Halkla İlişkiler ve Tanıtım

“Kriz” kavramı; ani ve beklenmedik bir şekilde ortaya çıkan, toplumların gündelik işleyişini sekteye uğratan; salgın, saldırı, savaş, terör, doğal afet, kaza, ekonomik buhran gibi önemli kitlesel olay ve olguları ifade etmektedir. Bu durumların yaşandığı dönemler habercilik faaliyetleri bağlamında değerlendirildiğinde ise kriz temasının işlendiği her türden haber, kriz haberciliğinin kapsamında yer almakta ve bireylerin bilgilendirilmesinde önemli rol oynamaktadır. Araştırmanın sorunsalını ve kapsamını oluşturan Aralık 2019’da ilk kez Çin’in Wuhan kentinde görülerek dünyada bir krize dönüşen Koronavirüs (COVID-19), kriz haberciliğinin günümüze en yakın örneklerindendir. Bu bağlamda içerisinde bulunulan kaos ortamında internet gazeteciliğinde, kriz yayıncılığı ve kriz haberciliği toplumlar ile bağlantılı gerilim hattında şekillenmektedir. Bu çalışmada, Koronavirüs krizine yönelik haberlerin Türkiye’deki internet haber sitelerinde nasıl sunulduğunu kriz iletişimi ve kriz haberciliği bağlamında değerlendirilerek, aralarındaki ortak ve farklı noktaları tespit etmek amaçlanmıştır. Araştırma kapsamında, Alexa (Top Sites in Turkey) sitesinden elde edilen verilerine göre en çok ziyaretçiye sahip ensonhaber.com, hurriyet.com.tr ve milliyet.com.tr internet haber siteleri örneklem olarak seçilmiştir. Araştırmanın tarih aralığı Koronavirüs salgınında üçüncü dalga endişesinin gündeme geldiği 1-15 Ocak 2021 olarak belirlenmiştir. Bu süreç içerisinde, internet haber sitelerinde yer alan Koronavirüs ile ilgili haberlere MAXQDA 2020 programı aracılığıyla içerik analizi uygulanmıştır. Elde edilen veriler belirli kategoriler dâhilinde tematik analiz yöntemiyle değerlendirilmiştir. Araştırma sonucunda, Koronavirüs haberlerinin sırasıyla en fazla “sayısal veriler”, “ekonomi” ve “tedbir” konularında olduğu görülürken, en az ise “bulaştırma” konusunda olduğu görülmektedir. Haberlerin kaynağının en fazla Anadolu Ajansı olduğu tespit edilirken, dış haberlere verilen önemin de dikkat çekici olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Koronavirüs (COVID-19), medya, kriz haberciliği, sağlık haberciliği, internet gazeteciliği.

“Yılan, Adem ve Havva’yı; şeytan, Habil’i öldürmesi için Kabil’i; Mefistofeles Faust’u; tilki kargayı kandırır. İnsanlar birbirini; bazen de kişi kendi kendini kandırır.” Bu sözler, kitaptaki bir bölümün giriş cümleleri. Mesajı açık: manipülasyon yeni değil. İnsan, kandırmak ve kandırılmak için ant içmişçesine, hayret verici şekilde tutarlı bir tavır sergiliyor! İnsanlığın ortak tecrübesi olan bu durumu yazgıya bağlamak önemli bir konuyu gözden kaçırmak olurdu. Zira mantığa ve psikolojiye göre akıl çelinebilir; duygular yönlendirilebilir. İnsan zihni o kadar da kusursuz değil gibi. Retorik ve ikna çalışmaları başta olmak üzere iletişimle alakalı araştırmalar manipülasyonun “inceliklerine” dair bilgi sağlar. Medya ve iletişim profesyonelleri ise bu bilgiye vakıftır.
Çarpıtılmış Gerçekliğin İnşası adlı eserin bu ilk cildi, medya ve iletişim pratiklerindeki manipülasyona odaklanıyor. Kitap sadece “iletişim” çevresine değil, yukarıda aktarılan bağlama uygun olarak genel okuyucu kitlesine de hitap ediyor. İçinde bulunduğumuz yüzyılla birlikte iyiden iyiye medya ağlarıyla kuşatılan okuyucu kitlesine…

Kurumlar, varlıklarını sürdürebilmek için hedef kitleleriyle iki yönlü iletişime dayalı sağlıklı ilişkiler geliştirmek durumundadır. Bu nedenle, hangi alanda faaliyet gösterirse göstersin tüm kurumsal yapılar için kurumsal sosyal sorumluluk hayati bir öneme sahiptir. Kurumların bu anlamda hedef kitlelerinin beklentilerine cevap verebilmek adına birtakım yükümlülükleri yerine getirmesi, farklı boyutlarda kendini ispat etmesi gerekmektedir. Kendi içerisinde hiyerarşik bir dizgeye sahip olan kurumsal sosyal sorumluluk, ilk olarak ekonomik boyutta karşımıza çıkarken, bunu yasal boyut takip etmekte, daha sonra etik boyut gündeme gelmekte ve nihayetinde de sosyal (hayırsever) boyut dizgeyi tamamlamaktadır. İdeal olan bu sıralama ve beraberinde getirdiği yükümlülükler bütün kurumsal yapılar tarafından eksiksiz şekilde layıkıyla hayata geçirilmemektedir. Her bir boyutun beraberinde getirdiği zahmet ve külfet, kurumlar için kimi zaman katlanılması zor bir maliyet halini alabilmekte, gerekliliklerinin yerine getirilmesi çok da elzem görülmemektedir. Bu bakış açısının sebep olduğu ihmalkar tutum, farklı yönlerden eksiklikler ve çelişkiler içeren kurumsal sosyal sorumluluk anlayışını ve kurumsal uygulamaları gündeme getirmekte, ağırlıklı olarak kurumsal sosyal sorumluluğun son boyutu olan sosyal (hayırsever) boyut üzerine odaklanılması sonucunu doğurmaktadır. Kurumlar bu sayede hem kurumsal sosyal sorumluluğun diğer boyutlarına ilişkin eksikliklerini kapatmak, hem de toplumsal bir farkındalık oluşturarak istedikleri yönde bir kurumsal algı geliştirmek istemektedir. Bu da kendi gündelik yaşam kaygılarına odaklanmış, bu nedenle de her zaman kurumları tüm yönleriyle değerlendirebilme imkanına sahip olmayan hedef kitlelerde bir halo etkisi meydana getirebilmektedir. Bu anlamda çalışma kurumsal sosyal sorumluluğun hedef kitleler nezdinde halo etkisi oluşturucu bir yönünün de olduğu öngörüsünde hareketle, kurumsal sosyal sorumluluğu bir genelleme hatası olan halo etkisi bağlamında değerlendirme amacı taşımaktadır. Bu kapsamda, kurumsal sosyal sorumluluğa ve halo etkisine ilişkin genel bir çerçeve ortaya koymakla birlikte, kurumsal sosyal sorumluluğun hangi yönlerden, nasıl bir halo etkisi oluşturduğu üzerinde çok yönlü değerlendirmelerde bulunmakta ve örnek durum çalışmalarıyla, yapılan değerlendirmelerin gerçek hayata yansımalarını gözler önüne sermektedir.

Bu çalışmanın amacı, halkla ilişkiler bölümünde öğrenim gören lisans öğrencilerinin yazma öz yeterliklerini belirlemektir.
Çalışmanın amacını gerçekleştirmek için, Güneydoğu Anadolu Bölgesinde bulunan bir üniversitenin iletişim fakültesinde 2017 yılı güz döneminde halkla ilişkiler metin yazarlığı dersi alan 67 lisans öğrencisinden yapılandırılmış soru formu ile veri toplanmıştır. Halkla ilişkiler öğrencilerinin yazma öz yeterlik düzeylerini belirlemek için ortalama puanlar; cinsiyete göre farklılıkları tespit etmek için ise bağımsız örneklem t-testi kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlar, halkla ilişkiler öğrencilerinin yazma öz yeterliklerine ilişkin algı düzeylerinin ortalama değerin üzerinde olduğunu göstermiştir. Öğrencilerin dil bilgisi kullanım becerisine oranla kompozisyon becerisi algılarının daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Diğer bir sonuç, cinsiyete göre kompozisyon becerisinde bir farklılaşma görülmezken dil bilgisi kullanım becerisinde kadınlar erkeklere oranla kendilerini daha yeterli görmektedir
şeklinde ortaya çıkmıştır.

Dilencilik, insanlığın var olmasıyla birlikte ortaya çıkmış ve toplumlarda zaman-mekan mefhumu gözetmeksizin sosyal ve ekonomik kültürü etkilemiştir. Bu bağlamda geçmişten günümüze varlılığını sürdürerek benzer davranış kalıpları ve sosyal pratikler ile her toplumda kültürel bakış açısına göre farklılaşabilen sosyal bir olgu olmuştur. Bu işi belirli bir meslek haline getiren, toplumda yaşamını sürdürebilmek için ekonomik imkanları olmadığı veya olduğu halde toplumdaki diğer bireylere kendisini muhtaç sahibi gibi göstererek ekonomik durumu iyi olankimselerden yazı, söz veya çeşitli vücut hareketleriyle para veya eşya isteyen birey/ler ise dilenci olarak tanımlanabilir. Dilenciler, toplum içerisinde kendilerini görünür kılabilmek için bireylerin ve taşıtların yoğun olduğu mekanları tercih etmektedir. Bu mekanları tercih etmelerinin nedeni olarak, daha fazla insana ulaşabilmenin yanı sıra hedefledikleri kazancı elde edebilmek gösterilebilir. Bu bağlamda dilenciler genellikle camiler, mezarlıklar, alt ve üst geçitler, otogar, istasyon, tren garı vb. gibi mekanlarda karşımıza çıkabilmektedir. Yeni iletişim teknolojilerinin gelişmesi ile birlikte gündelik hayatımızın parçası haline gelen sosyal medya, dilenciliğin en sık görüldüğü bir dijital ortam haline gelerek, dilencilik eylemine yeni açılımlar ve pratikler sağlamıştır. Bu noktada, geleneksel iletişim ortamlarından farklı olarak sosyal medya ortamlarındaki iletişim biçimi farklı uzamlarda gerçekleştirildiğinden dolayı gelir eşitliğini gözler önüne sermiş ve sosyal medya dilenciliğinin ortaya çıkmasındaki nedenlerden birisi olmuştur. Geleneksel dilencilikte, eylemi gerçekleştiren ve dilenciliğe maruz kalan birey/ler gerçek gündelik hayatta aynı fiziksel ortamı paylaşırlarken, sosyal medya ortamları üzerinde ise anlık ve etkileşimli olarak farklı eylem pratikleri ile kendilerini görünür kılmaları araştırmanın sorunsalını oluşturmaktadır. Bu kapsamda yoksulluk algısı çerçevesinde geleneksel dilenci ve dilencilik, dilencilik tipleri, dilencilik kültürü, sosyal medya dilenciliği kavramsal olarak ele alınarak, sosyal medya ortamlarından birisi olan Tiktok uygulaması üzerinden dilencilik eylemlerinin tespiti amaçlanmıştır. Araştırmada sosyal medya ortamının incelenebilmesini mümkün kılan dijital etnografi yöntemi (netnografi) kullanılmıştır. Dijital etnografi yönteminin seçilmesinin nedeni, geleneksel dilencilik eylemlerinin, sosyal medya ortamındaki yansımasını gözlemleyerek bu pratikleri toplumsal bağlamları içerisinde değerlendirmektir. Dijital etnografi yönteminin uygulandığı araştırmanın örneklemini oluşturan Tiktok uygulaması üzerinden elde edilen verilerle platformda gerçekleştirilen gözlemler çerçevesinde saha notları anlamlı bir hale getirilerek betimsel analiz yöntemiyle yorumlanmıştır. Yapılan gözlemler sonucunda, sosyal medya ortamı olan Tiktok üzerinde dilencilik eylemi gerçekleştiren birey/ler ile maruz kalan birey/ler arasında online, anlık çift yönlü bir iletişim gerçekleştiği ve dilencilerin canlı yayın yaparak çeşitli hediyelerle para kazandığı görülmüştür. Canlı yayın açan birey/lerin, yaptıklarına karşı beğenilmek, yorum almak ve hediye talep etmek emeğinin karşılığı gibi görülse de, sözsel olarak ısrarla dile getirilmesi dilencilik eylemini sosyal medya ortamında görünür kılmıştır. Aynı zamanda, sosyal medya dilencilerinin canlı yayın sırasında, izleyicilerden hediye talep etmelerinin birtakım etik ihlallere de yol açtığı görülmüştür. Araştırma konusu çerçevesinde sosyal medya dilenciliği kavramının sık sık internette (haber siteleri, sosyal medya ortamları, sözlükler, bloglar) gündeme geldiği görülse de, sosyal bilimler alanında yapılan literatür taraması ışığında, yeni bir konu olduğu için kavrama ilişkin çok fazla çalışma bulunmamaktadır. Bu noktada, araştırma hem güncel bir soruna dikkat çekmesi hem de alanda yeni bir platform olan TikTok'un ele alınması açısından özgün değere sahiptir.
Anahtar Kelimeler: Dilencilik, Yeni Nesil Dilencilik, Sosyal Medya Dilenciliği, Sanal Dilencilik, İnternet Dilenciliği, Dijital Etnografi, Tiktok.

Üniversite öğrenci adayları, tercih etmek istediği üniversiteler hakkında birçok kaynaktan bilgi edinebilmektedir. Bunlardan biri üniversite öğrenci adaylarının yoğun olarak kullandığı sosyal medya hesaplarıdır. Bu çalışmanın amacı, üniversite tanıtım aracı olarak sosyal medya hesaplarının göz izleme yöntemiyle değerlendirilmesidir. Bu kapsamda üniversite öğrenci adaylarının Hacettepe Üniversitesi Facebook, Instagram ve Twitter hesaplarındaki gezinim süreçleri incelenmiştir. Öncelikli olarak çoğunluğu lise son sınıfa devam eden, ek olarak lise mezunu toplam 120 öğrenciyle ihtiyaç analizi gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın göz izleme uygulaması sürecinde çalışma grubunu 6 lise son sınıf öğrencisi oluşturmuştur. Göz izleme yöntemine ek olarak gezinim süreçlerini derinlemesine değerlendirebilmek için sesli düşünme, gözlem ve görüşme yöntemlerinden yararlanılmıştır. Çalışma sonucunda öğrencilerin yüzeysel veya derinlemesine gezinimlerinde kullanılan sosyal medya hesabına göre farklılıklar olmadığı görülmüştür. Ancak en çok dikkati çeken içerik türleri farklı sosyal medya hesaplarına göre değişkenlik göstermiştir. Tüm sosyal medya hesaplarında metinsel içeriğe daha çok odaklanılırken, bu türdeki içerikten en çok odaklanılanı üniversite başarı haberleri olmuştur. Görsel içerik içerisinde en çok dikkati çekenin uluslararası öğrenci etkinliklerine ilişkin paylaşımlar olduğu belirlenmiştir. Bu bulgular görüşme ve sesli düşünme bulgularıyla doğrulanmıştır. Üniversite öğrenci adayları Hacettepe Üniversitesi sosyal medya hesaplarındaki içeriğin üniversiteyi tercih etmeyi düşünen öğrenciler için güvenilir, ilgi çekici ve faydalı olduğunu düşünmekle beraber birtakım önerilerde bulunmuşlardır. Bu çalışma üniversite sosyal medya hesaplarının bir tanıtım aracı olarak üniversite öğrenci adaylarına sunabileceği potansiyeli göstermekte olup çalışmanın bu açıdan alanyazına ve uygulayıcılara katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Public relations; it can be defined as 'all activities carried out on a permanent or temporary basis by profit or nonprofit organizations to establish and maintain a mutual communication and beneficial relationship with their target audiences, for the formation of positive thoughts and loyalty about the institution through promotion, perception and persuasion'. With the development and increasing importance of communication tools, public relations, which has interactive communication at its center and has turned into a basic business function with the spread of social media, is also a marketing communication activity. Public relations activities, which are carried out in accordance with the integrated marketing communication strategy and in which effective results can be obtained in communication with customers/consumers, can be an indispensable function for establishments. In this study, it has aimed to examine the use of social media networks by enterprises for public relations purposes on the basis of marketing communication, comparative analysis and evaluations have made about the shares made by Renault and Fiat brands producing in
Turkey on Facebook and Twitter social media networks. As a result, it has determined that marketing communication and public relations activities should be carried out with an integrated understanding in order to achieve corporate goals and success.
Keywords: Marketing, Communication, Public Relations, Social Media, Automotive.
Jel Classification: M31, M37, M39

Türkiye’de halkla ilişkiler alanındaki bilgi birikiminin özellikle son yirmi yılda büyük bir gelişim kaydettiği ve halkla ilişkiler mesleğinin gerek özel sektör gerek kamu kuruluşları gerekse kar amacı gütmeyen kurum ve kuruluşlarda güçlü bir yönetim fonksiyonu olarak rüştünü ispat ettiği bilinmektedir. Stratejik bir iletişim yönetimi olarak tanımlanan halkla ilişkiler alanının/mesleğinin nitelikli eleman ihtiyacını karşılamak amacıyla yirminci yüzyılın ortalarından itibaren verilmeye başlanan halkla ilişkiler eğitimi, yüzyılın sonlarına doğru olgunlaşmış ve yirmi birinci yüzyılın ilk çeyreğinde büyük bir gelişim kaydetmiştir. Türkiye’de yoğunluklu olarak üniversitelerdeki İletişim fakülteleri bünyesinde verilen halkla ilişkiler eğitiminin niteliği de son yıllarda üzerinde sıklıkla durulan ve kritiği yapılan konular arasında yer almış ve almaya devam etmektedir. Buradan hareketle bu çalışmada öncelikli olarak Türkiye’de hem lisans hem de lisansüstü düzeyde verilen halkla ilişkiler eğitimi ile ilgili genel bir değerlendirme yapılmış, ardından halkla ilişkiler alanında 2008-2017 yılları arasında yazılan doktora tezlerinin niceliksel içerik analizine yer verilmiştir. Çalışmanın iki temel amacı vardır. Bunlardan ilki Türkiye’deki lisans ve lisansüstü düzeyde verilen halkla ilişkiler eğitiminin mevcut durumunu nicelik bakımından ortaya çıkarmak, ikincisi ise halkla ilişkiler alanında yazılan doktora tezlerinin tasnifini yaparak bu tezlerin alana katkısının hangi konularda ve ne düzeyde olduğunu tespit etmektir. Bu bağlamda geride kalan on yıllık süre içerisinde yazılan 240 doktora tezi nicel içerik analizi tekniğiyle incelenmiştir. Araştırma kapsamında incelenen tezlerde, konular, yıllara göre dağılım, tezlerin yazıldığı üniversiteler, enstitüler, ana bilim dalları ve bilim dalları, dil, cinsiyet gibi unsurlar ele alınmıştır. Araştırma sonucunda, Türkiye’de halkla ilişkiler alanında lisans ve lisansüstü eğitim veren üniversite sayısında son yıllarda ciddi bir artış yaşandığı saptanmıştır. Halkla ilişkiler alanında verilen lisans eğitiminin devlet ve vakıf üniversitelerinde eşit sayıda olduğu görülürken, lisansüstü eğitimde devlet üniversitelerinin ön plana çıktığı tespit edilmiştir. İncelenen doktora tezlerinin neredeyse tamamının devlet üniversitelerinde verilen halkla ilişkiler doktora eğitimi neticesinde yazıldığı saptanmıştır. Araştırma bulgularına göre incelenen doktora tezlerinin konu dağılımına bakıldığında ise en fazla halkla ilişkilerin uygulanmasına ilişkin konulara ağırlık verildiği sonucuna ulaşılmıştır.
Knowledge in the field of public relations has shown great development the last twenty years, in Turkey. Public relations, a powerful management function, proved rational in the profession, the private sector, public institutions and non-profit organizations. Public relations education began in the middle of the twentieth century, and this training has made a great progress towards the end of the century. Public relations education in Turkey is given density within the communication department. The quality of public relations education has been frequently discussed in recent years. In this study, a general evaluation was conducted both of undergraduate and undergraduate public relations education in Turkey. Then, in the field of public relations, quantitative content analysis of doctoral theses written between 2008-2017 was included. There are two main purposes of working. First, are quantitatively reveal the current state of public relations education in Turkey. The second is to classify the doctoral dissertations written in the field of public relations, and to determine the extent to which these dissertations contribute to the field. In this context, 240 doctoral dissertations written over the remaining ten years have been examined by quantitative content analysis technique. The research covered topics such as dissertations topics, distribution according to years, theses, universities, institutes, main branches of science and branches of science, language, gender. As a result, in recent years in the public relations field in undergraduate and graduate education it has been determined that Turkey experienced a significant increase. While the number of undergraduate studies in the field of public relations was found to be equal among the state and foundation universities, it was determined that the state universities were in the foreground in the graduate education. Almost all of the doctoral dissertations examined were found to be related to the public at state universities in terms of doctoral studies. When the subject distribution of the doctoral dissertations analyzed according to the research findings is examined, it is reached that the emphasis is given to the subjects related to the application of public relations.