Antalya Tarihi

Pamphylia’nın doğusunda yer alan ve buranın en önemli liman kenti olan Side, MÖ 7. yüzyılda bir yarımada üzerine kuruludur. Tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapan ve dolayısıyla Helen, Roma ve Bizans uygarlıklarının kültürel özelliklerini taşıyan Side, verimli topraklarıyla her zaman gözde bir yer olur. MÖ 6. yüzyılda Lidya Krallığı’nın yıkılmasının ardından, Perslerin hâkimiyetine girer ve bu krallık döneminde kendi sikkesini bastırır. MÖ 3. yüzyılda Seleukosların ve MÖ 188 yılında Bergama Krallığı’nın hâkimiyeti altına girer. MÖ 78 yılında Roma İmparatorluğu’na bağlanır. Roma İmparatorluğu’nun hâkimiyeti altına girene kadar büyük bir gelişme kaydedemez. Side, en parlak devirlerini Roma imparatorluğu idaresi altında MS 1. ve 2. yüzyılda yaşar ve Akdeniz’in en zengin ticaret filosuna sahip liman şehri olarak tanınır. Bugün insanlığı kendisine hayran bırakan mimarlık, süsleme ve heykeltıraşlık eserleri de bu devirde yapılır. MS 3. yüzyılın ikinci yarısında Hıristiyan dininin yayılması esnasında şehir günden güne fakirleşir ve eski ihtişamını kaybeder. MS 5. yüzyıldan itibaren parlak bir dönem yaşanan Side’de MS 9. ve 10. yüzyıllardaki Arap istilalarından sonra halkın “Yeni Antalya” olarak adlandırılan bölgeye yerleştirildiği bilinmektedir. Yüzyıllarca harap halde duran Side’ye 1800’lü yılların sonunda Girit’te başlayan Yunan isyanının ardından Giritli göçmenler yerleşir ve orada Selimiye adıyla bir köy kurulur. Sonraki on yıllarda da Girit göçlerinin devam ettiği köyde halk, balıkçılık, zeytincilik ve zanaatkârlıkla geçimini sağlar. 1960’lı yıllarda tüm dünyayı saran Hippi Hareketi’nin etkisi altındaki gençler, Uzakdoğu’daki Katmandu, Tibet gibi yerlere giderken Türkiye’de Sultanahmet, Kapadokya ve Side’ye uğramadan geçmezler ve oradaki tek yıldızlı otellerde ve pansiyonlarda konaklar. Side, bu bölgeler arasında en çok ilgi gören ve turistik faaliyetlerin başlamasına neden olan uğrak yeri olur. Hippilerin Side’ye yoğun ilgi göstermesinin ardından onları önce evlerinde misafir eden yerli halk, sonrasında ev pansiyonculuğuna başlar. 1969 yılında Turizm ve Tanıtma Bakanlığı, Side Antik Kenti ve çevre alanlarla “Side ve Çevresi Turizm Planlaması Uluslararası Proje Yarışması” düzenler ve turizmin gelişiminin öncelikli yöresi olarak Side belirlenir. Öncelerde Giritli göçmenlerin birkaç otelle başladıkları turizm serüveni, takip eden yıllarda hızlı bir ivme kazanır. 1990’lı yıllara kadar halk yoğunluklu olarak ev pansiyonculuğu ve küçük otellerle turizmde hizmet verirken, yabancı tur firmalarının bölgeye akın etmesiyle Side turizmi görünüm değiştirir.
Bu bölümün yazılmasında birçok uygarlığın derin izlerini taşıyan Side bölgesinin tarihsel gelişimine ışık tutmak amacıyla Side’nin farklı dönemlerine tanıklık eden kaynak kişilerle görüşmeler yapıldı. Bu amaçla Side’de, bölgenin gelişim seyrine tanıklık eden A. Kadir Uçar, Ahmet Barut, Akay Şenel, Ali Yeşilipek, Ali Yükser, Halil Yıldırım, Harun Friese, Jutah Höffling, Lieve Yıldırım, Mehmet Çoban, Murat Karakaş, Nebi Barut, Nimet Sırcan, Orhan Avtur, Seyhun Örs ve Tevfik Hoşgör olmak üzere 16 kaynak kişiyle görüşmeler yapıldı. Ses ve görüntü kayıt cihazlarına kaydedilen bu görüşmeler yazıya aktarıldı. Bunun yanı sıra ikincil kaynaklar olarak kabul edilen gazete haberleri, kitaplar, dergiler ve fotoğraf arşivlerinden yararlanıldı.