şehir Markalaşması

ÖNSÖZ

Tarihi, doğal ve kültürel değerleri ile öne çıkan Balıkesir şehri, Selçuk Planlama Okulu tarafından 2014-2015 Eğitim Öğretim Yılı Planlama Stüdyosu 5 ve Planlama Stüdyosu 6 dersleri kapsamında çalışma alanı olarak seçilmiştir. Bir yıl boyunca devam eden çalışmalarda, öğrencilere kronik hale gelmiş kentsel/kırsal sorunlara stratejik çözüm önerileri geliştirebilme becerisi kazandırmak hedeflenmiştir. Öğrencilerden seçtikleri tema bağlamında saptadıkları bir soruna ya da potansiyele ilişkin kuramsal ve kavramsal temel oluşturmaları, analiz ve sentezler üretmeleri ve meselelere süreç odaklı yaklaşarak stratejik çözümler geliştirmeleri istenmiştir.

Bu kitap, öğrencilerimizin seçtikleri alan veya sorun ekseninde sürdürdükleri çalışmaların bir ürünüdür. Bu deneyim sayesinde öğrencilerimiz, bir konuyu derinlemesine ele alarak inceleme fırsatı bulmuş, kapsamlı saha araştırması yürütme ve araştırmalarını akademik kurallara uygun olarak hazırlanmış bir makaleye dönüştürme becerisi kazanmışlardır.

Kitapta, şehir ve bölge planlama disiplininin ilgi alanına giren stratejik planlama, ulaşım planlaması, kentsel koruma, erişebilirlik, ekolojik planlama, kırsal kalkınma, hava kirliliği, endüstriyel simbiyoz, enerji-etkin planlama, geri dönüşüm, sürdürülebilirlik, yaşam kalitesi, yaşlı dostu kent vb. pek çok konuda yazılmış özgün ve ilgi çekici araştırma makaleleri yer almaktadır.

Balıkesir’e faydalı olmasını ümit ettiğimiz bu kitap, Balıkesir’e yönelik karar vericileri, kent yöneticilerini ve Balıkesirlileri şehrin sorun ve potansiyelleri üzerine daha hassas düşünmeye davet etmektedir. Kitabın hazırlık sürecinde öğrencilerimize maddi ve manevi desteğini esirgemeyen herkese en içten teşekkürlerimizi sunarız.

Editörler Grubu

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ vii
İÇİNDEKİLER ix
YAŞLI DOSTU KENT KAVRAMI VE POLİTİKALARI
BAĞLAMINDA BALIKESİR 1
H. Filiz ALKAN MEŞHUR

BALIKESİR KENT MERKEZİ ERİŞEBİLİRLİĞİNİN
DOĞRUDANLIK ORANI ANALİZİ İLE ÖLÇÜMÜ VE DEĞERLENDİRİLMESİ 29
Kıvanç ERTUĞAY

BALIKESİR NİÇİN STRATEJİK OLARAK
PLANLANMALIDIR? 43
Fatih EREN

BALIKESİR'DE KÖY KÜMELENME MODELİ 55
Mehtap KAĞNICI, Emine AYAZ

GELENEKSEL BALIKESİR EVLERİNİN KORUNMASI 69
Zeynep ÖZGÜL, Betül ATEŞ

BALIKESİR’DE KIRDAN KENTE GÖÇ SORUNU VE
EKO-KÖY YAKLAŞIM ANALİZİ: OVAKÖY ÖRNEĞİ 87
Pınar YABAN, Tülin KARATOPUK

ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ PROJESİNİN
BALIKESİR’E UYARLANMASI 103
Ayşe ÖZKAYA, Nuseybe DEMİR

BALIKESİR’DE HAYVAN SAĞLIĞI VE
REFAHININ SAĞLANMASI 121
Dilan SÖNECEK, Berivan DURAK

BALIKESİR'DE ATIK (GRİ) SULARIN
YENİDEN KULLANIMI 149
Nuray AKYAYCI, Özlem ERİK

KIRSAL ALANLARDA YAŞAM KALİTESİNİN
ARTIRILMASI: BALIKESİR OVAKÖY ÖRNEĞİ 171
Şule YÜKSEL, Şerifenur İNNECİ

KARBONSUZ YAŞAM BAŞLANGICI:
BALIKESİR’DE SÜRDÜRÜLEBİLİR ULAŞIM 189
Aziz DEMİRAL, Mostafa MALK

BALIKESİR KENT MERKEZİNDE YAŞAM KALİTESİNİN ARTIRILMASI: ULAŞIM BOYUTU 205
Cansu AKÇOCUK, Büşra KARAGÖZ

BALIKESİR KENT MERKEZİNDE TRAFİK
YOĞUNLUĞUNUN ÇÖZÜMLENMESİ 217
Elif Dudu ŞENTÜRK, Nefise KARADELİ

BALIKESİR KENTİ HAVA KİRLİLİĞİ ANALİZİ 227
Sümeyye ARIÇ, Matiullah FAIZY

BÜYÜMEK İSTEYEN BALIKESİR 239
Tuba GÜLAY, Elif ERKEK

ENERJİ VERİMLİLİĞİ AÇISINDAN BALIKESİR’DE
BOR MADENİNİN KULLANIMI 261
Şeyma US, Zülfiye TAŞ

BALIKESİR’DE BİSİKLETİN ULAŞIM ARACI
OLARAK KULLANIMI 285
Noraddien MASROR, Mahbobullah NAWEED

BALIKESİR’DE LOJİSTİK KÖY VE SANAYİ BÖLGELERİ 301
Kübra ÖVET, Merve DUMAN

ÖZ
Şehirlerin de birer ürün gibi pazarlanabileceği düşüncesinin dünya geneline yayılması ile birlikte şehir yönetimleri hem şehir sakinlerine, hem de şehre gelebilecek ziyaretçilere ve yatırımcılara yönelik farklı pazarlama faaliyetleri ile şehirlerarası rekabette öne çıkmaya çalışmaktadır. Bu çabaların yoğunlaştığı önemli alanlardan birisi de kültürel üretim biçimleridir. Toplumsal yaşamdaki semboller, birer kültürel sermaye olarak üretim sürecine sokularak kültürel ürünlere dönüşmektedir. Aynı şekilde şehirlerin sahip olduğu kültürel ve tarihi değerler de birer ürün olarak hedef kitleye sunulmakta ve her şehir daha çok ziyaretçi ve yatırım çekmek için cazibe merkezi olmaya çalışmaktadır. Şehir pazarlaması ve markalaşması olarak da ifade edilebilecek bu süreç için farklı turizm biçimlerinin yanında, M.I.C.E. (Meetings, Incentives, Conferences, Exhibitions) olarak da bilinen etkinlik sektörü, cazibe yaratma konusunda giderek önem kazanmaktadır. Temel olarak deneyime dayanan bir kültürel üretim biçimi olarak görülen etkinlikler, şehirlerin imajlarının yenilenmesine, ziyaretçilerin çekilmesine, şehir sakinlerinde hissedilebilir bir gurura ve yaşam kalitesinin yükseldiği algısına, toplumsal birlikteliğin artırılmasına ve birçok sektörde ekonomik bir canlılığın yaşanmasına sebep olmaktadır. Fuar, kongre, konferans, sergi, festival ve diğer kültür-sanat etkinliklerinin planlanması, tanıtılması, düzenlenmesi ve sürdürülebilir bir biçimde yönetilmesi süreci etkinlik pazarlaması olarak tanımlanmaktadır. Etkinlik pazarlaması için önemli faktörlerden birisi de kongre merkezleridir. Büyük ölçekli etkinliklerin gerçekleşmesi için gerekli olan mekânsal altyapıyı sağlayan kongre merkezleri, şehirdeki diğer paydaşların da desteği ile son yıllarda şehir pazarlaması için başat aktörlerden biri haline gelmiştir. Konya merkez ilçe belediyelerinden biri olan Selçuklu Belediyesi'nin himayesinde inşa edilen ve 29 Ekim 2017 tarihinde faaliyete geçen Selçuklu Kongre Merkezi 2 yıl gibi kısa sürede Konya'nın çehresini değiştirmiştir. Estetik görüntüsünün yanı sıra ev sahipliği yaptığı orta ölçekli toplantılarla ve uluslararası bilinirliğe sahip olan sanatçıların verdiği konserler de dahil olmak üzere yüzlerce kültür-sanat etkinliğiyle kısa sürede yıldız gibi parlamıştır. Bu çalışmada, SKM'nin Konya'daki kültür-sanat dokusuna, sosyal ve ekonomik ilişkilere etkileri; kültürel üretim, etkinlik pazarlaması ve şehir pazarlaması ekseninde ele alınmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden örnek olay analizi kullanılmış; veri oluşturmak için SKM'yi en üst düzeyde temsil eden Genel Müdür Fatih Kocagüzel ile yapılandırılmamış mülakat gerçekleştirilmiş; oluşturulan verilerin analizi için içerik analiz yöntemlerinden betimsel ve kategorisel analiz tercih edilmiş ve yorumlanmıştır.

ABSTRACT

With the idea that cities can be marketed as products, city administrations are trying to stand out in inter-city competition with their different marketing activities aimed at their target audiences. Cultural production is one of the important areas in which these efforts are concentrated. Symbols in social life are transformed into cultural products by being put into the production process as cultural capital. Similarly, the cultural and historical values of the cities are presented to the target audience as a product. In this way, each city tries to be a center of attraction to attract more visitors and investments. This can be expressed as place marketing and branding. Different forms of tourism are gaining importance in creating attraction for place marketing and branding. M.I.C.E. (Meetings, Incentives, Conferences, Exhibitions) also known as the event sector is one of these types of tourism. Events are seen as a form of cultural production based primarily on experience. Events also lead to renewing the image of the cities, attracting visitors, perceiving the pride and the quality of life of the city residents, increasing social togetherness, and economic viability in many sectors. Event marketing is defined as the process of planning, promoting, organizing and managing in a sustainable manner the fairs, congresses, conferences, exhibitions, festivals and other culture and art activities. One of the important factors for event marketing is convention centers. Providing the necessary spatial infrastructure for the realization of large-scale events, convention centers have become one of the leading actors for city marketing in recent years with the support of other stakeholders in the city. The Selcuk Congress Center, which was built under the auspices of the Selcuk Municipality and became operational on October 29, 2017, changed the face of Konya in as little as 2 years. In addition to its aesthetic appearance, it has shone like a star in a short time with its medium sized meetings and hundreds of culture and art events including concerts

20. yüzyıla damgasını vuran küreselleşme olgusu ile ülkeler arası mesafelerin ortadan kalkmasıyla rekabet ortamı artmış ve bu durum tüketiciler için pek çok alternatif oluşturmuştur. Gelişen iletişim ve ulaşım teknolojileri insanlara seyahat etme ve bilgi edinme noktasında kolaylıklar sağlamaktadır. Giderek önem kazanan marka ve markalaşma kavramları, sadece ürünler ve firmalar özelinde değil, artık şehirler üzerinden de değerlendirilmektedir. Bu gelişmeler neticesinde bir cazibe merkezi olmayı başararak markalaşan şehirler, diğerlerinden farklılaşarak bir adım öne çıkabilmektedir. Küresel rekabet nedeniyle şehrin üst düzey yöneticileri; turizmi artırmak ve yatırımcıları şehre çekmek gibi amaçlarla şehirlere birer marka değeri yüklemeye ve bu değerleri üst düzeyde tutmaya çalışmaktadırlar. İşte bu noktada pek çok unsurun şekillendirdiği marka şehir kavramı; şehrin kendine özgü kültürel, doğal, beşeri özellikleri, tarihi yapıları vb. olguları ile diğer şehirlerden farklılaşarak özgün bir değer ortaya koyması olarak nitelendirilebilir. Şehir markalaşması ile kentsel kalitenin yüksek olduğu anlayışı hedef kitleye aktarılmaya çalışılmaktadır. Bu amaç doğrultusunda; insanların yaşamlarını devam ettirme, yatırım yapma, eğitim alma ve ziyaret etme isteklerini artırmak amacıyla yapılan faaliyetler bu kapsamda değerlendirilebilmektedir. Bu hedeflere ulaşmak amacıyla geçmiş nesillerden günümüze kadar aktarılan kültürel ve tarihi mirası ön plana çıkarmak atılması gereken adımların başında gelmektedir. Türkiye’de tarihi, kültürel ve doğal zenginlikleri bakımından markalaşma potansiyeline sahip pek çok şehir bulunmaktadır. Bu anlamda şehir markalaşması kavramı mercek altına alınarak, marka şehir oluşturmada tarihi mirası ön plana çıkarmanın önemi Konya şehri bağlamında incelenmiştir. Birçok medeniyetin beşiği olan ve Selçuklu Devleti’ne başkentlik yapmış Konya’da çok sayıda tarihi yapı bulunmakta ve bu yapılar yerli ve yabancı pek çok turist tarafından ziyaret edilmektedir. Bu çalışmada, Konya şehrinin markalaşmasında önemli bir yeri olan Selçuklu Dönemi eserlerinin rolü incelenmektedir. Bu doğrultuda Selçuklu yapılarının çevresindeki turizmi ve markalaşmayı olumsuz etkileyen mimari ve planlama sorunları; tasarım, ulaşım ve erişilebilirlik, peyzaj ögeleri, yapı malzemeleri ve işçilik, bilgilendirme ve yönlendirme unsurları başlıklar altında incelenerek tespit edilmiş, fotoğraflarla belgelenmiş ve belirlenen sorunlara çözüm önerileri getirilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Konya, Marka Şehir, Selçuklu Mimarisi, Şehir Markalaşması.

Marka şehir, şehir pazarlaması gibi kavramsallaştırmalar yirminci yüzyılın son dönemlerinden itibaren birer fenomen haline gelmiştir. Bugün artık rekabet sadece şirketlerin ürettikleri ürünler ve markalar arasında değil, şehirler arasında da yaşanmaya başlamıştır. Bu süreç ise şehirlerinin birer marka olabilmesi adına altyapı çalışmalarından kültürel faaliyetlere uzanan geniş bir portföyde girişimlerde bulunmasını gerektirmektedir. Bu çalışmada şehir markalama süreci ele alınmakta; özellikle de şehir imajının, marka olma sürecinde oynadığı kritik rolün üzerinde durulmaktadır. Bir şehir markası oluşturabilmek aynı zamanda şehrin tüm cazibesini gözler önüne sererek iyi bir imaja sahip olması için gerekli çabayı sergilemektedir. Dolayısıyla şehir markalama için şehrin nasıl bir imaja sahip olmak istediğinin cevabının verilmesi gerekmektedir. Bu çalışmada tarihi mirası, doğal güzellikleri ve coğrafi konumu bakımından çeşitli imkânlara sahip olan Aksaray'ın Aksaray Üniversitesi'nde okuyan yabancı uyruklu öğrencilerin gözünde sahip olduğu imaj ölçülmeye çalışılmıştır. Bu amaçla Aksaray Üniversitesi'ndeki 842 yabancı uyruklu öğrenciden 260'ının görüşlerini öğrenmek için anket uygulamasından yararlanılmıştır. Bu anketlerden 244 tanesi geçerli sayılmıştır. Çalışmanın sonucunda Aksaray şehrine ve halkına yönelik imaj bileşenlerinin genel itibariyle olumsuz yönde olduğu, Aksaray'ın belirli bir imaja sahip olmadığı ve sahip olduğu önemli özellikleri hedef pazarına anlatmada eksikliklerinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Marka, yönetim birimleri tarafından kullanılan önemli bir stratejik araçtır. Çünkü bu stratejik araç, soyut olan algıları istenilen yönde yönetebildiği gibi somut ürünlerde ki benzersizlik algısını da yaratmaktadır. Başka bir ifade ile marka, ürünün avantajlarını ortaya koyan ve ürün üzerinde genel olarak üstün bir etki yaratma sürecidir. Bu perspektiften şehir markası kavramı da bir şehrin sahip olduğu, birleşik, doğal, sosyal ve kültürel özelliklerle bütünleşen, diğer şehirlerle bir araya gelmeyi destekleyen aynı zaman da da farklılığını ortaya koyan, ticari bir gelişim imaj projesidir.
Başarılı bir marka şehir yönetimi için, ilgili değişkenlerin tek merkezden
koordinasyonlu olarak, turizm altyapıları, yerel hizmetlerin kalitesi gibi tüm hedef marka kullanıcılarının, tutarlı ve arzu edilen şehir marka kimliğini elde etmek için yönetilmesi gerekir. Bu nedenle, hedef alınan şehir markasını yaratmak için sanılanın aksine tekbaşına iletişim stratejisi yeterli değildir. Gerçekte, hedef imajını etkileyen tüm değişkenlerin tanımlanması, organizasyonu ve koordinasyonu
gereklidir. Bu doğrultuda çalışmada öncelikle, şehir markası yaratımında önemli bir stratejik yere sahip kamu/özel kurum/ kuruluşlarda yetkili kişilerin bilgi ve görüşleri alınarak, Malatya şehrinin SWOT analizi ortaya konmuştur. Daha sonra da bu analiz çerçevesinde Malatya şehrinin markalaşma sürecinde yapılması gereken stratejik adımları tespit edilmiştir.

Günümüzde şehirler turistleri, yetenekli iş gücünü, yatırımcıları, fabrikaları, işletmeleri kendilerine çekebilmek, şehirde yaşayanların sorunlarını anında çözümleyerek onları memnun edebilmek ve dışarıya göçleri engellemek için birbirleriyle kıyasıya rekabet içindedirler. Birbirleriyle rekabet edebilmelerinin, birinin diğerinin önüne geçebilmesinin, fark yaratmalarının yolu ise şehirlerin markalaşmasından geçmektedir. Aslında her şehir birbirinden ayırt edici özelliklere ve farklılıklara sahip olduğu için bir markadır, önemli olan bu ayırt edici noktaların farkına varılarak doğru noktalara dikkatin çekilmesi ve hedef kitledeki imajın olumlu olmasının sağlanmasıdır. Bir şehrin " imajı " hedef kitlenin o şehri algılama biçimi, " markası " o şehrin nasıl algılanmak istediği, " kimliği " ise o şehrin gerçekte ne olduğudur. Onun için şehrin hedef kitledeki imajının belirlenmesi, marka yaratma çabalarının ilk adımı olarak önemlidir. Bu çalışmada Sandıklı şehrinin markalaşma çabaları içinde Sandıklı'da yaşayanlar ve hayatının bir döneminde Sandıklı'da yaşamış Sandıklı'yı tanıyan kişiler tarafından şehir imajının belirlenerek, şehir kimliğine ve markalaşma sürecine katkı sağlaması amaçlanmıştır. Bu temel amaç doğrultusunda bir anket formu hazırlanmış ve hazırlanan anket formunu 183 Sandıklılının eksiksiz doldurması sağlanmıştır. Hedef kitleden elde edilen veriler frekans analizi ve varyans analizlerine tabi tutulmuştur. Analizler sonucunda Sandıklı'nın tanıtılmasında ve pazarlanmasında ilk önceliğin termal öğelere, daha sonra Sandıklı patatesi ve Yunus Emre'ye verilmesi gerektiği tespit edilmiştir. Katılımcıların demografik özelliklerine ve Sandıklı'da yaşayıp yaşamamalarına göre Sandıklı'yı algılamalarında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık görülmemiştir. Ayrıca örneklem çerçevesinde şehrin imajını olumlu geliştiren unsurlar ve olumsuz etkileyen unsurlar belirlenmiş ve önerilerde bulunulmuştur. Anahtar kelimeler: Marka Şehir, Şehir İmajı, Şehir Kimliği, Şehir Pazarlaması, Sandıklı GİRİŞ Ürün ve hizmetlerde olduğu gibi günümüzde şehirler de turistleri, yetenekli iş gücünü, yatırımcıları, fabrikaları, işletmeleri kendilerine çekebilmek, içinde yaşayanların sorunlarını anında çözümleyerek onları memnun edebilmek ve dışarıya göçleri engellemek için birbirleriyle kıyasıya rekabet içindedirler.Şehirlerin