Transformacja Ustrojowa

The women’s press in Poland in 1989–1992 was a special kind of press: on the one hand it was addressed to the addressee dominating in numbers in society, and on the other hand it was addressed to a discriminated minority in the public sphere. The situation of women was complicated by the fact of legal equality, which was not implemented in practice. The above opinions were reflected in the research. The press titles selected for analysis: Kobieta i Życie [Woman and Life],  Przyjaciółka [Best Friend], Zwierciadło [Mirror] at that time belonged to the most widely read magazines in Poland. Political transformation was an opportunity for women’s press to promote women in politics, economy and culture. The aim of the study was to determine whether the women’s press used transformations for social and political activation of women. Therefore three research questions were
formulated: 1) What political events were written in the women’s press? 2) What role for women was seen during the transformation period? 3) How were women encouraged to social and political activities?

Publikacja jest recenzją publikacji zbiorowej: "Brudne wspólnoty . Przestępczość zorga­nizowana w PRL w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku", wydana pod redakcją Karola Nawrockiego i Daniela Wicentego. Zgromadzone teksty osiemnastu autorów można podzielić na pięć grup, których przedmiotem są: 1) przestępstwa kryminalne członków aparatu władzy; 2) działalność gospodarcza sprzeczna z normami prawnymi  gospodarki  socjalistycznej;  3)  czyny  kryminalne  popełniane  przez  świat  przestępczy; 4) przestępstwa i/lub działalność na szkodę interesu publicznego dokonywane w przejściowym okresie transformacji ustrojowej; 5) obraz świata przestępczego w literaturze naukowej i pięknej.

Służby specjalne pełnią funkcje "oczu i uszu" państwa. Praca wywiadu i kontrwywiadu ma także wpływ na poprawny i wysoki rozwój państwa. Priorytetem służb wywiadu i kontrwywiadu każdego państwa jest ochrona przed zagrożeniami, a także ich przewidywanie. Głównym celem funkcjonowania służb specjalnych jest pozyskiwanie rzetelnych informacji oraz zapobiegnie obcych służb działających na niekorzyść państwa. Celem pracy jest przedstawienie służb wywiadu i kontrwywiadu Rzeczypospolitej Polskiej oraz Republiki Francuskiej, wskazanie ich różnic i podobieństw ze względu na wybrane czynniki. Praca odpowiada także między innymi  na pytania: jaki jest zasięg działań polskich i francuskich służb specjalnych? jaka jest aktualna rola służb wywiadu i kontrwywiadu na przestrzeni szerokich i globalnych zmian? co staje się niebezpieczeństwem wobec bezpieczeństwa państwa? jakie istnieją nowe zagrożenia ? jakie uwarunkowania bezpieczeństwa Polski i Francji mają wpływ na bezpieczeństwo narodowe? jakie istnieją aktualne uregulowania prawne dotyczące wywiadu i kontrwywiadu Polski oraz Francji? Niniejsza praca staje się analizą porównawczą funkcjonujących służb specjalnych wybranych państw po okresie Zimnej Wojny.

The special services act as the 'eyes and ears' of the state. The work of intelligence and counterintelligence also has an impact on the correct and high development of the state. The priority of the intelligence and counterintelligence services of any state is to protect against threats as well as to anticipate them. The main purpose of the work of the special services is to obtain reliable information and prevent foreign services from acting against the state. The aim of this work is to present intelligence and counterintelligence services of the Republic of Poland and the French Republic to indicate their differences and similarities due to selected factors. The work also answers, among others, the following questions: what is the range of activities of Polish and French special services? what is the current role of intelligence and counterintelligence services in the space of broad and global changes? what is becoming a threat to state security? what new threats exist? what are the security conditions of Poland and France which influence national security? what are the current legal regulations concerning intelligence and counterintelligence services of Poland and France? This work becomes a comparative analysis of the functioning of special services of selected countries after the Cold War period.

The presented paper is a preliminary attempt to answer the question: whether the so-called Confucian Constitutionalism is a positive challenge for the dominant understanding of constitutionalism (in the form of the so-called liberal constitutionalism)? This involves adopting several assumptions. First, Confucian Constitutionalism can be treated as an intellectual challenge only against particular approach to constitutionalism. Strong adherence to the exclusive position, according to which there is only one constitutionalism, significantly limits (if not excluding) the possibilities of creative appeals to Confucian Constitutionalism. Second, presented approach refers to the concept of constitutional listening developed by M.D. Dowdle, which brings general justification for treating Confucian Constitutionalism as a positive challenge. Third, the focus is on the potential benefits that are associated with studying Confucian Constitutionalism, and not considering this project neither as a kind of threat nor a dubious a priori construction. What is more, the above-mentioned question presupposes that there is room for seeking new ideas on constitutionalism, going beyond considerations carried out under the banner of liberal constitutionalism.

Zasadniczym celem niniejszej publikacji jest przedstawienie wieloaspektowości i uwarunkowań dokonujących się przemian społecznych oraz poszukiwania rozwiązań pozwalających na sprostanie współczesnym wyzwaniom cywilizacyjnym w Polsce i Ukrainie.
Podjęte zostały tematy współpracy transgranicznej, zmiany w zakresie postaw społecznych i rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, budowy systemu wspierającego innowacyjność, edukacji i szkolnictwa wyższego oraz rozwoju społeczno-gospodarczego opartego na nowoczesnych, demokratycznych instytucjach i administracji publicznej.

W języku greckim termin „historia”  oznaczał „badanie, dochodzenie do wiedzy” i „wiedzę zdobytą poprzez badanie”. To znaczenie zakładało krytyczną interpretację świadectw źródłowych w celu odtworzenia prawdziwego obrazu przeszłości. Jednocześnie na tak rozumianą dziedzinę wiedzy nakładano różne cele pozapoznawcze. Sławne dictum Cycerona: "Historia magistra vitae est, jest niczym innym, jak przypisaniem historii funkcji wychowawczej – nauki dobrego życia. W toku dziejów historiografii pozapoznawczych funkcji i celów historii przybywało w zależności od tego, kto miał stanowić główną oś narracji: poszczególne grupy społeczne, państwo, naród czy społeczeństwo, oraz od tego, jaki zamiar w odtwarzaniu przeszłości przyświecał historykowi.
Wydaje się, że to podwójne uwarunkowanie historiografii jest dla niej czymś nieusuwalnym. Na odtworzenie bowiem pewnego wycinka przeszłości wpływają
z jednej strony – uwikłanie ideowe i filozoficzno-teoretyczne, a z drugiej strony
– obraz przeszłości zależy od metodologicznego warsztatu historyka i wytyczanej przez niego hierarchii problemów badawczych. To podwójne uwikłanie historiografii wyznacza strukturę książki. W części pierwszej, pt. "Filozoficzne i teoretyczne
uwikłania historiografii", zamieszczone zostały artykuły obrazujące wpływ idei
filozoficznych i koncepcji teoretycznych na pracę i warsztat badawczy historyka.
W kolejnych dwóch częściach" "Ideologiczne i społeczne uwikłania historiografii dziejów najnowszych Polski" i "O uwikłaniach historiografii w innych krajach zostały" umieszczone artykuły obrazujące wpływ ideologii i otoczenia społecznego na rozwój historiografii w Polsce, we Francji, w Niemczech, Wielkiej Brytanii i Hiszpanii.

Pod koniec lat 2000 w skali globalnej pojawiła się grupa wystaw, którym krytyka artystyczna zarzucała obskurantyzm, niezdrowe epatowanie praktykami magicznymi lub teoriami spiskowymi. Te organizowane niezależnie od siebie, w dużych instytucjach i pod różnymi szerokościami geograficznymi wydarzenia oceniano jako wręcz niebezpieczne, wskazując, że dziwnie korelują z prawicowo-populistyczną rekonkwistą w Europie. Sztuka – której rozwój uznawano niegdyś za sztandarowe narzędzie emancypacji i synonim nowoczesności – okazała się niespodziewanie flirtować z politycznymi agendami „nierozumu”. Zjawisko to dotyczy również sztuki polskiej, chociaż rozwijało się w oparciu o nieco inną chronologię i dynamikę. Niemniej pierwsze kilkanaście lat po zmianie ustrojowej upłynęło pod znakiem emancypacyjnej roli sztuki – takie nadzieje wyrażali wobec niej najbardziej opiniotwórczy krytycy, kuratorzy i sami artyści. Z perspektywy czasu można żywić przekonanie, że stawiane przed sztuką zadanie było niestety zbyt ambitne. Tekst próbuje uzasadnić to przekonanie, traktując twórczość Alicji Żebrowskiej jako figurę napięcia i zawikłanych relacji między trendami nowoczesno-emancypacyjnymi, a różnymi odsłonami traktuje.

Dokonując syntetycznego ujęcia wyników różnych badań, oraz proponując nowe typologie, wbrew hegemonicznemu dyskursowi panującemu w Polsce, autor dochodzi do wniosku, że transformacja ustrojowa na przełomie lat 80-tych i 90-tych, nie była przejściem od komunizmu do kapitalizmu wolnorynkowego. Była natomiast przejściem od post-stalinowskiego kapitalizmu quasi-państwowego do prywatno-państwowego kapitalizmu rynkowego zdominowanego przez najsilniejsze państwa i korporacje, przemianą nie od autorytaryzmu politycznego do demokracji, lecz od autorytaryzmu do parlamentarnego republikanizmu oraz transformacją nie od marksistowskiej gospodarki planowej do wolnej gospodarki, lecz od autorytarnej gospodarki nakazowo-rozdzielczej do korporacyjnej gospodarki rozproszonego autorytaryzmu. Z punktu widzenia filozofii moralnej, transformacja, chociaż spełniła etyczny warunek sytuacji rewolucyjnej, inaczej zwany warunkiem racjonalnej wolności realizacji nowego systemu, a także częściowo poprawiła kontrolę ludzi nad swoim życiem, nie spełniła warunku racjonalnego wyboru.  Zahamowała również ówczesne i przyszłe alternatywy maksymalizujące wolność.

Wyparte dyskursy otwiera zapis rozmowy, która miała miejsce podczas kameralnej konferencji mającej miejsce w grudniu 2014 roku na Wydziale Malarstwa i Nowych Mediów Akademii Sztuki w Szczecinie z udziałem Magdaleny Radomskiej, Pawła Brożyńskiego, Jerzego Kochana, Łukasza Skąpskiego, Katarzyny Górnej, Jacka Niegody i piszącego te słowa. W zapisie wielowątkowej rozmowy, otwierającej publikację mamy do czynienia z mapowaniem problemu. Bardziej szczegółowa refleksja pojawia się w kolejnych tekstach m.in. Jacka Niegody opisującego pracę na terenach stoczniowych w Gdańsku oraz Izabeli Kowalczyk o niewidzialnej pracy pracy kobiet artystek. Rafał Jakubowicz w tekście Robotnicyzm przeprowadza historyczną rekonstrukcję relacji świata sztuki i świata pracy w kontekście obecnych walk pracowniczych. Ta perspektywa jest mi zdecydowanie najbliższa, gdyż transformacja w wymiarze społecznym jest procesem nie mającym końca - są to kolejne etapy uwidaczniania i urzeczywistniania kapitalistycznych relacji pracy w lokalnych realiach społecznych. Kolejne fazy przemian pracy w globalnym kapitalizmie błyskawicznie znajdują odzwierciedlenie w polskim peryferyjnym kontekście co świadczy o zrealizowaniu podstawowego celu przemian przełomu lat 80 i 90. Świat sztuki jest ich integralną niewyróżniająca się częścią tak długo jak nie posiada języka opisu własnego miejsca. Doskonale ilustruje to język narracji o rynku sztuki, który jest doskonale w tekście zrekonstruowany. Rozmowa z Anetą Szyłak ponownie wraca do tematu trójmiasta, rozumianego jako miejsce wyróżnione w ramach poruszanego problemu – tu znów bardzo mocno przeplatają się przestrzennie wątki recepcji idei politycznych, które będą kluczowe dla kolejnych prawie trzech dekad ze zdarzeniami na polu sztuki. Rozmowa kończy się wskazaniem na rozczarowanie neoliberalnym kierunkiem zmian, które przez instytucjonalne zapośredniczenie stały się udziałem pola sztuki. Swoistym post um jest tekst z 2003 kończący niniejszy zbiór - W objęciach kultury przedsiębiorczości: instytucje sztuki po 1980. w tłumaczeniu Joanny Figiel. Jego wybór zaproponowany przez tłumaczkę pokazuje horyzont zmian, które w sferze kultury poddanej presji neoliberalnej korporatyzacji są w dużej mierze nieuniknione. Tekst powstał w momencie gdy dyskusja o transformacji i sztuce nie była jeszcze nawet niewyraźnie zarysowana. W dużej części środowiska istniało powszechnie akceptowane, nieco odruchowe, przyzwolenie i wsparcie dla urynkowienia funkcjonowania instytucji sztuki, które już dekadę później napotykało na na grono zdeklarowanych krytyków.

W trzydziestą rocznicę przemian demokratycznych w Polsce zwróciliśmy się do parlamentarzystów Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego (OKP), uczestników tamtych wydarzeń, z prośbą o udział w badaniach ankietowych. Obywatelski Klub Parlamentarny skupiał na początku swojej działalności 161 posłów i 99 senatorów, a w całym okresie jego działalności było 263 członków (161 posłów i 102 senatorów), co wynikało z wygranych wyborów przez kandydatów Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”, po wygaśnięciu trzech mandatów senatorskich.1 Na dzień zakończenia prowadzonych przez nas badań żyło 161 byłych parlamentarzystów OKP2, a w badaniach wzięło udział 69 z nich.

Parlamentarzystów OKP wyróżniała aktywność społeczna zarówno przed rozpoczęciem pracy w parlamencie, jak i po jej zakończeniu. Zdecydowana większość z nich w latach 80. była związana z Solidarnością, a wielu włączyło się w działalność opozycji demokratycznej przed jej powstaniem. Najstarsi, dorastający w okresie II wojny światowej, byli członkami Szarych Szeregów, Armii Krajowej i uczestnikami Powstania Warszawskiego. Parlamentarzyści OKP włączali się w różne formy aktywności społecznej również po 1989 r., w tym w działalność związkową, naukową czy też na rzecz samorządu terytorialnego i przedsiębiorców.

Wydaje się, że podobnego zaangażowania w sprawy społeczne oczekiwali od innych. Tymczasem stosunkowo niski stopień aktywności społecznej Polaków, potwierdzany licznymi badaniami, oddala nas od idei społeczeństwa obywatelskiego, podzielanej przez parlamentarzystów OKP. Stąd znacząca większość (ponad dwie trzecie) naszych respondentów uważa, że Polacy niechętnie angażują się w sprawy obywatelskie.

Parlamentarzyści OKP po zakończeniu kadencji wykazywali również dużą aktywność polityczną, włączając się w działalność partii politycznych, kandydując i obejmując funkcje parlamentarzystów. Z tego grona wywodziło się 3 premierów, 2 wicepremierów, wielu ministrów i wiceministrów, kilku marszałków i wicemarszałków Sejmu i Senatu, a także europarlamentarzystów.

Parlamentarzyści OKP, w zdecydowanej większości, pozytywnie oceniają zmiany, jakie dokonały się po 1989 r. w Polsce, w tym uczestnictwo Polski w Unii Europejskiej.

After 1989 the Polish telecommunications sphere changed radically for technological rea- sons and due to the market transformation. In the sphere of telephony, first, there was a rapid increase in the number of landline telephones, later the market was dominated by mobile phones. After demonopolization of the first type of connections, the monopolistic competition stabilized on the market, whereas the newly-created mobile telecommunications remain dominated by an oligopoly. The Internet was also a new market. Here, the degree of concentration is smaller than in the case of above mentioned types of services, but it can also be spoken about the situation of the monopolistic competition. Poland’s characteristic feature is a low level of penetration of the fixed-line Internet, and high level – in the case of the mobile Internet.

Artykuł dotyczy przemian dyskursu liberalnego w Polsce w kontekście aktualnych podziałów politycznych. Przedmiot badania stanowi liberalno-lewicowa narracja (rozumiana jako struktura dyskursu
mająca formę wartościującego, kauzalnego i usytuowanego historycznie opisu zdarzeń i ich uczestników) o transformacji ustrojowej, jej ideowych źródłach i skutkach społecznych. Analiza
skoncentrowana jest na publicystyce dwóch wiodących autorów liberalno-lewicowych: Grzegorza Sroczyńskiego i Rafała Wosia. Na podstawie ich artykułów prasowych, internetowych, książek i audycji
radiowych z lat 2013–2018 wyróżniono główne struktury nowej narracji liberalno-lewicowej dotyczące między innymi rozliczania (neo)liberałów, ujmowania się za ludem i różnicy pokoleniowej rzutującej na ocenę transformacji. Postawiono także pytanie o komunikacyjną skuteczność, oryginalność i tożsamość dyskursywną formułowanej przez tych publicystów narracji.

Książka ta zawiera kompleksową analizę społeczno-politycznej aktywności sił zbrojnych w Argentynie, Brazylii i Chile od lat 30./40. XX w. do roku 2013. Wybór tych trzech państw podyktowany został osiągnięciem przez ich siły zbrojne najwyższego poziomu profesjonalizmu w całej Ameryce Łacińskiej, a przy tym znaczącego i utrzymującego się przez wiele lat instytucjonalnego wojskowego wpływu na życie społeczno-polityczne. Poza tym Argentyna, Brazylia i Chile to państwa o zbliżonym położeniu geograficznym, kulturze, języku, historii i poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego, co ułatwia ich porównywanie ze sobą na wielu płaszczyznach, także w zakresie relacji cywilno-wojskowych.
Główna teza książki brzmi – siły zbrojne Argentyny, Brazylii i Chile angażowały się w bezpośrednie sprawowanie władzy tylko wtedy, gdy uzyskały lub były przekonane, że posiadają dostateczną społeczną legitymizację i wsparcie innych instytucji. Oznacza to, iż wojsko jako instytucja nie podejmowało decyzji o dokonaniu zamachu stanu wbrew zdecydowanej większości społeczeństwa, elit politycznych i kręgów gospodarczych. Należy jednak przy tym pamiętać, że inną kwestią jest dokonanie zamachu stanu i oddanie władzy cywilom, a zupełnie inną dłuższe utrzymywanie się sił zbrojnych u władzy. Rządy wojskowe w Argentynie, Brazylii i Chile stanowiły mimo wszystko sytuację nadzwyczajną, której na dłuższą metę nie można było utrzymywać bez narastającego społecznego sprzeciwu. Od wojskowych oczekiwano bowiem, że posprzątają polityczny bałagan po czym wycofają się do koszar.
Konstrukcja książki oparta jest na zasadzie chronologiczno-problemowej i dzieli się na 10 rozdziałów, z których każdy kończy się krótkim podsumowaniem.
Pierwszy rozdział ma charakter historyczno-teoretyczny. Jego celem jest ukazanie czynników determinujących wyodrębnienie się upolitycznionych sił zbrojnych, które wymknęły się spod kontroli władz cywilnych. Czytelnik ma możliwość zapoznania się z genezą sił zbrojnych Argentyny, Brazylii i Chile oraz przebiegiem procesów ich instytucjonalizacji, profesjonalizacji, autonomizacji i biurokratyzacji. Część rozdziału została poświęcona refleksji nad specyfiką latynoamerykańskiego militaryzmu oraz rolą i znaczeniem wojskowych technokratów. Wskazano również na przyczyny narastającego konfliktu w stosunkach cywilno-wojskowych.
W drugim rozdziale poruszono wątki metodologiczno-teoretyczne, dzięki czemu czytelnik ma możliwość zapoznania się z podstawową metodologią badań nad zaangażowaniem sił zbrojnych w życie społeczno-polityczne. Doprecyzowano także cele książki i metody ich realizacji. To wszystko zostało uzupełnione o wybrane teorie wyjaśniające przyczyny interwencji sił zbrojnych w życie społeczno-polityczne, a także motywacje wojskowych, którzy przejmowali bezpośrednią odpowiedzialność za losy państwa. Poruszono również kwestię tego, jak siły zbrojne widziały swoją rolę w państwie. Rozdział kończy próba odpowiedzi na pytanie o to czy interwencje wojskowe w życie społeczno-polityczne w realiach zimnowojennych należało uznać za zjawisko rutynowe czy też patologiczne.
Rozdział trzeci stanowi refleksję nad międzynarodowymi uwarunkowaniami instytucjonalnego zaangażowania sił zbrojnych Argentyny, Brazylii i Chile w życie społeczno-polityczne. Przenosimy się do realiów zimnowojennych, w których zasadniczą rolę odgrywała, promowana przez Stany Zjednoczone, doktryna bezpieczeństwa narodowego. Dowiadujemy się w jaki sposób Waszyngton starał się oddziaływać na siły zbrojne państw latynoamerykańskich w zakresie ich wyszkolenia, uzbrojenia, a nade wszystko przygotowania ideologicznego do walki z komunizmem.
Rozdział czwarty koncentruje się na wydarzeniach z lat 30. i 40. XX w. w celu wprowadzenia czytelnika do dalszej analizy roli sił zbrojnych w życiu społeczno-politycznym Argentyny, Brazylii i Chile. W tym okresie doszło bowiem do wielu zdarzeń, które zdeterminowały późniejszą aktywność społeczno-polityczną sił zbrojnych tych państw.
Rozdział piąty stanowi opis roli wojskowych w brazylijskim życiu społeczno-politycznym w latach 1945-1985. W tym przedziale czasowym wojsko najpierw występowało jako poder moderador, później przejęło bezpośrednią odpowiedzialność za losy kraju, po czym po ponad 20 latach dyktatury wojskowo-cywilnej przekazało władzę demokratycznym rządom cywilnym.
Rozdział szósty dotyczy uczestnictwa sił zbrojnych w życiu społeczno-politycznym Argentyny w latach 1945-1983. W tym czasie systematycznie wzrastało upolitycznienie sił zbrojnych, którego kulminację stanowiła dyktatura wojskowa w latach 1976-1983.
W rozdziale siódmym przedstawiono udział sił zbrojnych w życiu społeczno-politycznym Chile w latach 1945-1989. Opracowania dotyczące tego państwa koncentrują się zwykle na okresie rządów prezydenta Salvadora Allende Gossensa i wojskowym zamachu stanu z 11 września 1973 r. Bardzo istotne są jednak, pomijane zazwyczaj w wielu opracowaniach, wydarzenia z lat 50. i 60. XX w., a także proces koncentracji władzy w rękach gen. Augusto Pinocheta Ugarte, który miał miejsce w latach 70. i działalność opozycji demokratycznej w latach 80.
W rozdziale ósmym poruszono kwestie związane z ustanowieniem i utrzymaniem przez władze cywilne kontroli nad siłami zbrojnymi. To bardzo złożony problem, którego rozwiązaniem zajmowało się dotąd wielu teoretyków i praktyków relacji cywilno-wojskowych. Najpierw ukazana została istota cywilnej kontroli nad siłami zbrojnymi, następnie odwołano się do jej klasycznych modeli. Po części teoretycznej omówiono konkretne wyzwania cywilnego zwierzchnictwa nad siłami zbrojnymi w Argentynie, Brazylii i Chile.
Rozdział dziewiąty traktuje o wpływie Stanów Zjednoczonych na wojska latynoamerykańskie w ramach międzyamerykańskiego systemu bezpieczeństwa w trakcie „zimnej wojny” i po jej zakończeniu. Dotyczy także problematyki zdefiniowania nowej misji sił zbrojnych wobec przemian geopolitycznych i procesów globalizacji, a co za tym idzie konieczności stawienia czoła nowym wyzwaniom i zagrożeniom dla bezpieczeństwa.
W ostatnim rozdziale skoncentrowano się na przemianach demokratycznych w Argentynie, Brazylii i Chile. W tym kontekście ukazano proces osłabiania roli i pozycji sił zbrojnych w życiu społeczno-politycznym przy jednoczesnym wzmacnianiu cywilnej, demokratycznej kontroli nad tą instytucją, co stanowi kontynuację rozważań z rozdziału ósmego.

The paper presents and discusses main tenets of book authored Zenonas Norkus, "On Baltic Slovenia and Adriatic Lithuania. A Qualitative Comparative Analysis of
Patterns in Post-Communist Transformation" [Apostrofa/CEU Press,
Wilno/Budapeszt 2012, ss. 375, ISBN 978-615-5053-50-4].
The Author of the paper focuses of comparative
methodology applied in the reviewed book and obtained effects: identification
of factors influencing transformation in Baltic states after 1989.

Family is a focus point of a lot of public debates, dissertations and journalism. Over recent decades great changes have been observed in this field. The transformation concerns
new family models as well as parenting styles. Catastrophic visions presenting family decline and the triumph of the individual are noticed. Hence, what is the truth about modern
family? How many judgements on it are based on actual tendencies and how many are
determined by stereotypes?

Celem eseju jest omówienie pracy Piotra Kulasa pt. "Inteligenckość zaprzeczona. Etos i tożsamość młodych inteligenckich elit" w kontekście dorobku polskich badań nad samowiedzą inteligencji oraz analiz przemian znaczenia, statusu i publicznej roli tej kategorii społecznej. Na podstawie wywiadów z kilkudziesięciorgiem młodych przedstawicieli elit symbolicznych Kulas rekonstruuje między innymi ich stosunek do inteligenckiej samoidentyfikacji, opinie o społecznej roli inteligencji i podejście do innych klas społecznych. Oś badań stanowi kwestia długiego trwania inteligenckiego etosu w warunkach potransformacyjnych. Autorka niniejszego eseju stawia pytanie o to, na ile Kulas esencjalizuje i psychologizuje kategorię etosu inteligenckiego, a na ile rekonstruuje jej reprezentacje w dyskursie młodych inteligentów.

Artykuł  ten  - w świetle założonej siatki pojęciowej nie-Marksowskiego materializmu historycznego - próbuje odpowiadzieć na następujące pytania:
- jaki jest sens społeczny dokonanej w 2015 zmiany politycznej w Polsce?
- czy wybory prezydenckie i parlamentarne oznaczają zmianę wyłącznie w  polu politycznym, czy też mogą doprowadzić do zmiany "antysystemowej" prowadzącej do redystrybucji wpływów intelektualnych i gospodarczych?
- jak w ogóle konceptualizować "system"? 
- jakie racje i interesy kryją się za sporem o skład  Trybunału Konstytucyjnego?
-  próba prognozy czyli jak rozwijać się będzię sytuacja polityczna w Polsce?

Trwające od listopada 2013 r. protesty na Majdanie doprowadziły do usunięcia dotychczasowej władzy i powołania nowego rządu. Sprowokowały również bezprecedensową reakcję Rosji. Warto zadać pytanie, czy obecne protesty na Ukrainie doprowadzą do rozmontowania oligarchicznego systemu, czy też odwrotnie – zakończą się jedynie kosmetycznymi zmianami?