Beyoğlu

Özet
Kent değişen, dönüşen, eklemlenen, zaman zaman içine kapanan zamansız hızla açılan ve tüm bunlar olurken bir önceki zaten artiküle edilmiş hali ile yeniden çatışan, ayrışan somut olmaktan çok soyut alana girmiş yaşayan bir varlıktır. Tıpkı Hegel’in sanatı ele aldığı Estetik adlı kitabında tarif ettiği gibi, kent de kendini yapılarında, yaşayan toplumda, doğasında var ederken tamamlandığını ve o seviyede mükemmele ulaştığını hissettiği an bir sonraki seviyeye geçmek ister. Tüm bağlı olduğu, kendini gösterebildiği ve ifade edebildiği somut verileri yani yapıları, insanları ve doğayı her seviye atlayışında terk eder ve kent, kendi özüne döner. Böylece sonunda amaçladığı soyut alana geçiş yapabilmek için her seviyeyi artiküle ederek tüketir ve hatta tüketerek artiküle eder.
19. ve 20. yüzyıl bu dönüşümün sert bir şekilde kendini gösterdiği bir çağdır. Pasajlar ve geçitler özellikle 19.yüzyılın ikinci yarısından sonra hem mimari hem de ticari anlamda Pera’nın vazgeçilmez elemanları olmuşlardır. Pera’nın önemli bir bölümünü oluşturan ve kimliğini ortaya çıkaran yapılar özellikle ana arter olan Grand Rue de Pera’nın üzerinde ve yakın çevresinde sıralanmış olan pasajlar ve buralarda satılan mallardır. Yapılan küçüklü büyüklü pasajlar bölgeyi kadınlar ve gençler için bir cazibe merkezi haline getirmiştir. Bildiriye konu olan yapı, bu dönüşümün İstanbul’da en net gözlemlendiği yerlerden biri olan İstiklal Caddesinde yer almaktadır. Passage Oriental; İstiklal Caddesi, No.172’de (eski no.362) bulunmaktadır ve 1840 yılında inşa edilmiştir. İstiklal Caddesi ile Asmalı Mescit Sokağı’nı birbirine bağlamakta olup, Beyoğlu’nun Panaia Pasajı’ndan sonraki en eski pasajıdır. Kapısı üzerinde Şark Aynalı Çarşı ve Fransızca ‘Passage Oriental’ isimleri okunmaktadır. Markiz Pastanesi bu Pasajda yer alan dükkânlardan biridir. Bütünün parçalarından bir tanesidir. Başta bütünü tamamlar fakat sonraları bütünü tanımlayan merkez konumuna gelir. Bir dönem için ‘landmark’, ‘uğrak mekân’, ‘buluşma noktası’ ve kent belleğinde yer alan önemli somut bir mekândır.
Palimsest kelimesinden yola çıkarak, farklı zamanlarda farklı konularda yazılan metinlerden kalan izlerin birbirine karışma durumu, kent için de söz konusudur. Beyoğlu bölgesi çeşitli kullanıcılar tarafından çeşitli eklemlemeler ve etkileşimlerle aynı sözü edilen parşömen gibi üzerine defalarca yazıma maruz kalmış bir bölgedir. Beyoğlu’nda gerçekleşen sosyal değişimlerle gelen mekânsal değişimlerin, eklemlenerek, eksiltilerek ya da işlevi değiştirilerek yeni ve farklı bir kimliğe bürünmesinin, bir anlamda artikülasyonun tam olarak ne zaman başladığının belirlenmesi güç. Ancak metinde artiküle edilme durumu 1865 yılında Galata surlarının yıkılması sonrasındaki önemli kırılma noktalarına değinilerek anlatılmaktadır. Bu kararların bazılarının sonucu olarak bölgede fiziksel ve sosyal kopmalar olmuştur. Bu kopuşlar, ilk paragrafta sözü edilen kentin (bu metin için Beyoğlu bölgesi olarak düşünülebilir) kendini tüketerek artiküle etme durumunu yaratmış, kent parçasının kendisi bağımsız bir organ gibi kendi kurallarını kendi gerçeklerini yaşar hale gelmiştir. Beyoğlu için söylenecek en doğru cümle belki de bölgenin sürekli yeniden kodlanmaya açık yapısının hiç değişmeden günümüze kadar gelmiş olması durumudur. Bu nedenledir ki toplumsal bir etki-tepki, değişim, dönüşüm, müdahale olduğunda ilk hareketler yüzyıldan beri Beyoğlu bölgesinden görülmektedir. Beyoğlu’nun bir mekânı olarak St. Petersbourg/Lebon/Markiz Pastanesi ise İstanbul’un ve İstanbullunun belleğinde uzun süre yer edinmiştir. Genel anlamıyla kentsel mekânlar, kentlilerin bir araya geldikleri ve bu birlikteliklerin neticesinde ortak bir üretim oluşturdukları, mekâna ait belleğin izlerinin yaşatıldığı yerlerdir. Fiziki görünümünün ötesinde imgeler oluşturur ve bu imgelerde geçmişinin izlerini de beraberinde taşırlar. Kentsel mekânın, kullanıcıların kullanımından çekilmesi, mekânın kullanıcısından koparılması ve mekâna ait imge üretiminin kesintiye uğratılarak zihindeki anlamının değiştirilmesi, kullanıcının, kentle kurduğu bağın zamanla silikleşmesine neden olur. Markiz Pastanesi günümüze kadar dört defa el ve işlev değiştirmiştir. 2016 yılından beri kapalı olan mekân için, İstanbullunun ve kentin belleğindeki yeri silikleşmekle yüzyüzedir. Mekânın kullanıcılarının sürekliliğini sağlayanın yalnızca mekânın yapısal olarak kendisi değil, mekân üzerinden oluşan anlam ve sosyal ilişkilerin sürekliliğidir. Bu anlamda işlev sürekliliği üzerindeki korumacı anlayışın da, yapısal olarak mekânın varlığını devam ettirmeye gösterilen hassasiyet kadar önemli olması gerekmektedir.
Bildirinin ilk bölümünde ve ikinci bölümlerinde bildirinin başlığında yer alan Markiz; Markiz’in izlerinden döneminin Beyoğlu sokaklarına, mekânsal gelişimine ve dönüşümüne bakarak kentsel müdahale biçimleri, kentte hayat bulan tüm eklemlenme süreçleri, güncel kent politikaları ile ilişkisi incelenecektir. Markiz’in Beyoğlu içerisindeki yeri, edebiyatçıların ve dönemin sanatçılarının bakış açısıyla tarif edilmeye çalışılacak. Aynı zamanda birbirinden farklı sosyal statülerden ve meslek dallarından müdavimleri Markiz ve benzeri kafelerde buluşturmaya iten nedenler tartışılacaktır. Üçüncü bölümünde ise Beyoğlu’nun Artikülasyonunun başlangıcı ve devam eden süreç içerisindeki sosyal ve fiziksel yönelimleri, alınan yerel yönetim kararları neticesinde bölgede meydana gelen kopmaların etkileri ve son olarak da bölgedeki tüm bu artikülasyonların toplumsal boyutlarının tartışılması hedeflenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Pera, Beyoğlu, 19.yüzyıl, artikülasyon, pasaj, dönüşüm

Cumhuriyet’in ilk yıllarında, 1927’de, İstanbul
vilayeti 7 kazadan ibaretti. Bunlar; İstanbul (Merkez),1
Adalar, Bakırköy, Beyoğlu, Çatalca, Şile ve Üsküdar’dı.2
Bunlardan İstanbul (Merkez), Adalar, Bakırköy, Beyoğlu
ve Üsküdar’ın kaza merkezi, İstanbul Belediyesi
sınırına dâhildi.

Planlama kenti çevreleyen tüm etmenleri esas alarak mevcut ve gelecekte oluşabilme ihtimali bulunan problemi çözmek adına kararlar geliştiren bir bilim dalıdır. Yasal dayanağını 3194 sayılı İmar Kanunu oluşturmaktadır. 1956’da kabul edilmiş 6785 sayılı İmar Kanunu’nda yetki merkezde yani yalnız bakanlıktayken, 3194 sayılı İmar Kanunu ile beraber yetki merkez ve yerel yönetimler arası paylaştırılmıştır. Planlama süreci bütünsel bir süreçtir. Bunun devamında mevzuatta tanımlı özel kanunların var olmasıyla mevcut bütünsellik bozulmaktadır. Özel kanunların farklı kurumları yetkili kılmasıyla, yetki daha da çeşitlenmektedir. Bir alanın birden fazla kanun kapsamına alınması, bu alanda yetkili kurumların da çeşitlenmesi demektir ve sonucunda yetki karmaşaları oluşmaktadır. Planlama hiyerarşisine de aykırı olan bu durum, zaman zaman alanların bütünden uzak, parçacıl şekilde ele alınmasına sebep olmaktadır. Bu kapsamda incelenmiş olan Beyoğlu bölgesi, yetki karmaşasının yoğunluklu yaşandığı alanlardan biridir. Beyoğlu Kentsel Sit Alanı sınırlarına dahil olduğu halde planlama sınırı dışına çıkarılan Salıpazarı-Tophane Turizm Merkezi, bölgedeki yenileme alanları olan Perşembe Pazarı, Tarlabaşı, Bedrettin Mahallesi, Galata Kulesi ve Çevresi, Cezayir Çıkmazı, Belediye Binası, Tophane ve Okmeydanı çalışmada yetki karmaşası kapsamında incelenmiştir. Sonuç kısmında ise bütünsellik ilkesinin ihlali ile yaşanan durumlar aktarılarak öneriler getirilmiş, Beyoğlu Kentsel Sit Alanı Koruma Amaçlı İmar Planları incelenerek eksikliklerden bahsedilmiş ve yetki karmaşasının örneklendirildiği Beyoğlu ilçesindeki alanların yaşadığı süreç değerlendirilerek bu süreçleri tartışılmıştır.

Nedim Saban'ın Anadolu Üniversitesi Sanatta Yeterlilik Programı için yaptığı bu çalışma Küçük Sahne'nin olası kapanma tehlikesine karşın  Türkiye Tiyatrosu'ndaki önemini vurgulayan bir araştırma  yazısı, söyleşiler ve bir kısa performansı içerir. Nedim Saban'ın yazıp yönettiği bu performansta Arzu Oruç, Cem Güler, Tunç Efe oynamıştır. Oyun Anadolu Üniversitesi Sanatta Yeterlilik Programı Oyunculuk Yöntemleri Dersi kapsamında Eskişehir'de bir performans olarak sunulmuş, ardından Küçük Sahne'de r video  kaydına alınmıştır.

Performans için hazırlanan  söyleşiler ve kısa videolar için: https://www.youtube.com/watch?v=QPyryLnap0w 

https://www.youtube.com/watch?v=hvzaShHeQOk&t=21s 

https://www.youtube.com/watch?v=3jSjgUxyiT0 

https://www.youtube.com/watch?v=30fXLSPwCF0&t=36s 

https://www.youtube.com/watch?v=WBOcsekKT7o 

https://www.youtube.com/watch?v=WBOcsekKT7o 

https://www.youtube.com/channel/UCHXqV-ERVYDKrTHKqLl4EFA


Kucuk Sahne, one of the oldest independent theatre stages located in Istanbul, Turkey is in the danger of closing its doors. Nedim Saban wrote and directed a short play about the history of this theatre. The performance also included some interviews with Turkish theatre people and a short paper about the importance of Kucuk Sahne in Turkish theatre history.

Günümüz kentlerinde kamusal mekânların kalitesini arttırmak ve yaşanabilir kentler yaratmak için sürdürülen çalışmalar her geçen gün önem kazanmakta ve birçok tartışmayı beraberinde getirmektedir. Gündelik kent yaşamının sahnesi konumunda olan kentsel kamusal mekânların dönüşümü ve sosyalleşmenin şekil değiştirmesi bu tartışmaların ilgi odağıdır. Bu çalışmada yapılan,  gündelik kent yaşamının sosyalleşme mekânlarından biri olarak her geçen gün popülerlik kazanan kaldırım kafelerinin sosyalleşmeye etkisi, iletişim, eğlence-dinlence, mekân kalitesi gibi kavramlar özerinden okumaya çalışmaktır. Elde edilen bulgular ışığında Beyoğlu’ndaki işgaliye ruhsatlarının iptali ya da kamuoyunda bilinen adıyla “Masa-Sandalye Operasyonları”nın bölgedeki sosyalleşme faaliyetlerine etkisinin incelemesi amaçlamaktadır.
Çalışmaya altlık oluşturulabilmesi için kamusal alan, kamusal mekân gibi kavramlar incelenmiş, kentsel açık alan etkinliklerinin mekân kalitesi ilişkisi sosyalleşmeye etkisi üzerinden değerlendirilmiştir. Yeme-içme, dinlenme-eğlenme gibi serbest zaman etkinliklerinin tarihi, sosyalleşme ve kent mekânındaki değişimlere yansıması bakımından incelenmiş, dünya ve Türkiye şehirlerindeki örnekler ile sunulmuştur. Ardından Türkiye ve dünyadan birer örnek ile kaldırım kafelerine yönelik kanuni düzenlemeler ve tasarım kriterleri aktarılmıştır.
Vaka analizi bölümünde, Beyoğlu’ndaki uygulamanın başlangıcından günümüze basın taraması ile süreç kronolojik olarak özetlenmiş, konunun muhataplarıyla görüşmeler yapılan görüşmeler sonucu edinilen bilgiler ışığında sürecin etkileri irdelenmiştir.

Former offices of the Russian Embassy in Beyoğlu, later known as Narmanlı Han, dates back to 1831. It is one of the oldest buildings of Beyoğlu today, which has survived many disasters such as 1870 fire. Having been used as the offices and residences of the Russian officers, who worked for the embassy for almost a hundred years, it witnessed the bohemian lifestyle of 1940’s-1960’s in Istanbul, which was cherished by many eminent artists and writers of the Turkish culture scene, such as A. Hamdi Tanpınar and Bedri Rahmi Eyuboglu. When the building’s ownership changed in 2014, it went under a thorough transformation process. The decisions proposed by the developers to reconstruct parts of the building and use the complex as a food court was approved by the regional committee for the protection of cultural properties and was implemented in spite of the heavy protests by local groups, such as Beyoğlu Defence and members of Chamber of Architects. The transformation of Narmanlı Han, which gave much hazard to the urban collective memory of the city by erasing the traces of the past narratives, should be regarded a case for the culture led urban regeneration that affects Istanbul’s historic areas since early 2000’s. This article aims to discuss  the close relationship between tourism and culture-led urban regeneration which often causes negative impacts on the built environment, as in the case of Narmanlı Han’s transformation.

Beyoğlu can be considered the main area in Istanbul where Italians have been living, administrating their business and developing their culture. The extraordinary intercultural milieu of this area let them become, at the beginning of the 20th century, among the most dynamic and enterprising community of that time. It is not a case if today, having a brief look around İstiklal Caddesi (Grande Rue de Pera) it is quite easy to find several buildings and relics related to the Italian heritage.
The aim of this paper is to investigate and resume the journalistic experience of the Italians of Beyoğlu by an analysis of their journals, published from the half of the 19th century until the first republican period. Starting by a brief report of the first Italian language journals published in Galata, like Il Semaforo di Costantinopoli, L’Indicatore Bisantino e La Turchia, this study will focus then on the experience of Il Messaggero degli Italiani and the francophone Beyoğlu Gazetesi, both owned and managed by Gilberto Primi, an Italian-Levantine author and journalist; another focus will be brought on the activity of La Rassegna Italiana-Organo degl’Interessi Italiani in Oriente, a commercial bulletin of the Italian Chamber of Commerce of Istanbul.
The originality of this work consists in using original archival documents, stored between Italy and Turkey, as well as the biggest collection of Il Messaggero degli Italiani, which has not, until now, ever been discovered and presented by any author.

Osmanlı kadın hareketinin önderlerinden Nezihe Muhiddin’in 1934 yılında yayımlanan ve nekrofil bir seri katilin İstanbul macerasını anlatan “İstanbul’da Bir Landru” adlı öyküsü, Küçükçekmece’den tüyler ürpertici bir gotik dekor yaratır. Eserde hem toplumsal cinsiyet eşitliği için savaşan yazarın karakterlerine yansıttığı ikilemler, hem de Batılı bir gözden bakarak kurguladığı gizemli Şark dünyası üzerinden gelişen bir “self-oryantalizm” görülür.

-------------

Şehrin İstanbul tarafı patriarkal huzurun egemenliğindeyken Galata tarafında fuhuş krallığını ilan etmiştir. Yazarın zihnindeki bu keskin ayrım göz önünde bulundurulduğunda öyküde tasvir edilen Beyoğlu eğlence ortamını, özenilen bir özgürlük dünyası değil bir uyarı olarak algılamak daha doğru olur. Bu, Romantik şairlerin Kayıp Cennet’te gördüğü Satan karakterine duyulan bilinçaltı hayranlıktan ziyade, Osmanlı sefiri 28 Mehmed Çelebi’nin Paris seyahati sırasında “Bu dünya kâfirlerin cennetidir” sözünü kullanmasına benzer.Yani bu, yabancı ve günahkâr olana içten içe duyulan bir hevese işaret etmez, aksine bizden olana bir ikazdır; Galata Batılılaşmanın yozlaşmış yüzüdür. O yüzdendir ki öyküde cazbant, dans, alkol ve uyuşturucu bahsi bolca geçer.

Fransız kökenli levanten mimar Alexandre Vallaury, 1880’lerin başında Sultan Abdülhamid Döneminde başlayan mimarlık ve ayrıca mimarlık hocalığı kariyerini, 1908’deki II. Meşrutiyet’in ilanına kadar aktif olarak sürdürmüş ve Osmanlı mimarlık tarihinin son dönemlerine damga vurmuş önemli aktörlerden biridir. Mimarın, özellikle dönemin başkenti İstanbul’un kent dokusunda bugün de varlığını sürdüren ve duyumsatan kırk kadar yapısından söz etmek mümkündür. Ancak bu estetik yapılardan bazıları, günümüze ulaşamamıştır. Bunlardan biri de mimarın bugün Taksim Meydanında The Marmara Oteli’nin yerinde bulunan ve otel inşaatı sırasında yıktırılan Osmanlı Bankası Genel Müdürlüğü lojmanına eklemiş olduğu Barok etkili, estetik bir cumbadır. Söz konusu bina hakkında yeteri kadar bilgi bulunmamakla birlikte, dört katlı binanın birinci katı ortasında yer alan cumbanın, Vallaury tarafından projelendirilerek yapıya sonradan eklendiği bilinmektedir. “Vallaury’nin Taksim Meydanına bir estetik dokunuşu” olarak adlandırılabilecek bu mimari öğenin, otel inşaatı gündeme geldiğinde, dönemin Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından “rölövesi alındıktan sonra
yıkılmasına” karar verilmiş ve söz konusu yapı bu nedenle günümüze ulaşamamıştır.

Türkiye 21. yüzyıla, geçen yüzyılın sorunlarını taşıyarak ve tartışarak girdi. Sorunların tartışılmaya başlanması küçümsenecek bir adım değildi ancak çok kısa zamanda bu tartışmaların yerini farklı gündemler aldı. Bu nedenle hâlâ geçen yüzyılın sorunlarını taşımaya devam ediyoruz. Bir türlü tamamlanmayan bir 20. yüzyıl... Bu sorunlar arasında ekonomik ve toplumsal gelişme sorunları olduğu kadar kadınlar, Ermeniler, Aleviler ve toplumsal yaşamda eşitsizliğe maruz kalan birçok kesime dair sorunlar olduğunu bilmeyen yok. Gittikçe yaralayıcı hale gelen ve herkesin bildiği bu sorunlardan biri de Kürt meselesi.

Due to the lack of social systems supporting the cultural productions of migrant societies in Turkey, the venues and opportunities to which migrant musicians have access for the maintenance of their musical practices are limited. Under the given circumstances, especially in the first years after their arrival, street musicianship emerged as a new musical practice for Syrian musicians in Istanbul,andBeyog ̆luDistrict,thecity’sculturalandpoliticalcenter,hasbecomethevenueforstreet musicians’performances.Despiteundergoingarapidneoliberaltransformation,Beyog ̆ludistrict, with Taksim Square and Istiklal Avenue, is a venue of interaction among locals, tourists, and various migrant groups from diverse social classes and identities. As such, it still possesses the potential to be the public sphere which can operate as the space of “a democratic ideal.” For migrant musicians, the street music practices, which fill the very heart of city with their voices and sounds, are means of claiming their existence in the city as potential actors of this public sphere. However, conducting the interaction with the other public space actors and the state officials through street music is not an easy task for Syrian musicians, and it requires the use of tactics from them. In this article, I summarize thegivencircumstancesofSyrianstreetmusicperformancesanddiscusstheBeyog ̆ludistrictinthe frame of being—or not being—a public space. I propose street music practice as political action, a “social non-movement”, as Asef Bayat calls it, and situate migrant musicians as political actors who are possible allies of other subaltern groups in Turkey.

Beyoğlu ve hinterlandı ekseninde yapılan herhangi bir çalışma semtin son yıllarda maruz kaldığı " kentsel dönüşüm " hadisesinden ayrı düşünülemeyeceğinden, Beyoğlu sanat teşhir mekanları incelemesini de bu bağlamın dışında yapmak pek mümkün görünmüyor. Beyoğlu'nun değişimini sanat teşhir mekanları bağlamında incelemek için öncelikle Beyoğlu ve çevresinde yer alan bu türden mekanların tarihsel betimlemesini yapmak ve bu bağlamda galeri ve müzelerde yaşanan dönüşümü incelemek daha doğru olacaktır. Beyoğlu'nun geçirdiği dönüşüm organik olmaktan uzak; bir ameliyat, bir müdahale gibi semte zorlanmış bir değişimdir. Bu değişim elbette piyasa ilişkileriyle göbekten bağlı, semte adeta eklemlenmeye çalışılan " dönüşüm " projeleri ile demografik yapısının ve politik ikliminin belki de değişmesi arzu edilmiştir. Bu değişim semtin öteden beri sakinleri olan sanat teşhir mekanlarına nasıl yansıdı? Sergilenen işler veya bütünüyle sergiler açısında baktığımızda Beyoğlu aslında 2000'lerin başından itibaren bir çeşit mozaik sergiliyordu, büyük şirketlerin sergi mekanlarından atölye ile birlikte yaşayan galeriler mevcuttu semtte. Bu mekanlar ve mekanların ziyaretçi profili Beyoğlu'nun sermaye ile girdiği dönüşüm ilişkisinde ne kadar dönüşebildi-ne kadar direnebildi? Sanat mekanları olarak adlandırabileceğimiz " işletmeler " bu süreçte üretim olarak ne kadar değişti? Bu gibi sorular bir semte zorlanan dönüşümün semtin ruhuna etkisini yansıtması bakımından ele alınıp, 2000'lerin başından itibaren semtin sanat teşhir mekanları bu bağlamda incelenecektir.

http://en.iae.org.tr/Publication/Journey-to-the-Center-of-the-East-1850-1950-/193/7

Journey to the Center of the East 1850-1950
100 Years of Travelers in İstanbul from Pierre de Gigord Collection
04 June - 17 October 2015
The exhibition tells the tale of İstanbul-centered travels of curious Westerners, who ventured out to the East from the 18th century onwards to quench their thirst for knowledge and discovery in their respective areas of interest.

Based on the changing profile of travelers of the East in time, it is possible to build a broad spectrum of people extending from missionaries, scientists, and merchants to politicians, adventurers, and artists. A crowded group of professionals including geographers, archaeologists, linguists, architects, botanist, and men of the cloth, traveled across Eastern geography from late 18th until mid-19th century.

After the Crimean War, the expedition-oriented, research language maintained until the 1850s was replaced by a travel-group language that devoured the Eastern culture. By then, the object of travel was no longer the information-gathering and interpreting travelers that scientific institutions sent to the East, but a type of tourist that rapidly pillaged this mysterious geography over images their predecessors created.

Based on materials selected from the vast collection of Pierre de Gigord, one of the leading collectors of Ottoman-era photographs and ephemera in the world, “Journey to the Center of the East 1850-1950” sheds light upon early years of mass tourism that replaced individual journeys of discovery, and the transformation of travel culture.

The accompanying catalogue is comprised of articles by the curators Ekrem Işın and Catherine Pinguet that examines the subject with a broader sense, and as well as articles by Jean-Michel Belorgey, Sophie Basch, Timour Muhidine and Thierry Zarcone on more spesific themes such as traveling to İstanbul by train, travelers' preferences of books, their interest in sufi orders, and tourist identity.

Kentler fiziksel, sosyal ve ekonomik nedenlerin yanı sıra, doğal afetler ya da savaşlar gibi nedenlerle köhnemekte ve çeşitli boyutlarda bozulmalar yaşamaktadırlar. Ülkemizde özellikle hızlı göçe bağlı kentleşme sebebiyle bu köhneme yaşanmıştır. Kentsel yenileme, köhneyen ve eskiyen kent dokularının kapsamlı plan ve programlar doğrultusunda yeniden kent bütününe katılması çalışmalarını içermektedir. Kentsel yenileme deneyimleri ile ülkemiz henüz yeni tanışmaktadır. Hazırlanan yasal düzenleme, içerik olarak pek çok eksiği bünyesinde bulundurmakta ve bu nedenle pek çok eleştiri almaktadır. Gelinen süreçte kentsel yenilemenin sadece fiziksel boyutu ile ele alındığı, sosyal boyutun ise çoğunlukla göz ardı edildiği görülmektedir. Bu doğrultuda iki yenileme alanı olan Tarlabaşı ve Süleymaniye bölgeleri çalışma alanları olarak belirlenmiştir. Son iki yüzyıllık süreçte Tarlabaşı bölgesinin geçirdiği pek çok plan operasyonları dikkat çekmektedir. 5366 sayılı yasa ile Yenileme Alanı ilan edilen bölgenin, hazırlanan projelere yönelik pek çok eleştiri aldığını söylenebilir. Özellikle proje sonrasında alandaki korunması gerekli yapıların büyük oranda yok olacağı açık bir şekilde görülebilmektedir. Bunun yanı sıra bölgenin önemli bir sosyo-ekonomik sınıf değişimi yaşayacağı kesindir. Süleymaniye bölgesinin de Tarihi Yarımada'daki konumu sebebiyle, önemli plan kararlarının ortasında kalan bir yerleşim olduğunu söylemek mümkündür. 5366 sayılı yasa ile hazırlanan projeler, Tarlabaşı'na kıyasla daha korumacı bir yaklaşım sergilese de, projede alanın sosyo-ekonomik gelişimine yönelik bir konudan bahsedilmemektedir. Proje sonrası diğer bölgelerde olduğu gibi, Süleymaniye'de de bir zorunlu göç yaşanacağını tahmin etmek hiç de zor değildir. Mevcut yasal düzenlemeler, kentsel yenilemenin sosyal ve ekonomik yönlerini eşit ve adaletli bir şekilde oluşturmadığı sürece, kente dair sorunlar bir bölgeden diğerine artarak ve yayılarak devam edecektir.

19. yüzyılda Avrupa ülkelerine tanınan ticari imtiyazlar ve sonrasında yayınlanan Tanzimat ve Islahat fermanları nedeniyle Osmanlı İmparatorluğu’nda hız kazanan “Batılılaşma” ekonomik, toplumsal ve siyasi hayatta etkili olmuştur. Bu dönemde yeni mimari üsluplar ve Avrupai yaşam tarzının beraberinde getirdiği gereksinmeler nedeniyle mevcut yapılarda meydana gelen dönüşümler ve inşa edilen batı kökenli yeni bina türleri özellikle başkent İstanbul’un fiziki yapısında değişikliklere yol açmıştır. Günümüzde mevcudiyetlerini sürdüren ve Batılılaşma Dönemi İstanbul’unda batı kökenli bir bina türü olarak değerlendirebileceğimiz pasajlar, işlevlerinde meydana gelen farklılaşmalara rağmen; sahip oldukları mimari özellikleri ve korumaya devam ettikleri izleriyle Osmanlı toplumundaki batılılaşma hareketlerini 21. yüzyıl İstanbul’unda dahi hatırlamamızı sağlayan bellek mekânları olarak karşımıza çıkarlar. Bu çalışmada öncelikle basılı ve dijital literatür taraması yapılarak bellek, toplumsal bellek ve bellek mekânı kavramları üzerinde durulacak ve bu kavramların batılılaşma dönemi İstanbul’unda inşa edilen pasajlarla ilişkileri Beyoğlu’ndaki Hacopulo Pasajı örneği üzerinden irdelenecektir Anahtar Kelimeler: Bellek Mekânı, İstanbul, Batılılaşma, Pasaj, Hacopulo Pasajı

English translation of the essay "Aus der Polenzeit Peras", written by Friedrich Schrader in 1917. The essay is published in the book "Konstantinopel in Vergangenheit und Gegenwart" (Constantinople - past and present).  The German journalist Friedrich Schrader, cultural correspondent of the Liberal "Frankfurter Zeitung" in the Turkish capital, reports about oral history accounts by members of the local Polish community about the death of Polish national poet Adam Mickiewicz in the Ottoman Capital in 1855, during the Crimean War.

The Emek Cinema is a much-loved, Grade I listed movie theatre dating back to 1924. It is a case that represents the existing tension between the economical value of heritage that’s being promoted by the authorities and community values attached to the place by the people of the city. The locals from different backgrounds all have memories of Emek Cinema and expressed their displeasure for the demolishment of the cinema. Despite the continous protests during 2013 aganist the restoration decisions, the cinema was finally dismantled and carried to be rebuilt as a cinema, into the nextdoor building, while the building that used to house the cinema was totally demolished to make way for a shopping and entertainment complex. It is a misfortune that the process finally led to a loss in the urban identity of Istanbul through insufficient planning strategies. Such careless use of heritage for touristic and commercial purposes carry the potential of creating a new environment, which will eventually be too difficult to embrace for the citizens.
After Burra Charter (1988), heritage protection gained a new dimension. Historic environment is no longer regarded as a constraint aganist development, but an opportunity. Since 2000s, social values have started to be actively in use in the determination of significance of cultural heritage. With the emergence of Cultural Heritage Management in theory and in practice, it has been widely accepted, that cultural heritage needs to be managed and if managed with a thorough understanding of their significance, the outcome generates the social profile, as well as uprising the quality of the built environment. As what has also been identified in UNESCO’s Recommendation on HUL, there is today a need to better integrate and frame urban heritage conservation strategies by considering the social, cultural and economic values of the place.
This article briefly introduces the recent theory for the safeguarding of urban heritage with complex problems. It will then focus on the case of Emek Cinema in Beyoglu; examine its potentials with different values attached by people and will highlight the chances that have been missed, but could have helped maintain the existing urban identity.

Η Τέχνη της Φιλοξενίας
Ζωγραφισμένοι δίσκοι του 19ου αίωνα από την Ελλάδα και την Τουρκία
(Rituals of Hospitality : Ornamented Trays of the 19th Century in Greece and Turkey)
This exhibition focuses on a group of fascinating, multi-faceted 19th century objects from the field of the decorative and applied arts: the ornamented trays produced during the Indian summer of the japanning industry in Europe, which are today prized treasures of private and museum collections in Greece and Turkey.

Once an essential part of the rituals of daily life in the Ottoman empire and the newly founded Greek Kingdom – the serving of coffee and syrupy ‘spoon’ sweets but also the elaborate rituals of hospitality enacted over the partaking of meals - these objects, hitherto unpublished and under-researched, are laden with the complex socio-cultural history of their times.

This exhibition aims at an inter-disciplinary reading which looks into their iconography and function, the techniques of manufacture and places of production, the commercial routes that brought these coveted wares to the ‘east’ and the homes of their intended audience; all while simultaneously recording the contemporary ‘voices’ (both literary and visual) that document their existence - and the stories told by the objects themselves. What emerges is a kaleidoscope of colors, flavors and meanings that lie beneath the surface of these objects which balance deliciously between east and west, oriental and occidental, functional and ornamental.

Curators: Flavia Nessi-Yazitzoglou, Myrto Hatzaki

Bu çalışma, temel olarak tarihi kent merkezlerinin turistikleşmesi sonucunda ortaya çıkan sosyo-mekânsal değişimlerin bir analizini sunmayı amaçlamaktadır. Çalışmada, İstanbul ‘un en önemli tarihi merkezlerinden olan Beyoğlu’nun, ticaret ve imalatın bir ekosistem oluşturduğu yapıdan yaratıcı ekonomiye ve kentsel turizme dayalı geçiş sürecinde yaşadığı sosyo-mekânsal dönüşümlerin bir değerlendirmesi yapılmıştır. Bu değerlendirmede ağırlıklı olarak; 1980’li yıllardan itibaren giderek ön plana çıkan neoliberal kent politikaları ile önemini artıran kentsel turizm sektörünün bölgede yarattığı değişimler, süregelen yıllarda Beyoğlu'nun turistikleşmesinin getirdiği yeni olanaklar ve ortaya çıkan sorunlar, son olarak 2020 yılında tüm dünyayı etkileyen Covid-19 salgınının bölgede yarattığı sosyo-mekânsal etkiler üzerinde durulmuştur.  Araştırmada bu değişimlerin ortaya çıkarılabilmesi için hem niteliksel, hem de niceliksel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Yapılan değerlendirmede; çalışmanın dayandığı TÜBİTAK araştırma projesi  kapsamında oluşturulan raporlarda yer alan çeşitli literatür çalışmalarından, gazete ve dergi taramalarından, proje boyunca sürdürülen sözlü tarih çalışması ve derinlemesine görüşmelerden elde edilen bulgular birleştirilerek kullanılmıştır. Beyoğlu’nun tarihi turistik alanı hakkında nitel araştırmadan elde edilen bulgular anket çalışmasıyla niceliksel olarak test edilmiştir. Niceliksel araştırma aşamasında ise Beyoğlu’nun farklı sektörlerinde yer alan 1001 işletmeyle yüz yüze anket çalışması yapılmıştır.