Toplumsal Cinsiyet Ve Iktidar

Öz Bu çalışmada, Geriye Kalan (Çiğden Vitrinel, 2011) ve Öldüren Cazibe (Fatal Attraction, Adrian Lyne, 1987) filmlerindeki kadınların ev alanına ilişkin deneyimleri, Pierre Bourdieu'nün eril tahakküm kavramıyla bağlantı kuran bir kuramsal izlekte, feminist eleştirel söylem analizi perspektifinden yararlanılarak değerlendirilmiştir. Bourdieu, Eril Tahakküm (2002) çalışmasında eril ve dişil olmak üzere cinsiyetlendirilmiş iki alanın iktidar ilişkileri içindeki sembolik yansımalarını inceler. Kadınlar, içselleştirdikleri toplumsal cinsiyet pratiklerini ev içi rutinlerle, aile kurumunda yeniden üretir. Her iki filmde de sembolik şiddet göstergesi evdir; bundan dolayı bu iki film çalışmada yan yana gelebilmiştir. Bu çalışmanın amacı, kadınlar farklı ilgi alanlarına, hayat tarzlarına sahip olsalar ve ev alanını farklı şekillerde deneyimleseler de kadınlar için evin eril tahakkümü güçlendiren bir yer olma özelliğini koruduğunu göstermektir. Bu bağlamda çalışmanın temel sorunsalı, kadın bedeninin bir uzantısına dönüşen ev alanının kadınlar arasındaki sınıfsal farklılıkları şekillendiren temel bir belirleyen olduğu iddiasıdır. Ev alanı, kadınlar arasında, asimetrik sınıfsal bir konum üretmekte ve kadın bedeni bu konuma göre "terbiye" edilmektedir. Temsillerde, birbirine düşmanlaştırılan kadınlar arasındaki ilişki kopmakta, bu ilişkiyi tekrar kurabilme ihtimali ise sembolik tahakkümün sorgulanmasıyla mümkün görünmektedir.
Anahtar Kelimeler: eril tahakküm, ev alanı, kadın bedeni, sınıf, toplumsal cinsiyet.

In this study, experiences of women related to home space in
What Remains (Çiğdem Vitrinel, 2011) and Fatal Attraction
(Adrian Lyne, 1987) are evaluated on the basis of Pierre Bourdieu’s
masculine domination concept, using feminist critical discourse
analysis. Bourdieu examines the symbolic reflections of two
gendered fields, masculine and feminine, in the power relations
in the study of Masculine Domination (1998). The women
reproduce internalized gender practices with domestic routine in
family institution. In both films, the home is a sign of symbolic
violence, hence these two films are close together in this study.
Although women have different interests, lifestyles, or
experience the home space in different ways, the home space
remains a fixed place that reinforces masculine domination. In
this context, the home space that turns into an extension of the
female body discloses the class differences between women. The
home space produces an asymmetric class position among women
and their bodies are “disciplined” according to this position. In
the representations, the relation between women who are
opponents to each other damages, so the possibility of
reconstructing their relationship seems possible by questioning
symbolic domination.
Keywords: masculine domination, home space, female body,
class, gender.

Birey ve toplum arasındaki etkileşim sürecinin birey cephesindeki hareketliliği toplumsal tipler üzerinden ifade bulur. Toplumsal tipler ait oldukları kurumun ve toplumun kültürel kodlarıyla varlık kazanır. Ataerkil düzenin sürekliliğinde bir güvence olarak işlev gören ağır ağabey toplumsal tipi, hegemonik erkeklik çerçevesinde oluşturulan değerlerin, erkekliğe atfedilen karakteristik özelliklerin, erkek bireyde vücut bulmasıdır. Bu çalışmada, erkekliğe atfedilen değerler dikkate alındığında hegemonik erkekliği ifade eden delikanlı, kabadayı ve mafya tipleri, ortak özellikleri, eylemleri, statüleri ve statülerini var eden toplumsal koşulları bağlamında ağır ağabey toplumsal tipinin sınırları içinde değerlendirilmektedir. Hegemonik erkekliği yansıtan tiplerin kapsayıcısı olarak kavramsallaştırdığımız ağır ağabey toplumsal tipinin çözümleme alanı sinema olarak belirlenmiştir. Bu çalışmada nitel araştırma yönteminden yararlanılmış ve veri toplama tekniği olarak doküman analizi kullanılmıştır. Analiz birimi kişi olarak belirlenerek sinemada hegemonik erkekliği temsil ettiği düşünülen aktörlerden Kadir İnanır ve Cüneyt Arkın’ ın filmleri incelenmiştir. Toplumsalı yeniden üretmede işlevsel olan sinemada gösterilen ağır ağabey toplumsal tipleri, toplumsal cinsiyet hiyerarşisinin meşruiyetini sağlayıp, düzene devamlılık kazandırmayı amaçlayan ataerkil düzenin önemli rol modellerindendir.

In Turkish historical researches although it is mentioned that women have equal rights with men and their activities in political and even military matters in Turkish history, when it comes to the Seljuks, the presence
of women in the political and military fields was either ignored like Safariya Khatun, the wife of Sultan Alparslan, or was evaluated with negative comments as “too ambitious” like Terken Khatun, the wife of Sultan Malik Shah. So what was the real circumstances during the Seljuk period? If the answer to this question is sought only in the written sources of the Medieval period historians, we would limit our knowledge by the
comments of the historians of that period. However, in order to understand a culture, it is necessary to benefit from a wide variety
of sources, from mother tongue to idioms, tales to myths, works of art to architecture. Let's not forget that the Seljuks were not well understood also in their own time as a civilization with its own characteristics. For
example, Ibn Battuta could not make sense of the communication between men and women in Turks, and in his travel notes he was astonished and express his feelings as: "Sometimes you come across women with their men and you say,"This man must be the servant of this woman!"In this study, without denying the importance of written sources, the women who had an army in the Seljuks will be discussed with a critical
view, accompanied by the information obtained from the works of art. In this broad research topic, firstly, the phenomenon of power, which changes according to the conditions in the Seljuks, will be mentioned in the center of the “alp” concept.
Evaluations will be made about Seljuk women who ruled armies such as Altuncan Khatun, Terken Khatun, Gevher Khatun and Sultan Alparslan's wife Safariya Khatun, who took much more active role in the Battle of Manzikert than is thought.

Türk edebiyatının önde gelen çağdaş yazarlarından biri olan Ayfer Tunç, romanlarında modernizmin açmazlarına vurgu yapmakta ve modernleşen dünyada, toplumdan ve doğadan yabancılaşan insanların çelişkilerine yer vermektedir. Tunç’un edebiyatında, “özgürlük”, “karar alabilme” ve “doğruyu arama” gibi temalar, modernizme ilişkin çeşitli toplumsal ve siyasal sorunlarla birleşerek genişler ve etkinleşir. Kamusal alan, bir ortak dünya yaratma eylemi olarak bu temalar çerçevesinde değerlendirilir. Tunç’un modernizmle hesaplaşma çabası, tıpkı 20. yüzyılın en önemli düşünürlerinden biri olan ve kitle siyaseti üzerine çalışan Hannah Arendt’inki gibi, “faillik”, “iktidar”, “kamusal alan”, “kötülük”, “şiddet” gibi kavramların gözden geçirilmesini de gerektirmektedir. Bu makalede, Tunç ve Arendt bir araya getirilmekte ve modernizmin bazı çıkmazlarını nasıl tartışmaya açtıkları ele alınmaktadır. Arendt’in ünlü “kötüğün sıradanlığı” kavramlaştırması, modernizme getirilen önemli bir eleştiri olarak tarihteki yerini almıştır. Tunç’un 2014’te yayımlanan romanı Dünya Ağrısı, Arendt’in altını çizdiği “kötülüğün sıradanlığı”nı gözler önüne sererken, yazarın 2009’da yayımlanan romanı Bir Deliler Evinin Yalan Yanlış Anlatılan Kısa Tarihi, bu kavramın önüne bir de “deliliğin sıradanlığı”nı eklemektedir. Bu makalede, Tunç’un iki romanından yola çıkılarak, yazarın modernizmde sezdiği ve kendine has bir üslupla edebiyata dönüştürdüğü çıkmazlara yer verilmiş ve bu çıkmazlar Arendt’in kuramsal tartışmaları ışığında ele alınmıştır.

Özet Toplumda, çocukluktan itibaren her bireye yüklenen belirli roller ve sorumluluklar vardır. Bu roller ve sorumluluklar, toplumsal cinsiyeti oluşturmaktadır. Sosyal yapıyı belirleyen kadın-erkek rollerinin dağılımında, hegemonik erkeklik büyük bir etkiye sahiptir. Son dönemlerde feminizm ve kadın çalışmaları, toplumsal rollerin arasındaki farkları dengelemeyi ve hegemonik erkeklik etkisini azaltmayı amaçlamaktadır. Yapılan çalışmaların çoğu, mevcut yapıda erkeğin avantajlı olduğu fikri üzerinde yoğunlaşsa da, özellikle de geleneksel yapıda, hem kadınlar hem de erkekler toplumsal norm ve baskılardan zarar görmektedirler. Erkekliğe ve erkeklere çocukluktan itibaren yüklenen kimlik ve roller, bunun en açık örneğidir. Bu çalışma erkeklerin toplumsal cinsiyetçi yaklaşımlardan nasıl zarar gördüğünü açıklamayı amaçlamaktadır. Abstarct In society, there are some spesific roles and responsibilities encumbered on people. These roles and responsibilities generate the social gender. The hegemonic masculinity implies powerfull effect on the role distribution of male and female is which shape the social structure. Recently, feminism and woman studies aim to bring equality to differences between male and female roles and decrease the effect of hegemonic masculinity. Both male and female suffer from social norm and presusures however, most of the studies focus on the idea that men has more advantage than women especially in the traditional structure. The social roles and identity that is implied to man and masculinity from childhood is a clear example of that. This study aims to explain how males are ravaged from these sexist social aproaches.

Bu çalışmanın amacı “Cinsel Tecavüz” suçunun yasa bağlamında değerlendirilmesidir. Bu amaçla yukarıda giriş kısmında bahsi geçmiş ve bulgu yapılmış hususları Cinsel Tecavüz suçu başlığı altında değerlendirmek gereklidir. Bunlar ışığında sonraki kısımlarda, Fasıl 154 Ceza Yasası çerçevesinde Cinsel Tecavüz suçunun tanımı, suçun unsurları, fail ve mağduru ve yasa koyucu tarafından bu suç tipinin bu yasa altında ele alınış şeklinin nedenleri yani korunmaya çalışılan hukuki değer incelenecek. Bunun yanında, tüm bu hususlar Birleşik Krallık Cinsel Suçlar Yasası 2003 (Sexual Offences Act) ile KKTC Meclisi tarafından hazırlanmış Yasa Önerisi ve 2014 tarihli Ceza Yasası ile karşılaştırmalı olarak değerlendirilecektir.

Günümüz endüstrileşmiş toplumlarında güzellik endüstrisi, özellikle orta ve üst sosyo-ekonomik sınıf “kadın” ve bedeni için büyüme göstermektedir. Güzellik endüstrisi kapitalist kültür dinamiklerinden beslenir ve gelişir. Bu gelişmenin bir sonucu olarak kadınların, çeşitli ekonomik ve politik söylemlerin ve kitle-iletişim araçlarının da aracılığıyla adeta birer tüketim nesnesine dönüşmeleri, kendilerine yönelik görünüş-kişilik ikilemine düşmeleri, kendilerinin dışında bir güzellik tanımının içine itilmeleri bu çalışmanın temel konularını oluşturmaktadır. Araştırmada bahsi geçen alanları tartışırken, “elit teorisi”nden yararlanılmıştır. Elit olarak nitelendirilen kişilerin toplum içerisinde bir azınlık olmalarına karşın, kurumsal iktidar ve “kültürel, simgesel ve ekonomik sermaye” sahibi olmaları ve bu bağlamda güzellik anlayışının yapılanmasında ve toplum tarafından içselleştirilmesinde iktidarı etkileyebilmeleri sebebiyle bu grup üzerinde araştırma yapılmıştır.
Güzellik kavramının kökenlerinin sorgulanmasıyla başlanan araştırmada, güzellik ve kadın ilişkisi, Türkiye’de Cumhuriyet’in ilk yıllarından tüketim çağına değin tarihsel bir kronoloji içinde ele alınmıştır. Çalışmada, Cumhuriyet ile gelen değişimlere odaklanılmasının nedeni, 1939 yılında sosyal bilimlerde yükselişe geçen “elit” kavramının Türkiye’de bu dönemde kuramsallaşmış olmasıdır. Cumhuriyet döneminde kadın kimliğinin nasıl bir seyir izlediği ve kapitalist ve ataerkil ideolojilerin güzellik endüstrisiyle işbirliğinin bu sürece etkisi incelenmiş, toplumsal cinsiyet konusunda da feminist teorilerden yararlanılmıştır. Bu bağlamda alan çalışmasının görüşme sorularından ilki kadının toplumsal konumuyla başlamakta, bunda da güzellik hiyerarşisinin etkisi ve bir tüketim nesnesine dönüşen kadın sorunuyla ilişkisi irdelenmektedir.
2011 Mart - 2012 Şubat tarihleri arasında 37 kadın, 13 erkek, toplam 50 kişiyle yüz yüze görüşme yapılmış, bu niteliksel alan araştırması sonuçları “Bulgular ve Değerlendirmeler Bölümü”nde değerlendirilmiştir. Sonuçlara göre, Cumhuriyet’in ilk yılları ile kıyaslandığında, günümüzde kadınların sosyal statüsünde, daha sonra örneklendirilecek olan bir “geriye dönüş”ün görülmekte olduğu dile getirilmiştir. Görüşülen kişiler bu süreçte kültürel ve ekonomik dönüşümün sonucu olarak beliren bir güzellik anlayışı ve güzellik endüstrisinin araç ve yöntemlerinin etkisi altında “farklı”, fakat ortak bir “kadın sorunu” tanımlamaktadırlar: “Tüketim nesnesine dönüşen kadın”. Katılımcılar, fiziksel güzelliğin kadına kısa süreli ve devamı olmayan bir güç getirdiğini, ancak bunun yanında da akıl ve kişilik özelliklerini barındıran “bütüncül bir güzellik
anlayışı”nın (holistic beauty) gerekliliğini savunmuşlardır. Ayrıca bu kişilerin ortak iddiası, eril tahakkümün altında iktidara ilişkin bir “kadın korkusu” yattığı üzerinedir. Son olarak, kadınlığın bir tüketim nesnesine dönüşmesi sorununa karşı “kadınlık bilinci” önerisi getirilmiştir.

HATİBOĞLU EREN, Burcu. Yoksul Kadınlar için ‘Sıcak Yuva/Özgür Kent’ Hayaliyle ‘İmkansız Medeniyet’ TOKİ; Feminist Sosyal Çalışma ve Kent İçi Yoksul Alanların Dönüşümü: Ankara, Aktaş Mahallesi Örneği, Doktora tezi, Ankara, 2014.

Bu çalışmanın amacı, neoliberal kentleşme sürecinde yoksul kadınlar açısından gündelik yaşamın nasıl dönüştüğünü Ankara’nın Aktaş mahallesi örneğinde keşfetmektir. Bu açıdan araştırma kent içi yoksul alanlara yönelen neoliberal kentleşme projelerinin feminist sosyal politika ve sosyal çalışma için önemli bir sorun alanı olduğu iddiasına dayanmaktadır. Bu çerçevede yoksul kadınların gündelik yaşamları ile yurttaşlık hakları arasındaki bağlantılar görünür kılınmaya çalışılmıştır. Feminist etnografik bir çalışma olarak tasarlanan araştırma kapsamında, arsa sahibi oldukları için TOKİ evlerine geçmeye hak kazanmış konumdaki ve sosyal yardımlarla yaşayan yoksul kadınların deneyimlerine odaklanılmıştır. TOKİ evlerine geçen 14, yıkıntı ve harabe haldeki evinin yıkımını bekleyen 17 ve borcunu ödeyemediği için TOKİ’den atılan 1 kadınla gerçekleştirilen derinlemesine görüşmelerde, kadınların medeni durumu ve çocuklarının yaşlarına bağlı olarak farklılaşan özellikleri dikkate alınmıştır. Analiz, yoksul kadınların yoksulluk, katılım ve güvenlik üzerinden ele alınan gündelik yaşamlarında, üstlendikleri toplumsal cinsiyet rolleri ile ataerkil ilişkiler açısından neoliberal kentleşme projesiyle gerçekleşen dönüşümün nasıl deneyimlendiğini anlamak amacıyla yapılmıştır.
Gerçekleştirilen analiz sonucunda, yoksul kadınların neoliberal kentleşme projesini ‘sıcak yuva’ ve ‘özgür kent’ olarak değerlendirdikleri görülmektedir. Ancak daha derine bakıldığında yoksul kadınların, bu süreci, 1) eşitsiz ataerkil ilişkiler ve toplumsal cinsiyet rolleriyle belirlenen yoksulluk ve güvenlik sorunlarının artması nedeniyle evsizlik, 2) kentleşme projesinin cinsiyetçi ve baskıcı yapısı nedeniyle dışlanma, 3) kamusal alanda muhafazakârlaşma ve 4) güvenlik sorunları karşısında değişmeyen bir korku üzerinden deneyimledikleri ortaya çıkmıştır. Bu durum ise, yoksul kadınların neoliberal kentleşme sürecini ‘imkânsız medeniyet’ olarak tanımlamasına neden olmuştur. Bu çerçevede araştırma, feminist sosyal politika ve sosyal çalışma açısından, yoksullukla mücadelede toplumsal cinsiyet eşitliğini temele alan bir kent yapısının nasıl olması gerektiğine ve neoliberal kentleşme sürecine ilişkin önerilerle son bulmaktadır.
Anahtar Sözcükler: Neoliberal kentleşme, yoksulluk, katılım, güvenlik, kent içi yoksul alanlar, TOKİ, sosyal yardımlara bağımlılık, feminist sosyal politika, feminist kent politikası, feminist sosyal çalışma.

ABSTRACT
HATİBOĞLU EREN, Burcu. ‘TOKİ’ as ‘Imposible Civilisation’ for Poor Women with Dreams of ‘Warm Home’ and ‘Free City’; Feminist Social Work and Transformation of Poor Inner City Areas: Sample of Aktaş District in Ankara, Doctoral Thesis, Ankara, 2014.
The aim of this research is to find out how the daily lives of women are changing within a framework of neoliberal urbanization. The research is based on the case of the Aktas district of Ankara, Turkey, and is developed on the assumption that the neoliberal urbanization projects directed at poor inner city areas create a significantly problematic issue for feminist social policy and social work. Within this context, the research tries to make visible the relations between the daily lives of poor women and their citizenship rights in the process of neoliberal urbanization. The research is designed as a feminist etnography and focuses on the experiences of poor women that live on social aids and entitled to live in cluster housing TOKI because they are land owners. 14 in-depth interviews are conducted with women living in cluster housing TOKİ, 17 with women waiting for the demolition of their ruined houses, and 1 with a woman who was expelled from cluster housing due to her inability of paying her debts. During the interviews, the diverging characteristics of women based on their marital status and the age of their children were taken into account. The analysis has been conducted on the basis of the experiences of poor women in realation to poverty, participation and security in their daily lives within the transformation process caused by a neoliberal urbanization projects. The analysis also focuses on how these women participate in the aforementioned projects through their gender roles within the patriarchal realtions in which they are placed.
The findings of the research indicate that poor women perceive the neoliberal urbanization projects as ‘warm home’ and ‘free city’. However, a deeper analysis indicates that poor women experience this process through 1) unequal patriarchal relations and homelessness resulting from poverty and security problems defined by gender relations, 2) marginalization due to the sexist and oppressive structure of the urbanization projects, 3) increasing conservatism in the public sphere, and 4) an unchanging fear in terms of security problems. This situation results in poor women’s definition of the neoliberal urbanization process as an ‘impossible civilization’. Within this context, the research concludes with suggestions in relation to the neoliberal urbanization process and how an urban structure should be developed upon the basis of gender equality in terms of fighting poverty.
Keywords: Neoliberal urbanization, poverty, participation, security, poor inner city areas, TOKİ, dependency on social aids, feminist social policy, feminist urban policy, feminist social work.

Kitapta, kadın, yurttaşlık ve parlamenterlik ilişkisine siyasetin yapısı, kurumları ve kadınların deneyimleri üzerinden bakılıyor. Feminist siyaset kuramcıların işaret ettiği saptamalar ışığında kadınların çeşitli ülkelerde yürüttükleri oy hakkı mücadeleleri örnekleniyor. Dünyada ve Türkiye’de, parlamentoda kadın katılım oranlarını, dinamikleri ve katılımı artırmaya yönelik stratejileri sıralanıyor, politik bir tasarım olarak Türkiye’deki cinsiyet rejiminin kurumları, siyasal partilerin kadınlara bakışı ve kadın hareketinin talepleri ortaya konuluyor. Meclis’te dört dönem seçilen kadın milletvekilleriyle yapılan sözlü tarih görüşmelerinin odağa alındığı kitapta, kadın siyasetçilerin partileriyle, seçmenle ve aileleriyle ilişkilerinin niteliği analiz ediliyor; yaşanan sorunlar ortaya konularak siyaset yaparken karşılaştıkları ayrımcılığın görünmez yüzü ifşa ediliyor. Kadınları parlamentoya taşıyan sürecin arka planındaki gerçekleri, feminist teorinin, feminist yöntemin ve özellikle de kadın sözlü tarihinin sunduğu avantajlardan yararlanılarak açık ediliyor.

Tezde beden ve iktidar arasındaki ilişki bağlamında medya söylemlerinin yeri ve anlamı değerlendirilmektedir. Tezin amacı insan bedeninin ve yaşamının yönetimini biyopolitika ve biyoiktidar kavramları üzerinden tartışarak medya söylemlerinin önemini ve işlevini saptamaktır. Bu nedenle tezde medyanın iktidar dinamikleri doğrultusunda kadın bedeni ve yaşamına yönelik söylem oluşturma biçimleri yorumlanmaktadır. Bu çerçevede 2011 yılında Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın kurulmasının biyopolitik boyutu ve kuruluşunun ana akım medya tarafından haberleştirilmesinde kullanılan söylemler incelenmektedir. Tezin araştırma evreni Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın kurulduğu dönem olan 2011 yılının Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında ana akım medyada yer alan haberlerdir. Habertürk ve Hürriyet gazetelerinin basılmış günlük sayılarındaki, Posta ve Sabah gazetelerinin internet sitelerindeki haberler araştırmanın evreni olarak seçilmiştir. İçerik çözümlemesi aracılığıyla Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı hakkındaki haber metinlerinin başlıkları, tarihleri, haber kategorileri ve sayfa sayıları listelenmiştir. Söz konusu metinlerin içerdiği anlamları ele almak amacıyla göstergebilimsel söylem çözümlemesine başvurulmuş ve metinlerde yer alan sözcükler taranarak ve anlambirimcikler ortaya konularak tekrar eden kavram alanları saptanmış, Algirdas Julien Greimas’ın yerdeşlik kavramı doğrultusunda haber söylemlerinin yüzey yapıları ve derin yapıları incelenmiştir. Bulgular sonucunda bir biyoiktidar odağı olarak Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın biyopolitik uygulamaları ve görevleri değerlendirilmiştir, medyanın kadına yönelik biyopolitik söylem üretme biçimlerine yönelik açıklamalar ve yorumlar sunulmuştur.

Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinde Medyanın Rolü Alt Komisyonu
parlamentonun toplumsal cinsiyet eşitliği, fırsat eşitliği vizyonunu ortaya koyan çalışmalarının ürünüdür. Bu bakış sadece yasama değil; tüm toplumsal meselelerde aktif tutum almayı hedefleyen, yol haritaları ortaya koyan ve bunların takibini sağlayarak olayların parçası ve müdahili olan
daha aktif bir parlamenter anlayış ile parlamentodan topluma yeni bir cephe açan bir iletişim anlayışının farklı bir konuda izdüşümüdür aynı zamanda. Bu çerçevede konunun tüm paydaşları, medya temsilcileri, içerik üreten ve yönetenler, sivil toplum kuruluşları, akademisyenler, meslek örgütleri temsilcileri ile çeşitli görüşmelerin gerçekleştirildiği, ulusal ve uluslararası örneklerin incelendiği alt komisyon çalışmaları sonucu oluşturulan rapor mevcut durumu ortaya koymakta ve çözüm önerilerini yansıtmaktadır. Alt komisyon çalışmaları ve  oluşturulan Rapor ile medyanın üretim süreci ve içeriğini toplumsal cinsiyet eşitliği mücadelesine katkı sağlayacak biçimde eşitlikçi bir gözden geçirme sürecine tabi tutmak amaçlanmıştır. Böylelikle medyanın sahip olduğu bu büyük ve önemli güç ile toplumsal cinsiyet eşitsizliğini yeniden üreten bir araç olmak yerine, toplumsal cinsiyet eşitliğini gerçekleştirme hedefine daha fazla katkıda bulunan bir araçlar bütününe dönüştürülmesine katkı sağlamak hedeflenmiştir.

Bu makale, İstanbul ilçesine bağlı Beşiktaş Belediyesi’nde yapılan toplumsal cinsiyet eşitliğine ilişkin çalışmaların analizi ile ilgilidir. Çalışmamın ilk safhası Avrupa Birliği’nde anaakımlaştırma stratejesine giden süreci ele almaktır. Çalışmanın ikinci safhasında Türkiye’deki anaakımlaştırma süreci ele alınmaktadır. Üçüncü safhada Avrupa Birliği’nin anaakımlaştırmayı yerel yönetimlerde uygulama alanına nasıl yansıttığı incelenmektedir. Son olarak da, Beşiktaş Belediyesi’nde gerçekleştirilen toplumsal cinsiyet eşitliği anketi üzerine kurulu yüzyüze görüşmeler ve bu görüşmelerden çıkan sonuçlar değerlendirilmektedir.

Ahmet Mithat’ın, kendi gazetesi Tercüman-ı Hakikat’te tefrika ettikten sonra 1882’de kitap olarak yayınladığı Dürdane Hanım romanı, yazarın bugüne kadar en çok ilgi çeken romanlarından biri olmuştur. Ancak bu ilgi, ana karakterin bir “süper kadın” olması ya da romanın yeni icat edilen telefon cihazı üzerinden “fenni roman” türüne girmesi gibi çarpıcı ve eğlenceli özelliklerine yoğunlaşmakla yetinmiştir. Oysa bu roman teknik, tematik ve ideolojik açılardan sadece Ahmet Mithat romancılığını değil, tüm erken dönem Osmanlı- Türk romanlarını temsil edebilecek bir öneme sahiptir. Romana bu doğrultuda yaklaşacak bir okuma ve yorumlama çabası ise, bu romanın öncelikle bir tefrika roman olması noktasından hareket etmelidir. Romanın anlatısal ilerleyişi ve ideolojik tasarımı, tefrika roman formatıyla ilişkilendirildiğinde daha belirgin bir biçimde ortaya çıkmaktadır. Bu makale romana bu açıdan yaklaştığında, gayet başarılı bir olay örgüsü dizilişiyle ilerleyen Dürdane Hanım’ın yazıldığı dönemde hem toplumsal hem de edebi aşırılık ve suçla nasıl başa çıkılacağını, bunlara sabır ve incelikle yaklaşılarak adaletin nasıl sağlanabileceğini ve elbette düzenin nasıl daha güçlü bir biçimde tesis edileceğini ortaya koyduğunu tartışmaktadır.

Öz Makalede, Foucault'nun bedene bakışı ve bedenin siyasal iktidarın vazgeçilmez bir unsuru olarak ortaya çıkışı incelenecektir. Dolayısıyla disiplinci ve düzenleyici iktidar dönemlerinde bedenin nasıl nesneleştirildiği ele alınacaktır. Düzenleyici iktidar bağla-mında bedenin hapishanesi olan ruhun, iktidar ve bedenle ilgili hangi temel dinamiklere karşılık geldiği gösterilmeye çalışılacaktır. Her iki dönemde de iktidarın bedeni kendisine mekân olarak seçtiği görülür. Beden, toplumun bedenini temsil eder ve öyle işlev görür. Çalışmada ayrıca disiplinci iktidar sonrası düzenleyici iktidar anlayışında ruhun, bedene etki eden, şekillendiren, değiştiren, dönüştüren bir unsur olarak ele geçirilmesi incele-necektir. Nihayetinde ise bu çabanın yeni iktidar dinamiklerini üretmekle sonuçlanması nedeniyle, iktidarın beden olarak algıladığı birey ve suçlularda hiçbir değişim, dönüşüm ve iyileşmeye olanak tanımayışı eleştirel bağlamda gösterilmeye çalışılacaktır. Abstract In this article, it is attempted to show Foucault's understanding of body and its emergence as an indispensable part of the political power. In this context, it will be revealed how body is objectified in disciplinary and sovereign power periods. The correspondence between the basic dynamics of power and body, and the consideration of soul as the prison of the body in sovereign power, will be demonstrated. It occurs that, in both periods, body is the space of the power. Body represents the body of the society and performs accordingly. In the study, an inquiry on the apprehension of the soul regarding its transforming effect on body in sovereign power will take place as well. Ultimately, it will be critically displayed how this effort ends up producing new power dynamics and power does not have any transformative or rehabilitative effect on individuals and criminals conceived as bodies.

Türkiye’de evlenen kadının kocasının soyadını alması durumu Medeni Kanunu’nun 187. Madde’si
(MK.m.187) tarafından düzenlenmektedir. Bu madde var olan ataerkil sistemin erkeğin üzerinden yeniden
kurulmasına imkan vererek hegemonik erkekliğin kendini yeniden üretmesinde önemli bir rol
oynamaktadır. MK.m.187 kurumsal olarak erkekliği yeniden üreterek hem erkekliğin kadın üzerindeki
hakimiyetini hem de cinsiyet rollerini meşrulaştırmaktadır. Heteroseksüel normlar içerisinde evlenen
çiftlerde erkek, kadını kendi ailesine “alarak”, erkekliğinin sınırlarını aile kurumu ile yeniden
çizmektedir. Hem kadın kimliği hem de çocuk kimliği sadece erkek kimliği üzerinden tanımlandığı için
erkeklik devlet eliyle yeniden üretilmektedir. Böylece MK.m.187 erkekliğin hegemonyasının sürmesine yol
açmaktadır. Öte yandan kariyer sahibi bir kadının evlenmeden önce elde ettiği tüm kariyeri evlendikten
sonra başka bir soyadı ile yeniden elde etmeye çalışması cinsiyet eşitliği açısından kadınların aleyhine
bir durum teşkil etmektedir. Bu makalede MK.m.187’nin erkekliğin yeniden üretilmesi ve cinsiyetler arası
eşitsizlikler bağlamında ele alınması amaçlanmaktadır. Aynı zamanda, bu bağlamda ayrıcalıklı erkek
konumu sorgulanacak ve kadınların lehine kazanılmış dava örnekleri ışığında bu eşitsizlikle mücadele
için yapılabilecekler tartışılacaktır.

Öz Popüler Türk sinemasında önemli bir yeri olan Yavuz Turgul'un yönetmenliğini ve/veya senaristliğini üstlendiği filmlerin temel ekseni makro düzeyde gerçekleşen kırdan kente göç gibi toplumsal değişimlerle farklılaşan toplumsal yapı ve kaybolan değerlerin bireylerde yarattığı çelişkiye dayanmaktadır. Yönetmen özellikle 90'lı ve sonrasındaki yıllarda çektiği filmlerle bu toplumsal değişimlerdeki erkeklik, erkekler arası dayanışma ve erkeklerin şiddeti gibi temaları kurgusal zenginlikle izleyiciye sunmaktadır. Bu filmlerde sevilen, arzu nesnesi kadın, erkek ve silah üçlüsü bir arada seyredilir. Bununla birlikte Turgul sinemasında hikâyenin iki erkek arasındaki çatışmalı ama bir o kadar da yakın dostluktan beslendiğini görmek mümkündür. Senarist/yönetmenin anlattığı erkeklerin, erkek dostluğunun hikayesidir aslında. Bu çalışma Yavuz Turgul'un 2000 sonrası yönetmenliğini üstlendiği Gönül Yarası ve Av Mevsimi isimli filmlerindeki erkek karakterlere odaklanmaktadır. Filmlerdeki erkek karakterler eşliğinde Türkiye'deki cinsiyet rejimindeki erkekliklerin çeşitli görünümleri tartışılacaktır. Erkekliğin çoğulluğuna dikkat çeken bu çalışma erkeklik biçimlerinin temel belirleyeninin şiddetle olan bağlantı olduğunu öne sürmekte ve bu biçimlerin sinemadaki izdüşümleri üzerine bir eleştirel inceleme sunmaktadır.

Özet
Bu çalışmada Türkiye’de 1980 sonrası yükselişe geçen kadın hareketinin, yine 1980’den itibaren uygulanan neo-liberal politikaların ve uluslararası organizasyonların 1970’ler ve sonrasında ürettiği toplumsal cinsiyet ana akımlaştırma çalışmalarının bir eleştirisini yapmak amaçlanmıştır. Çalışma, Türkiye’de son dönem kadın hareketinin politik alanını belirleyen uluslararası toplumsal cinsiyet rejimine bu çerçeveden bakarak, hali hazırda çok karmaşık olan bu etkileşimlerin bir bölümüne ışık tutabilmeyi hedeflemektedir. Bu amaçla çalışmada, son dönemde tartışmaya açılan ve toplumsal cinsiyet eşitliğine karşı bir kavram olarak sunulan toplumsal cinsiyet adaleti kavramının, Türkiye’de var olan toplumsal cinsiyet anlayışını ana akımlaştırdığı iddia edilmekte ve toplumsal cinsiyet adaleti ile toplumsal cinsiyet eşitliği kavramlarını birbirleri ile karşıt kavramlar olarak ele almak yerine birbirleri ile bağlantılı kavramlar olarak ele alındığında kadınların toplumda, ailede ve piyasada deneyimledikleri eşitsizliklerin ve farklılıkların daha iyi anlaşılabileceği ileri sürülmektedir. Bu nedenle bu çalışmada ilk olarak çalışmanın kuramsal çerçevesini açıklamak için toplumsal cinsiyeti ana akımlaştırma çalışmalarının kadın örgütleri üzerine etkisi sözü geçen kavramlar çerçevesinde incelenecektir. Son olarak da bu tartışmanın yarattığı “toplumsal cinsiyet adaleti” kavramı tartışılacaktır. Tartışma, kavramların ve tartışmanın derinleşmesi için ulusal ve uluslararası söylemlerden örnekler verilerek yapılacaktır. Bu sayede, Türkiye’de son dönem kadın hareketinin kavramlar üzerinden nasıl farklılaştığı ve kutuplaşmaya gittiği gösterilmeye çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Kadın Hareketi, Neo-Liberal Politikalar, Toplumsal Cinsiyeti Ana Akımlaştırma, Toplumsal Cinsiyet Eşitliği, Toplumsal Cinsiyet Adaleti.

Bu çalışmanın amacı, Herb Goldberg’in (1992) Erkek Olmanın Tehlikeleri adlı kitabında erkek kurtuluşçuluğu toplumsal hareketini destekleyen erkeklik yükleri perspektifinden yola çıkarak Türk toplumu üzerindeki erkeklik yüklerinin yansımalarını analiz etmektir. Sosyalleşme süreçleri içinde erkek bireyden gerçek bir erkek olduğunu topluma kanıtlaması adına beklenen sorumlulukların erkeğin kişiliği, yaşamı, fiziksel ve ruh sağlığı üzerinde tahakküm kurduğunu belirten erkek kurtuluşçuluğu toplumsal hareketi ataerkil toplum yapısının erkek için zararlı olduğunu savunmaktadır. Erkek kurtuluşçuluğu hareketinin savunularını destekleyecek şekilde Goldberg’in belirlemiş olduğu erkeklik yükleri, çalışmada genel kategoriler halinde etiket yükleri, aktiflik yükleri, saklama yükleri, imaj yükleri şeklinde sıralanmıştır. Çalışmada Türk toplumundaki yansımaların izlerini sürebilmek adına amaca uygun örneklem yöntemi ile belirlenen 2000-2019 yılları arasında erkeklik alanında hazırlanan, YÖK Ulusal Tez Merkezinde yayınlanan ve tam metin olarak ulaşılabilen 67 lisansüstü tez ele alınmıştır. Ele alınan lisansüstü tezler içerik analiziyle birlikte belirlenen araştırma sorularına uygun şekilde değerlendirilmiştir. Tezler yıl, düzey, dil, yöntem, konu dağılımı açısından nicel olarak incelendikten sonra erkeklik yüklerine dair yer alan etiketler niteliksel olarak çözümlenmiştir. Değerlendirmeler sonucunda erkek kurtuluşçuluğu hareketiyle özdeşleştirilebilecek olan toplumsallaşma süreçlerinde erkekten beklenen geçiş aşamalarıyla karşılaşılmıştır. Toplumsallaşma süreçlerinin görünür kılındığı bu tezlerde erkeklik yükleri kategorilerinin tamamına rastlanmamıştır. Rastlanan kategoriler arasında genel başlıkların hepsinin yer aldığı fakat detaylarında yer alan yüklerin hepsinin lisansüstü tezlerde yer almadığı tespit edilmiştir.

Bu çalışma, AÇEV’in 2016’da, 0-10 yaş arasında babalara odaklanarak gerçekleştirdiği -niteliksel ve niceliksel ayakları olan- kapsamlı bir araştırmaya dayanan Türkiye’de Babalık Araştırması’nın bulgularının ışığında Türkiye’de babalığı ele almaktadır. Burada, günümüzde Türkiye’de babalığın ataerkillik, kapitalizm ve erkeklik ilişkilerinde biçimlendiğini vurgulanmaktadır. Toplumsal cinsiyete dayalı işbölümü nedeniyle babalar günlerinin büyük bölümünü çalışarak ve ev dışında geçirmektedirler. Bu durum, babaların çocuklarıyla sınırlı ilişkiler kurabilmelerine yol açmaktadır. Diğer yandan, ataerkil kodların güncelleşmesiyle birlikte babaların çocuklarına yönelik ilgisi görece artmış, fakat bu ilgi daha çok ev dışı alana yönelmiştir. Çocuk bakımı halen ağırlıklı olarak annenin sorumluluğu olarak görülmektedir. Babalar ise kendilerine atfedilen eve ekmek getirme rolünü fazlasıyla benimsemiş durumdadırlar.