Krytyka Artystyczna

Rekonstrukcja ogólnych systemowych uwarunkowań aktualnej pozycji krytyki artystycznej oraz analiza możliwych przyczyn jej faktycznego kryzysu, z uwzględnieniem m.in. wpływu internetu oraz wzrostu znaczenia instytucji sztuki. Główna teza brzmi następująco: jedną z głównych przyczyn upadku znaczenia krytyki jest ugruntowanie sposobu postrzegania świata sztuki w kategoriach władzy oraz zanik otwartej, inkluzywnej dyskusji o kryteriach. Jest to pierwotna wersja tekstu, który w znacznie skróconej formie opublikowany został w Obiegu (22.12.2015)

Artykuł inspirowany książkami:"Epoka błękitu, Jerzy Ludwiński
wydanie trzecie uzupełnione, redakcja: Jerzy Hanusek
Otwarta Pracownia, Kraków 2009 oraz
Sztuka w epoce postartystycznej i inne teksty
Jerzy Ludwiński, wybór i opracowanie: Jarosław Kozłowski
ASP w Poznaniu/BWA we Wrocławiu, 2009

https://www.wuj.pl/page,produkt,prodid,3242,strona,Odkrywanie_Ameryki,katid,37.html
Każdy ze szkiców w tomie stanowi nie tyle próbę interpretacji tekstów, ile zapis doświadczenia, jakim jest czytelnicze spotkanie z tekstem. Olga Szmidt często wychodzi od pytań zadawanych samej sobie, od określenia trudności, jakie wzbudza omawiana książka, od wyznania, ile w tym lekturowym doświadczeniu zwątpień i niepewności. Jest to czytanie, przy całej swojej krytycznoliterackiej samoświadomości i kompetencji, bardzo osobiste: literatura przefiltrowana przez czytelniczkę w określonym czasie i miejscu. Stąd – orzeźwiający na tle wielu innych tego typu książek – brak krytycznoliterackiego żargonu, teoretyzowania czy przywołań modnych autorytetów. Nie jest to, oczywiście, czytanie naiwne albo niewinne, Olga Szmidt jest zbyt świadomą czytelniczką, by nie znać filozoficznych czy krytycznych intertekstów, które stoją między nią (lub nami) a tekstem. Wie, że Prichard pobrzmiewa Joyce’em i że prozę Mabanckou można czytać przez Foucaulta. Postanawia jednak zogniskować swoją uwagę na tym ściśle zakreślonym polu, jakim jest pierwsze spotkanie z tekstem. Piszę „pierwsze”, bo szkice dotyczą książek, które Autorka dopiero poznaje, to nie są szkice o klasycznych utworach, nie są to powroty do dzieł, które się zna na pamięć. To lekturowe odkrycia (znów przypomina się tytuł), a tym samym całą publikację można by nazwać „księgą odkryć”.
Z recenzji prof. Jerzego Jarniewicza

The essay focuses on Bruno Schulz’s drawing, "Three Figures" 1935 (cardboard, pencil, black watercolor, 31.5 × 32 cm), preserved in the collection of the Art Museum at the Ein Harod kibbutz in Israel. For many years, Schulz specialists have not taken it into consideration. The drawing is a first-rate finished composition, signed and dated by the artist. The conversation of three characters may be an illustration to the short story “Spring” [Wiosna], showing Photographer, Father, and Joseph, or perhaps some unknown Schulz’s acquaintances. The drawing was donated to the museum at Ein Harod by the lawyer, Dr. Michał Chajes, in 1957. Thanks to Marla Raucher-Osborn’s help, some facts from Chajes’s biography have been established. Born in Drogobych, he was Schulz’s friend since their youth. He survived the Holocaust and after the Second World War lived in Cracow, collecting works of Jewish artists, some of which are now in the holdings of the
Jewish Historical Institute in Warsaw. The drawing in question should be added to the catalogue raisonneé of Schulz’s works, while the activity of Chajes as a collector deserves further investigation.

Bruno Schulz’s essay on Ephraim Moses Lilien, a Jewish artist born in Drogobych, was published serially in 1937-1938 in "Przegląd Podkarpacia". Not only is it the only Schulz’s text on plastic arts, but also his only explicit statement on Jewish matters. In Schulz’s opinion, Lilien stimulated his interest in plastic arts and played an important role as a mythmaker of contemporary Zionism.

Noise, jeżeli w ogóle przeciw czemuś występuje, to atakuje samą istotę dyskursywności, niezależnie od przedmiotu i sposobu ukształtowania wypowiedzi. Jego „tematem” jest napięcie między myślą i językiem, a nade wszystko energia wydatkowana na ich synchronizację w warunkach komunikatu. Oksymoroniczna figura muzyki będącej hałasem skłania do refleksji nie tyle nawet nad dyskursem rozumianym jako pole ścierania się poglądów, co raczej nad ich postacią tuż przed wypowiedzeniem. Noise przychwytuje sensy w newralgicznym momencie obrastania w słowa, zanim jeszcze zostaną uzewnętrznienie za sprawą języka.

Artykuł jest dyskusją z koncepcją krytyki artystycznej opartej na normach i obiektywnym charakterze wartości dzieł sztuki Daniela D. Kaufmana. Filozof przyjął koncepcję wartości artystycznej, odnosząc się do teorii cnót Arystotelesa, wprowadzając pojęcie "celu artystycznego" jako wyrażanie "kulturalnych zainteresowań cywilizacji". Wydaje się, że jeśli odwołujemy się do celów kultury, należy uwzględnić różne możliwe rozumienia kultury. Próbuję pokazać możliwość zastosowania omawianej koncepcji w odniesieniu do aksjologicznego (kultura jako kult wartości) oraz pluralistycznego (kultura jako kult płynności) rozumienia kultury. Kaufman odmawia krytyce artystycznej możliwości stawiania pytań o charakterze moralnym. Zabieg ten wydaje się nieco redukcyjny, biorąc pod uwagę jego odniesienia do mocno ugruntowanej w etyce filozofii Arystotelesa.

A review of an exhibition of the Drogobych artist, Feliks Lachowicz, published in
"Przegląd Podkarpacia". Schulz perceived in the works of Lachowicz, who made pictures referring to his hometown’s history, an unprecedented chronicle project, and believed that the artist had a talent of medieval illustrators. The text concludes with an appeal to the authorities to purchase Lachowicz’s works for the future municipal gallery housing the achievements of local artists.

To, że dźwięki jakichś przestrzeni można traktować jak muzykę – zrzuca się je na płyty, taguje, a nawet wykonuje na żywo i słucha ich w skupieniu albo w roli tła – jest na tyle zaskakujące, że na pewien czas wystarczy. Więcej się nie spodziewamy. Dość że wyobraźnia pracuje i możemy przenosić się w myślach gdzieś daleko. Dopiero potem wychodzi na jaw, że nagrania terenowe nie są tak naprawdę realistycznymi obrazami miejsc i/lub wydarzeń, a już tym bardziej audytywnymi pocztówkami. Przeciwnie, to nie wizerunki, lecz ramy, w których porusza się nasz słuch.

Analizując powierzchowne interpretacje pracy Daniela Rycharskiego pokazuję jak łatwo postulowany przez Chantal Mouffe i Ernesta Laclau agonizm przeistacza się w krytykowany przez nich antagonizm. Widzę w tym symptom wyczerpania projektu sztuki krytycznej oraz dominującego w polskiej krytyce artystycznej paradygmatu prześmiewczo-konfrontacyjnego.

Bruno Schulz used in his critical essays metaphors and imagery which created a uniquely organized world. Its elements and their arrangement, just as those of his stories, always have some value and exist in time, which means that they have an inner dynamic and contribute to a mythic history. Therefore Schulz’s critical idiom should
be studied in terms of its mythological overtones.

Colorful meanders of ekphrasis. The issue of color in the description and critical evaluation of paintings in the Polish-language Lviv press in the mid-nineteenth century
Summary

The article is an attempt to analyze selected examples of critical ekphrasis. The survey examined art critical writings, published both in the daily press as well as in literary and cultural journals, from the period since 1837 (the first public exhibition in Lviv) to 1870 (the opening of the Lubomirski Museum for the public). The aim of the article was to indicate common terms, phrases and methods of describing the color structure of paintings. A separate part is devoted to the analysis of notes on the individual predispositions in terms of colors of several artists, whose artistic work was particularly often commented on in the press: Jan Piotr Łuczyński, Marcin Jabłoński, Alojzy Rejchan and Antoni Lange.

Artykuł stanowi próbę analizy wybranych przykładów ekfrazy krytycznej. Badania objęły teksty krytyczne, publikowane zarówno w prasie codziennej, jak i czasopismach o profilu literacko-kulturalnym z okresu od 1837 r. (pierwsza publiczna wystawa we Lwowie) do 1870 r. (otwarcie Muzeum Lubomirskich dla publiczności). Celem artykułu było wskazanie typowych terminów, fraz i sposobów opisywania struktury barwnej obrazów. Osobna część poświęcona została analizie uwag dotyczących indywidualnych predyspozycji w zakresie kolorystyki kilku artystów, których twórczość była szczególnie często komentowana na łamach prasy: Jana Piotra Łuczyńskiego, Marcina Jabłońskiego, Alojzego Rejchana i Antoniego Langego.

How we pass on culture is directly reflected in every field of human activity. So, if we detect some of the problems and methods associated with the inheritance process, we might also be able to investigate them and their impact on architectural theory and practice.

A review of "Bruno. A Boy Who Learned How to Fly" [Bruno. Chłopiec, który nauczył się latać] (2012), written by Nadia Terranova and illustrated by Ofra Amit. The Polish translation from Italian by Janina Wajs was published by Wydawnictwo Format in 2016. It is an artistic picture book addressing a difficult and complex topic. The heterointradiegetic
narrator tells the story of Bruno Schulz’s life, in which the laconic verbal message is completed by metaphorical images. The review analyzes the tripartite plot of the book and stresses the synergy of the verbal and the visual. "Bruno. A Boy Who Learned How to Fly" is an intriguing intertextual and intervisual game with the work of Schulz, and as such it will make a good read both for children and for adults.

Bruno Moreigne kolekcjonuje i przetwarza dźwięki wiatru od prawie dwóch dekad. Pozostaje jednak – mimo wzrastającej rozpoznawalności estetyki nagrań terenowych – artystą prawie anonimowym. Niniejszy tekst jest pierwszą szerzej zakrojoną próbą opisu eksperymentów podjętych przez francuskiego wiatrołapa.