıntılı olarak betimlenmektedir. Modern yönetim pratikleri hukuk söylemi içinde aynı zamanda disipline edici bir niteliğe sahiptir. Nüfusun, hayatın (bios) tüm sorunları, kolektif niteliği gereği iktidarın müdahale alanına çekilmektedir; bu anlamda da biyopolitik niteliktedir. Bu yüzden kamu güvenlik politikaları, modern yönetimin ayrılmaz unsurları olarak öne çıkmaktadır. Öyle ki, güvenlik devleti istisna halini meşrulaştırma ve yaygınlaştırmaktadır. Yönetim kendi mekanizmalarını geliştirdikçe, distopik kurguların bir mecazına dönüşmektedir. Kullanılan dilde, çalışma düzeninde, yaşamın her alanında kâbus sıradanlaşır, olağanlaşır ve kabul edilir. Bu çalışmada, söz edilen süreç, güvenlik devleti modelinde nüfusun ve gündelik yaşamın yeniden üretim mekanizmaları, birbirinden farklı kurgulara sahip üç modern ütopya/distopya çerçevesinde incelenmektedir. Bu bağlamda Bindokuzyüzseksendört (1984) (George Orwell), Cesur Yeni Dünya (Aldous Huxley), Fahrenheit 451 (Ray Bradbury) çerçevesinde tartışılacaktır.

İnsanın her yerde ve her zaman bir homo economicus olarak inşa edilmesidir. Çağdaş olarak adlandırılabileceğimiz neoliberal döneme özgü homo economicus klasik ekonomistlerin tanımladığı bir mübadele ortağı olan homo economicustan farklıdır. Zira çağdaş homo economicus yalnızca ekonomik alanda mevcut değildir. Kendi çıkarının peşinden koşan ve rasyonel seçimler yapan insanın yerini bir sermaye olarak kendisine yatırım yapan ve sermayesini maksimuma çıkarmaya çalışan bir insan sermayesi modeli almıştır (Foucault, 2008). Eğitimin iktisadî çözümlemeye tabi tutulmasının, iktisadî rasyonalite ekseninde düşünülmesinin, insan sermayesine yapılan bir yatırım olarak görülmesinin bu dönüşüm sürecindeki rolü önemlidir. Eğitimin giderek daha fazla bir biçimde ekonomi ekseninde tanımlanması ve bu temelde üretilen bilginin uluslararası örgütler aracılığıyla küreselleştirilmesi eğitimin tüm yapı ve süreçlerinin iktisadî rasyonaliteye uygun olarak dönüşmesine yol açmaktadır. Ancak eğitimsel yapı ve süreçlerin dönüşümü yalnızca küresel düzeyde uygulama alanı bulan yapısal düzenlemelerin sonucunda değil, aynı zamanda yeni bir özneleş(tir)me süreciyle birlikte gerçekleşmektedir. Eğitim, yapısal düzenlemelerle bir yandan çağdaş homo economicus olarak adlandırılabilecek öznelerin inşasında önemli bir işlev görürken, böyle bir özneleş(tir)me süreci aynı zamanda yaşa- nan dönüşümü hızlandırmakta, iktisadî akılcılığa dayalı bir eğitim modelini egemen kılmakta ve norm haline gelen bu eğitimin sürekliliğini de sağlamaktadır.

Michel Foucault’nun düşüncesinin temel taşlarından birini ‘iktidar’ kavramı oluşturur. Düşünürün bu kavramı ele almasının asli gerekçesi ise ‘özneleş(tir)me’ süreçlerini incelemektir. ‘Özne’ ile ‘iktidar’ kavramları arasındaki rabıta, Foucault’nun düşüncesinin ana eksenlerinden birini oluşturur. Ne var ki, filozofun iktidar kavramına ilişkin olarak tek bir analizi yoktur. Bilhassa 1970’lerin ortalarında Cinselliğin Tarihi’nin yayınlanmasıyla birlikte, düşünürün bu kavrama yönelik yeni bir analiz geliştirdiği söylenebilir. Bu makalenin temel amacı, Foucault’nun düşüncesinde iktidar kavramının tarihsel yolculuğunun izini sürmektir. Bu nedenle öncelikle hukuksal-söylemsel iktidar ve savaş modeli ele alınacak, daha sonra da düşünürün bunlara yönelik eleştiri özetlenecektir. Daha sonra bu bağlamda ‘biyopolitika’ kavramının nasıl doğduğu ve hangi veçhelere sahip olduğu incelenecektir. Anaakım yorumlar genellikle bu geçişin nasıl gerçekleştiğini tam anlamıyla açıklayamamaktadır. Bu nedenle elinizdeki makalenin ikinci amacı, söz konusu dönüşümün gerçekleşmesinde düşünürün iktidar ile direniş, güçlerin farklı biçimleri arasındaki dinamik bir etkileşim ve tutumla ilişkili olarak tanımladığı ‘oyun’ kavramının etkili olduğunu gözler önüne sermektir. Buradan hareketle ‘tutum’ ve ‘yönetimsellik’ kavramlarına değinilecek; böylelikle bu makale Foucault’nun çalışmasında ‘iktidar’ kavramının tarihsel güzergâhını yeniden ortaya koymuş olacaktır. Sonuç olarak düşünürün kavramsal aygıtları değişse dahi, araştırma nesnesinin aynı kaldığı gösterilmeye çalışılacaktır.

2020 yılı Mart ayından bu yana Türkiye’de etkisini gösterdiği söylenilen Sars-Cov-2 salgını gerekçesiyle  pek çok yeni uygulamayla karşılaşmaktayız. Genelgeler, günlük yaşantıyı etkisi altına almış durumda.  Halkın sokakta yürürken yüzüne maske takıp takmadığından, esnafın dükkânına müşteri alıp  alamayacağına kadar pek çok önemli meselede hukukun ne dediği unutulmuş vaziyette. Hukukçular ilk
unutanlardan oldu.  Yeni çıkarılan idarî bir karara derhâl uyulması talep ediliyor ve çoğu zaman uzman hukukçular dâhi bu  kararlara ulaşamıyorlar. Yurttaşlar, neye uyup neden sakınacaklarını haberleri okuyarak öğrenmeye  çalışıyorlar. Bilmemenin ise mazereti yok. Sokağa çıkma yasakları, para cezaları, hapis tehditleri, yol kontrolleri hayatın bir parçası hâline geldi. Keyfilik, uygulamaya hâkim olmuş görünüyor.
Buna karşın, dükkânını açamadığı için geçinemeyen esnaf, “bir gün takmayın, başka bir gün mutlaka takın” denilen maskeyi para vererek alan vatandaş, ömrünün son günlerini bir odada geçirmeye mahkûm edilmiş yaşlılar, derdiyle baş başa kalmış durumda.
Peki hukuk ne diyor? Bu derlemede kanunlara, sözleşmelere, mahkeme kararlarına, Anayasa’ya bakacağız; haklarımızı hatırlamaya, hukukî imkânlarımızı gözden geçirmeye çalışacağız. “Terörle mücadele” konseptinin beşiğinde güçlenen polis devleti, pandemi bahanesiyle hayal edemeyeceği imkânlara ulaştı. Diğer yandan insan bedeninin metalaşması süreci tarihsel sınırlarına yaklaşmakta. Salgınla birlikte hız
alan ekonomik gelişmeler neticesinde çalışma hakkı, hareket özgürlüğü, hatta yaşam hakkı giderek silikleşmekte. Serfleşmeye/köleleşmeye karşı koyanların safında yer alanlar için eldeki imkânları gözden geçirmeye, güncel gelişmelere ve ihtimallere dikkat çekmeye çalıştık

Biyopolitika kavramının kullanımı son yılarda popüler olmakla birlikte kökeni 20. Yüzyılın başlarına kadar uzanır. Bu dönemde temel olarak iki anlamda kullanılmıştır (Lemke, 2011). Bunlardan ilki olan ve yaşamı politikanın temeli olarak gören “doğalcı yaklaşım”ın temel varsayımı politikanın kendisine biyolojik yasalar ekseninde yön verdiği, onları meşru olarak tanımlamasıyla birlikte gerçekliğe uygun bir ilke olarak kabul ettiği yönündedir. Zira bu yaklaşımda bütün toplumsal, politik ve hukuki bağlar canlı bir bütüne dayanır. Yaşam süreçlerini politikanın nesnesi olarak kavrayan “politisist yaklaşım”a göre ise biyopolitika bir pratik alanın ya da yaşam sürecinin idare edilmesini ve düzenlenmesini amaçlayan politikanın bir alt disiplinidir. Dolayısıyla bu yaklaşımda yaşam süreçleri düşünce ve eylemin yeni nesnesidir. Lemke (2011) yaşam ile politika arasında dışsal bir ilişki kuran her iki yaklaşımın da biyopolitik süreçlerin temel boyutlarını kavramakta başarısız olduğunu belirtir. Kavramı ilişkisel ve tarihsel olarak ele alan, bedeni biyopolitik bir gerçeklik olarak tanımlayan Foucault’ya (2001) göre insan türünün yaşamına özgü olgular politik teknikler aracılığıyla iktidar düzlemine çekilir. Biyopolitikanın nesneleri ise tekil insanlar değil, onların nüfus düzeyinde ölçülen ve gruplandırılabilen biyolojik özellikleridir. Böylece belirli normlar, yerleşik standartlar ve ortalama değerler belirlenebilir hale gelir ve yaşam nesnel ve ölçülebilir bir tanıma kavuşur. Biyopolitika kavramına daha sonra önemli katkılar yapılmış olmakla birlikte bu çalışmada Foucault’nun biyopolitika yaklaşımından hareket edilecektir. Ancak Foucault’nun biyopolitika kavramını kullanımı tutarlı değildir ve çalışmalarında da farklı anlamlar yüklenmiştir. Lemke (2011) bu farklı kullanımların üç başlık altında toparlanabileceğine işaret eder. İlkinde biyopolitika egemen gücün yeni bir ifadesiyle nitelenmiş olan politik düşünüş ve pratikteki tarihsel bir kopuş anlamına gelir. İkincisinde Foucault biyopolitika mekanizmalarına modern ırkçılığın yükselişinde merkezi bir rol verir. Üçüncüsünde ise biyopolitika tarihsel olarak bireyin kendisini yönetmesi ve toplumsal düzenlemenin liberal biçimleriyle birlikte ortaya çıkan bir yönetim sanatı anlamına gelir.  Son yaklaşım Foucault’nun (2008) biyopolitikayı ekonomi politik bir perspektifle incelemesi ve biyopolitika tartışmasının temel kavramlarından biri olan yönetimselliğin neo-liberalizmle ilişkisini ortaya koymasıyla daha belirgin olmuştur. Böylesi bir çözümlemeden hareket eden bu çalışma biyopolitik çağda eğitim süreçlerinin nasıl biçimlendiğini, homo economicus tanımında yaşanan tarihsel değişimi ve bu değişimle birlikte çağdaş homo economicusun inşasında eğitimin rolünü biyopolitik bir yaklaşımla ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır.

Evet yaşam, biyo-iktidarın ipoteği altındadır. Peki bütün yaşamlar eşit şekilde mi? Ben böyle olmadığını anlatmaya çalışacağım. Biyoiktidarın suretleri ataerkildir. Yaşamın ipotek altına alınışı bir iktidar politikasıysa ve iktidar ataerkilse –ki böyledir– o halde biyoiktidarın saldırgan düzenleyiciliğinin ve denetleyiciliğinin hedefinde kadın bedenleri vardır. Yaşam, ölüm, beden ve nüfus bir arada düşünüldüğünde ataerkil ve heteronormatif bir tahayyül kolaylıkla kadın bedenini öne çıkartır. Ölümlü bedenleri hayata getiren bedenler ve böylelikle de nüfusu var edenler kadın bedenleridir. O halde ataerkil biyoiktidarın temel hedefi de kadın bedenleridir ve bu iktidar kadın bedenleri üzerinde uygulanan baskı, denetim ve ceza pratikleri olarak ortaya çıkar. Bu çalışmada, biyoiktidarın tarihini, onun ataerkil pratikler üzerinden var olduğu iddiasını sınayan bir soykütük üzerinden ele almayı deneyeceğim.

Erken dönem Hıristiyan düşünürlerinden St. Augustinus’un (M.S. 354-430) doktrin haline getirdiği ve devlet aklının içine soktuğu “ilk günah” mitosunu ataerkil biyoiktidar sorunsalının çıkışına koymayı öneriyorum. Elbette ataerkil biyoiktidarın pratikleri olan, kadın bedeninin düzenlenmesi ve cezalandırılması pratikleri 4. yüzyılda ortaya çıkmış değildir. Augustinus, yeni bir sabitlik ortaya çıkarmıştır. Artık herkes ilk günahın yükünü taşıyan günahkârlardır ve bu lanet, ruh/beden ikiliğinde akıl ile kontrol edilemez zaafların taşıyıcısı olan bedene hapsolmuş Havva yüzündendir. Kilise ve dolayısıyla inananlar bu iddiayı kabullendiler ve mantıklı buldular ki ilk günah doktrininin yarattığı, düzen için tehdit unsuru olan kadın düşüncesi henüz bin altı yüz yıldır yaşamakta.

Bugüne bakarken Adalet ve Kalkınma Partisi’nin 2011 yılında ilk imzacısı olarak imzaya açtığı ve 2021 yılında da tarafı olmaktan çıktığı “Kadına Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye Dair Avrupa Konseyi Sözleşmesi” ya da bilinen adıyla İstanbul Sözleşmesi’ne odaklanacağım. Sözleşme’nin düzgün bir biçimde uygulanmamış oluşunun ve nihayet tek taraflı feshinin kadına yönelik şiddetin ataerki-şiddet-devlet üçgeninde şekillenişindeki yerini ortaya koyacağım.

Mekânı dış politikanın belirleyici unsurlarından biri olarak ele almak ve coğrafyadan devlete dönük stratejik bakış ile klasik veya determinist jeopolitik analizler yapmak, insanlığın kaderini belirleme gücünü ellerine geçirmeye çalışan ölümlü tanrıların ya da nebülözdeki çekirdek kitlenin, söylemsel ve eylemsel “Tasarı”larını çözümlemede yetersiz kalmaktadır.
Borçlandırma ve yoksullaştırma yöntemleri ile binlerce yılın üretici kitleleri ve medeniyetin lokomotifi olan çiftçi aileler bugün açlık sınırının altında, göçmen kamplarında veya şehir varoşlarında yaşamaya mahkûm edilmektedir. Toprakları ulus-üstü şirketlerce gasp edilmekte, su havzaları ticarileşmektedir. Şehirde yaşayan büyük kitlelerin kültürleri ile uyumlu sağlıklı gıdalara ulaşım hakkı ellerinden alınırken, insanlık kısırlaşma tehlikesi ile karşı karşıyadır. Bu tahakküm ilişkisi eleştirel jeopolitik yaklaşımla ele alınmaktadır.

Bu çalışmanın amacı, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında modernleşme projesi çerçevesinde, milliyetçi ulus devlet anlayışının önemli bir parçası olarak sayabilecek olan aile mefhumunu; annelik, milli aile, Türk kadını bağlamında tartışırken, dönemin aktif kadın hakları savunucularından Türk Kadın Birliği’ne bağlı olarak çıkan Kadın Yolu/ Türk Kadın Yolu dergilerinin (1925- 1927) ulusçuluk ve modernleşme paradigmasındaki yerini, dergilerdeki yazılar dâhilinde incelemektir. Türk Kadın Yolu dergileri üzerinden yazıda tartışılmaya çalışılacak olan ise, derginin yayınlandığı süre içerisinde modernleşme ile birlikte kurduğu dilin benzerlikler ve farklılıklar açısından okumasını yapmaktır.

Yönetmek/idare etmek yerel, bölgesel, ulusal ve uluslararası ölçeklerde gerçekleşen bir olgudur. İçinde olunan Antroposen çağ, politik ve idari kararlar ile dünyada yapısal ve biyofiziksel dönüşümlere neden olunan bir biyopolitika dönemini temsil etmektedir. Bu dönemde sürecin yönetimi ve devamlılığı, uygulanan neoliberal politikalar ve sürdürülebilir kalkınma kavramı üzerinden sağlanırken; ekolojik kriz ve iklim değişikliği etkilerini giderek daha fazla bir biçimde göstermektedir. Bu durum, küresel çevre politikası ve uluslararası ilişkilerle ilgili çalışmaların ön plana çıkmasına, devletler tarafından farklı biyopolitikalar geliştirilmesine ve uzaktan yönetim sistemlerinin oluşmasına neden olmaktadır. Çünkü günümüzde biyopolitik stratejiler aracılığıyla sadece ekonomik değil, ekolojik ve sosyal alanlara da etki etmek mümkündür. Bu çalışma kapsamında devletlerce Antroposen çağda uygulanan yönetim politikaları, Foucault’nun biyopolitik yönetimsellik yaklaşımı üzerinden irdelenmiş ve söz konusu yaklaşım, uluslararası alanda Birleşmiş Milletler’in öncülüğünde gerçekleştirilen küresel iklim değişikliği müzakereleri bağlamında değerlendirilmiştir.

Governing/administrating is a phenomenon that takes place at local, regional, national and international scales. The Anthropocene era represents a biopolitical era that caused structural and biophysical transformations in the world through political and administrative decisions. In this period, while the management and continuity of the process is achieved through the applied neoliberal policies and the concept of sustainable development, on the other hand, the ecological crisis and climate change are increasingly showing their effects. This situation causes studies related to global environmental policy and international relations to come to the forefront, the development of different biopolitics by states and the formation of remote management systems. Because today, it is possible to influence not only economic, but also ecological and social areas through biopolitical strategies. Within the scope of this study, the management policies implemented by the states in the Anthropocene era were examined through Foucault's biopolitical governmentality approach and the approach was evaluated within the context of global climate change carried out in the international arena under the leadership of the United Nations.

Her şeyden kopan, her şeye bulaşan, her şekilde seyahat eden ve her yere sinen toz... Dışarısını içeriye getiren, canlı ile cansızı; bitki, hayvan ve insan kalıntılarıyla mikrobu birleştiren becerikli ama tekinsiz bu madde mimaride bir tasarım problemidir.

https://manifold.press/mimarlik-ve-toz

İç Anadolu'nun eski dünyanın iktisadi hayatının önemli merkezlerinden biri olduğu çağlar boyunca sahip olduğu fauna, Ankara ve çevresi özelinde bir zamanlar ‚Ankara Keçisi‛ ve ‚Ankara Tavşanı‛ gibi canlılar da barındırıyordu. İç Anadolu faunasındaki bu canlıların günümüzde ya yok olmuş ya da farklı coğrafyalarda katma değeri yüksek birer metaya dönüşmüş olması Avrupa ekolojik emperyalizminin bir sonucuydu. Osmanlı Devleti 19. yüzyıla kadar, genel olarak Ankara keçisinin kılı, Ankara tavşanının tüyü veya bunların karışımından yapılmış yün ve iplik için kullanılan bir terim haline gelecek olan ‚Angora‛ konusunda sistematik bir duruş geliştirememişti. Avrupa ekoloji emperyalizminin bir laboratuvar olarak kullandığı Güney Afrika ve Yeni Zelanda'nın bakir vadileri boyunca, geçtiğimiz yüzyılda kurulmuş olan Ankara keçisi çiftlikleri tam da bu boşluktan faydalanılarak kurulmuştu. Söz konusu çiftlikler binlerce yıl önce çetin hava koşullarının yaşandığı uzak steplerden başlayarak Anadolu coğrafyasında sona ermiş iktisadi bir yolculuğun modern zamanlardaki sürgün yeriydi. Ankara keçilerinin, önce Avustralya ve Yeni Zelanda ve ardından başta Ankara'yla benzer bir coğrafi ve iklimsel yapıya sahip olan Karoo bölgesi olmak üzere Güney Afrika'nın çeşitli meralarına götürülüşleri Avrupa ekolojik emperyalizminin 19. yüzyıldaki projelerinden sadece biriydi. Bu projenin nihayetinde Ankara keçisi ve tavşanı dünyaya ‚Angora‛ olarak pazarlanan ‚anonim‛ bir metaya dönüşecekti. Aynı yüzyılda Hazar denizinin doğusundan göç eden Türkmen aşiretleriyle Orta Anadolu'ya getirilerek asırlar boyunca Türklerin önemli iktisadi kaynaklarının başında gelen tiftik keçisi üretimi yeryüzünde aynı iklime sahip ancak tiftik konusunda deneyimsiz topraklara taşınmıştı. Anadolu'nun somut olmayan kültür miraslarının daha pek çoğu bir çeşit fauna kopyacılığına kurban gitmiş, Angora bu kopyacılığın en somut örneği olsa da arkasındaki korkunç ekoloji emperyalizmi fark edilmediği için olsa gerek, alelade bir küresel alışveriş gibi anlatılmıştı. Anadolu'nun somut olmayan kültürel mirası listesinde özel bir yeri olması gereken Angora'nın Ankara'da başlayan küresel serüvenini anlatacak olan bu bildiri; meseleyi Avrupa ekoloji emperyalizmi bağlamında ele alarak, Angora özelinde Anadolu'nun kültürel ve iktisadi değerlerine dair bir farkındalık uyandırmayı hedeflemektedir.

ABSTRACT: During the times when Central Anatolia was one of the important centers of the economic life of the old world, fauna had been living in Ankara and surrounding areas such as "Angora Goat" and "Angora Rabbit". It was a result of European ecological imperialism that these living beings in the Central Anatolian fauna had either disappeared today or turned into high value commodities with added value in different geographies. The Ottoman State had not developed a systematic stance on the "Angora" until the 19th century, which would generally be the term used for wool and yarn made from the sheath of the Ankara cat, the feather of the Ankara rabbit, or their mixture. Along with the virgin valleys of South Africa and New Zealand, which are used by European ecology imperialism as a laboratory, the Ankara cattle ranches established in the past century have been built using this space. These farms, starting thousands of years ago with distant steeps of extreme weather conditions, were an exile place in the modern times of an enduring economic journey in the Anatolian geography. Ankara Chechens were only one of the projects of the 19th century of European ecological imperialism, first to Australia and New Zealand, then to the various municipalities of South Africa, particularly to the Karoo region, which has a similar geographical and climatic structure to that of Ankara. Ultimately, this campaign would turn into a "anonymous" commodity marketed as "Angora" in the world by Ankara goats and rabbits. In the same century, the production of mohair goats, which had been brought to Central Anatolia by Turcoman tribes migrating from the east of the Caspian Sea, and which had been at the forefront of the important economic resources of Turks for centuries, was moved to inexperienced lands with the same climate. Many of Intangible Cultural Heritages of Anatolia were sacrificed to some kind of faunal copying, even though Angora was the most concrete example of this copying, as the terrible ecology behind it was not noticed, it was described as an all-around global shopping. This declaration, which will describe the global adventure of Angora in Ankara, which should have a special place on the list of the intangible cultural heritage of Anatolia, Aims to raise awareness of the cultural and economic values of Anatolia in particular for Angora, by addressing the issue in the context of European ecology imperialism.

Çağdaş felsefenin yaşayan düşünürlerinden olan Giorgio Agamben, gerek felsefe üzerine olan akademik kuramlarıyla, gerek farklı platformlardaki söylemleriyle genel olarak felsefe dünyasının özellikle Kıta Avrupası’nın gündeminde önemli bir yer kaplıyor. Onun argümanları, modern siyaset, egemenlik ve hukuk gibi kavramların yeniden düşünülmesini sağlaması nedeniyle, ana akım siyaset felsefesine karşı farklı bir bakış açısı sunmakta. Agamben söz konusu “farklı” bakış açısının radikalliğinin yanı sıra, akademik bağlamların dışında da çok sayıda insanı kızdıran söylemlerde bulunuyor. Özellikle pandemi dönemi hakkındaki ifadeleri nedeniyle, adeta “linç” edildi. Anlaşılacağı üzere kendisi hayli sivri dilli bir düşünür olmanın cezasını mütemadiyen çekmekte. Bir düşünürün akademik bağlam dışındaki radikal söylemlerde bulunurken iki kere değil, bin kere düşünmesi gerekir çünkü, kısa bir röportajda ve/veya bir gazeteye yazılmış kısa bir metinde söylenmek istenen tam olarak bağlamın sınırları (süre, kapasite ve yer) nedeniyle kaçınılmaz olarak eksik kalacaktır. Bir argüman, pek tabii ki uzun bir makalede ve kitapta çok daha makul bir detayda anlatılabilir dolayısıyla akademik olmayan platformlardaki ifadeler yanlış anlaşılmaya ve en nihayetinde de bu yanlış anlaşılma, söz konusu ifadelerin sahibi olan düşünüre karşı bir ön yargı oluşmasına neden olarak düşünür hakkındaki magazinsel ögelerin, düşünürün asli argümanlarının önüne geçmesine sebebiyet verir. Metne böyle bir giriş tercih etmemin ve “Yahu bu adam neler dedi ki?” sorusunu havada asılı bırakmamın nedeni ise, ne sizler bu yazıya bir ön yargı ile başlayın ne de Agamben hakkında yaptığınız başkaca araştırmalarda karşılaştığınız ifadeler kendi başlarına belirleyici olsun.

İnsan hayatının ayrılmaz bir parçası haline gelen gözetim, teknolojik gelişmelerin hızlı gelişimine de bağlı olarak son 50 yıl içerisinde çok daha güçlü ve etkili bir hale gelmiştir. Bu gelişme ve yenilikler 21. yüzyılın hızlı ve arkası kesilmeyen internet ve sosyal medya devrimlerinin ardından 2019’un sonlarında başlayarak, özellikle 2020 yılında tüm dünyayı etkisi altına alan covid-19 pandemisi ile çok daha hızlı bir hal almıştır. Bu
dönemde zaten var olan ancak daha da geniş bir kullanım alanına yayılan evden çalışma, evden toplantı, uzaktan eğitim gibi kavramlar bireyin günlük hayatını değiştirmeye başlarken, başta Çin olmak üzere birçok ülke hastalığı kontrol altına alabilmek adına yeni gözetleme pratikleri geliştirmişlerdir. Bu çalışma başta Çin olmak üzere çeşitli devletlerin covid-19 salgını ile başlayan süreçte ülkelerin ne gibi yeni gözetim projelerini
hayata geçirdiklerini ele alırken maskenin ardını görmeyi amaçlayan iktidarın gözünü mercek altına alınmaya çalışılacaktır. Maskeler bu dönemde bireyin yüzünü gizlerken, devletler ve diğer çeşitli iktidarlar bireyi daha farklı biyopolitik biçimlerde kontrol altında tutmayı amaçlamış; bununla yetinmeyerek zihinleri üzerinde bir ikna pratiği olarak iktidar kurmaya çalışarak maskeyi şeffaflaştırmışlardır. Niteliksel paradigmaya dayalı descriptif (betimleyici) yöntemin kullanıldığı çalışmada covid-19 pandemisi kapsamında Foucault’nun biyopolitika görüşünü eleştiren Chul-Han’ın psikopolitika görüşünü tartışma imkanının yanında, iktidar çevrelerinin yeni psikolojik deneyimleri nasıl inşa ederek daha gözetlenebilir ve daha kontrol edilebilir bir dünyayı inşa ettiğini de ele almak mümkün olacaktır.

This study analyzes digital technologies through "biopolitics", which is Michel Foucault's concept of sociology of power. "Biopolitics" conceptually defines the governance of the subject and the social body in liberal capitalist rationality. In liberal capitalist history, the concept of "bio-politics", which is the general name of power networks organized around the control and management of labor, enters a new phase with information and communication technologies, and the traditional "bio-politics" theory undergoes a radical change in the digitalized world. Digital technologies establish supervisory and control power and new control mechanisms over labor and appear as the most important power tool of modern capitalism. Although the digital field contains the power to create areas of resistance and escape, it enables the control and management of labor on a global scale in the post-Fordist production age. Even though digital fields after information and communication technologies have paved the way for freedom of communication, they have become an intermediary for the power structures in favor of labor in the changing labor-capital relationship. With digital surveillance techniques, new management techniques have emerged on labor. In this respect, the study proceeds on three main axes: the Internet as the confession institution of surveillance, the Internet in the immaterial labor process, and the Internet as the context of knowledge-power.

çeviren: Murat Erşen

1- “Halk” kelimesinin siyasi anlamına dair her yorum şu müstesna olgudan başlamalıdır: Modern Avrupa dillerinde bu kelime daima aynı zamanda yoksulları, temel sosyal haklardan mahrum olanları, dışlanmışları belirtir. Aynı kelime kurucu siyasi özneyi olduğu kadar, hukuktan olmasa dahi siyasetten dışlanmış sınıfı da kapsar.

Bu Yazı 11 şubat 1995’de “La double identité du peuple” başlığıyla Liberation’da yer almıştır. Orijinal metni internette okumak için:  http://www.liberation.fr/tribune/1995/02/11/la-double-identite-du-peuple_123802

Bu calismanin amaci, Turkiye Cumhuriyeti’nin ilk yillarinda modernlesme projesi cercevesinde, milliyetci ulus devlet anlayisinin onemli bir parcasi olarak sayabilecek olan aile mefhumunu; annelik, milli aile, Turk kadini baglaminda tartisirken, donemin aktif kadin haklari savunucularindan Turk Kadin Birligi’ne bagli olarak cikan Kadin Yolu/ Turk Kadin Yolu dergilerinin ulusculuk ve modernlesme paradigmasindaki yerini, dergilerdeki yazilar dâhilinde incelemektir. Turk Kadin Yolu dergileri uzerinden yazida tartisilmaya calisilacak olan ise, derginin yayinlandigi sure icerisinde modernlesme ile birlikte kurdugu dilin benzerlikler ve farkliliklar acisindan okumasini yapmaktir

Özet: Bu çalışma Michel Foucault'nun toplumsal tarihe olan katkılarını biyopolitika ve biyotarih kavramları üzerinden tartışmaktadır. Foucault tıbbı, bedenleri ve nüfusu tarihsel kategoriler olarak ele almış ve bu alanları bilgi-iktidar ilişkileri çerçevesinde analiz etmiştir. Tıbbi stratejileri kullanan biyopolitika bedenlerin ve nüfusun siyasal hedeflerin nesneleri haline gelmelerini ifade etmektedir. Bunun anlamı, yaşam hareketlerinin iktidar ilişkilerinin odağına yerleşmesidir. Yaşam hareketleri ile tarihsel süreçlerin çakıştığı bu toplumsal dönüşüm biyotarihin araştırma alanını oluşturmaktadır.

Foucault, Biopolitics and Biohistory: Historical Research Topics as Medicine, Body and Population
Abstract: This study discusses Michel Foucault's contributions to social history through the concept of biopolitics and biohistory. Foucault has taken medicine, bodies and population as historical categories and analyzed these areas in the context of knowledge-power relations. Biopolitics turns bodies and population into the objects of political aims through medical strategies. The meaning of this is that life movements become the focus of power relations. This social transformation whereby life movements and historical processes overlap forms the research area of biohistory.