Haydar AKIN

Johannes Trithemius (1462-1516), a German Christian abbot and a member of the Benedictine Order, was one of the most influential figures of the Early Modern Period. From an early age he trained himself in the art of alchemy, astrology and the occult sciences. The influence of Albertus Magnus is evident in the works he wrote in his youth.  Trithemius, who mentored and proctected important names, such as Agrippa of Netessheim and Paracelsus, who left their marks on witchcraft and the occult arts in the 16th century studied at the University of Trier and Heidelberg. Although Trithemius distinguished between demonic magic (magia daemonica) and natural magic (magia naturalis) in all his works, he could not prevent his name from being labelled as ‘The Black Abbot’. Trithemius, who was known for his diligence, learnt Greek and Hebrew as well as Latin, and the number of his works on witchcraft, sorcery, fortune-telling and cryptology reached 70 during his lifetime.  Throughout his life, Trithemius remained faithful to the philosophy of his contemporary, the Italian Renaissance philosopher G. Pico della Mirandola. Although Johannes Trithemius never met Johann Georg Faustus, he had a negative opinion of him. In this context, his letter addressed to a friend is the most important source we have on the ‘historical Faust’. The name of Johannes Trithemius deserves to be mentioned together with such famous names in the history of Hermetic Magic as Johann Georg Faustus, Agrippa von Nettesheim and Paracelsus.

Bu çalışmada Fransız Dominiken tarihçi, engizitör Bernard Gui'nin, papalık makamı engizitörleri için ayrıntılı biçimde hazırlanan ilk resmi el kitabı 1 olma özelliğine sahip Practica (officii) inquisitionis haereticae pravitatis'in 'Büyücü, Falcı ve Demon Çağıranlara Sorular' başlıklı 6. bölümünü Türkçeleştirmeye çalıştım (Ek-I). Çeviriye esas aldığım Latince orijinal (1886; Ek-II) ve Almanca (1999; Ek-III) metinleri Türkçe çevirinin altına, karşılaştırma yapılabilmesine imkân verebilmek amacıyla, aldım. Önemli olduğunu düşündüğüm bu kısa metni iki nedenle seçtim: Öncelikle bu soruların (interrogatio) 2 , engizitörlerin sanıkların suçlarını itiraf etmeleri ve tövbe etmelerine olanak sağlamak için nasıl bir yol (sor/g/u prosedürü) izledikleri hakkında bize önemli ipuçları verdiğini düşünüyorum; nihayetinde engizisyon sorgucularının araştırmalarına (inquisitio) temel oluşturan birincil amacın gerçeğin ortaya çıkarılması olduğu gözden uzak tutulmamalıdır. 3 Bir diğer neden, Bernard Gui tarafından hazırlanan interrogatio iyi incelendiği taktirde; I. ve II. bölümlerde dillendirdiğim, Umberto Eco'nun Gülün Adı romanında varlığına inandığım anakronizm sorunsalına ışık tutacak bilgilerin/yanıtların bu sorularda yer aldığını düşünüyorum. Diğer bir ifadeyle, sorular engizisyon kurumunun (13. yy.) kuruluş amacından da bilindiği üzere; en azından niyet itibarıyla, cadılar ve zararlı büyüyle uğraşan büyücüler için değil; tümüyle heretik tarikatlar ve Hıristiyan dünyasına bir şekilde sızmış kâfirlere yönelik içerikle hazırlanmıştır. 4 Bu hususu aşağıda ayrıntılı biçimde açıklamaya çalışacağım. 1 Her ne kadar eğitimli teolog Dominikenler tarafından ilk kez 1242 yılında davaların hukuki temellerini açıklamaya yönelik engizisyon el kitapçıkları hazırlanmış olsa da, bunlar Bernard Gui'nin bütünlüklü çalışması yanında birer 'hazırlık metni' olmaktan öteye gittiği söylenemez. 2 Bernard Gui'nin Practica'da yer alan sorgu formuna ve genel olarak sorgulama sürecinin önemli bir parçası olarak interrogatio hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. Engizisyon davalarındaki çok sayıda sorgulama örneği için bkz. Arnold ve Biller, 2016. 3 Heretiklere Katolik Kilisesi tarafından yöneltilen suçlamaların başat unsurunu, heretizmin Tanrı inancını ve Katolikliği reddetmesi, diğer bir ifadeyle gerçeğin inkâr edilmesi, yanlış inançta (yolda) ısrar edilmesi oluşturur. 4 Burada kâfirler, Katharosçu, Valdesçi vb heretiklerden (sapkınlar; doğru yoldan çıkmış olanlar) farklı olarak inançsızlar, putperestler, Yahudiler ve Müslümanları tanımlar. Belki burada putperestliği (idolatria) en azından kavramsal bağlamda Yahudilerden ve Müslümanlardan ayrı tutmak gerekebilir. Çünkü Joseph Hansen'in de (1998: 218) ifade ettiği gibi, putperestlik, kâfirlik ile büyücülüğü birbirine bağlayan (Tertium comparationis) bir unsurdur.

Hildegard of Bingen, one of the most important women of the Middle Ages, was a writer, composer, philosopher, Christian mystic, and German Benedictine abbess. Hildegard was born into a noble family as the youngest of ten children in Bermersheim, Germany, in 1098. She was 15 years old when she began wearing the Benedictine habit and pursuing a religious life. Hildegard was educated at the Benedictine cloister of Disibodenberg. In Hildegard’s time, the monasteries were providing a high quality education as, a constituent part of Benedictine life. She wrote theological, botanical and medicinal texts, as well as, letters, liturgical songs, and poems. Hildegard known as “Sybil of the Rhine”, produced her major works on theology and her visions. She used the curative powers of natural objects for healing, and wrote treatises about medicinal uses of trees, stones, animals and plants. Hildegard also wrote two texts on the natural sciences: Physica and Causae et Curae. The nine books of Physica describe about 500 herbs, plants, animal, precious stones, and metals. Hildegard of Bingen describes the characteristic of four-footed land animals and reptiles in the 7th and 8th books of Physica, respectively. Physica is the first book in which a woman discusses plants, trees, animals and herbs in relation to their medicinal properties. It is also the earliest book on natural history written in German. On 7 October 2012, Hildegard of Bingen was canonized and named a Doctor of the Church by Pope Benedict XVI.     
Keywords: Hildegard of Bingen, Physica, Books on Animals VII-VIII, Physiologus, Old and New Testament

German Jesuit Priest Friedrich Spee and his work Cautio Criminalis, one of the most important contemporary works opposing the witch hunts, will be examined in this study. 51 questions, which form the core of the work, are translated into Turkish. Although the study was based primarily on the German translation of the work, the original Latin text and its English translation were also consulted. The period between 1350 and 1780 in Europe is called “the Age of Witch Hunts”. The witch hunts peaked between the years 1580 and 1630 and Cautio Criminalis (1631) was written during this period. Spee, along with Adam Tanner, is one of the most respected names in the literarture opposing the witch hunts. During his short life, Spee endeavored to ensure that a fair legal procedure followed by the courts during the witch trials, informers not
used in trials and torture not used as an interrogation method to elicit confessions from anyone accused of witchcraft.

Johannes Junius, the mayor of Bamberg in Germany, was arrested on charges of
witchcraft. Junius was interrogated under heavy torture and executed by burning on August
6, 1628. He wrote to his daughter from prison a secret letter describing his sufferings. The
letter sheds light on the witch craze experienced in South Germany in the 17th Century.

Daemonolatreia Libri Tres, one of the most important works in the literature of demonology, will be examined in this study. Although the study was based primarily on the German translation of the work, the original Latin text and its English translation were also consulted. The period between 1350 and 1780 in Europe is called “the Age of Witch Hunts”. The witch hunts peaked between the years 1580 and 1630 and Daemonolatreia Libri Tres was written during this period. Nicolas Remy, a jurist from Lothringen (Lorraine), published his work in 1595. The work, which referred to a wide range of sources and court decisions, was composed of three books and six chapters. The wrongdoings done by Satan and demons, cooperation with Satan, and magical offence practices of witches, sorceresses and diviners were discussed in great detail in the work.

Yunan kültürünün ve Roma medeniyetinin yaklaşık bin yıl boyunca zenginleştirdiği Antikçağ'ın 4. yüzyıla gelindiğinde, siyasî mirası bölünmüş bir imparatorluk (395) ve Avrupa topraklarında kök salmaya başlamış yeni bir dindi. Hıristiyanlığın putperest Roma İmparatorluğu'nda 391 yılında devlet dinî olarak kabul edilmesiyle dünya tarihinde yeni bir dönem başladı. Böylece Hıristiyanlığın Avrupa topraklarında yayılmasıyla birlikte, İÖ 5. yüzyılda Hippokrates tarafından temelleri atılan ve 2. yüzyılda Galenos tarafından geliştirilen doğa-bilimsel tıp geleneği kesintiye uğrayacak, dinsel tahakküm altına girecekti. 1 Dinler tarihi uzmanı Edwin Yamauchi Antikçağ'ın Hıristiyanlığın ilk yüzyıllarına denk düşen bu döneminde dört farklı hastalık etiyolojisi modelinin söz konusu olduğunu belirtiyor. 2 Bunlardan ilkinde hastalıkların nedeni olarak tamamıyla tanrısal güçler (deity) görülür. İkinci modelde doğaüstü güçler hastalıkların nedeni olarak tanrılardan daha fazla önem taşımakta, üçüncü modelde ise hastalıklar genellikle büyücü (sorcerer) veya sihirbaz/gözbağcı (magician) tarafından icra edilen büyü ile ilişkilendirilir. 3 Dördüncü modelde hastalıklar bütünüyle tecrübe ve araştırma ile keşfedilebilecek doğal nedenlerden (natural causes) kaynaklanır. Antikçağ'da her toplumun bünyesinde bu hastalık etiyolojisi modellerinden birini veya birkaçını barındırdığını söyleyebiliriz. Her modelde hastalık nedeni farklı olduğu için tedaviler de farklı olacaktır: tanrısallık atfedilen hastalıkların şifası için dua etmek, kurban adamak veya nedamet getirmek gibi farklı ibadetlere başvurulurken, demonların neden olduğu hastalıkların tedavisinde ise demon kovma, şeytan çıkarma gibi doğadışı iyileştirme yöntemlerine başvurulur. Büyü yoluyla gelen hastalıklar ancak karşı-büyü formülleri icra edilerek tedavi edilebilirken, bazen doğal nedenlerden kaynaklanan hastalıkların tedavisinde Asklêpios veya İsa Mesih karizmatik şifacıların mucizelerine ihtiyaç duyulur. Her insanın kurtarılması gereken bir ruhu olduğuna inanan Kilise, öğretileri, ritüelleri ve sakramentleri ile beşikten mezara inananların tüm yaşamını gözeten bir sistem kuracaktır. İlerleyen yüzyıllarda Hıristiyanlık kendi teşhis ve tedavi yöntemlerini geliştirerek, tıp alanında küçümsenmeyecek yeniliklere imza atarken, tohumları 7. yüzyılda atılan, 10. yüzyıldan itibaren gelişen manastır tıbbı, özellikle tedavi alanındaki ilerlemenin motoru oldu. Ancak erken Hıristiyanlığın beden ve ruh arasında yaptığı kesin ayrımın en önemli sonuçlarından biri, Kilise'nin kontrolünde ruhban sınıfı tarafından icra edilen yeni bir tedavi etiğinin yerleşmesine olanak sağlamasıydı. Bu yeni etik sayesinde, antik dünyanın 'tedavi sanatı'nın yerine inancı koyarak bedenin önemsizliğine, işlediği ölümcül günahlara vurgu yapan bir söylemin inşası olanaklı hale geldi. Özellikle Yüksek Ortaçağ'dan itibaren salgın hastalıklar kadar doğumdan gelen fiziksel kusurlar, akıl hatalıkları, fiziksel farklılıklara dayalı aykırılıklar, Tanrı'nın yeryüzündeki gidişata duyduğu öfkenin karşılığında insanların ödediği bedel olarak görülüyordu. Kuşkusuz batı dünyasında Erken Ortaçağ boyunca antik mirasın görece unutuluşu ile sonuçlanacak bu dönüşüm sadece tıp alanında değil, yaşamın her alanında etkisini gösterecekti. Bu süreçte dikkat çekici olan ise, İsa Mesih'in havarilerinden çok, daha sonra sanctus (aziz) olarak kutsanan, ilk Kilise Pederleri'nin öncülük ettiği Ortadoğu merkezli çileci yaşam tarzının, uzun bir süre sonra Avrupa topraklarında manastırlarda yeniden inşa edilmesiyle hayata geçirilmesiydi.

description.abstract The goal of this thesis is to examine the states of madness, melancholy and demoni possession in Europe from antiquity to the modern period. The study is composed o eleven main chapters. The first chapter discusses the concept and definition of illness The second and the third chapters examine the development of medicine, melanchol and mental illnesses in antiquity. The following three chapters examine the body demonic possession, monasterial medicine and the sin of acedia in the Christian world The seventh chapter examines the sociol pathological problem of plague. The eight chapter discusses melancholy in the middle ages. The last three chapters examine th new melancholy, the treatment of mental illnesses and developments in demoni possession from the Renaissance to the 18th century. description.ozet Avrupa da Antikçağ'dan Yeniçağ'a kadar olan dönemde delilik, melankoli ve cinlenm hallerini inceleme alanı olarak seçmiş bu Tez on bir ana bölümden oluşmaktadı Hastalık kavram ve tanımının yapıldığı birinci bölümü, Antikçağ da tıbbın gelişim melankoli ve akıl hastalıklarının incelendiği ikinci ve üçüncü bölümler izlemektedi Dördüncü, beşinci ve altıncı bölümlerde Hıristiyanlık Dünyası'nda beden, cinlenme manastır tıbbı ve acedia günahı incelenmiştir. Yedinci bölümde toplumsal bir patolo örneği olarak veba salgınları, Sekizinci bölümde Ortaçağ melankolisi, dokuzuncu onuncu ve on birinci bölümlerde Rönesans' tan 18. yüzyıla kadar olan dönemde yen melankoli, akıl hastalıklarının tedavisi, demonolojik cinlenme alanında yaşana gelişmeler ele alınmıştır.

Avrupa kültürünün en etkileyici tarihsel figürlerinden biri olan Faust'u önemli kılan sadece şeytan ile yaptığı sözleşme ve sonucunda Hıristiyan etiğine uygun düşen bir şekilde cezalandırılması değildir kuşkusuz. Yazılı-sözlü, tüm Faust geleneğinin temelini oluşturan ve 'Tarihsel Faust' olarak anılan, Johann Georg Faust (1480-1540), simyacı, sözde hekim-şarlatan, büyücü, gezgin vb. aykırı kimlikleri kişiliğinde toplamış 'tutkulu' bir şahsiyettir. Önemli bölümü 16. yüzyılda geçen yaşamı, gelecek yüzyılların yükselen öğrenme-keşfetme isteğine, giderek bir adeta tutkuya dönüşen gem vurulamaz curiositas arzusuna erken bir örnek teşkil eder. Eski Kıta'da 15. ve 16. yüzyılların yükselen değeri haline gelen curiositas'ın insanlık tarihi açısından ne denli ufuk açıcı sonuçları olduğu aşikârdır. Ancak, en azından Tarihsel Faust'un ve giderek diğer Faust figürlerinin, erken bir Aydınlanmacı geleneği temsilen 'merak' boyutuyla anlaşılmadıklarını, diğer bir ifadeyle figürün bu önemli boyutunu tarihçilerin ıskaladığını biliyoruz. Anonim bir eser olan Historia von D. Johann Fausten (1587) her ne kadar birebir Johann Georg Faust'un yaşamı üzerine inşa edilmiş bir eser olmasa da Tarihsel Faust'tan önemli izler taşıdığını biliniyor. Ben burada, tarih yazınında Historia olarak anılan Historia von D. Johann Fausten'in 23. bölümünü Türkçeye aktarmaya çalıştım. 16. yüzyılın son çeyreğinde (1587) yayımlanmış bir eserin Türkçeleştirilmesinde, değişim halindeki bir dilin (Almanca) 2 ifade gücünü yakalayabilmenin ötesinde başka zorluklar da söz konusudur; diğer bir ifadeyle sorun sadece ortografik düzeltmelerle sınırlı değildir. Historia 16. yüzyılda yaygınlaşan popüler (halkçı) edebiyatın çok sayıda örneğinden biridir. Volksbücher (Halk Kitapları) olarak anılan bu metinlerin dilleri sıradan okurun anlayabileceği bir sadelikte olmakla birlikte; içeriklerini cazip kılabilmek amacıyla çok sayıda dinsel-mitolojik ve mucize edebiyatına (Wunderbücher) ilişkin unsurla adeta tıka basa doldurulmuş; uzun cümleler anlam kaybı gözetilmeksizin 've', 'ile', 'hem', 'veya' 'ya da' bağlaçlarıyla bölünmüştür. Seçilen bazı kelimeler (tüm Volksbücher ve Wunderbücher'lerde olduğu üzere) yazı dilinden çok sokakta konuşulan yerel lehçelere özgüdür ve görselliğe uygun düşen bir ifade tarzının yazıya dökülmüş hali gibidir. Historia'nın aşağıya aldığım bölümünde [23] benliğini kiraladığı şeytan ile 24 yıllık sözleşmeyi imzalamış Doktor Faust'u Belial liderliğinde ziyarete gelen cehennem ruhlarının kendilerini tanıtmaları ve yaptıkları gösteri anlatılır. Bu bölümde kara büyüye uygun düşen yönüyle modern cadı konseptinin en önemli unsurlarından biri olan hayvana dönüşme (Tierverwandlung) miti yer almaktadır. Historia'nın tümü incelendiğinde şeytanla işbirliği-sözleşme yapılması, zararlı-kara büyü, kara büyü ayinlerine katılım, hayvana dönüşme, gece uçuşları/yolculukları, ölülerin dünyasıyla ilişkiye geçme ve geleceği okuma/fal bakma gibi modern cadılığa ilişkin çok sayıda unsurun yer aldığı 1 Historia von Doktor Fausten ve genel olarak 'Faust' miti hakkında giriş niteliğinde bilgi için [https://independent.academia.edu/HaydarAKIN] platformunda yer alan metne [https://www.academia.edu/32215472/Historia_D_Johann_Fausten_Tarihsel_Fausttan_Faust_Mitine_I_Giris_] bakılabilir. 2 Orta Yüksek Almancadan (Mittelhochdeutsch) Erken Yeni Yüksek Almancaya (Frühneuhochdeutsch) geçişin yaşandığı yüzyıllar.

[witches (flying) ointment/salve-Hexensalbe/Flugsalbe] Her ne kadar Antikçağ'da 1 , şamanizmde ve primitif kültürlerde cadı kremi olarak tanımlanabilecek sanrı yaratıcı-narkotik bazı karışımların varlığı bilinse de; dar anlamda cadı/uçuş kreminden 2 ilk kez cadıların katıldıkları kara büyü ayinlerinde (Sabbat) 3 söz edildiği görülüyor. Diğer bir ifadeyle, bu metinde konu edilen bağlamda 'cadı/uçuş kremi' Hıristiyan batı dünyasında yaşanan Cadı Avı Çağı'na özgü bir fenomen olarak karşımıza çıkıyor. Söz konusu karşımın varlığı 15. yüzyılda bilinmekle birlikte 'cadı/uçuş kremi' olarak oldukça geç bir dönemde, 18. yüzyılda adlandırılmıştır. 1459 yılında Arras'da (Fransa) engizisyon tarafından heretik Valdesçilere karşı açılan bir davada sanıkların ifadelerinden hareketle uçuş kreminin bileşenleri şöyle sayılır: Kutsanmış komünyon, beslenmiş kurbağa, asılmış bir şahsın cesedinden alınan ve dövülerek toz haline getirilmiş kemik, küçük çocukların kanı ve bazı nebat. 4 Yine Heinrich Kramer, Malleus Maleficarum'da "[cadılar] kremi çocuklardan, özellikle vaftiz edilemeden öldürdükleri çocukların bedenlerinden hazırlarlar ve demonların kılavuzluğunda, üzerinde hemen havalanabilecekleri, bir sandalye veya bir [parça] oduna sürerler." 5 Cadı kremi en genel anlamıyla cadıların, çıplak bedenlerine ve/veya araç olarak kullandıkları süpürge sapı, yaba benzeri şeylere sürmek suretiyle yaşadıkları yerlerden yüzlerce kilometre uzaktaki toplanma bölgelerine, çok kısa sürede uçarak ulaşmalarına olanak veren sihirli bir karışım olarak tanımlanabilir 6. Bu tanımın iki önemli ediminden birisi 'cadı kremi'nin hazırlanması, diğeri ise kişiye tarifsiz bir ayrıcalık bahşeden 'uçmak'tır. Zincirleme gerçekleşen bu edimlerin nihai amacı ise toplanma yerlerine ulaşmak; diğer bir ifadeyle sabbatlara ev sahipliği yapan Blocksberg 7 benzeri merkezlerdeki kara büyü ayinlerine katılmaktır.

[witch's broom-Hexenbesen] 1 Eski çağlardan itibaren Avrupa'nın hemen tüm kültürlerinde süpürgenin büyülü bir güç içerdiğine inanılmıştır. Süpürgenin aracılık ettiği süpürme eylemi, bir mekânda biriken şeylerin toparlanması, yaşanılan ortamdan uzaklaştırılması, yani bir tür 'yenilenme'dir. Evde, avluda, yaşamın sürdüğü her alanda biriken 'çöp' günlük yaşamdan-bedenden bir şekilde atılmış, uzaklaştırılmış şeylerden oluşur ve mekânın sahiplerinden bir şeyler taşır. Süpürge ile derlenip toparlanan çöp sokağa, çöplüğe, atılmaz; sobada, kuzinede, şöminede yakılması tercih edilir. Yakılmadan atılan 'çöp' sahiplerinden kalıntılar taşıdığına; bunları bulan art niyetli kişilerin de (cadılar, büyücüler) zararlı büyü pratiklerinde kullanacağına inanılır. Diğer yandan süpürge tüm bu istenmeyen, atılmış şeylerin adeta sessiz bir tanığıdır da. Süpürgeler Antikçağ'dan beri tapınakların, ibadet alanlarının temizlenmesinde, arındırılmasında, sembol haline gelmiştir. En azından eskiden süpürgelerin yaşam kuvvetiyle dolu olduğuna inanılan kayın 2 ağacının dallarından yapıldığı biliniyor. Kayın ağaçları hemen tüm kültürlerde kutsal ruhların, perilerin, iyi huylu göksel varlıkların konaklama yeri olarak görülür. Böylece süpürgeler yapıldıkları ağaçtan aldıkları güçle kullanıldıkları mekânları kötücül güçlerin olumsuz etkilerinden koruyorlardı. Yine Ortaçağ'da kapı girişlerine içeriden dayanan, dama konan süpürgenin dışarıdan gelecek planlanmış kötülüklerin/saldırıların, yıldırım düşmesi gibi doğa olayları da dâhil olmak üzere, eve girişine engel olduğu, hayvanları koruduğu inanışı yaygındı. Örneğin cadının zararlı büyü yaparak eve sızmasını, mala veya cana kast etmesini engellemenin bir yolu da süpürgenin kapı girişine ya da yatağın altına konularak bir koruma sağlanmasıydı. Eğer evde kötücül bir ruhun peyda olduğuna inanılırsa kayın ağacı dalı tütsülenirdi; böylece kötülük yapıcıların mekânı terk edeceğine inanılırdı. Tüm bu inançlar aynı zamanda bir paradoksa da işaret etmesi bakımından ilginçtir. Cadıların kara büyü ayinlerine katılabilmek için üzerine binerek uzun gece yolculukları yaptıkları araçlar da kendi süpürgeleriydi 3. Süpürgenin cadıların uçuşlarıyla doğrudan ilişkilendirilmesi 15. yüzyılda, cadıların kara büyü ayinlerine katılabilmek, görünmez olabilmek için uçabildiklerine dair inancın yerleşmeye başladığı Cadı Avı Çağı'nın başlangıcında (1430'lar) gerçekleşir. 'Cadı Süpürgesi' üzerinde yapılan yolculuğa ilişkin kayıtlara geçmiş en erken itiraf (1453), Valdesçi heretiklere yatkınlığından şüphe duyulan Fransız teolog, cadı avı karşıtı Guillaume Edelin'e (öl. 1457) aittir. Söz konusu itirafın cadılıkla suçlanan Edelin'den işkence altında alındığı bilinse de, ilk kez resmi kayıtlarda yer alması bakımından önemlidir. 17. yüzyılın başlarından itibaren, uçma aracı olarak, süpürgeye alternatif olacak hayvanların çeşitlendiği (teke, domuz, koç, kurt, öküz vd) görülse de yine de süpürgenin, kadın cinsiyeti ile özdeşleştirilmesi nedeniyle tartışılmaz (simgesel) bir üstünlüğü söz konusudur. Bu bağlamda süpürge 1 Bu madde 'cadı süpürgesi'ni 'araç' olarak ele almaktadır. Cadı Süpürgesi ile yapılan uçuşlar/gece yolculukları, Cadı Uçuşları/Cadıların Gece Yolculukları-(Hexenflug/Hexenritt-night flight of witches) maddesinde ayrıntılı biçimde ele alınacaktır. 2 Kayın ağacının tüm kültürler açısından kutsallığı bilinen bir gerçektir. Türk kültürü açısından ayrıntılı bir değerlendirme için bkz. Pervin Ergun (2004: 196-207), Türk Kültüründe Ağaç Kültü. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları. 3 Kuşkusuz cadıların üzerine binerek gece yolculuklarına çıktıkları tek araçları süpürge, süpürge sapı, (R.2-3) değildi. En azından yaba (R.1; R.4), fıçı, öreke, kürek gibi araçlar; teke (R.5), domuz, koç, kurt gibi hayvanlar; demonlar ya da yumurta kabukları, ot demetleri, üzerinde yapılan uçuşların varlığını bazı tasvirlerden biliyoruz. Kaldı ki hiç araca ihtiyaç duymadan sadece bedenin gücüyle yapılan uçuşlar, yolculuklar da söz konusudur. Kuşkusuz genellikle cadılık kremiyle övülmüş çıplak bedenle yapılan bu yolculuklarda cadının demonlara öykündüğü kesindir. Ancak bunlardan hiçbiri cadıya atfedilen güçlerin kullanımı bağlamında anlam kazanmamıştır. Süpürge geç Ortaçağ'dan itibaren cadı kimliğinin ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir.

Giriş Aşağıdaki metin uzun süredir üzerinde çalışmış ancak yazımına planlandığı zaman diliminde başlanamamış bir Cadılık-Büyücülük-Cinlenme Kavram ve Terimleri Sözlüğü'ne ilk taslak madde olarak yazıldı. Mezkûr sözlüğün kaynak taraması bitirilmiş, madde seçimi önemli ölçüde tamamlanmış olmakla birlikte yazıma başlanması hayata dair öncelikli nedenlerle hep ertelendi. Amacım bu gecikmeyi telafi edebilmek adına zaman içinde tamamlanan maddeleri, academia platformumda Drafts/Materialien başlığı altında okumaya açmak. Metinlerin henüz nihai hale gelmediklerini, ileride tekrar üzerinden, ekleme-çıkarma bağlamında, geçileceği hususuna dikkat çekmek isterim. Bazı maddeleri daha anlaşılır kılmak için, ana maddeye ilaveten ikinci bir 'etimolojik bağlam' başlığı açmayı planlıyorum. Yine bu çalışmada yer alacak maddeler, zaman içinde görüleceği üzere, bir 'Ansiklopedik Sözlük' veya bir 'Özel Alan/Uzmanlık Sözlüğü'ne uygun düşecek şekilde planlanmadı. Maddelerin sunulma biçimi-hacim, yazım üslubu ve içerik bağlamında olabildiğince serbest davranıldı; tüm bu farklılığına karşın başlığında 'Sözlük' ifadesinin yer alıyor olması, farklı maddelerin/başlıkların belirli bir sistematik içinde bir araya getirilme niyetinden kaynaklanıyor. Bu aşamada madde sonlarında 'Kaynakça' yer almıyor; ancak önümüzdeki dönemde hedeflenen madde sayısına ulaşılması durumunda ayrıntılı bir kaynakçayı ek olarak vermeyi planlıyorum. Diğer yandan cadılık-büyücülük-cinlenme üzerine ayrıntılı kaynaklar, söz konusu başlıkları farklı bağlamlarda ele alan çalışmaların yer aldığı academia platformumdaki sayfalarda yer almaktadır.

Bu makale beş bölüm olarak planlanmış Doktor Faustus mitine 'Giriş' niteliğindeki ilk bölümdür.  Faust mitine, farklı disiplinlerin yaklaşımlarını da göz ardı etmeden, tarihçilerin bakış açısından bir yolculuk tasarlanmıştır. Bu çerçevede Tarihsel Faust figürü, anonim Historia metni (edebi Faust),  Şeytanla İşbirliği Öğretisi'nin kaynakları - tarihsel süreç içindeki gelişimi ve farklı yaratım alanlarından kayda değer Faust ve Mephistopheles üretimleri incelenemeye çalışılacaktır.