Nüfus Coğrafyası

Özet
Adıgey Cumhuriyeti, Kuzey Kafkasya'da yer alan Rusya Federasyonu'na bağlı bir cumhuriyettir. Rusya Federasyonu'nun Güney Federal Bölgesine dâhil olup Başkenti Maykop'tur. Cumhuriyet'e adını veren Adıge (Çerkes) halkı bugün Dünya'nın çeşitli bölgelerinde yaşamaktadır. Bu durumun sebebi 19. yy' da yaşanan Rus-Çerkes savaşı ve ardından yaşanan sürgündür. Bahsi geçen vahim olaylar neticesinde tarihsel arka planda bölgenin demografik özellikleri çok büyük oranda etkilenmiştir. Bu tarihten sonra farklı etnik gruplar bölgeye hızla yerleştirilmeye başlanmıştır. Adıgey'de nüfus, 1990'lara kadar nispeten hızlı bir şekilde artış gösterirken; SSCB'nin dağılmasından itibaren Rusya Federasyonu genelinde olduğu gibi nüfus artış hızı aniden yavaşlamıştır. 2017 yılı itibariyle Adıgey Cumhuriyeti'nin nüfus yapısı, sıradan bir Doğu Avrupa ülkesine benzer bir konuma ulaşmış, nüfus artış hızı yavaşlamış hatta durma noktasına gelmiştir. Türkiye'de Kafkasya ve özellikle Adıge kökenli vatandaşlarımızın olduğu bilinen bir gerçektir. Bugüne kadar yapılan akademik çalışmalar genel olarak Kuzey Kafkasya veya Çerkes tarihi üzerinde yoğunlaşmakta olduğundan demografik-nüfus, nüfus yoğunluğu, kentleşme, ortalama ömür, ortanca yaş, suç oranları, işsizlik verileri-bilgiler gereken ilgiyi görememiştir. Ancak bu vatandaşlarımızın sürgün edildikleri anavatanlarındaki demografik durumlarının geçmişte ve günümüzde nasıl bir yapıda olduğu tam olarak bilinmemektedir. Bundan dolayı çalışmamızda Adıgey'in nüfus özelliklerini ele alıp inceledik. Kullanılan tüm haritalar tarafımızca CBS ve Uzaktan Algılama yazılımları vasıtasıyla bilgisayar ortamında hazırlanmıştır. Harita yapımında QGİS yazılımı kullanılmıştır.

Abstract
The Republic of Adygea is a federal subject of Russia, located in the North Caucasus. It belongs to the Southern Federal District of the Russian Federation, and Maykop is its capital city. The Adygeans (Circassians), who gave their name to the Republic today, live in various regions of the world. The reason of this is the Russo-Circassian war in the 19th century, this is concluded with exile. Within historical background, the demographic characteristics of the region were influenced very much as a result of mentioned catastrophic events. After this date, different ethnic groups were started to be deployed rapidly to the region. While the population of Adygea increased relatively rapidly until the 1990s, the rate of population growth has suddenly slowed down since the disintegration of the USSR, as is the case throughout the Russian Federation. As of 2017, the population structure of the Adyghe Republic has reached a position similar to that of an ordinary Eastern European country, and the rate of population growth slowed down and even came to a halt. It is a known fact that many Turkish citizens in Turkey have Caucasus and especially Adygea origins. Since the academic studies to date are concerned mainly with the North Caucasus and Circassian history, demographic information such as population, population density, urbanization, average life expectancy, median age, crime rates, unemployment data, did not attract the expected attention. However, it is not known exactly how the demographic situations in the motherland where these citizens were exiled structured in the past and today. Therefore, we have addressed and studied Adyghe's population characteristics. All the maps that are used here were prepared in computer environment using GIS and Remote Sensing software. QGIS software was used in mapping.

Bolu, medeniyet tarihi çok eski bir il olmakla beraber özellikle 1999’da peş peşe yaşanan 2 büyük deprem sonrasında günümüzdeki şeklini kazanmış, kısa denilebilecek bir sürede neredeyse tüm Beşeri ve İktisadi Coğrafya şartları değişmiş bir ilimizdir. Bununla birlikte Merkez ilçedeki üniversitenin özelde ilçe, genelde ise il nüfusunda önemli bir paya sahip oluşu ile demografik hareketliliğe neden olduğu da özellikle belirtilmesi gereken bir husustur. Genel olarak Bolu’da yaşanan bu değişim ve de dönüşüm Türkiye’de çok az ilde gerçekleşmiştir. Geçmişe kıyasla nüfusu oldukça azalmış olan Bolu’nun, bir kısım ilçelerinde ise nüfus çok daha hızlı bir şekilde azalma göstermiştir. Nüfustaki küçülme özellikle Dörtdivan, Seben ve Kıbrısçık’ta kendini daha da fazla belli etmektedir. Bu çalışmada da Cumhuriyet tarihi boyunca Bolu il geneli ve ilçeler özelinde nüfusun değişimi, 1999’dan sonra Düzce’nin ayrılması ile ortaya çıkan yeni idari taksimata göre Bolu nüfusu ve nüfusun yapısal özellikleri Nüfus Coğrafyası odağında ele alınmıştır. Bu kapsamda il ve ilçeler ölçeğinde nüfus miktarları ve değişimi ve artış hızları, kır – şehir nüfusları, nüfus yoğunlukları, nüfusun yapısal özellikleri (Cinsiyet, yaş yapısı, okur yazarlık durumu), nüfusun il genelindeki dağılımı ve nüfus hareketliliği incelenmiştir. Ayrıca il genelinde nüfusun yapısı, dağılımı ve de hareketliliği noktasında da etkili olan faktörler irdelenerek yapılması gerekenler noktasında çıkarımlarda bulunulmuştur.

Kozan; konumu, topografik, hidrografik ve klimatik özellikleriyle Bereketli Hilal’in (Fertile Crescent) bir parçası olmuş ve buna bağlı olarak da medeniyet tarihi binlerce yılı aşan önemli bir yerleşim birimi olmuştur. Tarihin pek çok döneminde siyasi, dini, askeri ve iktisadi önemini korumayı başarmış olan Kozan’ın sadece Türkiye açısından değil dünya medeniyet tarihi açısından da çok özel bir merkez olduğunun altı çizilmelidir. Cumhuriyet Devri’ne kadar “Sis” adıyla bilinen Kozan, günümüzde büyük ölçüde bitkisel üretim içerisinde turunçgiller başta olmak üzere bahçecilik, hayvancılık ve ormancılık ile geçimini sağlayan, küçük ve orta ölçekli sınırlı bir sanayisi bulunan bir ilçedir. Nüfus özellikleri bakımından incelediğimiz Kozan’da 1927 – 1985 ile 1990 – 2019 yılları arasında değerlendirebileceğimiz 2 dönem söz konusudur. İlçede 1927’den sonra nüfus 1985’e değin düzenli ve hızlı bir şekilde artıyorken, sonrasında (İmamoğlu’nun ayrılmasını takiben) ilçe nüfusu çok daha yavaş bir hızla artış göstermeye başlamıştır. Yapısal özellikleri açısından ise nüfusun cinsiyet, medeni durum, istihdam, eğitim seviyesi, hareketlilik durumu gibi hususlarının da ele alındığı bu çalışmada Kozan’ın tüm göstergeleriyle nüfus analizi yapılmıştır.