Gmina

Artykuł związany jest z ideą lokalnej polityki gospodarczej, tzn. polityki prowadzonej przez władze samorządu lokalnego w stosunku do podmiotów gospodarczych. Wraz z decentralizacją państwa następuje decentralizacja zadań, praw i środków, które mogą zostać użyte przez wspomniane władze w procesie stymulowania rozwoju gospodarczego. Jednym z obszarów owego oddziaływania jest obszar polityki gospodarki mieniem gminy, który jest ściśle związany z finansami wspomnianego samorządu. Bazując na metodach analizy systemu prawnego, analizy opisowej i badań terenowych, autor definiuje wspomniany obszar oraz identyfikuje jego instrumenty, a także typowe formy ich stosowania. Całość zamykają pożądane kierunki zmian systemu prawnego regulującego gminną gospodarkę nieruchomościami i związanych z nią finansów lokalnych.

Artykuł poświecony jest tematyce planowania strategicznego w gminach i powiatach. Autor prezentuje w nim wzorzec procedury budowy strategii rozwoju jednostki samorządu lokalnego, którego jest autorem. Został on skonstruowany w oparciu o doświadczenia samorządowe, literaturę przedmiotu i prace badawczo-wdrożeniowe prowadzone przez autora. Część główną artykułu tworzy opis dziewiętnastu etapów budowy strategii rozwoju jednostki samorządu lokalnego. Obejmuje on m. in. zagadnienia: decyzji o budowie strategii, wyboru jej wykonawcy, diagnoz, konsultacji społecznych, analizy strategicznej, misji, wizji, celów, zadań strategicznych, zgodności horyzontalnej i wertykalnej, finansowania, przyjmowania i wdrażania.

W niniejszym artykule została podjęta próba wskazania wybranych, odnoszących się do marketingu miejsc tendencji, które wydają się istotne z punktu widzenia promocji i rozwoju społeczno-gospodarczego jednostek terytorialnych. W tym ujęciu marketing miejsc można rozumieć jako odpowiedź na zapotrzebowanie w obszarze profesjonalnego zarządzania jednostkami terytorialnymi. Na wstępie zostały przedstawione teoretyczne aspekty marketingu miejsc, w dalszej części scharakteryzowano poszczególne tendencje, wśród których przykładowo można wymienić markowe produkty turystyczne, promocję miejsca poprzez sport, spa&wellness, turystykę konferencyjną, zintensyfikowaną promocję gospodarczą. W ramach podsumowania zaprezentowano wybrane korzyści wynikające ze stosowania rozwiązań wpisujących się w marketing miejsc.

Problematyka rozwoju lokalnego była wielokrotnie podejmowana w literaturze przedmiotu. Liczne prace poświęcone mu koncentrują się na jego celach, czynnikach, stymulowaniu go i na jego pomiarze. Mimo to, jak dotąd niewiele uwagi poświęcono pojęciu polityki rozwoju lokalnego prowadzonej przez władze lokalne. Kategorii polityk rozwoju lokalnego prowadzonych przez władze ponadlokalne w ogóle nie formułowano i nie omawiano. Polityki takie są jednak prowadzone w Polsce i za granicą, a ich znaczenie rośnie. Istnieje zatem potrzeba ich definiowania i charakteryzowania dla budowy aparatu pojęciowego wykorzystywanego w dyskursie naukowym, w praktyce projektowania i aplikacji tych polityk oraz w dydaktyce.
Artykuł to próba odpowiedzi na to wyzwanie. Otwiera go prezentacja genezy i istoty lokalizmu oraz koncepcji rozwoju lokalnego. Następnie sformułowano pojęcia rozwoju lokalnego postrzeganego z perspektyw lokalnej i ponadlokalnej oraz omówiono paradygmat rozwoju lokalnego, jego znaczenie i pozycje˛ wobec innych paradygmatów rozwoju. Bazując na lokalnej i ponadlokalnej perspektywach rozwoju lokalnego, sformułowano kategorie lokalnej (gminnej) praz ponadlokalnych (regionalnej, państwowej i ponadpaństwowej) polityk rozwoju lokalnego i wskazano podmioty, które je prowadzą. Omówiono także cele i cechy tych polityk, sposoby ich prowadzenia oraz ich pozycje wobec innych polityk funkcjonalnych i horyzontalnych. W dalszej kolejności przedstawiono spójności wertykalną i horyzontalną ponadlokalnych polityk rozwoju lokalnego. W artykule wykorzystano metody badawcze krytycznej analizy literatury przedmiotu, indukcji, dedukcji i analogii.

[The local development issues were repeatedly discussed in the subject literature. Numerous works devoted to it focus on its objectives, factors and its measurement. Despite this, until now, a little attention has been paid to the category of local development policy pursued by local authorities. The categories of local development policies pursued by the supra-local authorities have not been formulated or discussed at all. Nevertheless, such policies are held in Poland and abroad, and their importance is growing. Thus, there is a need for their definement and characterizing for the construction of nomenclature used in academic discourse and in the practice of design and the application of these policies and in didactics as well. The purpose of this article is to answer this challenge. It opens with the presentation of the origin and the nature of localism and the idea of local development. Then the categories of the local development perceived from the local and supra-local perspectives have been formulated, as well as local development paradigm, its meaning and position in relation to other paradigms of development have been described. Based on local and supra-local perspectives of local development, the categories of local (municipal) and supra-local (regional, national and international) policies of local development have been formulated and the entities who pursue them have been pointed. Also the purpose and features of these policies, ways of their pursuing and their positions in relation to other functional and horizontal policies have been described. Next, the vertical and horizontal cohesion of supra-local policies of local development have been presented. The article uses the research methods of critical analysis of the subject literature, induction, deduction and analogy.]

Artykuł poświęcony jest refleksji nad dwudziestopięcioleciem funkcjonowania pomocy społecznej w strukturach odrodzonego samorządu gminnego. Najpierw ogólnie zostało ukazane znacze­nie procesów decentralizacji we współczesnej pomocy społecznej. Następnie przedstawiono pokrótce polskie doświadczenia gminnej pomocy społecznej, sięgające uchwalonej w 1923 roku ustawy o opiece społecznej. W dalszej kolejności zaprezentowana została kluczowa rola ustawy o pomocy społecznej z 29 listopada 1990 roku, skutki reformy administracyjnej wdrożonej 1 stycznia 1999 roku oraz aktualne wyzwania stojące przed gminną pomocą społeczną.

The paper is devoted to reflections on the functioning of social welfare in the restored structures of local government in last twenty-five years. Firstly, it generally shows the importance of decentralisation processes in contemporary social welfare. Then it briefly presents the experiences of Polish municipal social welfare, on the basis of the Social Welfare Act adopted in 1923. Next, it presents the key role of the Social Assistance Act of 29 November 1990, the effects of the administrative reform implemented on 1 January 1999 and the current challenges facing municipal social welfare.

Artykuł koncentruje się na jednej z płaszczyzn lokalnej polityki gospodarczej, którą jest zdefiniowana przez autora progospodarcza polityka wewnętrzna. Jej jakość determinuje skuteczność i efektywność działań służących stymulacji lokalnego rozwoju gospodarczego. Artykuł mieści w swych merytorycznych ramach takie zagadnienia jak: podmiot i przedmioty wspomnianej polityki, jej instrumenty i metody ich stosowania, a także doświadczenia autora zdobyte w tym zakresie, w trakcie kilkuletniej działalności konsultingowej realizowanej na rzecz kilkudziesięciu samorządów gminnych. Część praktyczna artykułu została ukierunkowana na wybrane zagadnienia prowadzenia progospodarczej polityki wewnętrznej w małym ośrodku miejskim.

Artykuł jest prezentacją szeregu informacji na temat wdrażania strategii rozwoju jednostek samorządu terytorialnego będących wynikiem prac badawczo-wdrożeniowych  autora, przeprowadzonych w samorządach lokalnych i regionalnych w okresie kilkunastu ostatnich lat. Dotyczą one w szczególności podstawowych pojęć z nią związanych, kształtowania procesu jej budowy tak by prawdopodobieństwo jej realizacji było wysokie oraz elementów składowych procedury wdrożeniowej. Swoje rozważania autor wzbogaca przykładami pochodzącymi z praktyki działalności samorządowej.

Celem poniższego tekstu jest przedstawienie szwedzkiego modelu samorządu lokalnego, z uwzględnieniem historii tej instytucji, jej struktury, organów, funkcji oraz roli jaką odgrywa w zdecentralizowanym systemie administracji publicznej. Podstawą opracowania będzie analiza dostępnej literatury oraz przepisów regulujących ustrój samorządu terytorialnego Szwecji. Słowa kluczowe: samorząd lokalny w Szwecji, Szwecja

W tekście została poddana analizie działalność straży gminnych (miejskich) w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem miasta Bydgoszcz. Straże realizują zadania prewencyjne i represyjne, które określane są przez społeczności lokalne polskich miast. Fakt ten ma zasadnicze znaczenie w kwestii działań podejmowanych na rzecz bezpieczeństwa i porządku publicznego. Ponadto, w tekście tym autor analizuje stan obecny, perspektywy i wyzwania dla straży miejskiej w Bydgoszczy. Głównym wyzwaniem dla wspomnianej jednostki jest innowacyjność metod i form pracy.

Artykuł poświęcony jest tematyce planowania strategicznego w gminach, powiatach i województwach. Autor prezentuje w nim modelowy wzorzec procedury budowy strategii rozwoju
jednostki samorządu terytorialnego, który stworzył. Został on skonstruowany z wykorzystaniem polskich i zagranicznych doświadczeń samorządowych, literatury przedmiotu i prac badawczo-wdrożeniowych prowadzonych przez autora w kilkudziesięciu samorządach w latach 1995-2013. Pierwsza
część artykułu poświęcona jest warunkom, jakie powinien spełniać tego typu plan. Część główną tworzy opis dziewiętnastu etapów budowy strategii rozwoju jednostki samorządu terytorialnego. Obejmuje on m.in. następujące zagadnienia: decyzji o budowie strategii, wyboru jej wykonawcy, diagnoz, konsultacji społecznych, analizy strategicznej, misji, wizji, celów, zadań strategicznych, zgodności
horyzontalnej i wertykalnej, finansowania, przyjmowania i wdrażania.

Absorpcja czynników egzogenicznych to jeden z głównych elementów zarządzania rozwojem lokalnym. Sprzyja jej współcześnie wiele ponadlokalnych uwarunkowań, wśród których dominująca jest dystrybucja środków finansowych pochodzących głównie z funduszy Unii Europejskiej. W absorpcji tej zdarzają się jednak niepowodzenia mające różne przyczyny i skutki. Artykuł prezentuje wyniki badań dotyczących tego zagadnienia, zrealizowanych w dwóch fazach. Pierwsza obejmowała obserwacje uczestniczące poczynione w latach 2000-2014 w 61 różnych gminach, których celem była identyfikacja cech wspomnianych niepowodzeń i ich typowych wzorców. Druga ukierunkowana została na identyfikację częstości i przyczyn występowania tych wzorców w zarządzaniu rozwojem lokalnym małych miast. Wykorzystano w niej długie wywiady osobiste, które przeprowadzono w 2014 r. z burmistrzami 46 takich miast. Artykuł kończą zalecenia odnośnie do doskonalenia procesów lokalnego i ponadlokalnego zarządzania rozwojem lokalnym, ukierunkowanego na redukcję liczebności i skutków niepowodzeń w absorpcji egzogenicznych czynników rozwoju lokalnego.

[The absorption of exogenous factors remains one of the main components in local development governance. It is facilitated contemporarily by many supra-local determinants, among which the dominating one is the distribution of financial means originating mainly from the European Union funds. Such absorption, however, does experience failures having various reasons and effects. The article presents the research results in this matter, which were carried out in two phases. The first of them covered participant observations performed in the period 2000-2014, in 61 different municipalities, aimed at identifying the characteristics of the above-mentioned failures and their typical patterns. The second one focused on identifying both the frequency and reasons of these patterns occurrence in local development governance of small towns. Long personal interviews were used in its course, which were conducted in 2014 with the Mayors of 46 such towns. The article is concluded with recommendations related to the improvement of local and supra-local governance of local development aimed at reducing the number and consequences of failures in absorbing exogenous factors of local development].

W artykule zaprezentowano wyniki badań, które miały na celu zidentyfikowanie, jak władze polskich małych miast postrzegają i kształtują na poziomie strategicznym te ponadlokalne relacje ich miast, które związane są z innowacjami i lokalną innowacyjnością. Badania te przeprowadzono w roku 2014 metodami sondażu diagnostycznego i analizy treści. Wykorzystano w nich także wyniki obserwacji uczestniczących, przeprowadzonych w latach 2010-2014. W początkowej części artykułu wyjaśniono kategorie i procesy kluczowe z punktu widzenia badań, takie jak: rozwój lokalny w obu jego perspektywach, innowacje i ich znaczenie w rozwoju lokalnym, innowacyjność lokalna, ponadlokalne relacje układu lokalnego, zarządzanie rozwojem lokalnym, zarządzanie strategiczne rozwojem lokalnym, ponadlokalna perspektywa tego zarządzania. W dalszej części zaprezentowano przesłanki, obiekty, cele, pytania, metody i techniki badawcze oraz wykorzystane źródła informacji. Następnie przedstawiono wyniki badań, dzieląc je na 4 części odpowiadające relacjom waloryzacji, animacji, supresji i deprecjacji układu lokalnego oraz działaniom prowadzonym w celu ich prorozwojowego kształtowania, wyznaczającym egzogeniczną utylitarność, neoendogeniczną absorpcyjność, protekcyjność i retencyjność zarządzania rozwojem lokalnym. Artykuł kończą wnioski oraz zalecenia co do zmian lokalnych i ponadlokalnych polityk rozwoju, których dokonanie upowszechni i ułatwi proinnowacyjne kształtowanie ponadlokalnych relacji małych miast.
[The article presents the research results whose aim is to identify how local authorities of Polish small towns perceive and form at the strategic level, these supra-local relations of their cities, which are connected with innovations and local innovativeness. The research was conducted in 2014 using diagnostic survey and content analysis methods. In addition, the results of participant observations, conducted in 2010-2014, were used. In the initial part of the article key categories of research field are explained, such as local development in both perspectives, innovations and their role in local development, local innovativeness, supra-local relations of local system, local development governance, local development strategic governance and its supra-local perspective. The next part presents rationale, objects, goals, questions, methods and techniques of research and used sources of information. Then the results of the studies are presented, dividing them into 4 parts, corresponding to different types of supra-local relations of local systems and activities for their prodevelopmental formation. The article concludes with findings and recommendations for changes of local and supra-local policies which will popularize and simplify pro-innovative shaping of supra-local relations of small towns].

Na wstępie artykułu autorzy prezentują pojęcia innowacji, innowacyjności, gospodarki lokalnej oraz strategii rozwoju gminy. Potem koncentrują się na przesłankach i idei kreowania innowacyjności gospodarki lokalnej przez lokalny samorząd. Główna część artykułu to informacje o mechanizmach kreowania zdolności absorpcji i generowania innowacji przez gospodarkę lokalną w kontekście planowania strategicznego. Całość rozważań została zilustrowana prezentacją fragmentów planów rozwoju gminy Polkowice, jako przykładów prawidłowego, strategicznego kreowania innowacyjności gospodarki lokalnej.

Kształt i forma rodziny niewątpliwe jest uwarunkowana czynnikami kulturowymi. Polska przynależy do zachodniego kręgu kulturowego ukształtowanego na bazie filozofii greckiej, prawa rzymskiego i teologii chrześcijańskiej. Te czynniki mają decydujący wpływ na kształt rodziny. Nie można jednak zapomnieć o obecnie zachodzących w Europie daleko idących zmian w normatywnym ukształtowaniu rodziny. W Polsce, zgodnie z treścią art. 18 ustawy zasadniczej, jaką jest Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej 1 , małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny. Małżeństwo nie jest już wyłącznym elementem konstytutywnym rodziny. W świetle przepisów prawa polskiego rodziną jest nawet rodzić wychowujący samotnie swoje, adoptowane dziecko lub będące pod opieką (rodzina zastępcza). Czynniki egzogenne, nierzadko związane globalnymi zmianami, powodują liczne objawy dysfunkcji współczesnej rodziny. Stąd już w tymże samym art. 18 Konstytucji RP, ustrojodawca zobowiązał się do roztoczenia szczególną opieką i ochroną rodzinę. Z kolei w art. 71 Konstytucji RP ustrojodawcę zagwarantował rodzinie dbałość o jej dobro, a także wsparcie rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza wielodzietnym i niepełnym, poprzez zapewnienie szczególnej pomocy ze strony władz publicznych 2. Zgodzić się należy z Ryszardem Sztychmilerem, który w swoim artykule zauważa, iż "[…] na podstawie art. 71 Konstytucji do przychylnego rodzinie i rodzicielstwu stanowienia i stosowania prawa są zobowiązane władze publiczne wszystkich stopni. Zgodnie z nim państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej zawsze winno uwzględnić dobro rodziny, a także dbać o interesy najsłabszych w rodzinie, zwłaszcza tam, gdzie rodziny nie czynią tego spontanicznie, oraz ingerować tam, gdzie rodzice nie chronią praw swoich dzieci lub wprost je łamią” .
Wprawdzie brak jest definicji legalnej pojęcia rodzina, jednak wiele uregulowań prawnych odnosi się do niej, dając asumpt do interpretacji. Także w literaturze przedmiotu podjęto próby zinterpretowania, czym jest rodzina i jak należy rozumieć to pojęcie. Przyjęto, że należy brać pod uwagę przede wszystkim więzi pokrewieństwa . Kodeks rodzinny i opiekuńczy w art. 23 wskazuje, że małżonkowie mają równe prawa i obowiązki w małżeństwie. Są obowiązani do wspólnego pożycia, do wzajemnej pomocy i wierności oraz do współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli. Art. 27 krio natomiast wskazuje, że oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli . Nie ulega zatem wątpliwości, iż rodzinę tworzą małżonkowie oraz ich potomstwo. Z perspektywy socjologicznej rodzina stanowi podstawową jednostkę społeczną i jest nieodłącznym elementem każdej struktury społecznej .
Bez względu jednak na to, w jaki sposób definiujemy pojęcie rodziny, rodzina, jako grupa osób o tożsamym pochodzeniu, istnieje niezależnie od tego, czy prawo ją reguluje. Każdorazowe odniesienie się w regulacjach prawnych do pojęcia rodziny wynika z jej znaczenia oraz jej funkcji .
W literaturze wskazuje się, że stosunki prawnorodzinne są to naturalne stosunki pokrewieństwa (macierzyństwo i ojcostwo) w takim zakresie, w jakim mają prawne znaczenie oraz stosunki ustanowione przez prawo, takie jak: małżeństwo oraz związany z nim stosunek małżeńskiej wspólności majątkowej, powinowactwo, władza rodzicielska, przysposobienie, alimentacja, opieka nad małoletnim oraz kuratela ustanowiona dla dziecka poczętego, lecz nieurodzonego, lub w celu przejściowego strzeżenia interesów małoletniego . Ze stosunków rodzinnych wynikają określone prawa i obowiązki między członkami rodziny (przede wszystkim między małżonkami oraz między rodzicami i dziećmi).
Wobec występujących współcześnie dysfunkcji rodziny jej ochrona i pomoc ze strony również władzy publicznej jest konieczna. Celem artykułu jest analiza zadań gminy jako podstawowej jednostki administracyjnej, w zakresie ochrony i udzielania pomocy rodzinie, która nadal jest najmniejszą i najważniejszą jednostką organizacyjną społeczeństwa. Podstawową hipotezą badawczą jest twierdzenie, iż gmina jak najbliżej usytuowana przy rodzinie jednostka administracji publicznej ma obowiązek zapewnić adekwatne do jej potrzeb wsparcie zarówno materialne, społeczne jak i emocjonalne na każdym etapie jej funkcjonowania.
Przy opracowaniu stawianego problemu wykorzystano dogmatyczną metodę badawczą, analityczną metodę badawczą oraz analizę orzecznictwa. Metoda dogmatyczna została wykorzystana do analizy przepisów Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej oraz wyselekcjonowanych ustaw: ustawy o samorządzie gminnym, ustawy o wspieraniu rodziny i pieczy zastępczej oraz ustawy o pomocy społecznej w zakresie własnych oraz zleconych zadań gminy zmierzających do objęcia ochroną rodziny. Metoda analityczna polegała na przeglądzie naukowych opracowań i poglądów przedstawicieli doktryny w zakresie poruszanego zagadnienia. Analiza orzecznictwa została przeprowadzona w oparciu o wybrane rozstrzygnięcia sporów sądowych z analizowanego zakresu.

Artykuł poświęcony jest problematyce definiowania podmiotu i przedmiotów strategii rozwoju lokalnego. W początkowej jego części autor przedstawia procesy planistyczne samorządów terytorialnych, a także typowe błędy popełniane w ich trakcie. Następnie koncentruje się na trudnościach w definiowaniu ww. podmiotu i przedmiotów wskazując skutki nieprawidłowych rozwiązań. Konsekwencją krytyki jest propozycja rozwiązania omawianego problemu wzbogacona o praktycznie zweryfikowane zalecenia dotyczące formułowania zadań strategicznych.

Artykuł jest poświęcony barierom zarządzania strategicznego rozwojem lokalnym. We wstępnej części artykułu autor prezentuje pojęcie rozwoju lokalnego. W dalszej kolejności definiuje kategorię zarządzania strategicznego rozwojem lokalnym. Następnie określa pojęcie barier zarządzania tym rozwojem oraz dzieli je na dwa zbiory. Zbiór barier zarządzania strategicznego rozwojem lokalnym prowadzonego przez samorządowe władze lokalne oraz zbiór barier zarządzania strategicznego rozwojem lokalnym prowadzonego przez samorządowe władze regionalne, władze państwowe oraz władze organizacji międzynarodowych. Dalsza część artykułu poświęcona jest wyłącznie barierom z pierwszego zbioru. Praca jest wynikiem kilkunastoletniej praktyki i badań naukowych autora w zakresie konceptualizacji i wdrażania strategii rozwoju lokalnego.

Artykuł stanowi próbę odpowiedzi na praktyczne potrzeby polskich samorządów lokalnych w zakresie monitoringu strategii rozwoju. Jego wstępna część poświęcona jest charakterystyce przesłanek sporządzania strategii. Wyróżniono dziewięć bezpośrednich i trzy pośrednie. W dalszej kolejności autor skupia się na wybranych zagadnieniach monitoringu wdrażania tych strategii. Są nimi: definicja owego monitoringu, cele (zdefiniowano ich cztery), przedmioty, podmioty, mierniki oraz ich stosowanie. Znaczącą część treści stanowi tablica prezentująca przykładowe mierniki monitoringu wdrażania strategii rozwoju samorządu lokalnego wraz z powiązaniami mierników z celami operacyjnymi strategii i źródłami informacji niezbędnych do ustalenia wartości mierników.

In recent years, Poland has seen significant changes in attitudes towards the role of human resources management in public administration, as manifested in the recognition that properly educated employees are a necessary condition for the effective functioning of government offices. In this article, the author presents the essence of personnel management in local government administration, using the author's experience from, inter alia, his work with the Disciplinary Commission adjudicating on the duties and responsibilities of local government employees appointed by the Kraków Town Hall and in the statutory studies of the Management Process Department. The author also describes the disruptions that occur in the human resources management process in local government administrations and presents an example of improving the human resources management process at the Kędzierzyn-Koźle Town Hall. (original abstract)

Artykuł poświęcony jest prezentacji różnic między teorią i praktyką planowania strategicznego w polskich samorządach lokalnych i regionalnych. Autorzy koncentrują swoje rozważania na przesłankach budowy strategii, sporządzaniu diagnozy i analizy strategicznej, konstruowaniu struktury celów i zadań oraz na systemach wdrażania strategii. Uzupełniają je również informacjami na temat przyczyn nieprawidłowości i pożądanych metod ich usuwania. Końcowym efektem rozważań są propozycje dotyczące upowszechniania wiedzy na temat planowania strategicznego, tworzenia regulacji prawnych określających jego minimalne standardy oraz kontynuacji badań w tym zakresie.

Artykuł jest poświęcony barierom zarządzania strategicznego rozwojem lokalnym związanym z cechami osobowymi władz lokalnych. We wstępnej części artykułu autor prezentuje pojęcie rozwoju lokalnego. W dalszej kolejności definiuje kategorię zarządzania strategicznego rozwojem lokalnym. Następnie wylicza wszystkie zidentyfikowane grupy
barier tego zarządzania i przechodzi do szczegółowego omówienia tych spośród nich, które są związane z cechami osobowymi władz lokalnych. Praca jest wynikiem kilkunastoletniej praktyki i badań naukowych autora w zakresie konceptualizacji i wdrażania strategii rozwoju lokalnego.

Samorządowe zarządzanie strategiczne rozwojem społeczno-gospodarczym i przestrzenno-środowiskowym w wymiarach lokalnym, subregionalnym oraz regionalnym upowszechnia się w Polsce już od trzech dekad. Wciąż jeszcze charakteryzuje je jednak wiele niedoskonałości, w tym niesatysfakcjonujące skuteczność i efektywność. Słaba integracja z nim zarządzania przestrzenią to jedna z głównych, trwających wiele lat przyczyn tej sytuacji. W 2020 r., w ramach pierwszego etapu reformy zarządzania rozwojem kraju, rozpoczęto jednak jej systemowe pogłębianie. Proces ten wyznaczył nowe potrzeby badawcze w zakresie identyfikacji wyzwań tej integracji, rozumianych jako jej główne problemy i zagrożenia, a także w zakresie konceptualizacji sposobów sprostania im. Artykuł prezentuje wyniki badań o takich celach. Zastosowano w nich strategię badawczą analizy systemowej i wykorzystano metody badawcze analizy aktów prawnych, przyczynowo-skutkowej oraz komparatywnej. Użyto także wyników wieloletnich obserwacjach uczestniczących. Wśród zidentyfikowanych wyzwań znalazły się wyzwania interpretacji i hierarchizacji dyspozycyjnych części relacji integracji, wyzwania oceny i redukcji tych relacji na poziomie regionalnym, a także wyzwania doboru siły integracji i podnoszenia kultury gminnego zarządzania strategicznego rozwojem, przy czym te ostatnie uznano za najważniejsze. Wobec każdego z tych wyzwań sformułowano rekomendacje działań adresowane do władz państwowych i samorządowych oraz do środowiska akademickiego. Artykuł kończą argumenty za kontynuacją badań także po zakończeniu
omawianej integracji, zwłaszcza badań ewaluacyjnych.

[Self-government strategic management of socio-economic and spatial-environmental development in the local, subregional and regional dimensions has been becoming increasingly widespread in Poland for three decades. However, it still has numerous imperfections, including unsatisfactory effectiveness and efficiency. Poor integration of spatial management with it is one of the main reasons for this situation, which has lasted many years. However, it started to get deeper systemically in 2020 as part of the first stage of the reform of the country’s development management. This process set new research needs for the identification of the challenges of this integration, understood as its main problems and threats, as well as for conceptualizing the ways of satisfying them. This article presents the results of the research with such objectives. It applies the research strategy of system analysis and uses the research methods of analysis of legal acts, as well as a causal and comparative analysis. The results of long-term observation of the participants were also used. The challenges that were identified included the challenges of interpreting and prioritizing the instructional parts of the integration relationship, the challenges of assessing and reducing these relationships at regional level, and the challenges of
selecting the strength of integration and raising the culture of municipal strategic development management, whereby the last of these was considered the most important. Recommendations for action are formulated in the light of each of these challenges, which were addressed to the state and territorial self-government authorities, as well as the academic community. The article ends with arguments in favour of continuing the research even after the integration in question ends, particularly evaluation studies.]

Abstrakt: Celem artykułu jest analiza korelacji między działaniami związanymi z planowaniem rozwoju turystyki na poziomie lokalnym a oczekiwaniem ukierunkowanego rozwoju danej przestrzeni. W tekście ukazano rolę władz gminy Karlino w realizacji działań o charakterze strategicznym oraz integracji lokalnych beneficjentów wokół takich przedsięwzięć. Omówiono również, jakie znaczenie dla lokalnej gospodarki turystycznej ma opracowanie strategii rozwoju turystyki i wdrażanie jej. Ponadto określono rolę i miejsce planowania strategicznego w tworzeniu i rozwijaniu potencjału turystycznego gminy, ze szczególnym uwzględnieniem gminy Karlino. W artykule scharakteryzowano również politykę turystyczną lokalnych władz samorządowych, a także obrane przez nie cele strategiczne, oraz wskazano kierunki rozwoju turystyki na badanym obszarze. W pracy wykorzystano następujące metody badawcze: ekspercką, obserwacyjną (z zastosowaniem techniki inwentaryzacyjnej, w tym spisu z natury elementów składowych analizowanej przestrzeni), monograficzną, sondażu diagnostycznego (z wykorzystaniem techniki ankietowania pracowników in-stytucji z badanego obszaru, obejmującego gminę Karlino, pozostałe gminy powiatu białogardzkiego, gminy Związku Miast i Gmin Dorzecza Parsęty), a także krytycznej analizy dokumentów i piśmiennictwa. Na przykładzie gminy Karlino i realizowanych w niej przedsięwzięć o charakterze strategicznym związanych z turystyką można stwierdzić, że planowanie jest jednym z najskuteczniej-szych narzędzi gminnego rozwoju lokalnego. W szczególności aktywność taka pokazuje, że władze gminy mogą ukierunkować jej rozwój społeczno-gospodarczy, opierając się nie na działaniach obligatoryjnych, tylko fakultatywnych, mających na celu strategiczne wykorzystanie posiadanych zasobów endogenicznych. W artykule wskazano kierunki działania strategicznego na podstawie in-wentaryzacji dostępnych zasobów endogenicznych. Ukazano również, jakie korzyści dla lokalnej gospodarki turystycznej przynosi opracowanie strategii rozwoju turystyki. Słowa kluczowe: strategia rozwoju turystyki, planowanie, gmina.

Programy rewitalizacji są obecnie jednymi z najczęściej sporządzanych przez samorządy dokumentów planistycznych. Jednak ich jakość wciąż pozostawia wiele do życzenia. Liczne błędy popełniane są w tej ich części, która dotyczy oceny efektów ich wdrażania. Niewielką pomoc przynoszą w tym zakresie różnorodne podręczniki budowy programu rewitalizacji wydawane w ramach unijnych programów pomocowych. Co więcej, zdarza się że proponują rozwiązania zupełnie nie przystające do potrzeb i możliwości naszych samorządów. W związku z powyższym, autor postanowił poruszyć tą tematykę skupiając uwagę na zagadnieniu pomiaru efektów rewitalizacji i proponując modelowe rozwiązania, które mogą być interesujące nie tylko dla praktyków samorządowych, ale również dla środowiska naukowego. Są one wynikiem badań prowadzonych przez autora w ramach projektu europejskiego ADHOC (Adapted Development of Historical Old Towns in Central and Easter Europe) oraz doświadczeń własnych zebranych podczas prac nad licznymi programami rewitalizacji miast. Rozwiązania te obejmują prawidłowe formułowanie celów operacyjnych, formułowanie wskaźników efektu, opinii i działania, a także formułowanie wymogów analiz opisowych. Całość wzbogacona jest licznymi przykładami. Artykuł kończą informacje na temat aplikacji omawianego systemu, tj. organizacji całego procesu, pozyskiwania danych, badania opinii publicznej, sporządzania ocen, korygowania projektu oraz sporządzania oceny końcowej i zaleceń.

Można przyjąć, że cele rewitalizacji, wskazane przez poszczególnych członków AJ, odpowiadają generalnie całościowemu postrzeganiu aktywności rewitalizacyjnych w sferach społecznej, gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej, technicznej oraz kulturowej. W celach pojawiają się odniesienia do wykorzystywania potencjału turystycznego gmin, jest to podejście zasadne. Zauważalny jest brak dosłownych odniesień do turystyki, potencjałów turystycznych w dokumentach dotyczących rewitalizacji. Podobną sytuację obserwujemy w przypadku „Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2020”.

Artykuł poświęcony jest problematyce zarządzania strategicznego rozwojem
lokalnym. Zaprezentowano w nim wyniki badań mających na celu identyfikację kluczowych własności rozwoju lokalnego wskazywanych w literaturze, wykazanie koncentracji uwagi teorii i praktyki na racjonalistycznych cechach zarządzania strategicznego rozwojem lokalnym oraz konsekwencji z tego wynikających, a także specyfikacja i omówienie pożądanych, lokalistycznych cech tego zarządzania. Głównymi wykorzystanymi metodami badawczymi była analiza treści literatury źródłowej, przeprowadzona w 2016 roku, oraz obserwacje uczestniczące, przeprowadzone w latach 1998-2017 podczas budowy i wdrażania 79 strategii rozwoju lokalnego 62 polskich gmin. Artykuł kończą definicje zarządzania strategicznego rozwojem lokalnym, uwzględniające jego, wyspecyfikowane w badaniach, lokalistyczne cechy, a także przesłanki kontynuacji badań nad nimi. [The article is devoted to the problems of local development strategic governance. It discusses research results aimed at the identification of the key features of local development pointed in the subject literature, at the demonstration that the theory and practice is focused on the rationalistic qualities of local development strategic governance and consequences of it, and also at the specification and presentation of the desirable, localistic qualities of this governance. The main research methods used were the content analysis of subject literature, carried out in 2016, and participant observations conducted in the period 1998-2017 in the course of developing and implementing 79 local development strategies of 62 Polish municipalities. The article ends with the definitions of local development strategic governance, taking into account its, specified in research, localistic qualities and also the reasons for continuing research covering them].

Artykuł prezentuje wyniki badań, które miały na celu zidentyfikowanie, jak władze polskich małych miast postrzegają i kształtują na poziomie strategicznym ponadlokalne relacje ich miast związane z wykorzystaniem i ochroną zasobów środowiska naturalnego. Badania przeprowadzono w roku 2014 metodami sondażu diagnostycznego i analizy treści. Dodatkowo wykorzystano w nich wyniki obserwacji uczestniczących przeprowadzonych w latach 2010-2014. W początkowej części artykułu wyjaśniono kategorie kluczowe z punktu widzenia badań, takie jak rozwój lokalny w obu jego perspektywach, ponadlokalne relacje układu lokalnego, zarządzanie rozwojem lokalnym, zarządzanie strategicznego rozwojem lokalnym oraz ponadlokalna perspektywa tego zarządzania. W dalszej części zaprezentowano przesłanki, obiekty, cele, pytania, metody i techniki badawcze oraz źródła informacji. Następnie przedstawiono wyniki badań, dzieląc je na 4 części odpowiadające poszczególnym rodzajom ponadlokalnych relacji układów lokalnych i działaniom prowadzonym w celu ich prorozwojowego kształtowania. Artykuł kończą wnioski i zalecenia co do zmian legislacyjnych i kierunków dalszych badań.


[The article presents the research results whose aim was to identify how local
authorities of Polish small towns perceive and form at the strategic level these supra-local relations of their cities, which are connected with utilisation and protection of environmental resources. The research was conducted in 2014 using diagnostic survey and content analysis methods. In addition, the results of participant observations, conducted in 2010-2014, were used. In the initial part of the article key categories of research field have been explained, such as local development in both perspectives, supra-local relations of local system, local development governance, local development strategic governance and its supra-local perspective. The next part presents rationale, objects, goals, questions, methods and techniques of research and used sources of information. Then the results of the studies were presented, dividing them into 4 parts, corresponding to different types of supra-local relations of local systems and activities for their prodevelopmental formation. The article concludes with findings and recommendations for legislative changes and directions for further research.]

Artykuł poświęcony jest problematyce wdrażania regionalnych strategii innowacji. Jego wstępna część zawiera przesłanki budowy modelu systemu wdrażania regionalnej strategii innowacji, a także założenia, na których oparta jest jego konstrukcja. Część główna zawiera projekt takiego modelu. Autor prezentuje jego instytucjonalne składniki, ich funkcje, a także powiązania je łączące. Artykuł kończą rozważania na temat praktycznych możliwości jego zastosowania.

Artykuł poświęcony jest problematyce planowania w jednostkach samorządu terytorialnego. Wstępna jego część prezentuje bogactwo procesów planistycznych w nich realizowanych. W dalszej kolejności autor koncentruje się na sformułowanych przez siebie dwunastu zasadach sporządzania owych dokumentów. Są to zasady: zgodności ze strategią rozwoju, zgodności wewnętrznej, zgodności wertykalnej, zgodności horyzontalnej, zgodności prawnej, uwzględniania potrzeb społecznych, gospodarczych i środowiskowych, rozwoju zrównoważonego, maksymalizacji zewnętrznych źródeł finansowania, konsultacji wewnętrznych, realności finansowej, procedur wdrożeniowych, procedur monitoringowo-ewaluacyjnych. Opracowanie kończą uwagi autora na temat dopuszczalnych odstępstw od ich stosowania oraz wskazówki aplikacyjne.

Artykuł poświęcony jest problematyce wspierania rozwoju gospodarczego przez samorządy gmin i miejsca działań podejmowanych w tym zakresie w lokalnych strategiach rozwoju. Część wstępna prezentuje ideę aktywności władz lokalnych w sferze gospodarczej, wyrażające ją pojęcie interwencjonizmu lokalnego, a także jego instrumenty i obszary. Głównym elementem opracowania jest zespół wskazań dotyczących formułowania strategii rozwoju gminy, tak aby w prawidłowy sposób obejmowała ona zagadnienia gospodarcze. Zawarte w nim koncepcje zostały poddane pilotażowej weryfikacji praktycznej, której wyniki stanowią podsumowanie.

Publikacja FRDL pt. "Realizacja usług publicznych w jednostkach samorządu terytorialnego – ograniczenia, możliwości, rekomendacje" to bardzo cenne kompendium wiedzy, zawierające informacje o współczesnym obrazie wykonywania wszystkich najważniejszych zadań samorządu. Publikacja – poza przytoczeniem konkretnych danych dotyczących dostępności, powszechności i sposobu dostarczania usług – koncentruje się przede wszystkim na praktycznych rekomendacjach, prowadzących do możliwych usprawnień w tym zakresie. Przy czym rekomendacje te kierowane są zarówno pod adresem władz samorządowych (które mają niejednokrotnie możliwość samodzielnej zmiany wielu negatywnie ocenianych elementów), jak i do polityków i administracji szczebla centralnego. Interesującym i budzącym uznanie jest także zilustrowanie tez prezentowanych w poszczególnych rozdziałach przez serię ciekawych, praktycznych przykładów innowacyjnych, albo w inny sposób wzorcowych rozwiązań, pojawiających się w poszczególnych jednostkach samorządowych.

Treść pojęcia rewitalizacji obszarów miejskich nie jest jednorodna. W zależności od tego jakie przekształcenia struktury miejskiej są celem jej podmiotu, możemy mówić o np. rewitalizacji urbanistyczno-przestrzennej, demograficznej, kulturowej, czy gospodarczej. W zdecydowanej większości praktycznych przypadków mamy do czynienia ze splotem owych celów. Autor skupił się na gospodarczych aspektach procesów rewitalizacyjnych wskazując na ich znaczenie w zapewnieniu trwałości osiągniętych skutków. W dalszej kolejności wskazał wymogi jakie powinien spełnić program rewitalizacji aby mógł stanowić skuteczne narzędzie kreowania rozwoju gospodarczego. Całość kończą spostrzeżenia na temat rozwoju progospodarczego planowania rewitalizacyjnego w naszym kraju.

Wstępna część artykułu poświęcona jest prezentacji idei lokalnej polityki gospodarczej. Autor prezentuje tu jej podobieństwa i różnice w stosunku do państwowej polityki gospodarczej, a następnie formułuje jej definicję oraz identyfikuje zestaw jej celów. To pozwala mu wyróżnić grupy instrumentów oddziaływania władz lokalnych na podmioty gospodarcze, a także sformułować dziewięć obszarów działań, na których są one stosowane. W dalszej kolejności dokonuje szczegółowej prezentacji dwóch zbiorów narzędzi charakterystycznych dla polityki informacyjnej władz lokalnych. Są to narzędzia informacyjne oraz poznawcze. Ta część pracy zawiera ich klasyfikacje oraz liczne przykłady, a także podstawy prawne stosowania wielu z nich. Definicja polityki informacyjnej pojawia się w końcowej części artykułu jako wynik wcześniejszych ustaleń i przemyśleń. Towarzyszą jej zalecenia dotyczące wybranych elementów praktyki progospodarczego zarządzania informacją w samorządzie gminnym.

Artykuł związany jest z problematyką oddziaływania samorządu lokalnego na podmioty gospodarcze. Celem artykułu jest zidentyfikowanie, zdefiniowanie oraz scharakteryzowanie tych fragmentów polityk władz lokalnych, które skutkują zmianą warunków prowadzenia działalności gospodarczej. W początkowej części autor definiuje pojęcie obszaru lokalnej polityki gospodarczej. Następnie definiuje obszar polityki przestrzennej, obszar polityki budżetowej, obszar polityki ekologicznej, obszar polityki infrastrukturalnej, obszar polityki komunalnej działalności gospodarczej, obszar polityki gospodarki mieniem gminny, obszar polityki edukacyjnej, obszar polityki wewnętrznej oraz obszar polityki zarządzania informacją. Autor żywi nadzieję, iż posłuży to rozbudowie teoretycznego zaplecza działań służących wspieraniu rozwoju gospodarczego gmin i przyczyni się do wzrostu zainteresowania tą problematyką.